Kalp Kapakçığı Ameliyatı Nedir?
Kalp kapakçığı ameliyatı, kalp kapak hastalıklarında en çok kullanılan ameliyat yoludur ve ameliyat esnasında hasta durumdaki kapak çıkarılır ve onun yerine biyolojik ya da mekanik kapak takılır.
Kalp kapakçığı ameliyatı, kalp kapak hastalıklarında en fazla kullanılan ameliyat yoludur. Kapak rahatsızlıkları en çok bu kapak değişim ameliyatları ile tedavi edilmektedir. Bu ameliyat esnasında hasta durumdaki kapak çıkarılır ve onun yerine biyolojik ya da mekanik kapak takılır.
Biyolojik kapaklar (biyoprotez kapak) domuz, sığır ya da insan dokusu kullanılarak yapılmaktadır. Biyolojik kapaklar kullanılırken kan sulandırıcı etkideki ilaçların kullanılması gerekmemektedir ancak bu kapakların yaklaşık 10 ila 15 yıl kadar bir sürede yıpranması söz konusu olur ve bu durumda tekrar ameliyat gerekebilir. Bu anlamda da genç yaştaki hastalar için kalp kapakçığı ameliyatları tercih edilmemektedir.
Ayrıca her kapak onarılamaz. Bu noktada bazı durumlarda onarım ameliyatları, hastada yapılacak kapak değişim operasyonundan daha da zorlayıcı şekilde olabilir. Mitral kapaklarda tamir edilme işlemi uygulanırken pulmoner veya aort kapaklarda da değiştirme işlemi yapılmaktadır.
Kalp kapağı ameliyatı, akciğer ve kalp organlarının durdurulması ile yapılır. Kalbin durması esnasında, kullanılan kalp-akciğer makinası, hem akciğerin hem de kalbin fonksiyonlarını üstlenip yerine getirir. Ameliyat sırasında kalbin boşluk kısımları açılır, müdahale gerçekleştirilir ve kapağa ulaşılıp gerekli işlemler uygulanır. Kalp kapak ameliyatlarının riskleri ve süreleri de hastaların kapak sorunlarına göre değişiklik göstermektedir.
Kalp Kapakçığı Ameliyatı Çeşitleri
Kalp kapakçığı ameliyatı yöntemleri, kalpteki hangi kapağın ne derece bir tedaviye ihtiyaç duyduğuna göre değişmekte ve öncesindeki tetkiklerle ameliyatta uygulanacak olan yöntem belirlenmektedir.
Kalbin odacıkları içerisinde veya ana damarlar ile kalp odacıkları arasında bulunarak kan akışını sağlayan ve bunu kalpteki pompalama özelliğine bağlı olarak düzenleyen, kapaklardır. Kalp içerisinde toplam dört tane kapak bulunur. Oksijenle yüklü olan temiz kanın vücut içerisine pompalanmasının gerçekleştiği kalbin sol tarafında mitral ve aort kapaklar yer alır. Kirli olan kanın akciğere doğru pompalanmasının gerçekleştiği kalp sağ tarafında ise pulmoner ve triküspit isimli kapaklar vardır. Bu kapaklara göre de kalp kapak ameliyatları çeşitleri ortaya çıkar:
- Aort Kapak Onarımı/Değişimi,
- Mitral Kapak Onarımı/Değişimi,
- Mitral ve Aort Kapak,
- Triküspid ve Mitral Kapak,
- Tek Damar Bypass,
- (Bazı durumlarda) Çift Damar Bypass,
- ASD,
- Asendan Aort Ameliyatı/Cerrahisi.
Kalp Kapak Ameliyatları Hangi Durumlarda Yapılır?
Kalp kapakçığı ameliyatının yapıldığı durumlar, türlü kapak sorunlarının yaşandığı durumlardır. Kalp, bir tek organmış gibi görünmektedir ancak aslında kalp, sağ ile sol kalp şeklinde iki organdan meydana gelir. Bu noktada sol kalp, vücuttaki büyük dolaşımın (kan dolaşımını) ve sağ kalp de küçük dolaşımın (akciğerdeki kan dolaşımını) gerçekleşmesinde ağırlıklı olarak rol alır.
