Keton

Keton Nedir?

Vücut, enerji üretmek için glukoza ihtiyaç duymaktadır. Besinlerle vücuda giren glukoz, insülin tarafından hücrelere dağıtılarak enerji sağlanmaktadır. İnsülin düşüklüğü olan kişilerde enerji üretilmesi için vücut yağları parçalamaktadır. Parçalanan yağ asitlerinin karaciğer tarafından dönüştürüldüğü bileşiğe “keton” adı verilmektedir. Keton yapısı karbonil ve iki adet karbon atomundan oluşmaktadır.

Sağlıklı insanlarda bu normal bir süreçtir. Ancak diyabet hastalarında keton yüksekliğinin ciddi bir durum olduğu bilinmektedir.

Keton Normal Değerleri Kaç Olmalı?

Keton testleri idrarda keton testi ve kanda keton testi olarak ikiye ayrılmaktadır. Bu testlerin normal değerleri aşağıdaki gibidir;

Kanda Keton Testi:

• 0, 6 mmol/L’den düşük değerler normal kabul edilmektedir.
• 0,6 – 1,5 mmol/L aralığındaki değerler kan şekerinin 300 mg/dL’den yüksek olması halinde tedavi edilmesi gereken orta şiddetli durumlar olarak kabul edilmektedir.
• 1,5 mmol/L’den yüksek değerler kan şekerinin 280 mg/dL’den yüksek olması halinde yüksek riskli durumlar olarak kabul edilmektedir.

İdrarda Keton Testi:

• İdrarda Keton Negatif: Sonucun normal değerlerde olduğu ve idrarda keton bulunmadığı anlamına gelmektedir. 
• İdrarda Keton Pozitif: Sonucun yüksek değerlerde olduğu anlamına gelmektedir. Bu durumda altta yatan nedenlerin tespit edilip tedaviye başlanması gerekmektedir.
• İdrarda Keton Eser Miktarda: İdrar testi sonucunda çok düşük miktarda keton bulunduğu anlamına gelmektedir. 

Keton Nasıl Ölçülür?

Farklı ölçüm yöntemleri bulunmaktadır. Tam idrar tahlili, kan tahlili ve idrar stribi kullanılarak ölçülebilmektedir. Tam idrar tahlili laboratuvarlarda uzman kişiler tarafından yapılmaktadır. İdrar stribi ile ölçüm uygulaması aşağıdaki gibidir;

• Keton ölçüm çubuğunun tarihinin geçmemiş olmasına dikkat edilmelidir.
• Öncelikle ürünün kutusunda bulunan talimatların okunması gerekmektedir.
• Steril bir kaba idrar yapılır.
• Çubukta bulunan şeride idrar damlatılır ya da çubuk direkt olarak idrar dolu kaba sokulur. 
• Kutudaki talimatlarda belirtilen süre boyunca beklenir.
• Sürenin sonunda şeridin yavaşça sallanması gerekmektedir.
• Şeridin rengi değiştikten sonra kutudaki tabloya göre sonuç değerlendirilir.

Kan keton testi uygulama şekli aşağıdaki gibidir;

• Ürünün kutusundaki kullanma talimatları okunarak başlanır.
• Keton ölçüm cihazına bir test şeridi yerleştirilir.
• El yıkanarak dezenfekte edilir.
• Parmak, delme cihazı kullanılarak delinir.
• Delinen yerden akan kan test şeridine damlatılır.
• Bir süre bekledikten sonra cihazda beliren sonuç değerlendirilir. 

Hamilelikte Keton Değeri Nasıl Olmalı?

Gebelikte idrarda keton pozitif çıkması, idrarda keton cisimleri bulunduğu anlamına gelmektedir. Bu durumda annenin yetersiz beslenmesi sonucunda vücudun enerji depolarını kullanmaya başladığı akla gelmektedir. Bazı durumlarda da metabolik dengenin bozulduğu düşünülmektedir. Çok sık rastlanan bu durumun kontrol altına alınması gerekmektedir. 

Anne ve bebeğin hamilelik sürecini sağlıklı bir şekilde devam ettirebilmeleri için anormal durumların çözümlenmesi gereklidir.

Bebeklerde Keton Değeri Nasıl Olmalı?

Diyabet hastası bebekler ve çocuklar için de keton yüksekliği ciddi bir durumdur. Yetişkinler ile çocuklar için belirlenen keton değerleri aynıdır. Diyabet hastası çocuklar ve bebeklere idrar testi yapılarak keton seviyesinin takip edilmesi gerekmektedir. Bebeklerde idrarda keton pozitif ve çocuklarda idrarda keton pozitif sonucuna ulaşılması halinde mutlaka doktora başvurulması gerekmektedir. 

