Dörtlü Test Nedir?

Dörtlü Test, anne adaylarına hamileliğin belli dönemlerinde yapılarak bebekte oluşabilecek hastalıkların önceden tespit edilmesini sağlayan bir kan testidir. Üçlü testten farklı olarak İnhibin A adı verilen maddenin de incelenmesini sağlayan bu test, gebeliğin 16-21. haftaları arasında yapılır.

Üçlü teste göre çok daha net sonuçlar alınmasını sağlayan dörtlü tarama testi, serbest estriol (uE3), alfa feto protein (AFP), BETA hcg ve Dimerik inhibin A maddelerinin kandaki değerlerini ölçer. Gebelikte ve bebekte oluşabilecek risklerin olasılıklarını inceleyen bu test, olası hastalıkların erken teşhis ve tedavi edilmesine yardımcı olur. Gebelik döneminde yapılan dörtlü tarama testi normal değerleri arasında olması halinde ise, bebeğin gayet sağlıklı bir şekilde fiziksel ve zihinsel büyüme evrelerinden geçtiğini gösterir. Yapılan her test için normal değerler farklı olduğu için testler tek tek değerlendirilir.

Gebeliğin 16.-20. haftaları arasında uygulanan dörtlü test son zamanlarda geliştirilmiş testlerden biridir. Ayrıca birçok hastanede uygulanan ve gebeliğin 11.-14. haftalarında uygulanan ikili test, üçlü test ve ense kalınlığının ölçümü gibi testler de risk grubu kişilerin saptanmasında kullanılabilir. Üçlü tarama testinin net sonuç verme olasılığı %60 iken dörtlü tarama testinin %80 oranında netlik sağlaması nedeniyle günümüzde üçlü tarama testi yapılsa da bu test pek tercih edilmemektedir.

Dörtlü Tarama Testi Yapılmasının Önemi

Doğumsal bir anomali olan Down Sendromu hastalığının bebekte bulunma riskinin belirlenmesinde amniyosentez testi yapılması gereklidir. Ancak gebelik döneminde amniyosentez yapılması hem anne hem de bebek için olumsuz sonuçlar doğurabileceği için hamile olan her kişiye yapılması önerilmez. Bunun için dörtlü testin yapılması gereklidir.

Dörtlü test sonucunda yüksek oranda risk olup olmadığı görülse de net bir sonuç vermeyebilir. Anormal durumlar tespit edildiğinde amniyosentez ya da Fetal DNA testinin yapılması için yönlendirici konumundadır.

Dörtlü Tarama Testi ile Tespit Edilen Durumlar

Anne karnındaki bebekte Down sendromu, Trizomi 18 ya da nöral tüp defekti adı verilen hastalıkların olup olmadığını araştırmak için dörtlü tarama testi yapılır. Annenin yaşı, kilosu, boyu gibi özellikler göz önünde bulundurularak yapılan bu kan testi, hormonların incelenmesini sağlar. Dörtlü test sonuçları üzerinde anne adayının hamilelik döneminde ve öncesinde sigara kullanması, sonuçlar üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.

Down Sendromu

Kromozomal bir hastalık olan Down sendromu, kişinin yaşam boyu zihinsel ve fiziksel engelli olarak yaşamını sürdürmesidir. Hafif ve orta dereceli olarak seyreden bu durumun, 35 yaşından sonra hamilelik yaşayan kişilerin çocuklarında görülme oranı daha fazladır. Trizomi 21 ile Trizomi 18 ve Mozaik Down sendromu olmak üzere 3 farklı türü vardır. Fiziksel açıdan kas zayıflığı, kısa boy, küçük el ve ayaklar gibi belirtilere sahip olan Down sendromlu kişilerde bilişsel açıdan; konuşma, yürüme sorunları, uyku bozukluğu ve öfke sorunu gibi problemler yaşanır.

Trizmomi 18

Edwards Sendromu olarak da bilinen Trizomi 18, bebeğin fiziksel ve zihinsel gelişiminde geriliğe yol açan bir hastalıktır. 1 yaşından önce görülen bu hastalık genellikle ölümle sonuçlanır. İleri yaş hamileliklerde sıkça rastlanan bir durumdur.

Sipina Bifida

Omurga ile omurilik kemiklerinin anormal şekilde oluşumuna yol açan doğumsal bir kusurdur. Anne karnındaki bebek omurgasının ilk şekillenmeye başladığı dönemde (hamileliğin 1. Ayında) nöral tüpün bir kısmı tam kapanmadığı için ortaya çıkar. Bebekte felç, yürüme sorunu, bağırsak sorunları, hidrosefali ve skolyoz gibi hastalıkların ortaya çıkmasına neden olan bu durum ayrık omurga hastalığı olarak bilinir.