Sağ kalbin kapakçıklarında hastalık olması, nadir görülen bir durumdur ve daha az şekilde ameliyat gerektirir. Buna karşın daha çok da sol kalpteki kapaklar olan mitral ve aort kapaklar üzerinde hastalıklar görülebilmektedir.
Eskiden Türkiye üzerinde romatizmal kalp hastalıkları çok daha sık şekilde görülmekteydi. Bu durum ise sıklıkla da mitral kapağı etkilemekteydi ama bu tip hastalıklar, sağlık şartlarındaki genel iyileşmeyle beraber azalmaya başlamıştır. Daha çok yaşlanmaya bağlı olarak gelişen kalp kapak hastalıklarına sık rastlanmaktadır. Bu durumda türlü nedenlerden kalp kapak hastalıkları gelişen hastalarda ilaç tedavisi, onarım ameliyatları ya da kapak değişim ameliyatları yapılmaktadır.
Kalp Kapakçığı Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Kalp kapakçığı ameliyatı yapılışı için öncelikle gerekli tetkikler yapılmaktadır. Tetkikler sonrasında ameliyat yapılmasına karar verilmiş olan hastalar için ameliyat öncesi ve ameliyat esnasındaki süreç şu şekilde ilerler:
- Tetkikler ardından ameliyatı planlanan hasta, genelde ameliyattan 1 gün öncesinde ya da bazen de aynı gün içerisinde hastaneye yatırılır.
- Ameliyat için gerekli olan tetkikler yapılır ancak acil durumlarda bu tetkikler yapılmadan da hasta, ameliyata alınabilir.
- Anestezi sorunu bulunmayan hastalar ameliyata alınır.
- 1 saat süre alan anestezi hazırlığının ardından hastanın göğüs kafesi açılır ve bu yolla kalbe doğru ulaşılır.
- Bu ameliyat, genellikle akciğer ve kalp durdurulup (makine takarak) yapılır.
- Kalp-akciğer makinası, durdurulmuş olan kalp ile akciğerin görevlerini üstlenir.
- Ameliyat sırasında kalbin boşluk kısımları açılır ve müdahale edilecek olan kapağa ulaşılmış olur. Ardından gereken müdahale gerçekleştirilir.
- İşlem bitiminde kalbin açılmış olan boşluk bölümleri yeniden kapatılır.
- Kalp kapakçığı operasyonu süresi ise ortalama 2 ila 6 saat sürmektedir.
- Operasyon ardından ise hasta, solunum cihazına bağlı bir biçimde yoğun bakım ünitesine alınır ve ilk gün, burada hastanın takibi yapılır.
- Ertesi gün ise durumu, normal servise geçmeye uygun görünüyorsa serviste takibine devam edilir.
- 4 ila 6 gün süre boyunca takibi yapılan hastada bir sorun oluşmadıysa tedavi programı düzenlenir ve hasta taburcu edilir.
Kalp Kapakçığı Ameliyatı Sonrası Komplikasyonları
Kalp kapakçığı ameliyatı yan etkileri, kapak ameliyatları ardından hastalarda görülebilen komplikasyonlardır. Buna göre kalp kapakçığı ameliyatı sonrası görülebilen yan etkiler şunlardır:
- Her ameliyatta görülme ihtimali olan anesteziye bağlı komplikasyonlar
- Solunum problemleri, inme, kan pıhtısı oluşumu, enfeksiyon, kalp krizi ve hatta ölümle sonuçlanabilecek riskler de mevcuttur.
- Plevral efüzyon ya da perikardiyal efüzyon gelişme riski vardır.