Keton Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Keton testlerinden elde edilmek istenen sonuç keton negatiftir. Yani keton düşüklüğü beklenen bir sonuçtur. Keton düşüklüğü olması halinde herhangi bir sorundan veya hastalıktan şüphelenilmemektedir. 

Keton Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Hastadan alınan numunelerin incelenmesinin ardından ketonlara rastlanılması ve bu sayının belirlenen referans değerleri geçmesi durumunda “keton yüksekliği” tanısı konur. İdrarda keton yüksekliği genellikle diyabet hastalarında görülen bir durumdur. Ancak farklı etkenlerden dolayı da bu durumla karşılaşılabilmektedir. İdrarda keton pozitif çıkmasının nedenleri aşağıdaki gibidir;

• Gebelik
• Emzirme
• Yeme bozuklukları (genellikle bulimia nevroza)
• Ağır ve yorucu egzersiz, fiziksel aktivitede bulunmak
• Kronik kusma ve ishal
• Düşük karbonhidrat içeren beslenme şekli
• Aşırı alkol kullanımı
• Kan zehirlenmesi
• Hipertiroid
• Sindirim bozuklukları
• Enfeksiyon hastalıkları
• Keton diyeti yapmak

Keton Yüksekliği Belirtileri

Keton yüksekliği olan kişilerde birtakım belirtiler görülmektedir. Bu belirtiler aşağıda sıralanmıştır;

• Ağız kuruluğu
• Susuzluk hissi
• Kan şekeri seviyesinin yüksek olması
• Sık sık idrara çıkma ihtiyacı
• Halsizlik, uyku hali

İdrarda Keton Yüksekliği Tedavisi

İdrarda keton yüksekliği olması her zaman hastalıkların habercisi olan bir durum değildir. Bazen kişinin yaşam tarzı nedeniyle de bağlantılı olabilmektedir. Bu nedenle öncelikle keton yüksekliğine neden olan durumun tespit edilmesi gerekmektedir. Eğer bu durum bir hastalıksa, hastalığa yönelik tedaviler uygulanmaktadır. 

Keton seviyesinin çok yüksek olması genellikle diyabet hastalarında görülen bir durumdur. Bu hastalar için uygulanan tedaviler aşağıdaki gibidir;

• Elektrolit Takviyesi: Bu hastalarda potasyum, sodyum ve klorür seviyeleri düşmektedir. Bu da kalp ve çeşitli kas sorunlarına yol açmaktadır. Bu durumların önüne geçmek için hastaya elektrolit takviyesi yapılmaktadır.
• İnsülin Enjeksiyonu: Kan şekerini normal değerlere düşürmek için insülin enjekte edilmektedir. Normal değerlere düşene kadar belli aralıklarla ölçüm yapılmaktadır.
• İntravenöz Sıvı Takviyesi: Hastalar, sıvı kaybı oluşmasına neden olacak kadar fazla idrara çıkabilmektedir. Damar yoluyla sıvı verilerek su kaybının verdiği zararların onarılması ve fazla kan şekerinin azalması sağlanmaktadır.

Enfeksiyon gibi farklı sağlık sorunları nedeniyle keton yüksekliği olduysa da antibiyotik, antiviral, kalp ilaçları ve gıda takviyesi gibi ilaçlara başvurulmaktadır. Bu süreçte hastaların uygun yaşam koşullarını benimsemeleri ve sağlıklı bir diyet ile beslenmeleri önemlidir.

Keton Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

Keton yüksekliği olan hastaların yapabilecekleri birtakım yaşam tarzı değişiklikleri bulunmaktadır. Bu değişiklikler aşağıdaki gibidir;

• Bol bol su içilmelidir.
• Normal düzeydeki egzersize ara verilmeli, ağır egzersizler ise sonlandırılmalıdır. 
• Uzun süre aç kalınmaması gerekmektedir.
• Beslenme uzmanlarından destek alarak beslenme tarzında değişiklik yapılabilir.

Keton Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Keton yüksekliğinin hastalık ve ciddi durumlardan kaynaklanmaması halinde bir tedavi uygulanması gerekmeyebilir. Ancak diyabet hastalarının tedavi edilmemesi halinde diyabetik ketoasidoz adı verilen ve ciddi sonuçlar doğurabilen durum ortaya çıkabilmektedir. Bu sonuçlar bilinç kaybı, beynin şişmesi, koma ve ölüm olarak bilinmektedir. Bu sonuçların önüne geçilmesi için diyabet ve enfeksiyon gibi hastalıklara sahip kişilerin mutlaka tedavi edilmesi gerekmektedir.