Karın Duvarı Defektleri

Bebeğin karın bölgesindeki iç organları ile bağırsaklarının göbek deliğinin olduğu yerden geçmesidir. Gebeliğin 13. haftasında yapılan ultrasonografi ile tanısı konulan bu hastalığa sahip bebeklerin doğumu sezaryen ile yapılır. Doğumdan sonra bebeğe nazogastrik sonda takılarak tedavi aşamasına geçilir.

Dörtlü Test ile Nelere Bakılır?

Alfa-Feto Protein (AFP)

Anne karnındaki bebeğin karaciğerinde ve sindirim sisteminde üretilen bir protein türü olan alfa feto protein, annenin kanına da geçtiği için bu ölçümler kan testi ile yapılabilir. Bebeklerin ilk 3 ayında vücudunda bulunan ve yaş ilerledikçe azalan alfa feto protein yetişkinlerde kanserli hücrenin tespitini sağlar. Hamile olmayan kadınlarda ve erkeklerde 0-40 ng/ml arasındaki değerler, sağlıklı bir hamilelik geçiren kişilerde 10-150 ng/ml değerler arasında olmalıdır.

Hamilelerde Alfa-Feto Proteinin (AFP) Yüksek Olmasının Yol Açtığı Sorunlar;

• Spina Bifida (fetal omurilik kanalının kapanmaması)
• Cilt sorunları
• Kromozom anomalileri
• Böbrek hastalıkları
• Yutma sorunları
• Anensefali (Anne karnındaki bebeğin beyninin gelişmemesi)
• Doğum sonrası bebek ölümü 
• Düşük kilolu bebek doğumu
• Rahim ile plasentanın ayrılması
• Hamilelik tansiyonu 

Hamilelerde Alfa-Feto Proteinin (AFP) Düşük Olmasının Yol Açtığı Sorunlar;

• Bebeğin beyin gelişiminde sorun olması
• Down sendromu riskinin olması
• Erken doğum
• Çoklu bebek doğumu
• Bebekte omurga gelişimi yetersizliği
• İkiz bebek 
• Kromozom anomali
• Bebekte karın duvarındaki sorunlar
  

Beta HCG 

Hamile olmayan bireyde HCG oranı 0-10 mlU/ml değerleri arasında iken, hamilelerde bu oran daha yüksek çıkar.

Hamilelikte dörtlü test sonuçları gebeliğin her haftasında hormonal değişimler olduğu için farklı sonuçlar gösterir.

Hamileliğin 3. haftasında 5-50 mlU/ml

Hamileliğin 6. haftasında 1080-56500 mlU7ml

Hamileliğin 40. haftasında 3640-117000 mlU/ml değerleri arasında ölçülür.

Hamile Kişilerde Beta HCG Değerlerinin Düşük Olmasının Nedenleri

• Hamilelik haftasının yanlış hesaplanması
• Dış gebelik
• Düşük riski 

Hamile Kişilerde Beta HCG Değerlerinin Normalden Daha Yüksek Olmasının Nedenleri

• Hamilelik haftasının yanlış hesaplanması
• Molar gebelik (Rahim içinde anormal büyüme)
• Çoklu gebelik 

Estriol Testi (E3)

Hem plasenta hem de fetüs tarafından üretilen bir hormon olan Estriol; gebelikte, bebekte hangi sorunların olacağı konusunda bilgi verir. Anormal seviyedeki yüksek ya da düşük Estriol hormonu, bebekte ciddi kalıtsal sorunlara yol açacağından anne karnındayken bu testin yapılması erken tanı ve tedaviye geçilmesinde önem taşır.

İnhibin A

Gebelik döneminde yapılan üçlü tarama testlerinde olmayan, sonradan incelemeye alınarak dörtlü testlerde bakılan İnhibin A, polipeptit bir hormondur. Yumurtalık ve plasenta tarafından üretilen bu hormonda alfa ve beta grupları bulunur. Gebeliğin 8-11. haftasında maksimum seviyeye yükselen İnhibin A hormonu, gebeliğin 20. haftasına kadar düşer. 20. haftadan sonra tekrar hızla yükselmeye devam eden bu hormon yumurtanın gelişimini düzenlemeye yardımcı olur-.

İnhibin A Nerelerde Kullanılır?

• Tüp bebek işlemi yapılırken embriyonun gelişimini incelemede en güvenilir yol İnhibin A testinin yapılmasıdır. 
• Pre-Eklampsi, yani gebelik zehirlenmesi durumlarının erken teşhisinde gebeliğin 15-20. haftaları arasında yapılır. Riskli bulunan durumlarda gebelik 30. haftada sonlandırılır. 
• Gebeliğin 6. haftasında yapılan İnhibin A testi, tekrarlayan düşük riskinin belirlenmesinde yardımcı olur.
• Yumurtalık kanserini (Overca) oluşturan Granulosa hücrelerinin tespitinde İnhibin A ölçümlerinden yararlanılır.