Bebeklerde Temel Yaşam Desteği

Bebeklerde Temel Yaşam Desteği Nedir?

Bebeklerde temel yaşam desteği; herhangi bir nedenden dolayı kalp veya solunum durması yaşandığı takdirde yapılan ilk müdahaledir. Başka bir tabirle, yapılan ilk acil müdahalenin bir araç ya da ilaç kullanılmadan yapılan süreci temel yaşam desteği olarak tanımlanır. Bebeğin hayatını kurtarmak amacıyla yapılan bu uygulamada, öncelikle bebeğin hava yolunun açılması sağlanırken, suni olarak solunum ve dıştan kalp masajı yapılır. Dolayısıyla yapılan suni teneffüs ile akciğerlerin hayati fonksiyonlarına devam edebilmesine yönelik ihtiyacı olan oksijen sağlanmış olur.

Kalp masajı ile kan dolaşımının sağlanması için kalbin kanı pompalamaya devam etmesi sağlanmaya çalışılır. Bunun yanında her ne kadar yetişkinlerde ve bebeklerde uygulanan temel yaşam desteğinin temelleri birbirine benzese de bebeklerde temel yaşam desteği uygulama tekniği bazı farklılıklar gösterir.

Bebeklerde Temel Yaşam Desteğinin Önemi

0-1 yaş aralığındaki dönem bebeklik dönemi olarak anılırken, bu dönem gelişme sürecinin hızlı olduğu bir süreçtir. Herhangi bir sebepten dolayı bebeğin solunum yollarında tıkanma veya yaralanma söz konusu olduğunda, temel yaşam desteğinin verilmesi gerekebilir. Böyle durumlarda zaman çok önemlidir. Çünkü zamanında müdahale edilmediğinde hayati fonksiyonlar için ihtiyaç duyulan kan sağlanamazken oksijen ihtiyacı karşılanamaz. Böylelikle hayati tehdit oluşturabilecek bir sürece girilebilir.

Bebeklerde Temel Yaşam Desteği Hangi Durumlarda Yapılır?

Ebeveynlerin bebek ilk yardım ve temel yaşam desteğinin nasıl uygulanması gerektiği konusunda bilgi ve pratik sahibi olmaları önemlidir. Böylelikle olası bir durumda bir uzman tarafından tıbbi müdahale edilene kadar bebeklerinin hayatta kalmalarına yardımcı olabilirler. Bu tür olası durumların herkesin her an başına gelebileceği gerçeği göz önüne alındığında, doğru ve zamanında müdahale ile bebeğin hayatını kurtarma şansının yükseleceği daha belirgin fark edilebilirken, önemi daha iyi anlaşılabilir.

Bebeklerde temel yaşam desteği gerektiren birbirinden farklı koşullar olsa da sonuç itibari ile aynı desteğe ihtiyaç duyarlar.

Solunum ve kalp masajından oluşan bu temel yaşam desteğini yapılmasını gerektiren durumlar şu şekilde sıralanabilir;

• Solunum yollarında tıkanma: Bebeklerde ya da çocuklarda yaygın olarak görülen durumların başında solunum yollarına yiyecek ya da yabancı bir cisim kaçması sonucu görülen solunum yollarındaki tıkanma gelir. Özellikle katı gıdaya yeni geçtikleri dönemde besin parçalarının solunum yollarına kaçması gibi durumlar yaşanabilirken, emeklemeye veya yürümeye başladıkları dönemde de yabancı cisimleri ağızlarına götürerek böyle bir durum yaşanabilir. Solunum yollarında yaşanan bu tıkanma, solunum yollarının kısmen veya tamamen tıkanması gibi iki farklı şekilde olabileceği gibi morarma, sesinin çıkmaması, nefes almada zorlanma ve ağlamaya çalıştığı halde ağlayamama gibi belirtilerle kendini gösterir.
• Yaralanma: Hayatın her döneminde düşme, kayma gibi herhangi bir sebepten dolayı yaralanmalar oluşabilirken, bu durum bebeklikten çocukluğa geçiş döneminde oldukça sık yaşanabilen bir durumdur. Bunun yanında bebeğin refleks ve kas gelişiminin günden güne değişmesi ile bir gün önce dönemeyen bir bebek ertesi gün kendiliğinden dönerek olduğu yerden düşebilir. Ayrıca ebeveynler tarafından taşınırken ya da farklı bir sebepten dolayı da yaralanmalar oluşabilirken, bunlar bebekte temel yaşam desteği yapmayı gerektirecek düzeyde olabilir.
• Burna yabancı cisim kaçması: Bebekler özellikle hareket kabiliyetlerinin artığı ve motor becerilerinin gelişmeye başladığı süreçte, burna yabancı cisim kaçma riski ile daha fazla karşı karşıya kalırlar. Bunun yanında burundaki pisliğin aspiratör ile temizlenmeye çalışıldığı dönemde, dikkatli olunmadığında aspiratörün ucu burna kaçabilirken, bu durum temel yaşam desteği yapılmasını gerektirebilir.  
• Darbe alınması: Herhangi bir nedenden dolayı göğüs veya kafa bölgesine darbe alındığında da temel yaşam desteği yapılmasını gerektiren bir koşul ortaya çıkabilir. Göğüs bölgesine alınan yüksek şiddetteki bir darbe kalbin durmasına yola açabilirken, kafa travması nedeniyle bilincin kaybedilmesi sonucu dilin solunum yollarını kapaması ile bebek kendi başına nefes alamayabilir.

Bebeklerde Temel Yaşam Desteği Nasıl Yapılır?

