Kalp Kapakçığı Değişimi Nedir?

Kalp kapakçıkları, çeşitli sebeplerden dolayı görevlerini yapamayacak hale geldiklerinde kişilerde ciddi semptomlar görülmeye başlar. Kapakçığın tamir edilememesi halinde çeşitli girişimsel yöntemlere başvurulur. Tedavi için kapakçık yenisi ile değiştirilir ve hayati tehlike ortadan kalkar.

Kalp kapakçığı değişimi genellikle kireçlenme, yapısal deformasyonlar gibi sorunların görülmesi halinde uygulanır. Ancak küçük deformasyonlar ya da işlev bozulmalarında değişim yerine onarım uygulamalarına başvurulmaktadır. 

Kalp Kapakçığı Değişimi Ameliyatı Çeşitleri Nelerdir?

Kalp kapağı değişimi operasyonlarının yapılması için öncelikle hastanın genel sağlık durumu uygun olmalıdır. Operasyon sırasında ya da sonrasında görülmesi muhtemel olan komplikasyonlar hayati riski artırıyorsa diğer tedavi seçenekleri değerlendirilir. Hasta ameliyata uygun ise operasyonda kullanılacak yöntem ve kapakçık için tercih edilecek yapı belirlenmektedir. Bu yöntemler kısaca şu şekilde sıralanabilir:

• Açık Yöntem Ameliyatlar: Kalp kapakçığı değişimi sırasında açık yöntem cerrahi tercih ediliyorsa, öncelikle hastanın göğüs ortasından 30 ila 40 cm arası kesi yapılır. Ardından göğüs kafesi kemikleri açılır ve kalbe doğrudan erişim sağlanır. Sorun görülen kapakçık yerinden çıkarıldıktan sonrasında yeni kapakçık yerine takılır. Kemikler doğru şekilde konumlandırıldıktan sonra açılan kesi dikilir. Ancak göğüs kafesi kemiklerinin yeniden kaynaması uzun süre aldığı için günümüzde çok sık tercih edilen bir yöntem değildir. 
• TAVİ Yöntemi: Kalp kapakçığı değişiminde en sık tercih edilen yöntemlerin başında gelmektedir. Halk arasında anjiyo ile kalp kapağı değişimi olarak da bilinmektedir. Açık ameliyatlarda olduğu gibi derin ve büyük kesiler uygulanmadığı için komplikasyon görülme riski oldukça düşüktür. TAVI yöntemi için öncelikle bacaklardan kalbe uzanan atar damara kateter iletilir. Bu kateter kalp kapakçıklarına ulaştırıldıktan sonrasında balon uygulaması ile bölgenin açılması sağlanır. Ardından yeni kalp kapakçığı yerleştirilir ve kateter için açılan kesi dikilir. 

Kalp kapakçığı değişimi ameliyatları, kullanılacak biyolojik kapakçığın türüne bağlı olarak da ikiye ayrılmaktadır:

• Biyolojik Kapakçıklar: Sığır veya domuz gibi hayvanlardan elde edilen kalp kapakçıklarıdır. Kişinin günlük yaşam alışkanlıklarına bağlı olarak 15 ila 20 sene süreyle dayanıklılığını korumaktadır. Aynı zamanda hayat boyu ilaç kullanımına ihtiyaç duyulmadığı için sık tercih edilmektedir.
• Mekanik Kapakçıklar: Titanyum ya da karbon gibi dayanıklı elementlerden üretilen kalp kapakçıklarıdır. Hayat boyu dayanıklılık gösterdiği için avantajlıdır. Ancak pıhtı ya da enfeksiyon oluşumu gibi durumlarda fonksiyon kayıpları yaşanabilmektedir. Bu komplikasyonları önlemek için hastaların hayat boyu ilaç kullanımı gerekmektedir. 

Kalp kapakçığı değişimi ameliyatında uygulanacak yöntem ve kapak materyali hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak, operasyonu yönetecek uzman tarafından belirlenmektedir.

Kalp Kapakçığı Değişimi Ameliyatı Hangi Durumlarda Uygulanır?

Kalp; ikisi üstte, ikisi altta olmak üzere dört odacıktan oluşur. Vücuttan toplanan kirli kan bir taraftan akciğerlere gönderilirken, akciğerlerde temizlenmiş kan ise diğer taraftan tekrar vücuda dağıtılır. Kirli ve temiz kan, odacıkların ayrı olması sebebi ile birbirine karışmaz. Üst ve alttaki odacıkların arasında birer adet kapakçık bulunmaktadır (Triküspit ve Mitral kapak). Bunların haricinde ise aort kapağı (kanın vücuda dağılırken çıktığı bölgede bulunur) ve pulmoner kapak (kanın temizlenmek için akciğerlere giderken geçtiği bölgede bulunur) vardır. Bu kapakçıkların görevi, kalp tarafından pompalanan kanın geri kaçmasını önlemektir. Ancak bazı durumlarda görevlerini yapamaz hale gelirler ve cerrahi tedavi uygulanması gerekir. Kapak değişimi gerektiren durumlar şunlardır;

• Kalp kapakçıklarının onarılamayacak kadar hasar almış olması.
• Kalp kapağı stenozu (kapakçıkta darlık olması durumu).
• Kapakçığın tam olarak kapanamamasına bağlı olarak kanın geriye kaçması (kalp kapakçığı yetmezliği).
• Kapakçıkta yırtık olması 
• Kalpte ve kapakçığın önünde pıhtı oluşması.
• Kalp kapakçığında meydana gelen ileri derecedeki kireçlenmeler.

