İdrar Kaçırma Ameliyatı Nedir?

İdrar kaçırma tıp dilinde inkontinans olarak adlandırılır ve bireyin istemsiz şekilde idrarını kaçırması durumu olarak açıklanır. İdrar çıkış kanalının kontrol altına alınamaması sonucunda bu tür sorunlarda ilerleme görülür. İdrar kaçırma oranı erkeklere oranla kadınlarda daha yüksektir. Her 100 kadından yaklaşık olarak 35’inde idrar kaçırma problemi vardır ve bu durum, kişinin yaşam kalitesi üzerinde etki edecek düzeydedir.

İdrar kaçırma korkusu, kişilerin sosyal hayatlarında kaygılara neden olur. Evden dışarı çıkmak konusunda tereddütler oluşmaya başlar ve toplum içerisinde yapılacak aktivitelerde her zaman geri planda kalma hissi vardır. İdrar kaçırma problemi kasların doğru çalışamamasından kaynaklanabileceği gibi bazı rahatsızlıkların tetiklemesi sonucunda da oluşabilir. Bu nedenle, idrar kaçırma problemi yaşayan kişiler uzman doktorlardan yardım alarak sorunu tespit etmeleri ve gerekli tedaviyi almaları gereklidir.

İdrar Kaçırma Tipleri

İdrar kaçırma problemi çeşitli tiplere ayrılarak kategorize edilmektedir. Probleme yol açan temel nedenin tespit edilmesi ile doğru tedavi yöntemlerine başvurulmaktadır. İdrar kaçırma tipleri aşağıdaki şekildedir:

• Stres Tipi: En çok menopoz ve sonrası dönemde görülen idrar kaçırma tipidir. Gülme, hapşırma ve öksürme gibi doğal tepkilerin yanı sıra ağır bir şey kaldırma ve aniden ayağa kalkma gibi durumlarda da gerçekleşir. Bu idrar kaçırma tipinin stres olarak adlandırılmasının sebebi kişinin stresini ve duygu durumunu ifade etmemektedir. Karın içindeki basıncın değişiminden kaynaklıdır. Stres tipi idrar kaçırmalarda, mesaneyi destekleyen ve idrarın vücuttan boşaltılmasını sağlayan kas ve dokuların zaman içerisinde zayıflaması sonucunda oluşmaktadır. Doğum yapmış veya menopoza giren kişiler yüksek risk grubundadır. Vücut kitle indeksinin yüksek olması ve sigara kullanmak, stres tipi idrar kaçırmayı tetikleyen diğer faktörler arasındadır.
• Sıkışma Tipi: Urge tip olarak adlandırılan bu tür idrar kaçırma problemlerinde hasta, mesanesinde rahatsız edici bir doluluk olmasa da sıkışma hissi yaşar. Mesanede taş olması ve idrar yolu enfeksiyonları, bu durumu tetikleyebilir. Parkinson ya da Alzheimer gibi hastalıklarda da görülür. Bu durumun yaşanmasının sebebi ise mesane kaslarının kişinin kontrolünde olmadan istemsiz şekilde kasılmasıdır.
• Taşma Tipi: Mesanenin maksimum doluluğa ulaşması ancak kişinin bu doluluğu hissetmemesi nedeniyle oluşan idrar kaçırma problemidir.
• Total İnkontinans: Kişinin gece ve gündüz fark etmeksizin sürekli idrar kaçırma problemini yaşadığı durumlardır.
• Karışık İnkontinans Tipi: Stres ve sıkışma tipi idrar kaçırma problemlerinin beraber gözlendiği durumları ifade etmektedir.

İdrar kaçırma probleminin yaşanmasına neden olan durumlar ise şu şekilde sıralanabilir:

• Hareketsiz bir yaşam tarzının benimsenmesi
• Fazla kilolu olmak
• Kronik akciğer, kalp, yüksek tansiyon veya şeker hastalıklarının olması
• Kronik kabızlık
• Mesane bölgesindeki sinirlere etki eden multiple skleroz, demans ve bel fıtığının bulunması
• Aşırı derecede alkol ve sigara tüketimi
• İdrar yolu enfeksiyonlarının sık sık yaşanması
• Mesane bölgesini etkileyen ameliyatlar
• Kadınların bir ya da daha fazla hamilelik geçirmeleri, gebeliklerin zorlu geçmesi
• Yaşın ilerlemesi
• Genetik faktörler

İdrar Kaçırma Ameliyatı Çeşitleri

İdrar kaçırma problemleri karşısında ilaç ve diğer tedavi yöntemlerinden sonuç alınamadığı takdirde cerrahi müdahalelerin yapılması gereklidir. Problemin kaynağı ve idrar kaçırmanın boyutu değerlendirilerek hasta için en uygun ameliyat tekniği seçilmektedir. İdrar kaçırma ameliyatı çeşitleri aşağıdaki gibidir:

TOT ve TVT 

Askı cerrahisi olarak adlandırılan bu ameliyat tipi, özel maddelerden yapılan şerit şeklindeki bir ağın idrar yoluna yerleştirilmesini ve bir askı görevi görerek kas ve dokuları desteklemesini sağlamaktadır. İki operasyon arasındaki tek fark, ağ olarak adlandırılan özel maddenin idrar yoluna ulaştırılması için izlenen yoldur.