- Halsizlik ve yorgunluk
Kalp Kapakçığı Ameliyatı Riskleri
Kalp kapakçığı ameliyatı riskleri ile ilgili olarak dünya üzerindeki tüm ölümlerin ortalama %1 ila %2 kadarını kalp kapak ameliyatlarının oluşturduğu öne sürülmektedir. Son senelerde yapay kapak teknolojisi konusunda hızlı ve etkili gelişmeler yaşanmış olması, kapak ameliyatlarında da daha kalıcı ve etkili cerrahi sonuçlar alınmasını sağlamıştır ancak yine de tamamen risksiz olduğu söylenemez.
Kapak ameliyatlarından mitral kapak operasyonu ile elde edilmiş genel başarı, %97-99 oranları arasında değişiklik göstermektedir. Bu operasyonlarda; operasyon zamanlamasının doğru yapılmaması ve geç kalınması sonucu, akciğer içi basınç gelişmesi, kalpte pıhtılar meydana gelmesi, ritim bozukluğu, kalp atım gücünün daha az seviyeye düşmesi, yan hastalıklar ve hastanın ileri yaşta olması gibi durumlar, ameliyat risk faktörlerinin başında yer almaktadır.
Kalp Kapakçığı Ameliyatı Sonrası
Kalp kapakçığı ameliyatı sonrası hastaların düzenli ve sağlıklı yaşaması, bakımı ve kontrolü, iyileşme açısından oldukça önemlidir. Bu noktada ameliyat sonrası hastaların dikkat etmesi gereken belli başlı konular şu şekilde sıralanabilir:
- Doktor tarafından onay verilen tarihe kadar duş alınmamalıdır. Duş alırken Ilık su kullanılmalı ve oturarak yapılmalıdır.
- Ameliyat sonrasında hastalarda 2-3 hafta kadar süren bir yorgunluk ve halsizlik durumu yaşanabilir. Bu süre sonunda bu şikâyetler geçmektedir.
- Ameliyat sonrası hızlı şekilde kilo alımlarından kaçınılmalıdır.
- Ameliyat sonrası ödem ve ayak şişmesi gibi sorunlar ile ilgili olarak dikkat edilmesi gerekir. Bu sorunların ortadan kalkması için önerilen çoraplardan kullanılmalı, ayaklar çok fazla aşağı doğru sarkıtılmamalı ve çok fazla hareketsiz şekilde kalınmamalıdır.
- Ameliyat sonrası (ameliyat bölgesindeki) yaranın bakımının düzenli ve temiz şekilde yapılması gerekir.
- Ameliyat sonrası reçete edilen ilaçların düzenli şekilde kullanılması gerekir.
- Ameliyatta göğüs kemiği kesildiyse bu kemiğin eski gücüne kavuşması ortalama olarak 4 ila 6 hafta kadar bir süreyi bulmaktadır. Bu nedenle 3-4 kilodan fazla ağırlıklar kaldırılmamalı ve hareket ederken (omuz bükülürken) yavaş ve dikkatli olunmalıdır.
- Oturma, yatma ve kalkma gibi pozisyonların ameliyat bölgesine dikkat edilerek yapılması gerekir.
- Kalp kapakçığı ameliyatı sonrası yaşam için kişinin hem eski gücünü geri kazanabilmesi hem de moralini yüksek tutabilmesi açısından hafif egzersizler ve spor tavsiye edilmektedir. Bunun için günde 5-6 dakikalık yürüyüşlere çıkılabilir.
- Ameliyat sonrası araba kullanılabilmesi için ortalama 2 ay kadar geçmiş olması gerekir.
- Kişi, masa başı bir işte çalışıyorsa ortalama 1 ay sonrasında ancak fiziksel bir işte çalışıyorsa ortalama 2 ila 3 ay kadar süre sonrasında iş hayatına dönebilir.
Bebeklerde Kalp Kapakçığı Ameliyatı
Bebeklerde kalp kapakçığı ameliyatı, yetişkin hastalarda olduğu gibi kapak sorununa, durumuna ve ameliyatın yapıldığı döneme göre değişiklik göstermektedir. Her kapakta, yapılacak olan ameliyatın dönemi de değişir. Kapak hastalıkları bütün çocukluk dönemlerinde görülebilmektedir. Bu durumda kapak hastalığının durumuna bakılarak bir değerlendirme yapılır. Uygun bulunursa bebeklik döneminde ameliyat gerçekleştirilebilir. Ayrıca balonlarla da geçici tip operasyonlar uygulanabilir ya da ileriki bir çağda kapak tamiri veya kapak değişimi yapılabilir. Bazı durumlarda ilkokul çağına dek herhangi bir bulgu görünmeyebilmektedir.
