KOAH Hastalığı

KOAH Hastalığı Nedir?

KOAH olarak bilinen açılımı kronik obstrüktif akciğer hastalığı, ilerleyici akciğer hastalıkları grubuna verilen isimdir. En sık formları amfizem, kronik bronşittir.

Amfizem akciğer içindeki hava keselerinin hasara uğraması ve birleşmesiyle ortaya çıkar ve bunun sonucunda hava akciğerin içinde hapsolur. Kronik bronşit ise soluk borusunun akciğere giden dallarında uzun süreli iltihaplanma olmasıdır. Her iki durumun sonucunda nefes darlığı oluşur.

KOAH sıklıkla orta ve ileri yaş sigara içenleri etkileyen bir durumdur. KOAH hastasında sigara, soğuk ve enfeksiyon, polen, parfüm ya da ciddi koku tetiklemeleri sonucu KOAH alevlenmesi adı verilen durum gerçekleşebilir. KOAH Alevlenmesi ciddi bir durum olup acil tedaviyi gerektirir.

Astım ve KOAH ayırt edilmesi gereken bir durumdur. Astım ve KOAH farkları erken yaşta başlayan, ani başlayan, alerji öyküsü olan, solunum fonksiyon testleri tedavi sonrası geri dönebilen bir hastalıktır.

KOAH Hastalığı Belirtileri

KOAH hastalığı genelde 40 50 yaşlarına kadar belirti vermez ve belirtiler yavaş yavaş artmaya başlar. Bu da hastalığın farkına varılmasını geciktirir.

En sık görülen belirtiler şunlardır:

• İlerleyen nefes darlığı: Hastalığın en önemli bulgusudur. İlk dönemlerde egzersiz sonrası ortaya çıkarken, ilerleyen yıllarda istirahat halinde bile nefes darlığı vardır.
• Öksürük: KOAH sonucu ortaya çıkan öksürüğün özelliği inatçı ve balgamlı olmasıdır. soluk borusunun uzun süreli iltihaplanması sonucu ortaya çıkan zararlı maddeleri akciğerler dışarı atmak için balgamlı ve uzun süreli öksürük oluşur. Ayrıca KOAH hastalarında sık sık boğazını temizleme isteği de olur. Özellikle gece biriken mukusu atmak için sabahları daha fazla boğaz temizleme isteği olur.
• Sık akciğer enfeksiyonu: Soluk borusunun uzun süreli iltihaplanması akciğerlerin savunma sistemini zayıf düşürecek ve sık enfeksiyona neden olacaktır.
• Vizing: Akciğerlerde hırıltılı, ıslık benzeri ses çıkmasıdır. Özelikle nefes verirken belirginleşir. Muayenede stetoskopla dinleme ile duyulabileceği gibi günlük nefes alıp verirken de duyulabilir. Sebebi soluk borusunun daralmasıdır.
• Yorgunluk hissi: KOAH hastaları akciğer kapasiteleri azaldığı için daha az oksijen alabilecektir. Bu nedenle yorgunluk ortaya çıkar.

Bu belirtililere ek olarak kilo kaybı, dudaklarda veya tırnaklarda mavileşme, göğüste baskı hissi, ayak bacak ve bileklerde ödem görülebilir.

KOAH alevlenmesinde nefes darlığı artmakla birlikte normale göre öksürükte azalma görülür. Eğer göğüs ağrınız varsa, ciddi nefes darlığı çekiyorsanız, bilinç bulanıklığı yaşamaya başladıysanız acil doktoruna gitmeniz gerekmektedir.

KOAH Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

KOAH’ın en sık nedeni sigaradır. KOAH hastalarının %90’ı sigara içen kişiler ya da sigarayı bırakmış kişilerdir. Uzun süre sigara içen insanlarda %20-30 KOAH gelişmeye başlar. Sigara kullanımının yanı sıra her türlü tütün ürünleri tüketimi de KOAH’a neden olur

Astım olan kişilerde sigara kullanımı KOAH olma riskini daha fazla arttırır.

Sigaranın dışında hava kirliliği, iş yerinde sürekli kimyasal ve dumana maruz kalma; gelişmekte olan ülkelerde evde ısınmak için yakılan ürünlerin sonucunda dumana maruz kalıp evi yeterince havalandırmamak KOAH’a neden olabilir.

Genetik alfa1 antitripsin eksikliği bulunması KOAH riskini arttırır. Başka genetik faktörler de KOAH’a yatkınlık oluşturabilir.

KOAH alevlenmesi ise hava kirliliği, sigara, soğuk, şiddetli koku, polen ve çeşitli alerjenlere maruziyet sonucu ortaya çıkabilir

KOAH bulaşıcı bir hastalık değildir. İnsanlara yayılımı söz konusu olamaz. Sadece bireyi etkiler.

