Mesane Taşı

Böbreklerde üretilen idrarın üreterden geçerek biriktirdiği yere mesane denir. Mesane erkeklerde bağırsakların ön kısmına bulunurken kadınlarda rahimin alt kısmında yer alan bir organdır. Küçülüp genişleyebilen bu yapı 500 mililitre kadar idrarı depolayabilmektedir.

Mesane taşı başlangıç olarak mesanede oluşma ihtimali olsa da büyük çoğunluğu böbrek taşlarıdır. Böbreklerde meydana gelen bu taşlar üreter aracılığıyla mesaneye kadar gelir. Mesaneye gelen bu taşlar ilk olarak kum, kristal yapıdadır. Mesanenin işleyişinin herhangi bir nedenden dolayı bozulması veya idrar yollarında daralma mevcutsa bu yapılar dışarı atılamadan zamanla bir araya gelip mesane taşına dönüşürler.

Mesane taşı oluşumunun en büyük nedenleri mesanede meydana gelebilecek tıkanıklık, prostatın büyümesiyle idrar kanallarına baskı yaparak darlığa sebebiyet vermesi ve mesanedeki idrarın tam olarak boşaltılmaması gibi faktörlerdir.

Mesane Taşının Belirtileri

Mesane taşı hastalığı kesin tanı koyulacak bir belirti vermez. Meydana gelen belirtiler ise taşın büyüklük derecesine, taşın tıkanıklık derecesine ve taşın bulunduğu konuma göre verir. Bu belirtiler meydana gelirken taşın büyüklük derecesine ve taşın konumuna göre ağrı hissine sebebiyet verebilir.

Erkek bireylerde meydana gelebilecek bu ağrı hissinin penisin kök kısmı ile uç kısmında hissedilirken kadınlarda ise meydana gelebilecek ağrı hissi ise vajinal bölgede meydana gelir.

Mesane taşının genel belirtileri;

• İdrar yapma sırasında idrarın kesilmesi ve ardından devam etmesi mesane taşı hastalığının bir belirtisidir.
• İdrar yapma sırasında idrarın kesilmesiyle pozisyon değiştirildiğinde idrarın devam etmesi mesane taşı hastalığının bir diğer belirtisidir.
• İdrarın çatılı çıkması
• Kişi idrarını yaparken idrarın zorla çıkması
• İdrar yapma esnasında yanma hissinin meydana gelmesi
• İdrarın bulanık bir şekilde meydana gelmesi
• İdrarın bitimine yakın  kanlı bir şekilde devam etmesi mesane taşı hastalığının belirtilerindendir.
• Mesane taşı hastalığı enfeksiyona neden olmuş ise bahsettiğimiz bu belirtiler dışında başka belirtilerde meydana gelebilir.
• Mesane taşı enfeksiyona neden olmuş ise hastada meydana gelebilecek belirtiler;
• Kişinin ateşinin çıkması
• Ateşin yükselmesiyle birlikte titremenin meydana gelmesi
• İdrarın bulanık gelmesi gibi belirtiler meydana gelebilir.

Eğer mesane taşı idrarı tümüyle tıkadıysa hastanın göbek bölümünün alt kısmında şiddetli ağrı hissiyle birlikte şişkinlik gibi belirtilerde gözlemlenebilir.

Mesane Taşının Nedenleri

Mesane taşlarının meydana gelmesinin temel iki nedeni vardır. Bunlardan ilki taşın böbrekte meydana gelip daha sonra mesaneye geçmesi ile mesane taşı oluşmaya başlarken, ikincisi ise taşın oluşum başlangıcının mesanede olması mesane taşını meydana getirir.

Mesane taşına sebebiyet veren diğer etkenler;

Prostat Bezinin Genişlemesi: Özellikle ileri yaş grubundaki kişiler de prostat genişleyerek idrar yollarını daraltabilir. İdrar yollarının daralması sonucunda ise kum, kristal ve taş gibi yapılar mesaneden çıkamaz hale gelirler. Dışarı çıkamayan bu yapılar mesane taşının oluşumuna zemin hazırlarlar.