Çocuk kalbinde dört tane kapakçık olur; her kapağın kalp üzerinde oluşturduğu zarara göre de operasyonun yaşı belirlenebilir. Ayrıca düzenli takip gerektirmektedir. Bazı durumlarda 5 ila 10 yıl sonrasında bir kapak değişim ameliyatı yapılması kararına varılabilir.
Kalp Kapakçığı Ameliyatı ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Kasıktan kalp kapakçığı ameliyatı nedir?
Kasıktan kalp kapakçığı ameliyatı, kısa adıyla “TAVI” şeklinde geçen “Transcatheter Aortic Valve Implantation” yöntemi uygulanarak yapılan ameliyatlardır. Bu yöntem, sağlık durumu çok ciddi durumda olan hastalar üzerinde uygulanır. Bu yöntem ile son 50 senedir yapılan açık kalp operasyonları yerine hastalar, kasıktan girilip, kalpleri hiç açılmadan ve anjiyo yapılarak tedavi olma imkanına kavuşmaktadır.
Kalp kapakçığı ameliyatı ölüm riski oluşturuyor mu?
Kalp kapakçığı ameliyatı ölüm riski ile ilgili çeşitli araştırmalar söz konusudur. Araştırmalara göre kapak değişimi yapılmış olan hastaların, bu probleme bağlı olarak ölme risklerinin yalnızca %5 oranda olduğu tespit edilmiştir. Kapak onarımı yapılmış olan hastalarda ölme riski ise yaklaşık %1 ila 2 oranındadır.
Kalp kapakçığı ameliyatı fiyatı nedir?
Kalp kapakçığı ameliyatı fiyatı, kanun kapsamında ve SGK tebliğine bağlı olarak “paket fiyat” anlaşmalı tedavi şekilleri arasında yer almaktadır. Yine bu doğrultuda da bu tedaviler arasında yer alan her bir operasyon veya tedavi uygulaması için ek bir ücret talep edilememektedir. Dolayısıyla kalp kapakçığı ameliyatının ücretini, SGK karşılamakta ve hastalardan herhangi bir ücret istenmemektedir.
Kalp kapakçığı ameliyatı kaç saat sürer?
Kalp kapakçığı ameliyatı süresi, yapılan kapak ameliyatına göre değişiklik göstermektedir. Buna göre genel olarak kapak ameliyatlarının ortalama 2 ila 6 saat kadar bir sürede gerçekleştirildiği görülür. Bu durumda minimal invaziv cerrahi ile gerçekleştirilen bir kapak ameliyatı ise yaklaşık 1,5 ila 2 saat kadar sürmektedir. Ayrıca yapay veya doğal kapakçık takılması gereken ameliyatlar için genel olarak ameliyat süresi 2 saat kadardır. Ameliyat süresi, hastanın yaşı, genel sağlık durumu, cerrah deneyimi gibi etkenlere bağlı olarak farklılık gösterir.
Kapalı kalp kapakçığı ameliyatı nedir?
Kapalı kalp kapakçığı ameliyatı, bugün Türkiye üzerinde de oldukça başarılı şekilde yapılan ameliyatlardır. Gelişmiş teknolojiler sayesinde kalp kapağı sorunu yaşayan hastalar, ameliyatta 5 santimlik küçük bir yara sonrasında tedavi olabilmektedir. Bu sayede bir yandan vücut estetiği bozulmamış ve korunmuş olur, bir yandan da ameliyat ardından geçirilecek olan iyileşme süreci çok daha kısalmış olur. Ayrıca bu ameliyatlarda kapağın pozisyon durumuna bağlı olarak kesi, göğüs alt kısmından ya da ön taraftan yapılabilir.