KOAH Hastalığı Teşhisi

KOAH sıklıkla 40 yaş üstü insanlarda görülen bir hatalıktır. Bu sebeple yaş öğrenilir. Sigara ya da çeşitli kimyasal gazlara maruz kalıp kalmadığı öğrenilir. Ailede KOAH varlığı sorgulanır. Hem genetik hem de ortak çevresel maruziyet açısından önemlidir. KOAH hastalığı araştırılırken öncelikle hastanın belirtilerinin (balgamlı öksürük, nefes darlığı, yorgunluk) ne olduğu ve ne kadar zamandır var olduğu sorgulanır. En önemli belirtisi nefes darlığıdır. İlk dönemlerde egzersiz sonrası oluşurken, ilerledikçe yürürken, yemek yaparken; tedavi almazsa istirahat halinde bile şiddetli nefes darlığı vardır.

Sonrasında hastanın steteskop yardımıyla akciğerleri dinlenir. Vizing ya da başka ek belirtilerin varlığı araştırılır. Vizing akciğerden nefes verirken ıslık benzeri ses gelmesidir.

KOAH’ta fizik muayene ve hastanın öyküsünü dinledikten sonra KOAH tanı ve tetkikleri uygulanır. Bu testler KOAH hastalığının teşhisinde çok önemli bir yer tutar

Solunum Fonksiyon Testleri (Spirometri, SFT): Bu yöntem KOAH testi olarak önemli bir yere sahiptir. Soluk alış ya da veriş esnasındaki hava miktarını ölçer. Ayrıca nefes verirken bir saniyede ne kadar hava verdiğinizi de ölçer. Bu test akciğer kapasitenizi ölçmekte ve bu sayede kanınıza ne kadar oksijen ulaştığını göstermesi açısından faydalıdır. Basit ve acısız bir testtir. Testin uygulanmasında derin bir nefes alıp bir cihaza tüm gücünüzle üflemeniz söylenir. Test öncesinde soluk yollarınızı genişletecek bir ilaç kullanmanız önerilebilir. Testin sonucu kendi yaş grubunuz normal değerleri ile karşılaştırılarak yorum yapılır. Bu test sayesinde hastalık başlangıç aşamasında yakalanabilir.

Göğüs Röntgeni (Akciğer Grafisi): Bu testte akciğer, kalp ve damarlar görüntülenir. Amfizem varlığı göğüs röntgeni ile anlaşılabilir. Ayrıca nefes darlığına nedene olabilecek kalp yetmezliği, diğer akciğer hastalıklarının anlaşılmasında faydalıdır.

Bilgisayarlı Tomografi (BT, CT): Akciğer tamamının 3 boyutlu gösterilmesinde önemli bir testtir. Amfizem ve akciğer kanseri ve akciğerledeki bir çok hastalığın gösterilmesinde faydalıdır. Tünel benzeri BT masasına yatırılırsınız ve cihaz çalışmaya başlar. Basit ve acısız bir testtir. Öncesinde görüntüyü elde etmek için kanınıza bir kontrast denilen bir ilaç enjekte edilebilir. Ancak BT testi sırasında hasta radyasyona maruz kalır. Bu sebeple gerekli olmayan sebepler dışında uygulanmamalıdır ve hasta tarafından ısrar edilmemelidir.

Arteryel Kan Gazı Testi: Bu test arter (atardamar)’de ne kadar oksijen, karbondioksit ve kanda bulununan bazı ürünlerin gösterilmesi açısından faydalıdır. En sık bilek ya da kasıktan enjektör (iğne) yardımıyla alınır. Akciğerlerin kana ne kadar oksijen sunduğunu göstermesi açısından faydalıdır.

Bu testler dışında sık olmamakla birlikte alfa1 antitirpsin eksikliği testi, EKG, elektrokardiyografi, balgam kültürü gibi testler de ileri aşamalarda istenebilir.

KOAH Hastalığı Tedavisi

KOAH hastalığı için kesin bir tedavi yöntemi bulunmamakla birlikte hastalığın ilerleyişini geciktirecek ve belirtilerin azalmasını sağlayacak çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur.

KOAH tedavisindeki asıl amaç hastanın daha rahat nefes alabilmesini sağlamak ve günlük aktivitelerini tek başına yerine getirilmesine yardımcı olmaktır. Bu amaçla uygulanan tedaviler dört ana grupta toplanabilir. Sigarayı bırakma, akciğer terapileri, ilaçlar ve cerrahidir.

KOAH hastalarında tedavi yönetimi için öncelikle hastalığın evresinin belirlenmesi gerekmektedir. Hastalığın evresinin belirlenmesinde spirometri testi ile yapılan FEV1 (1 saniyede verilen hava miktarı) ve FVC (derin nefes aldıktan sonra dışarı verilebilen maksimum hava miktarı) sonuçlarıyla belirlenir. Ayrıca doktor hastanın semptomlarının ciddiyeti, hastalığın daha kötü gidebilme ihtimali ve diğer sağlık problemlerini de göz önüne alarak evreyi belirler.