Nörojenik Mesane: Mesane fonksiyonlarının sinir sisteminde meydana gelen herhangi bir hasardan etkilenmesine nörojenik mesane denir. Kasların kasılması veya büyümesi sonucunda kişiyi idrarını yapmadı zorlanabilir veya idrar yapamaz hale gelebilir. Bu semptomlar sonucunda ise mesane taşının oluşumuna zemin hazırlanmış olur.

Mesane Duvarının Kalınlaşması: Sağlıklı bir mesane duvarı esnek bir yapıya sahiptir. Bu esnekliğin sağladığı kolaylık sayesinde mesane 500 mililitre kadar idrar depolayabilir. hücre duvarının kalınlaşması ile birlikte mesane bu esnekliğin kaybetmeye başlar. Mesanenin esnekliğini iyice yitirmesi sonucunda ise mesane taşının oluşumuna zemin hazırlanmış olur.

Enfeksiyon: Mesanede meydana gelen enfeksiyon, idrar kanallarında mesaneye geçen bakterilerin mesanedeki işleyişi bozması sonucunda meydana gelir. Mesanedeki işleyişin bozulması sonucunda ise mesane taşı oluşabilir. Enfeksiyon sonucunda mesane taşının oluşmasının en büyük nedenini idrarın dışarı atılmasına bağlayabiliriz.

Tıbbi Cihazlar:  Mesane taşının meydana gelmesinin bir diğer nedeni ise mesanede biriken idrarın dışarı aktarmasını sağlayan sondadır. Sondanın takılması veya çıkarılması sırasında idrar kesesinde tahrişe neden olabilir. Tahriş sonrasında ise mesanedeki işleyişin bozulması sonucunda taş oluşumu meydana gelebilir.

Böbrek Taşları: Böbrekte meydana gelen taşlar idrar kanalları aracılığıyla mesaneye gelir. Mesaneye gelen bu küçük taşların, mesanede bulunan tuz kristal gibi yapılarla birleşip büyümesi sonucunda mesane taşları oluşur.

Mesane Taşının Teşhisi

Mesane taşı hastalığı gün geçtikçe daha çok yaygınlaşan bir hastalık türü haline geldi. Tedavisi ise ağrısız ve kolay yapılabilen bir hastalık türüdür.

Tanı koyma işleminde doktorunuz üroloji muayene olarak adlandırılan böbrek, penis, testis, mesane ve benzeri gibi yapıların detaylı incelemesini yapacaktır. Daha sonra ilk olarak böbrek ve mesane kontrolü gerçekleştirilir.

Mesane kontrolünde mesanenin doluluk oranı tespit edilmeye çalışılırken mesane taşı penisin kök ve uç kısmında ağrılara sebebiyet verdiği için peniste kontrol edilir. Aynı zamanda özellikle ileri yaş grubunda olan hastaların prostat bezinin genişlemesi ile idrar yolları daralabilmektedir. Bu faktör de göz önünde bulundurup prostat muayenesi yapılabilir.

İdrar Tetkikleri: idrar tetkiklerinin yapılmasındaki amaç idrarın rengine, idrar yollarında enfeksiyon olup olmadığına, böbrek fonksiyonlarını incelemek, idrarda sarılık riski gibi faktörlerin göz önünde bulundurarak incelenmesidir.

İdrar tekniklerindeki en önemli faktör lökosit miktarıdır. Çünkü lökosit miktarının fazla olması demek mesane ve böbreklerde taşın oluşabileceğine işarettir. Lökosit miktarı fazla ise hastanın idrarı koyu bulanık ve idrar yapma esnasında ağrı hissinin yaşanması ile birlikte idrar kesik kesik akar.

Görüntülenme Yöntemleri: Görüntülenme yöntemindeki amaç mesane böbrek gibi yapıların fonksiyonlarında meydana gelebilecek bozuklukları incelenmesidir. Mesanede meydana gelen taşların yüzde 85’i röntgen filminde görüntülenebilir. Mesane taşlarını yüzde 15'i ise röntgen filminde görünmeyebilir.

Bu faktörler göz önünde bulundurularak ilaçlı böbrek filmi ya da bilgisayarlı tomografi  doktorunuz tarafından istenilebilir. ilaçlı böbrek filmi idrar torbasının duvar düzenini, idrar yollarını görüntüleyerek tanı koyma işlemini oldukça kolaylaştırır.