Kalp Kapakçığı Değişimi Ameliyatı Öncesi

Kalp kapakçığı değişimi ameliyatının yapılmadan birkaç gün öncesinde hastanın hazırlanması gerekir. Bunun için yapılması gereken uygulamalar ise şu şekilde sıralanabilir:

• Hastaların operasyon öncesinde sigara kullanmayı bırakmaları,
• Ameliyat kararı verilmeden önce uygulanan tetkik sonuçlarının hazırlanması ve cerraha ulaştırılması,
• Kullanılan riskli ilaçların doktor tavsiyesine bağlı olarak bırakılması,
• Hastanın anestezi uygunluğunun kontrol edilmesi ve ameliyata uygunluğun onaylanması,
• Ameliyat sırasında yaşanması muhtemel olan komplikasyonlara karşı kan bağışçısının bulunması ve ameliyat sırasında bağışçıların hastanede bulunması,
• Yakın tarihte geçirilen hastalıkların ve kronik hastalıkların detaylı şekilde bildirilmesi,
• Operasyona girmeden önce ojelerin silinmesi ve tüm aksesuarların çıkarılması,
• Varsa vücutta bulunan protezlerin bildirilmesi,
• Hastanede yatış sürecinde ihtiyaç duyulacak kişisel eşyaların (pijama, havlu vb.) hastanede bulundurulması,
• Refakatçilerin belirlenmesi ve hastane yönetimine bildirilmesi,
• Hastanenin ziyaretçi politikasını öğrenerek hasta yakınlarının bilgilendirilmesi,
• Doktor tarafından belirtilen süre zarfından itibaren (genellikle operasyondan 6 ila 24 saat önce) yeme ve içmenin tamamen kesilmesi gerekir.

Ameliyat öncesinde dikkat edilmesi gereken ilave unsurlar bulunuyorsa ilgili sağlık çalışanları tarafından hastaya ve yakınlarına bilgi verilecektir.   

Kalp Kapakçığı Değişimi Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Kalp kapakçığı değişimi ameliyatı, açık ya da kapalı yöntem ile yapılabilir. Her ne kadar kapalı yöntem tercih edilse de bazı hastalarda açık yöntem kullanılması gerekir. Kalp kapakçığı değişimi ameliyatının uygulama adımları aşağıdaki gibidir;

• Hasta ameliyathaneye geldikten sonra genel anestezi uygulanır.
• Göğüs kafesi, özel aletler ile açıldıktan sonra perfüzyon cihazı (kalp - akciğer makinesi) bağlanır. Vücuttaki kan, bu cihazın filtrelerinden geçerek temizlenir ve organlara dağıtılır.
• Kalp durdurulduktan sonra hasarlı kapak, yenisi ile değiştirilir.
• Kalp kapatıldıktan sonra, şok verilerek tekrar çalışması sağlanır. Kalbin sorunsuz bir biçimde çalıştığından emin olunduktan sonra, kalp - akciğer makinesi çıkarılır.
• İçerideki havanın ve biriken sıvıların dışarı atılması için hastaya dren (ince bir plastik hortum ve kaptan oluşan tüp) takılır. Dren, kalıcı bir uygulama değildir, taburcu olmadan önce çıkarılır.
• Gerekli görüldüğü durumlarda, iyileşme sürecinde kalp ritminin kontrolü için kalp pili teli takılır. Bu önlem amaçlı bir uygulamadır.
• Göğüs kafesi özel bir tel ile birleştirilir. Göğüs bölgesi de dikildikten sonra, hasta uyandırılmadan yoğun bakıma yatırılır. 

Kalp Kapakçığı Değişimi Ameliyatının Yan Etkileri (Komplikasyonları) ve Riskleri Nelerdir?

Ameliyatlar çoğunlukla ciddi komplikasyonlara (yan etki) yol açmazlar. Ancak bazı kişilerde istenmeyen etkilerin görülmesi olasıdır. Hasta, operasyon öncesinde riskler hakkında bilgilendirilir ve ameliyatı onaylıyorsa, rıza formu imzalatılır. Bu sırada yapılacak işlemle alakalı merak edilen tüm sorular uzmana sorulmalı ve akılda soru işareti bırakılmamalıdır.

