Ciğer Geliştirici İğne

Ciğer Geliştirici İğne Nedir?

Ciğer geliştirici iğne, genellikle hamileliğin 34. haftasından önce bebeğin ciğerlerinin gelişmesi için uygulanan bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi, erken doğum riski olan bazı bebeklerin hamilelik boyunca ciğerlerinin tamamen gelişmediği belirlendiği durumlarda, bebeğin akciğer gelişiminin hızlı tamamlanması için uygulanır. Enjeksiyonun uygulanma amacı; doğumdan sonra bebeğin akciğer gelişimini sağlayarak, erken doğan prematüre bebeğin yaşama olasılığının artırılması ve doğumdan sonra kuvözde geçireceği sürenin en aza indirilmesidir.

Sağlıklı bir hamilelik genel olarak 40 hafta sürer, fakat bazı durumlarda hamileliğin 20 ila 37. haftaları arasında doğum meydana gelebilirken, bu erken doğum kabul edilir. Erken doğumda bebek 37 haftadan önce doğduğu için bazı organ ve fonksiyonları tam olarak gelişmemiştir ve sağlık sorunları yaşama riski yüksektir.

Bebeğin bu sağlık risklerinin önlenmesine yönelik bazı önlemlerin alınması gerekirken, ciğer geliştirici iğne bu önlemlerden biridir.  Aksi taktirde erken doğum sonrası bebek, enfeksiyon, yoğun bakım gereksinimi, solunum sıkıntısı ve gelişim geriliği gibi birçok sorunlar yaşayabilir. Hamilelikte ciğer geliştirici iğne sayesinde olası bir erken doğum sonrasında, bebeğin solunum problemleri ile karşılaşması önlenebilirken, farklı bazı tehlikelerin ortaya çıkması da en aza indirilebilir.

Ciğer geliştirici iğnenin prematüre bebeklerde faydaları şu şekilde sıralanabilir:

• Bebeğin solunum desteği alma ihtiyacı azalır,
• Ciğerlerin gelişmesi sağlanır,
• İntraventriküler kanama (beyin kanaması) riski azalır,
• Respiratuvar distres sendrom (surfaktan eksikliğinden kaynaklanan ciddi hastalık) riski azalır,
• Nekrotizan enterokolit (NEK) (sindirim sistemi problemi) oluşma riski azalır,
• Periventriküler lökomalazi (serebral beyaz cevher hasarı) riski azalır,
• Bağırsaklarda kanlanmanın önlenmesine yardımcı olur,
• Solunum bozukluğu nedeniyle yeni doğan ölümlerin engellenmesine yardımcı olur.

Ciğer Geliştirici İğne Hangi Hastalıklarda Kullanılır?

Anne karnındaki bebeğin akciğer gelişimi, genellikle hamileliğin 24-26. haftalarında başlar. Bu haftalarda bebeğin ciğerlerinde alveoller gelişir ve surfaktan üretimi başlar. Surfaktan, ciğerlerin gelişmesinde ve solunum işlevselliğin sağlanmasında rol oynayan temel bir maddedir. Bu yüzden bu temel bileşen, solunum problemi olan yenidoğan ve özellikle respiratuvar distres sendromlu (RDS) prematüre bebeklere dışarıdan endotrakeal yolla ilaç olarak da verilir.

Anne karnındaki bebeğin ciğer fonksiyonları, genellikle 34. haftada iyi seviyelere ulaşır. Fakat bu süreçte bebeğin akciğer gelişiminde bazı problemler oluşur. Bazı bebeklerin akciğerleri yetersiz düzeyde gelişirken, bazı bebeklerin ise erken doğum nedeniyle akciğer gelişimi henüz tamamlanmayabilir. Bu nedenle hamilelikte ciğer geliştirici iğne, bebeğin ciğer gelişimini daha hızlı bir şekilde tamamlaması için bu haftaya kadar uygulanır.

Ciğer Geliştirici İğne Nasıl Yapılır ve Ne Zaman Vurulur?

Anne karnında ciğer geliştirici iğnenin yapılması için, hamilelik döneminin yaklaşık 24. haftasından sonra anneden sıvı alınır. Alınan sıvı gerekli olan incelemeler yapıldıktan sonra şayet bebeğinin akciğer gelişimi yetersiz olduğu tespit edildiyse, bazı annelere steroid verilerek bebeğin akciğer gelişiminin hızlanması sağlanır.

Enjeksiyonun uygulanma şekli ise hamileliğin 24 ila 34. haftaları arasında anne adaylarına, 24 saat bir 12 mg olmak üzere 2 kere kalçadan kas içerisine enjeksiyon (iğne) şeklinde uygulanır. Böylelikle steroid ilaçların etken bileşenleri, plasenta aracılığıyla bebeğe geçmiş olur. Ayrıca ikiz veya çoğul hamileliklerde de aynı dozlarda uygulanır.