Kapalı kalp kapakçığı ameliyatı yapan hastaneler hangileridir?
Kapalı kalp kapakçığı ameliyatı yapan hastaneler arasında hem devlet hem de özel hastaneler yer alır. Bu hastaneler bünyesinde uzman hekimler tarafından gerekli durumlarda yapılabilmektedir ancak bu ameliyatta ve diğer kalp kapak ameliyatlarında hem hastanın iyileşme süreci hem de ameliyat sonrası risklerin en aza indirilebilmesi açısından tercih edilen hastane kadar uzman hekimin tecrübe ve bilgisi de önemlidir.
Kalp kapakçığı ameliyatı sonrası neler yemeli?
Kalp kapakçığı ameliyatı sonrası yeme-içme düzenine dikkat edilmesi gerekir. Ameliyat sonrasında kişilere kan sulandırıcı etkide bazı ilaçlar verilir. Bu noktada ilaçların düzenli şekilde kullanılması kadar hastaların diyet programlarına uyması da önemlidir. Genel olarak az tuzlu ve az yağlı olan yemekler tüketilmesi tavsiye edilmektedir. Ayrıca kırmızı et yerine derisi alınmış şekilde tavuk, balık ya da hindi gibi gıdalar tüketilmesi önerilir. Buna benzer beslenme kuralları, hastaya doktoru tarafından verilecek diyet programında detaylandırılmış olur.
Kalp kapakçığı ameliyatı sonrası enfeksiyon olur mu?
Kalp kapakçığı ameliyatı sonrası enfeksiyon meydana gelmemesi için işlemi yapacak cerrahi ekibin, kullanılacak cerrahi malzeme, ürün ve cihazların steril şekilde olması gerekir. Ayrıca yine enfeksiyonları engelleyebilmek amacıyla en önemli uygulamalardan biri de hastalara ameliyat sonrası uygulanan antibiyotik tedavisidir. Hastalar, mikrop kapmadan önce bu tedaviye başlatılmalıdır. Bu sayede ameliyat sonrası mikrop kapma riski, hastalarda oldukça azalma gösterir.
Kalp kapakçığı ameliyatı sonrası ayak şişmesi olur mu?
Kalp kapakçığı ameliyatı sonrası ayak şişmesi, bir miktar görülebilmektedir. Buna neden olan en büyük etmen, hastaların uzun süre hareketsiz şekilde kalmasıdır. Bunu engelleyebilmek adına hastanın saatte bir şekilde ayağa kalkması ve birkaç dakika kadar yürümesi önerilir. Eğer doktor tarafından önerilmişse hasta, sabah uyandığı zaman varis çoraplarını giymeli ve yatmadan öncesinde de bu çorapları çıkarması gerekir. Ayrıca oturur pozisyondayken ayakların sarkıtılmaması, şişliğin önüne geçecektir. Uzanırken ya da otururken ayakların, hafif bir şekilde yukarı pozisyonda tutulması, gerekirse bacakların da alt kısımdan konulan bir yastıkla desteklenmesi, bu konuda işe yarayacak bir yöntemdir.
Koltuk altı kalp kapağı ameliyatı nedir?
Koltuk altı kalp kapağı ameliyatı, tıp dilinde “sağ anterolateral mini-torakotomi” şeklinde geçer. Bu kapak ameliyatları, koltuk altı bölgesinden 4 ya da 5 santim kadar kesi atılarak ancak kemik ve kas kesilmeden ya da vücutta başka herhangi bir bölgeye hiç kesi atılmadan gerçekleştirilen kapak değişim ve tamir ameliyatlarıdır.
Kalp kapakçığı ameliyatı sonrası yoğun bakım gerekir mi?