Kalp kapakçığı değişimi ameliyatı riskleri şunlardır;

• Bulantı ve kusma
• Ağrı
• Kabızlık
• Kalp ritim bozuklukları
• Böbrek yetmezliği
• Emboli (Pıhtı atması durumu)
• Enfeksiyon
• Aşırı kanama
• Koma

Görülebilecek yan etkiler kişiden kişiye değişiklik gösterir. Kronik hastalıklar ve ileri yaş gibi faktörler bazı risklerin artmasına sebep olabilir. Ameliyattan önce yapılacak muayenede tüm bu riskler değerlendirilir ve hasta bilgilendirilir. 

Kalp Kapakçığı Değişimi Ameliyatının Hangi Kişilere Yapılmaması Gerekir?

Kalp kapakçığı ameliyatı yapılabilmesi için hastanın operasyona her açıdan uygun olması gerekir. Ancak hastada şu sorunlar görülüyorsa operasyonun yapılması mümkün olmayacaktır:

• Hasta çok ileri yaşta ise,
• Ameliyatın yapılmasına engel olan riskli kronik hastalıklar görülüyorsa,
• Hasta anesteziye uygun değilse,
• Ameliyata engel olacak ve hastanın hayatını tehlikeye atacak şekilde fazla kilo problemi görülüyorsa,
• Hastanın genel sağlık durumu ameliyatı kaldıracak kadar iyi değilse,
• Hastanın yaşam tarzı ameliyat ve operasyon sonrası süreci tehdit edecek şekildeyse,
• Ameliyatın yapılması, yapılmamasından daha riskli ise,
• Hasta tedaviyi reddediyor ise kalp kapakçığı değişimi ameliyatı yapılamaz.

Kalp kapakçığı değişimi ameliyatı yapılmadan önce hastaya ve yakınlarına riskleri anlatılır. Hasta bu riskleri kabul eder ve ameliyat için onay verirse operasyon için hazırlıklar başlatılır.

Kalp Kapakçığı Değişimi Sonrası

Kalp kapakçığı değişimi sonrasında hastanın doktor tavsiyelerini dikkate alması hem iyileşme sürecinin kısalması hem de iyileşme oranının yükselmesi açısından oldukça önemlidir. Ameliyat sonrası süreçte dikkat edilmesi gereken noktalar şu şekilde sıralanabilir:

• Ameliyattan çıktıktan sonrasında akciğer kapasitesinin artırılması için üfleme ve öksürme egzersizlerinin yapılması,
• Hastada balgam şikayeti görülüyorsa soğuk buhar uygulamasından yardım alınması,
• Göğüs kafesi kemiklerinin sorunsuz kaynaması için hareket ederken vücut ağırlığının tek bir tarafa verilmemesi,
• Enfeksiyon gelişme ihtimalini önlemek için yara bakımının uygun şekilde yapılması,
• Reçete edilen ilaçların düzenli ve tavsiye edilen şekilde kullanılması,
• Ameliyat sonrasında rutin kontrol muayenelerinin ihmal edilmemesi,
• Doktor tarafından belirtilen beslenme programına uyulması ve tüketilmemesi gereken besin maddelerinden uzak durulması,
• Sigara ve alkol kullanımından uzak durulması,
• Taburcu olduktan sonra kalınacak ortamın hijyen kurallarına uygun şekilde temizlenmesi,
• Hasta yakını ve refakatçilerin uyulması gereken kurallar hakkında bilgilendirilmesi gerekmektedir. 

Kalp kapakçığı değişimi sonrası yaşam şeklinin düzenlenmesi, iyileşmenin tamamlanması için en önemli etmendir. İyileşme tamamlandıktan sonrasında sağlıklı bir yaşam şeklinin benimsenmesi, hastalıkların tekrarlanmaması ve genel sağlık durumunun korunması açısından kesinlikle ihmal edilmemelidir. 

Çocuklarda Kalp Kapakçığı Değişimi Ameliyatı

Çocuklarda kalp kapakçığı değişimi ameliyatı, yetişkinlerde olduğu gibi açık ve kapalı yöntem cerrahi uygulamaları ile yapılabilmektedir. Ancak kapakçıkta görülen sağlık sorunları hayati risk yaratmıyorsa, genel olarak hasta takibi ile operasyonun daha ileri yaşlarda yapılması planlanır. 

Çocuk hastalarda kalp kapakçığı değişimi için günümüzde en sık kullanılan yöntem TAVI tekniğidir. Bu sayede büyük ve derin kesilere ihtiyaç duyulmadan, göğüs kafesi kemikleri ayrılmadan, dikiş izi bırakmadan ve komplikasyon riski en aza indirgenerek güvenli operasyonlar yürütülebilmektedir.

Çocuklara uygulanacak kapak değişim ameliyatlarında en önemli süreçler, operasyon öncesi ve sonrası süreçleridir. Çocukların ameliyat nedeniyle travma yaşamaması için gerekirse uzman bir psikolog ile görüşülmesi ve çocuğun bu sürece psikolojik olarak hazırlanması gerekir. Operasyon sonrasında ise mümkün oldukça konforlu bir ortamın hazırlanması ve çocuğun kendini zorlayacak hareketler yapmasının önlenmesi gerekmektedir.