Gebelikte ciğer geliştirici iğne sayesinde, bebeğin akciğer gelişimi hızlanır ve sonuç olarak doğum anına kadar yeterli düzeyde gelişme göstermesi sağlanır. Ancak bu aşamada iğnelerin daha fazla faydalı olması için doğum süreci de mümkün olduğunca ertelenir. Ayrıca uzmanlar akciğerlerin gelişmesi için ilaç uygulaması olsa bile genellikle sezaryen doğumu önermektedirler. Çünkü normal doğum sürecinde meydana gelebilecek olası birçok problem genellikle sezaryen doğumda oluşmaz.

Bu sayede uzmanlar doğum anında bebekte oluşabilecek bazı komplikasyonlara karşı daha iyi önlem alınmış olur. Bununla birlikte anne adayına yapılan iğne sonrası doğumdan sonra, bebekte solunum problemleri meydana gelme olasılığı ciddi seviyede azalmış olur.

Ciğer Geliştirici İğnenin Yan Etkileri Nelerdir?

Her ilaç türünde olduğu gibi bebeklerde akciğerlerin gelişmesi için uygulanan ciğer geliştirici iğne yan etkisi olabilir. Ancak erken doğum sonrası bebekte oluşabilecek ciddi sorunlar göz önünde bulundurulduğunda bu ilacın yapılması gerekir. Ciğer geliştirici iğne kortizon hormonu içerse de iğneler düşük dozlarda uygulandığından kortizon hormonunun bilinen yan etkilerine neden olmaz.

Bu enjeksiyon tedavisi her ne kadar bebeğin akciğerlerinin gelişmesi açısından yararlı olsa da bebekte en sık görülen yan etkilerden bir tanesi bebeğin hareketlerinde azalma olabilmesidir. Ayrıca anne adayında bir takım yan etkilere neden olabilir.

Enjeksiyon sonrası anne adayında oluşabilecek bazı yan etkiler şu şekilde sıralanabilir:

• Tansiyon yükselmesi,
• Uyku sorunları, 
• Hazımsızlık, 
• Akciğerlerde pulmoner ödem oluşması, 
• Baş ağrısı, 
• Mide bulantısı, 
• Kan şeker seviyesinde yükselme, 
• Şişkinlik
• Ruhsal sorunlarda değişiklik, 
• Sık sık terleme.

Ciğer Geliştirici İğne Zararları Nelerdir?

Erken doğum veya prematüre doğuma genellikle diyabet, enfeksiyonlar, yüksek tansiyon ve çoğul gebelikler gibi kronik veya bazen de genetik durumlar neden olur. Ciğer geliştirici iğne bebeğin sağlığı açısından faydalı olsa da anne adayında bazı durumlarda zararlı olabilir.

Annede mantar hastalığı varsa steroid ilacı kullanması sakıncalı olabilir. Ayrıca gebelik şekeri olan annenin hamilelik sürecinde iğne vurulması bazı sorunlara neden olabilir, çünkü kortizon stres hormonunu yükselten bir hormon olduğu için gebelik şekerinin yükselmesine neden olabilir.

Fakat anneye enjeksiyon yapılması gerekiyorsa şekeri kontrol altına alana kadar uygulanmamalı veya enjeksiyon yapılması halinde ciğer geliştirici iğne zararlarının en aza indirmek için annenin üç gün arayla kan şekerinin izlenmesi gerekir.

Ciğer Geliştirici İğne Kimlere Yapılamaz?

Erken doğum, çoğunlukla anne adayının solunum rahatsızlığı, idrar yolu ve vajinal enfeksiyonu yaşamasından kaynaklanabilir. Fakat daha önce erken doğum yapmış olanlar, 40 yaşın üstü kadınlar, çok genç anneler, duygusal ve fiziksel strese maruz kalanlar veya hamileliğin son aylarında bile ağır işlerde çalışan anne adaylarında erken doğum yapma riski daha yüksektir. Ciğer geliştirici iğnenin faydaları göz önünde tutulsa bile bazı anne adaylarında yüksek risk oluşturabileceğinden yapılmaması gerekebilir.

Ciğer geliştirici iğne yapılmaması gereken kişiler şu şekilde sıralanabilir:

• Herhangi bir enfeksiyonu olanlara,
• Sigara ve alkol kullananlara,
• Yetersiz beslenenlere,
• Birden fazla düşük veya kürtaj olanlara,
• Mantar hastalığı olanlara,
• Diyabet hastası olanlara,
• Çok kısa süre içinde ikinciye hamile kalanlara.

Ciğer Geliştirici İğne Riskleri

Erken doğum nedeniyle prematüre doğum riskinin önüne geçilmesi ve bebeğin akciğerler gelişmesi için yapılan iğnenin anne adayında birtakım risklere neden olabilir. Anne adayına hamileliğin erken döneminde ve çok yüksek dozlarda uygulanması sonucu annenin bağışıklık sisteminin olumsuz etkilenmesine ve bu yüzden de bebeğinin gelişimini olumsuz yönde etkilemesine neden olabilir.

Bu yüzden ciğer geliştirici iğne olanların ve bebeklerin herhangi bir risk yaşamamaları için, enjeksiyonu uzman tarafından bildirilen dozlarda almaları ve aşırı dozlardan kaçınmaları gerekir.