Mesane Taşı Tedavisi

Mesane taşı tedavisi taşın boyutuna göre karar verilerek yapılır. Hastada bulunan taşın büyüklüğü 0,5 mm'den daha küçük ise hastanın idrar yollarında herhangi bir darlık söz konusu değil ise bol su içilerek ve ilaç tedavisi ile düşürülebilir.

ESWL Yöntemi: ESWL vücut dışından uygulanarak ses dalgalarıyla taşı kırma işlemine denir. ESWL yöntemi uygulanmadan önce idrar yollarında enfeksiyon olmaması gerekir. Bunun dışında kişinin kan sulandırıcı ilaç kullanmıyor olması gerekir.

Tomografide taşın sertliği hesaplanır ve eğer taş çok sert ise ESWL uygulanamaz. Çünkü taş kırılmayacak ve boşu boşuna böbreğe zarar verilecektir. Bu yöntem böbrekte bulunan taşlar için daha uygun olsa da mesane taşları için pek tercih edilmez. Çünkü mesane alanı geniş bir organ olduğu için taşın hareket etme sahası geniştir ve odaklanma problemi yaşanır.

Cerrahi Yöntem: Cerrahi yöntem açık ve kapalı olarak iki şekilde yapılabilmektedir. Hastanın idrar yollarında prostatın büyümesinden kaynaklı darlıklar ve taşın oldukça büyük olması gibi problemlerde, kasık bölgesinden kesi yapılarak açık cerrahi yöntemi ile hem taş hem de prostat alınarak işlem son bulur.

Fakat prostat büyümesi yok ise veya taş küçük boyutta ise kapalı ameliyat yöntemi ile idrar kanallarından girilerek taş parçalanıp endoskop ile alınarak işlem son bulur.

Mesane Taşı Hastalığı Tedavi Edilmezse

Mesane taşı böbrekler oluşup idrar kanallarıyla mesaneye inip burada dışarı atılamaması sonucunda büyüyüp meydana gelmesidir. ilk olarak mesanede çok ufak taşlar kristal şeklinde gözlemlenir. Bu ufak yapılar kişinin idrar yollarındaki anormalliklerden dolayı dışarı atılamaz ise büyük bir taş haline dönüşür.

Mesane taşı tedavisi aksatılması veya tedavi edilmez ise mesanenin enfeksiyon riskini arttırmakla birlikte mikroplara zemin hazırlanmış olur. Ayrıca taş büyüdükçe idrar kanallarını tamamen tıkar bu durum sonucunda ise kişi idrarını dışarı aktarılamaz hale gelerek mesane kanserine, prostat kanserine zemin hazırlamış olur.

Mesane Taşına Ne İyi Gelir?

Mesane taşlarının büyük çoğunluğu böbrekte oluşan mesaneye idrar yolları ile gelen taşlardır. Bu taşların genetik bir faktör mu yoksa kişinin yaşam ve standartlarına bağlı bir faktörden mi meydana geldiğini bilinmesi gerekir.

Mesane taşı hastalığı genetik faktörlerden dolayı meydana gelmediyse doğru beslenme ve bol su tüketimi mesane taşını atılmasına yardımcı olacaktır. Sıvı tüketimi açısından bol su , limonlu soda mesane taşını iyi gelir. En iyi mesane taşı düşürme yönteminin bol sıvı tüketimi olduğunu söyleyebiliriz. Aşırı asitli içecekler asit baz dengesini bozduğu için fazla tüketilmesi mesane taşlarına neden olabilmektedir. Düzenli egzersiz yapmak mesane taşlarının oluşmasını engelleyecektir.

Mesane Taşına Ne İyi Gelmez?

Mesane taşlarının büyük çoğunluğu böbrekte oluşan mesaneye idrar yolları ile gelen taşlar olduğu için böbrek taşına iyi gelmeyecek faktörler mesane taşına da iyi gelmeyecektir.

Aşırı asitli içecekler, kalsiyum yönünden zengin olan süt, yoğurt, peynir gibi besinlerin aşırı tüketimi et, yumurta gibi ürik asit miktarını artıran proteinler, yağlı besinler böbrek taşlarına neden olabileceği için mesane taşı hastalığına iyi gelmeyecektir.