Bebeklerde temel yaşam desteği daha hassas uygulanması gereken bir müdahaledir. Çünkü fiziki durum itibari ile çok hassas olan bebeklerde şiddetli ve sert bir müdahale ciddi olumsuz sonuçlar doğurabilir. Pratik olarak alınan eğitimler sayesinde her bireyin rahatlıkla uygulayabileceği temel yaşam desteği, bir bebeği hayata bağlayabilir.

 0-1 yaş arası bebeklerde temel yaşam desteği uygulanırken solunum ve kalp masajı olmak üzere iki adımda uygulanır. Bebeklerde temel yaşam desteği algoritması şu şekildedir:

• Müdahaleyi yapacak olan kişi, öncelikle kendisinin ve bebeğin güvenliğini sağlamalıdır.
• Bebeğin bilinç kaybı olup olmadığının kontrolü için ayak tabanına hafifçe vurulmalıdır.
• Bilinç kaybı söz konusuysa ve çevrede yardım alınacak kimse var ise 112 arattırmalıdır.
• Sırt üstü pozisyonda sert bir zemine yatırılmalıdır.
• Bebeğin göğüs ve boyun kısmı açık olacak şekilde kıyafetleri çıkarılmalıdır.
• Ağız içinde bir yabancı cisim olup olmadığından emin olunmalıdır.
• Ağzında yabancı bir cisim varsa çıkartılarak hava yolu açılmalıdır.
• Bebek baş ve çene pozisyonuna getirilmelidir.
• Şayet nefes alamıyorsa, ağız ve burnu içine alacak şekilde her saniyede bir nefes olmak kaydıyla iki defa nefes verilmelidir.
• Verilen iki nefesin ardından kalp masajı uygulanmalıdır.
• Kalp masajı uygulanırken iki meme arasının orta noktasındaki göğüs kemiği bulunmalıdır.
• Masaj yaparken parmaklar dik duracak şekilde, orta ve yüzük parmak kullanılarak kalp masajı yapılmalıdır.
• 30 basıda bir iki nefes vermek kaydıyla beş tur temel yaşam desteği verilmeye devam edilmelidir.
• Bebekte canlılık belirtisi veya bilincin geri geldiğine dair işaret fark edilirse temel yaşam desteği kesilmelidir.
• Bebeğe yan yatış koma pozisyonu aldırılarak 3-5 dakika arayla solunum kontrolü yapılmalıdır.

Bebeklerde Temel Yaşam Desteği Yapılırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bebeklerde boğaza yabancı cisim kaçması, yaralanma, nefes alıp vermede zorluk, kırık veya çıkık gibi olumsuz durumlar yaşanabilir. Aile bireyleri bu gibi durumlarda sakin bir şekilde davranarak yapacakları ilk müdahale sayesinde bebeğin hayatını kurtarabilir. Bebeklerde solunum veya kalp durması gibi hayati bir tehlike anında bebekte görülen belirtilere dikkat edilmesinin yanında, sonrasında atılması gereken ilk adımlarda sakin ve bilinçli bir şekilde davranarak temel yaşam desteği adımlarını uygulanmalıdır.

Bu gibi durumlarda bebeklerde görülen öncelikle nefes alıp verme problemleri meydana gelirken, sonrasında dolaşım sisteminde bozukluk ve kalp durması yaşanır. Bu nedenle, bebeğin solunumu ve kalbi tam anlamıyla durmadan önce görülen belirtilerin gözlemlenmesi, hızlı ve bilinçli bir şekilde müdahale etmeyi kolaylaştırdığı için çok önemlidir. Bununla birlikte bebeklerde temel yaşam desteği yapılırken bazı noktalara dikkat edilerek olumsuzlukların önüne geçmek mümkündür.

Bebeklerde temel yaşam desteği uygulanırken dikkat edilmesi gereken bazı durumlar vardır. Dikkat edilmesi gerekenler şu şekilde sıralanmaktadır:

• İlk yardım ve temel yaşam desteği ile ilgili bilgi sahibi olunmalı ve eğitim alınmalıdır.
• Hiçbir bilgi sahibi olmadan çok gerekmediğinde müdahale edilmemelidir.
• Bebeğin soluk alıp almadığı kontrol edilmelidir.
• Bilincinin kapalı olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Müdahale eden kişi kendinin, bebeğin ve bulundukları yerin güvenliğini sağlamadan hiçbir şekilde müdahale etmemelidir.
• Bebeğe yakın mesafeden müdahale edilmelidir.
• Bir yaşında küçük bir bebek bilinci yerindeyse bile bebekle sözlü iletişim kurulamadığından dolayı hareketlerine dikkat edilmelidir.
• Seslenerek veya ayak altına dokunarak bilinci kontrol edilmelidir.
• 112 aranmalıdır, acil ekibine kesin ve doğru bilgiler verilmelidir.
• Yatırılan zeminin sert olmasına dikkat edilmelidir.
• Bebeğin sadece boyun ve göğüs kısmı açılmalıdır, diğer kıyafetler çıkartılarak zaman harcanmamalıdır.
• Hava yollarını tıkayan yabancı bir cisim varsa, sadece ağzının içindeki görünen cisim alınmalıdır.
• Müdahale edilirken bulunulan pozisyon korunmalıdır.
• Hızlı ve seri olarak hareket edilmelidir.
• Gereğinden az veya çok nefes verilmemelidir.
• Suni teneffüs esnasında verilen nefesin geri çıkması için izin verilmelidir.
• Nefesin geri verilip verilmediği izlenmelidir.
• Göğüs hareketleri gözlemlenmelidir.
• Kalp masajı uygularken gereğinden fazla basınç uygulanmamalıdır.