Burch Ameliyatı

Stres ve karma tipi idrar kaçırma problemini yaşayan hastalara uygulanan bu yöntemin aşamaları basittir ve başarı oranı yüksektir. Ameliyat sırasında mesaneye ulaşılarak idrar kaçırmayı engelleyecek toparlama çalışmaları yapılır.

Tension-Free Üretropeksiler

Geleneksel yöntemlerden biridir. İdrar torbasının alt kısmına yerleştirilen bir bant sayesinde sorunun giderilmesini sağlar. Bantlar gerilerek idrar torbasını çevreleyen bağ ve dokular istenen seviyeye getirilir.

Robotik Cerrahi

Kullanım oranı her geçen gün artan robotik cerrahi, idrar kaçırma ameliyatlarında da kullanılmaktadır. Bu yöntem ile yapılan işlemlerde büyük kesilere gerek duyulmaz. Hastanın hastanede yatış ve iyileşme süresi kısadır. Ameliyat sonrasında vücudun kendini toplaması uzun sürmez.

İdrar Kaçırma Ameliyatı Öncesi

İdrar kaçırma ameliyatı öncesi, sorunun tespit edilmesi, ameliyatın planlanması ve hastanın bilgilendirilmesi gereklidir. İdrar kaçırma ameliyatı öncesi aşağıdaki noktalar önem kazanır:

• Genel kontrol: İlk etapta hastanın idrar problemi ve ek olarak sahip olduğu diğer rahatsızlıklar incelenir. Hastanın hastalık ve alerji öyküsü alınır. 
• Test ve tetkikler: Sorunun tespitini kolaylaştırmak amacıyla idrar tahlili ve idrar kültürü incelemesi yapılmaktadır. Hasta ürolog ya da jinekolojik muayeneye alınmaktadır.
• İdrar kaçırma tipinin tespiti: İdrar kaçırma problemleri kategorize edilmektedir. Hastanın sahip olduğu rahatsızlığın tipinin tespit edilmesi gereklidir. Bu sırada hastanın günlük sıvı tüketimi, günlük idrara çıkma sıklığı, enfeksiyon varlığı, böbreklerin durumu, idrar kapasitesinin durumu ve kasların işlevleri detaylı olarak incelenir.
• Ameliyat tekniği: İdrar kaçırma tipinin tespit edilmesinden sonra uygulanacak ameliyatın tekniği önem kazanmaktadır. İdrar kaçırma problemi ek olarak yaşanan rahatsızlıklar, hastanın talepleri ve uzman doktor görüşü ile uygulanacak ameliyat tekniği belirlenir.

Ameliyat hazırlığı sırasında hastanın da dikkat etmesi gereken bazı noktalar vardır. Bu noktalar aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Ameliyat sırasında kanamanın kontrol altına alınabilmesi için ameliyatın bir hafta öncesinden kan sulandırıcı ilaçların bırakılması gereklidir. 
• Hasta, hastalıklarını, kullandığı ilaç ve takviyeleri uzman doktora bildirmelidir.
• Sigara ve alkol kullanımı ameliyat sırasında komplikasyonların yaşanma ihtimalini artırdığı için en az 2 hafta öncesinden tüketime ara verilmelidir.
• Ameliyat sırasında genel anestezi kullanılacak ise hastanın ameliyattan önceki geceden itibaren yeme ve içmeye ara vermesi gereklidir.
• Ameliyat sırasında karın altından mesaneye kadar olan bölgede kesiler açılmaktadır. Ameliyat öncesinde bu bölgedeki tüylerin temizlenmesi gereklidir. 

İdrar Kaçırma Ameliyatı Nasıl Yapılır?

İdrar kaçırma ameliyatı teknikleri, ameliyatın yapılış aşamaları hakkında değişikliklere yol açmaktadır. Her ameliyat tekniğinde amaçlanan işlem farklıdır. Problemin kaynağı, hastanın istekleri ve hastanın durumuna bağlı olarak uygulama aşamalarında değişiklikler görülse de aşamalar genellikle aşağıdaki gibidir:

Burch Ameliyatı Nasıl Yapılır?

