Tükürük Bezi Ameliyatı

Tükürük Bezi Ameliyatı Nedir?

İnsan vücudunda bulunan tükürük bezleri, minör ve majör olmak üzere iki farklı yapıdadır. Sindirim sisteminin başarılı şekilde devam etmesi, ağzın nemli kalması ve dişlerin desteklenmesi için minör ve major tükürük bezlerine ihtiyaç vardır. Dil altında, çene altında ve kulağın önünde major tükürük bezleri yer alırlar. Minör tükürük bezleri ise mukoza kısmından başlayarak gırtlağa kadar devam etmektedir. Tükürük bezi ameliyatı ise, tükürük bezinde yaşanan sorunlara karşı uygulanan cerrahi müdahaleleri kapsamaktadır.

Tükürük Bezleri Ne İşe Yarar?

Sağlıklı bir insanın vücudundaki tükürük bezleri, günde ortalama 650-750 cc aralığında tükürük üretmektedir. Bu tükürükler, bulunduğu yüzeylerin yeteri derecede ıslaklığa ulaşmasını sağlayarak yutma, solunum, ses ve konuşma fonksiyonlarının doğru şekilde gerçekleşmesine imkan tanır.

Tükürük bezlerinin işlevleri aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:

• Diş ve ağız boşluğundaki temizlikten ve korumadan sorumludur.
• Ağız bölgesini virüs ve bakterilere karşı korumaktadır.
• Beslenme sırasında ağza alınan lokmaların yeterli seviyede ıslatılmasını ve sindirime hazır seviyeye getirilmesini sağlar. Sindirimin ağızda başlayarak diğer organlarda devam etmesi için önemli bir göreve sahiptir.
• Gıdaların ideal ısıya ulaşmasını sağlamaktadır.
• Bağışıklığın devam etmesi açısından önemlidir.

Tükürük Bezi Salgısı Neden Azalır?

Ağız bölgesi başta olmak üzere vücut içerisinde yaşanan çeşitli durum ve anormallikler tükürük bezi salgısının azalmasına sebep olur. Tükürük bezi salgısının azlığı, ağız kuruluğuna yol açacak seviyeye ulaştığında ise çeşitli rahatsızlıklar baş gösterebilir.

Tükürük bezi salgısının azalmasının nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Diyabet
• Yoğun radyoterapi uygulamaları
• Hipertansiyon ilaçları
• Soğuk algınlığı
• Aşırı sigara tüketimi
• Aşırı kafein tüketimi
• Aşırı alkol tüketimi
• Zorunlu nedenlerden kaynaklı uzun süren ağız solunumu
• Korku ve panik durumları
• Susuzluk
• Tükürük bezi enfeksiyonu

Tükürük Bezi Hastalıkları

Tükürük bezi, birçok sorumluluğun yüklendiği önemli işlevsel parçalardan biridir. Tükürük bezinde oluşan hastalıklardan en sık karşılaşılanları:

• Tükürük bezi tümörleri
• Enfeksiyon sebebiyle oluşan problemler
• Tükürük bezi taşlarıdır.

Tükürük Bezi Tümörleri

Tükürük bezlerinde farklı tümörlerin gelişme riski bulunmaktadır. Tükürük bezi hastalıkları incelendiğinde en sık karşılaşılan problemler arasında gelmektedir. Tükürük bezi tümörlerinin belirtileri:

• Çene ve boyun kısımlarında, tükürük bezlerinin bulunduğu bölümlerinde fark edilen şişkinlik,
• Yüzde bölgesel uyuşma,
• Yüzün bir bölümünde kas zayıflığı,
• Çene ve boyun kısımlarında sürekli ve tekrarlayan ağrı,
• Cildin yapısında ve renginde değişiklik,
• Yutmada güçlük,
• Ağzı sık sık açma isteği.

Tükürük bezi tümörleri, her yaş grubunda görülebilmektedir ancak en sık, ilerleyen yaşlarda görülmektedir. Aile öyküsünde kanser görülmesi, aşırı alkol ve tütün tüketimi, sık sık cep telefonu kullanmak, aşırı derecede radyasyona maruz kalmak gibi faktörler riski artırmaktadır.