KOAH evreleri şu şekildedir:

• Evre 1 (erken): KOAH Başlangıç evresidir. FEV1 değeri %80'den fazla olan hastalar bu gruba girer. Kısa etkili bronkodilatörler önerilir. Ayrıca evreden bağımsız olarak KOAH’lı her hasta grip ve zatürre aşısı olmalı, sigarayı bırakmalı ve egzersiz yapmalıdır.
• Evre 2 (orta): FEV1 %50 ile %80 arasında olan hasta grubudur. Buna ek olarak hastada sürekli öksürük, nefes darlığı, uyku problemleri, egzersiz sırasında KOAH alevlenmesi (KOAH atağı, KOAH krizi), yorgunluk ve zihin bulanıklığı görülebilir. Bu aşamada etkili bronkodilatörlere ek olarak uzun etkili bronkodilatörler ve ayrıca akciğer rehabilitasyonu önerilir. Ayrıca bu hastalarda KOAH alevlenmesi başladığı için buna uygun tedavi metodları da önerilir.
• Evre 3 (ciddi): 3. aşamaya kadar gelmiş KOAH'ta FEV1 değerleri %30 ile %50 arasıdır. Daha sık akciğer enfeksiyonu geçirirler. Bilek ayak ve bacaklarında ödem olur. Derin nefes almakta zorlanırlar. Göğüslerinde zayıflık hissederler. Günlük işlerini yapmakta zorluk çekerler. Tedavide evre 2'ye ek olarak steroid ve Antibiyotik tedavileri eklenir. Ayrıca oksijen terapisi Bu hastalar için faydalıdır.
• Evre 4 (çok ciddi): Evre 4 KOAH hastalığının son evresidir. Hastalarının FEV1 değerleri %30'un altındadır. Bu hastalar her türlü günlük aktiviteyi yaparken zorluk yaşarlar. KOAH alevlenmeleri daha sık görülür. hastalığın bu aşamasında ilaç tedavisinden Fayda görmezlerse cerrahi tedaviler de düşünülebilir.

KOAH Hastalığı Tedavi Edilmezse

KOAH hastalığı ciddi bir hatalık olup tedavi edilmezse günlük aktiviteleri yapılmasını engelleyecek nefes darlığına neden olur. Pnömotoraks denilen akciğerde yırtılmalara neden olabilir. Ayrıca akciğer enfeksiyonları, kalp hatalıkları, kilo problemleri, ostepoporoz olarak adlandırılan kemik erimesine, uyku problemleri ve depresyona neden olabilir. KOAH hastasının ömrü, tedaviye uymazsa kısalır. Bu nedenle hastaların doktorunun tavsiyelerine ve tedavilerine uyması gerekir.

KOAH Hastalığına Ne İyi Gelir?

KOAH ya da herhangi bir akciğer hastalığına en iyi gelecek şey sigarayı bırakmaktır. Bunun yanında başka uygulamalar da yapılabilir.

KOAH hastalığına iyi gelecek şeyler şu şekildedir:

• Sigarayı bırakmak: Sigara içmek KOAH hastalığının en sık görülen sebebidir ve hastalığın ilerlemesine neden olur. Bu nedenle sigaranın acilen bırakılması gerekir Bunun dışında başka mesleki kimyasallar maruz kalma varsa bunlardan da uzaklaşılması gerekir.
• Akciğer terapileri: Terapi oksijen tedavisi ve akciğer rehabilitasyon programını kapsar.
• Oksijen tedavisi: Kana yeteri kadar oksijen sunulmadığı durumlarda ek oksijen uygulanması gerekebilir. Bunun için akciğere oksijen sunulmasına yardımcı olan çeşitli hafif ve taşınabilir cihazlar geliştirilmiştir. Kimi hastalarda uyurken dahi nefes darlığı görülebilir Bu hastalar için de çeşitli oksijen sunan cihazlar vardır.
• Akciğer rehabilitasyon programı: Bu program eğitim, egzersiz ve gıda tavsiyelerini içerir. Program ile hastanede kalma süresi ve hayat kalitesinin artırılması amaçlanır.

KOAH Hastalığına Ne İyi Gelmez?

Sigara KOAH’ın en sık sebebidir ve acilen bırakılması gerekir.

Ayrıca alevlenmelere neden olacak egzersizlerden de kaçınmak gerekir.