Kalp kapakçığı ameliyatı sonrası yoğun bakım süresi, genellikle kısa olmaktadır. Ameliyat ardından hastalar, bir solunum cihazına bağlanır ve ortalama olarak 4 ila 6 saat geçmesinin ardından uyanır. Açık kalp kapağı ameliyatı gibi pek çok kapak ameliyatında hastalar için yoğun bakım süresi, ortalama 1 gün (24 saat) kadar olmaktadır. Hastada herhangi bir sorun gelişmediği tespit edilirse bu süre sonunda hasta, normal servise alınır.
Mitral kalp kapakçığı ameliyatı nedir?
Mitral kalp kapakçığı ameliyatı, hastalıklı durumdaki kapağın sökülüp, onun yerine biyolojik ya da mekanik bir protez kapak yerleştirilmesi işlemidir. Mitral kapak operasyonları çok çeşitli olmakla beraber genel anlamdaki sınıflandırmaya göre 2 türe ayrılır: Değiştirme (Replasman) ve Tamir (Rekonstrüksiyon). Ancak bu ameliyatla takılmış mekanik kapak çok kaliteli olsa bile kesinlikle ameliyat ardından kan sulandırıcı ilaç alınması mecburidir.
Aort kalp kapakçığı ameliyatı nedir?
Aort kalp kapakçığı ameliyatı, steril ameliyathane şartlarında hastanın göğüs kafesi bölgesi açılıp, hastanın kalp akciğer cihazına (pompasına) bağlanması ile gerçekleştirilen ameliyattır. İşlem esnasında hastaların kalbindeki aort kapağı yerinden çıkarılır. Bunun yerine ise biyoprotez veya mekanik protez bir aort kapak yerleştirilir.
İkinci kez kalp kapakçığı ameliyatı tehlikeli midir?
İkinci kez kalp kapakçığı ameliyatı, genel olarak riskli bulunmaktadır. Daha önce ön taraftan yapılan ameliyatın ikinci kez de önden yapılması riskli bir işlem olarak görülür ancak buna nazaran ikinci ameliyatta yandan açılması, hasta açısından daha az risk teşkil eder. Bu durumda ikinci ve aynı zamanda üçüncü kapak ameliyatları açısından en ideal olan yöntem, bu operasyonun koltuk altı bölgesinden yapılmasıdır.
Açık kalp kapakçığı ameliyatı nedir?
Açık kalp kapakçığı ameliyatı, 1950 yıllarında uygulanırken dar durumdaki kapak kesilmekte ve bunun yerine yeni bir kapak takılmaktaydı. Daha sonrasındaki dönemlerde ise küçük kesiler atılarak cerrahi müdahaleler yapılmaya başlandı. Bu noktada hastaların önce kalbi durdurulurdu, kalp kapağı çıkarılırdı ve ardından yeni kapak takılması işlemi uygulanarak cerrahi müdahale sağlanırdı. Bugün ise özellikle ileri yaşta olan kişiler gibi ameliyat olması riskli durumdaki hastalarda, rahat bir şekilde açık sistem de yapılabilmektedir.
Kalp kapakçığı ameliyatı sonrası bakım nasıl olmalı?
Kalp kapakçığı ameliyatı sonrası bakım, takip ve kontrol kadar önemlidir. Ameliyat ardından göğüs bölgesindeki kesi noktası, havayla temas ettiği zaman kuruyacak ve kabuk bağlayabilecektir. Ayrıca tam iyileşme olana dek temiz tutulması gerekir. Yara bölgesine temas etmeden öncesinde kesinlikle ellerin yıkanması gerekmektedir. Ayrıca operasyon ardından 1 yıl boyunca yara yerleri, doğrudan güneş ışığı almaktan korunmalıdır.
Kalp kapakçığı ameliyatı sonrası cinsellik nasıl olmalı?
Kalp kapakçığı ameliyatı sonrası cinsellik, kısıtlı olarak müsaade edilen bir durumdur. Ameliyat ardından ilk 4 ila 8 hafta aralığında cinsel ilişki, sınırlı şekilde tutulmalıdır. Bu dönem içerisinde hastanın yaşadığı hareket kısıtlılığı, yakınma ve ağrıları tamamen geçtikten sonra hasta, cinsel yaşamına eski düzende devam edebilir.