Tükürük bezi tümörlerinin yaklaşık olarak %80’lik bir bölümü iyi huyludur ancak %20’lik kısmının kötü olma ihtimali vardır ve erken tedavi edilmediğinde kalıcı hasarlara neden olabilir. Tükürük bezi tümörünün ortadan kaldırılması için cerrahi müdahale gereklidir.

Tükürük Bezi Taşları

Tükürük bezlerinde görülen kalsiyum birikintileri, tükürük bezi taşları (sialolit) olarak adlandırılır. Bu taşlar, tükürük kanalını tıkayarak şişliğe ve ağrıya neden olur. Sindirimi kötü etkiler. Özellikle 40 yaş üstü kişilerde görülür.

Tükürük bezi taşlarının oluşma nedenleri:

• Çeşitli enfeksiyonlar
• Çeşitli ilaçlar
• Tükürük bezi kanallarında darlık
• Yetersiz seviyede sıvı alımı
• Ölü hücrelerden kalan kalsiyum birikmesi
• Tükürük üretiminin azalması

Tükürük bezi taşları aşağıdaki belirtileri göstermektedir:

• Yemek yeme sırasında çene ve yanak kısmında şişlik (Asitli ve baharatlı yiyeceklerin tüketimi sırasında daha çok artış görülür),
• Çene bölgesinde sıcaklık, ağrı ve iltihaplanma,
• Tükürük bezi taşları küçük boyutta ise sadece yemek saatlerinde belirtiler ortaya çıkar.

Tükürük Bezi Ameliyatı Çeşitleri

Tükürük bezinde oluşan tümör, taş ve çeşitli enfeksiyonlar için ilk etapta ilaç ve diğer tedavi yöntemlerine başvurulmaktadır ancak genel olarak tükürük bezi tümörleri için cerrahi işlemlerin yapılması gereklidir. Önceki senelerde tümör nedeniyle yapılan ameliyatlarda tükürük bezinin tamamının alınması gerekirken günümüzde sorunlu bölge vücuttan alınarak ek tedaviler yapılmaktadır. Bu durum hasta için daha konforlu bir süreç olmaktadır ve başarı oranı yüksektir. Tükürük bezi ameliyatları farklı prosedürler içermektedir. Sorunun çeşidine ve boyutuna bağlı olarak prosedür tercihi yapılmaktadır.

Çene Altı Tükürük Bezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Submandibuler olarak adlandırılan çene altı tükürük bezi ameliyatı, hastanın genel anestezi ile uyutulması ile yapılmaktadır. Çenenin alt bölgesine uygulanan bir kesi ile tükürük bezlerine müdahale edilmektedir. Cerrahi müdahale sırasında kesi bölgesinin seçilmesi ve işlem sonrasında kesinin dikiş ile kapatılması süreçlerinde estetik kaygılar da düşünülmektedir. Dikişler, ortalama bir haftanın sonunda doktor muayenesi ile alınmaktadır.

Çene altı tükürük bezi ameliyatına bağlı olarak oluşabilecek komplikasyonlar:

• Anesteziye karşı oluşan komplikasyonlar
• Vücudun alerjik tepkileri
• Tükürük bezi ameliyatı sonrası ödem
• Yüz asimetrisinin bozulması
• Yüz sinirlerinde hasar meydana gelmesi
• Dil kullanımında işlev kısıtlılığı
• Kesi bölgesinde enfeksiyon oluşması
• Kesi bölgesinde kanama olarak sıralanmaktadır.

Ameliyatın uzman doktor kontrolünde steril bir ortamda gerçekleştirilmesi ile komplikasyon ihtimali minimum seviyeye indirilmektedir.

Kulak Önü Tükürük Bezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Parotis Cerrahisi olarak adlandırılan kulak önü tükürük bezi ameliyatı, hastaların genel anestezi ile uyutulmasının ardından yüz bölgesine uygulanmaktadır. Anestezinin etkisini göstermesinin ardından kulağın ön bölümünden başlayarak çenenin alt kısmına kadar kesi yapılmaktadır. Bu kesi yardımıyla tükürük bezlerine ulaşılarak işlem başlatılmaktadır. Ameliyat sırasında kullanılan görüntüleme sistemleri sayesinde yüz sinirine müdahale edilmemektedir.