• Burch ameliyatı stres ve karma tipi idrar kaçırma sorunlarına sahip olan kişilere uygulanmaktadır.
• Karnın alt bölgesi olarak açıklanabilecek bölgeden enlemesine olarak yaklaşık 10 cm’lik kesi yapılır.
• Kesiden giriş yapılarak mesaneye ulaşılır.
• Mesane öne ve yukarıya doğru çekilerek ideal pozisyona ulaştırılır.
• Pozisyonun sabit kalabilmesi amacıyla askılar kullanılır.
• İşlem sonunda mesanenin boyun tarafı ve pelvik taban yukarı doğru konumlandırıldığı için idrar kaçırma problemi büyük oranla çözüme kavuşturulur.

TOT ve TVT Ameliyatı Nasıl Yapılır?

• TOT ve TVT ameliyatı sırasında karnın alt bölgesine ve vajinaya küçük kesiler uygulanır. 
• Vajina bölgesinde açılan bu delikler, normal bir iğnenin geçebileceği boyuttadır. 
• Özel bantlar mesanenin etrafından geçirilerek üretra ve mesane kaldırılarak ideal seviyeye ulaştırılır.
• Bu bantlar vücutta kalıcıdır. Ameliyatın ardından çıkarılmaz ancak vücudu rahatsız edici bir etkiye sahip değildir.
• Vücudun dışından görülmesi veya dikkat çekmesi mümkün değildir. Kesi yerleri özel dikişler yardımıyla kapatılır ve bu dikişler, iyileşme süreci içerisinde kendiliğinden kaybolur.

Robotik Cerrahi ile İdrar Kaçırma Ameliyatı Nasıl Yapılır?

• Robotik cerrahi ile idrar kaçırma ameliyatı sırasında karnın alt bölgesine yaklaşık 1 cm’lik kesiler açılmaktadır.
• Bir kesinin içerisinden robotiğin 3 boyutlu görüntüler alabilmesi amacıyla küçük kamera sokulur.
• Görüntüler bilgisayar ekranına yansır. Bu sırada uzman doktor robotu kontrol eder.
• Diğer kesinin içerisinden ise ameliyat malzemeleri yerleştirilir. Anlık alınan görüntüler eşliğinde sarkan organların toparlanması ve ideal seviyeye ulaşması sağlanır. 
• Kesi miktarı azdır. Bu durum kanama ve diğer komplikasyonların yaşanma ihtimalini azaltır. 

İdrar Kaçırma Ameliyatı Risk ve Komplikasyonlar

İdrar kaçırma ameliyatı sonrası risk ve komplikasyonların yaşanma ihtimali az da olsa bulunmaktadır. Ameliyat öncesinde test ve tetkiklerin doğru değerlendirilmesi, hastanın uyarıları dikkate alması, ameliyat sırasında komplikasyonların yaşanmaması sonucunda başarılı sonuçlar alınabilir. Olası risk ve komplikasyonlar aşağıdaki gibidir:

• Anesteziye bağlı riskler: Hastanın durumuna bağlı olarak uygulanacak ameliyat tekniği, anestezi türüne de etki göstermektedir. Genel anestezi genellikle vücudu daha çok yormaktadır. Ameliyat sonrasında anesteziye bağlı olarak mide bulantısı ve kusma isteği, baş dönmesi, baş ağrısı gibi durumlar yaşanabilir. Bu nedenle hastalar bir süre gözetim altında tutulur. 
• Kanama: İdrar kaçırma ameliyatları genellikle az kanamaya sebep olmaktadır. TOT ve robotik cerrahi tekniklerinde kanama görülme ihtimali azdır ancak ameliyattan önce belirtilen kurallara uyulmaması veya beklenmedik komplikasyonların yaşanması durumunda kanama ortaya çıkabilir. Kesi yerlerindeki dikişlerin zorlanması ve enfeksiyon ise diğer riskler arasındadır.
• Mesanede hasar: Ameliyat, mesane bölgesine uygulanmaktadır. Az da olsa mesane bölgesindeki kas ve dokuların zarar görme olasılığı vardır. Bazı durumlarda bu kas ve dokuların bir kısmının kesilmesi söz konusu olabilir. Mesanede hasar görülmesi durumunda ek ameliyatlara ihtiyaç duyulabilir.
• İdrar yolunda hasar: Ameliyatın etkisiyle idrar yolunda hasar oluşabilir. Bu hasarlar idrar sırasında yanmaya, mesane bölgesinin ağrımasına, sık sık idrara çıkma isteğinin duyulmasına ve idrar kaçırmanın nüksetmesine neden olabilir.