Mesane Taşı Ameliyatı

Kapalı Mesane Ameliyatı: Mesane taşı operasyonuna ilk olarak dış idrar kanalından giriş yapılarak başlanır. İlerleme kaydedilirken idrar kanallarında darlık gözlemlenebilir. İdrar kanalında meydana gelen darlık internal üretrotom yine açılır. Meydana gelen darlığı açma sonucunda mesaneye ulaşılır.

Mesaneye ulaşınca mesane içinde oluşmuş taş net bir şekilde görülecektir. Taşın görünmesi ile birlikte Holmium lazer, taşıt parçalama işlemi için hazır hale getirilir. Daha sonra ise Holmium lazer ile taşı küçük parçalara bölme işlemine başlanır.

Taşı ufak parçalara böldükten sonra taş parçaları toplanır. Toplanan taşlar taş yakalama forsepsi ile geride kalan taşlar toplanarak çıkarılır. Tüm taşlar temizlendikten sonra kontrol amaçlı mesanenin içerisine bakılarak işlem son bulur.

Açık Mesane Ameliyatı: Bazı durumlarda taşlar çok büyük boyutta olabilmekte ve taşın çok büyük olması ile birlikte prostat büyümesi de olabilmektedir. Prostat büyümesi idrar yollarının daralmasına ve taşın oluşmasına da zemin hazırladığı için taşın alınma işleminde prostat da alınır.

Mesanede taş oluşma ihtimal olsa bile mesanedeki taşların çoğu böbrekte oluşan idrar yolları ile mesaneye gelen taşlardır. Böbrekten mesaneye gelen bu taşlar böbrekten mesaneye gelebilecek büyüklükte ise mesaneden de dışarı çıkabilecek büyüklüktedir.

Fakat bu taşların dışarı çıkmamasını prostatın büyümesi ile idrar kanallarından meydana gelen darlıklar veya mesanenin çıkış tıkanıklık sorununa bağlayabiliriz. Bu durum da göz önünde bulundurarak prostattan kaynaklı bir sorun var ise taşın alınımıyla birlikte prostat da alınır.

Kasık bölgesinden kesi yapılarak taş tek parça halinde alınır. Kesi yapılarak taşın tek parça halinde alınması işleminde kişi de prostat büyümesi de var ise aynı zamanda prostat da alınarak işlem son bulur.

Hamilelik Döneminde Mesane Taşı

Hamilelik döneminde kadınların vücudunda birçok değişim gerçekleşebiliyor. Hamilelik döneminde idrar yollarının genişlemesi enfeksiyona zemin hazırlarken karın bölgesinin büyümesi ile idrar yollarına baskı kurabilir.

Baskı sonucunda idrar yollarında daralmalar meydana gelebilmektedir. Bu durumdan kaynaklı olarak hamilelik döneminde mesane taşı oluşma riski vardır. Hamilelik döneminde kişide mesane taşı oluşumuna denk gelindiyse ilaçlarla tedavi sürecine başlanacaktır.

Hamilelik döneminde hastadan bilgisayarlı tomografi veya ilaçlı film istenmez. Çünkü bu görüntülenme cihazlarının ışınları veya ilaçlı filmde kullanılan ilaçlar anne adayının bebeğine zarar verebilir.

Taş düşürülmeyecek kadar büyük boyutta ise üreteroskopi  yöntemiyle idrar yollarına girilerek taş kırılarak çıkarılır. Mesane taşı alt karın bölgesinde şiddetli ağrılara neden olabilir. Bu ağrıların doğum sancısıyla karıştırılmaması için hastanın kasılmaları düzenli olarak takip edilmesi önemlidir.

Mesane Taşı için Hangi Doktora Gidilmeli?

Mesane taşları belli bir boyuta gelmeden net bir belirti vermeyebilir. Eğer kişide idrar yapma sırasında idrarın kesilmesi ve ardından devam etmesi, İdrarın çatılı çıkması, idrarını yaparken idrarın zorla çıkması, idrar yapma esnasında yanma hissinin meydana gelmesi, idrarın bulanık bir şekilde meydana gelmesi, idrar yapma sırasında idrarın kesilmesi ve pozisyon değiştirildiğinde idrarın devam etmesi, ateşin yükselmesiyle birlikte kişinin titremeye başlaması gibi belirtilerin yaşanması durumunda en yakın hastanenin üroloji bölümünde bulunan üroloji uzmanına muayene olunmalıdır.