İşlem sırasında yüz sinirlerinin minimum derecede etkilenmesi için önlem alınmaktadır. Kanserli hücreler yüz bölgesini etkilemiş olsalar dahi genel amaç yüz sinirlerinin ilgili bölgede bırakılmasıdır. Ameliyatın tamamlanmasının ardından kesiler dikiş yardımı ile kapatılır. Çeneden kulak bölgesine kadar sargılama işlemi yapılır. Ortalama bir haftanın sonunda dikişler alınmaktadır.

Kulak önü tükürük bezi ameliyatı komplikasyonları:

• Kesi bölgesinde kanama,
• Tükürük bezi ameliyatı sonrası ödem,
• Kulak memesinde geçici his kaybı (bazı durumlarda kalıcı olabilir)
• Yüz sinirlerinde geçici ya da kalıcı şekilde hasar meydana gelmesi
• Kesi bölgesinde enfeksiyon
• Anesteziye karşı ters reaksiyon
• Alerjik reaksiyon

Tükürük Bezi Ameliyatı Öncesi 

Tükürük bezi ameliyatı öncesi, ameliyatın başarılı şekilde geçmesi ve komplikasyon riskinin minimum seviyeye indirilmesi için uygulanması gereken çeşitli kurallar vardır.

Tükürük bezi ameliyatı öncesi:

• Ameliyat sırasında kanamanın kontrol altına alınabilmesi için ameliyattan önceki bir hafta boyunca sigara ve alkol tüketilmemelidir.
• Kullanılan ilaçlar ve takviyeler, uzman doktora bildirilmelidir. Kan sulandırıcı etkiye sahip ilaçlar, ameliyat sırasındaki kanamanın kontrol altına alınmasını engelleyebilir.
• Ameliyat öncesindeki geceden itibaren yeme ve içmeye ara verilmelidir. Ameliyat sırasında açlık gereklidir.
• Hasta, ameliyat öncesinde sormak istediği tüm soruları uzman doktora yönlendirerek cevaplarını almalıdır.

Tükürük bezi ameliyatı öncesi dikkat edilmesi gereken durumlar hastadan hastaya değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, ameliyat öncesinde uzman doktor tarafından hastaya ve hasta yakınlarına gerekli bilgilendirmeler yapılmaktadır.

Tükürük Bezi Ameliyatı Sonrası 

Tükürük bezi ameliyatı sonrasındaki süreç aşağıdaki gibidir:

• Hasta, ameliyatın ardından 1 ya da 2 gün gözetim altında tutulur. Gözetim süresi, hastanın durumuna bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Ameliyat sırasında komplikasyon görüldü ise bu süre uzamaktadır.
• Ameliyatın ardından hastanın anestezinin etkisinden çıkarılması için gerekli uygulamalar yapılmaktadır. Ameliyattan sonraki ilk 4 saat boyunca yiyecek ve içecek tüketilmemelidir. Tükürük bezi ameliyatı sonrası beslenme ilk etapta yumuşak ve sıvı gıdalar ile başlamalıdır. Normal beslenme için en az bir gün beklenmelidir ve doktor talimatları dinlenmelidir.
• Tükürük bezi ameliyatı sonrası ağrılar görülebilir. Bu ağrılar kesiden kaynaklanmaktadır. Ameliyat sonrasında ağrı kesiciler ile kontrol edilmeye çalışır. Hasta taburcu olduktan sonra şiddetli ağrılar yaşıyor ise kısa süre içerisinde sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.
• Yüz bölgesine uygulanan kesi sonucunda dren takılabilir. Bu drenler hastanın durumuna güne ortalama 2 gün içerisinde çıkarılır. Kesi bölgesindeki pansuman ise en az 3 gün kalmalı ve gerek görülür ise tekrarlanmalıdır. Bu sırada enfeksiyon ihtimalini azaltmak için steril bir ortam oluşturulmalıdır.
• Ameliyattan bir hafta sonra banyo yapılabilir. Banyo sırasında aşırı sıcak ve aşırı soğuktan kaçınılmalıdır. Sauna ve hamam gibi ortamlarda bulunulmamalıdır.
• Ameliyatın durumuna bağlı olarak ilgili bölgede his kaybı oluşabilir. Bu his kaybı geçicidir. Ortalama bir yıl içerisinde kaybolur. His kaybını azaltmak için egzersizler yapılabilir.
• Tükürük bezi ameliyatı sonrası yüz felci durumuyla karşılaşılabilir ancak yüz felcinin kalıcı olması nadir karşılaşılan bir durumdur.