Kısa süreli yan etkiler ise aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Ameliyat bölgesinde ağrı
• Gaz çıkarırken zorlanma
• Anestezinin etkisiyle yorgun hissedilmesi

İdrar Kaçırma Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

İdrar kaçırma ameliyatı sonrası uzman doktor tarafından belirtilen uyarı ve önerilere dikkat edilmesi durumunda iyileşme süreci daha hızlı ve konforlu geçecektir. Bu süreçte hastaların kendilerini yoracak aktivitelerden kaçınmaları, istirahat etmeleri ve doğru beslenmeleri önemlidir. Dikkat edilmesi gerekenler aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:

Ağır Aktivitelerden Kaçınmak

Ameliyat sırasında kesi uygulandığı için ilk 2 haftalık süreçte ağır eşya kaldırılmamalı, idrar boşaltımı sırasında vücut zorlanmamalı ve ağır aktivitelerden kaçınılmalıdır. Vücudun zorlanmasına bağlı olarak kesi bölgesinde kanama ve hasar meydana gelebilir. Bu durum, iyileşme sürecini olumsuz etkiler. Bir haftalık sürecin ardından vücudu zorlamayacak şekilde yürüyüş yapılabilir. Hafif tempoda yürüyüş, pıhtı oluşumunu engellediği için önerilmektedir.

İdrar Kaçırma Ameliyatı Sonrası Beslenme

Ameliyat sırasında boşaltım sistemine müdahale edilmektedir. Ameliyat sonrasındaki ilk günlerde makat bölgesinde zorlanmalar yaşanabilir. Zorlanmalar sonucunda ise ıkınmalar yapılır ise dikişler atabilir ve idrar kaçırma problemi devam edebilir. Hastanın ameliyat etkisinden çıkabilmesi için ilk 2 gün boyunca sıvı gıdalarla beslenmesi gereklidir. 2 günün ardından baharatlı, asitli ve kabızlığa yol açabilecek katı gıdalardan uzak durmak şartıyla normal beslenmeye geri dönülebilir.

Ameliyat Sonrası Duş

Kesi bölgesi iyileşene kadar bölgenin su ile temas etmesinden kaçınılmalıdır. İlk bir haftalık süreçte banyo yapılmamalıdır. Bir haftanın ardından suyun ılık seviyede olması şartıyla duş alınabilir.

Kesi bölgesi iyileşmeden deniz ve havuza girilmemelidir. Yara bölgesinin enfeksiyon kapması durumunda hastada ciddi rahatsızlıklar oluşabilir. Bu durum iyileşmeyi geriye götürdüğü gibi çeşitli hastalıkların oluşmasına da yol açabilir.

İdrar Kaçırma Ameliyatı Sonrası Cinsel İlişki

İdrar kaçırma ameliyatı sonrası kesi bölgesinin iyileşmesi ortalama bir hafta sürerken tam iyileşmenin görülebilmesi için bir aylık sürenin geçmesi gereklidir. Cinsel ilişki sırasında vücudun yüksek efor sarf etmesi sonucunda kesi bölgesinde kanama ve hasar meydana gelebilir. Bu nedenle ameliyat sonrası bir ay boyunca cinsel ilişkiden uzak durulmalıdır. Bu süre, iyileşmenin durumuna bağlı olarak uzayabilir veya kısalabilir ancak son değerlendirme uzman doktor tarafından yapıldıktan sonra ortaya çıkmaktadır.

İlaçların Kullanımı

Ameliyat sonrasında hastanın ağrı duymaması ve hastalıklara karşı korunması amacıyla ilaç tedavisi uygulanır. Bu süreçte ilaçlar düzenli ve uygun dozlarda kullanılmalıdır. Enfeksiyon ilaçları yara bölgesinin bakteri ve virüslere karşı korunması sağlar; ağrı kesiciler ise ameliyat sonrasında ağrıları kontrol altına almaya yarar. Ağrı şiddetli ve uzun süreli olarak gerçekleşir ise kısa süre içerisinde sağlık kuruluşuna başvurarak destek alınmalıdır.

Doktor Kontrolleri

İdrar kaçırma ameliyatının ardından uzman doktor tarafından kontrol planlaması yapılmaktadır. Hastaların bu kontrol planını aksatmamaları önemlidir. Kontroller, genel olarak ayda bir kez yapılır. Kontroller sırasında kesi bölgesinin durumu, olası komplikasyonlar ve ameliyatın başarı oranı değerlendirilmektedir. Muayenelerin ardından hastaya uygulanan sınırlamalar kaldırılabilir.