KOAH alevlenme riski ve enfeksiyon riski arttıran etkenler şu şekildedir;

• Soğuk havalar
• Parfüm gibi tahriş ediciler
• Polen
• Çeşitli allerjenler

KOAH Hastalığı İlaçları

KOAH hastalığını tedavi etmek ya da belirtilerin önüne geçmek amacı ile çeşitli ilaç grupları verilebilir.

• Kısa etkili bronkodilatörler: KOAH hastalığında soluk borusu daralarak nefes darlığına neden olabilir. Bu ilaçlar sayesinde soluk borusu genişletilerek kısa sürede nefes darlığının engellenmesi amaçlanır. Bu grupta olan ilaçlar şunlardır: albuterol, levalbuterol, ipratropium ipratropium bromüd’dür. İlaçların kullanımı sonrasında ağız kuruluğu ve baş ağrısı olabilir. Ayrıca kabızlık, kalp atışlarının hızlanması, kas krampları da görülebilir.
• Uzun etkili bronkodilatörler: Bu ilaçlar soluk borusu çevresindeki kasların uzun süreli rahatlatarak nefes darlığının engellenmesini amaçlar. Etkisi 12 saate kadar görülebilir. Bu gruptaki ilaçlar: formoterol, tiotropium, salmeterol’dur. İlaçların kullanımı sonrasında kısa süreli bronkodilatörler de olduğu gibi kabızlık, ağız kuruluğu, hızlı kalp atışı, baş ağrısı, kas krampları görülebilir.
• Steroidler: KOAH hastalığında soluk borusunda iltihaplanma sonucu mukus üretimi artar. Sonuçta öksürükte balgam oluşur. Sterodiler ise iltihaplanmayı baskılayarak mukus üretimini azaltır. Steroidler ayrıca KOAH Akut alevlenmelerinin de tedavisinde kullanılır. Bu ilaçlar solunum yoluyla kullanılabileceği gibi (inhaler) ileri aşamalarda tablet halinde de kullanılabilir. Steroidler tek başına kullanılabildiği gibi bronkodilatörler ile de birlikte kullanılabilir. Sık kullanılan inhaler steroidler şunlardır: budesonid, flutikazon. Steroidlerin sık görülen yan tesirleri ise şunlardır: Öksürük, enfeksiyon riskinde artış, ağız enfeksiyonları, ses kısılması, boğaz enfeksiyonları, kemiklerde zayıflığıdır.
• Fosfodiesteraz 4 (PDE4) inhbitörleri: Yeni çıkan bir ilaç olan roflumilast ciddi KOAH belirtilerinin tedavisinde yardımcı olabilir. Uzun etkili bronkodilatör gibi etki gösterir. Yan tesirleri: ishal ve kilo kaybıdır.

Bu ilaçlar dışında teofilin, aşılar ve antibiyotik tedavileri uygulanabilir.

Tedavi için belirtilen ilaç türevleri sadece bilgilendirme amaçlıdır. Doktor tavsiyesi olmadan hiçbir ilaç kullanılmamalıdır.

KOAH Hastalığı Ameliyatı

Cerrahi tedaviler uygulanan tedavi yöntemlerinden biri olmasa da ileri aşamada olan KOAH hastalarının az bir kısmında uygulanabilir.

En sık uygulanan cerrahi tedaviler ise şunlardır:

• Bullektomi: Amfizem sonrası ortaya çıkan duvarın hasara uğrayıp birleşip büyük hava keseleri oluşturmasına bül denir. Büller ise nefes alıp vermeyi zorlaştırır. Bu operasyon hava akımını iyileştirmek amacıyla büllerin alınması işlemidir.
• Akciğer hacim küçültme cerrahisi: Operasyon hasarlanmış akciğer bölgesini çıkartılır. Operasyon sonrası geri kalan akciğerin daha rahat ve etkili çalışır.
• Akciğer Nakli: Bu tedavi ciddi hayati riskler de taşır. Ayrıca organ reddi ihtimali ve ömür boyu immunsüpresyon kullanımı da göz önüne alınması gereken unsurlardır.

KOAH Hastalığı için Hangi Doktora Gidilir?

KOAH ile ilgilenen bölüm Göğüs Hastalıkları kliniğidir. 35 yaş üzerinde, sürekli sigara kullanıcısı veya kimyasal gazlara maruz kalan biri iseniz, sürekli öksürüğünüz, nefes darlığınız, sık akciğer enfeksiyonunuz ve vizing (özellikle nefes verirken ıslık benzeri ses çıkması)’iniz varsa en yakın zamanda doktora gitmeniz tavsiye olunur.

KOAH alevlenmesi yaşıyorsanız doktorunuzun tavsiyelerine göre davranıp, acil doktoruna gitmeniz gerekmektedir.

KOAH sinsi seyirli, tedavi olmazsa ilerleyici bir hastalıktır. Erken zamanda başlanan tedavilerle ciddi akciğer hasarı önlenebilir.