5 Yaş Sendromu

5 Yaş Sendromu Nedir?

Çocuklarda 5 yaş sendromu; çocukların çevresi ile daha çok iletişim halinde olduğu, daha fazla sosyal aktivitelerde bulunduğu, çevresindeki yetişkinleri takipte bulunduğu ve çevresindeki yetişkinleri örnek aldığı, etrafındaki yaşıtlarıyla iletişim kurma çabası içine girdiği zorlu dönemi ve bu dönemdeki çocuğun yaşadığı kişisel gelişimindeki durumları içeren sendromdur.

Çocukluk dönemi çok önemli bir dönemdir. Çocukların gelişim evrelerinde belirli yaş aralıklarında yaşadıkları durumlar neticesinde bazı sendromlar oluşmaktadır. Sendromların çocuklarda belli başlı aynı nedenlerle ve aynı yaş aralığında ortaya çıkması dikkat çekicidir. Dil, din, ırk fark etmeksizin kökeni ne olursa olsun her çocukta ortaya çıkan bu durumlar bazı sorunları da beraberinde getirmektedir.

Çocukluk döneminde anne ve babalar tarafından en sık bilinen sendromlar sıklıkla 2 yaş ve 5 yaş sendromları olmaktadır. Bununla birlikte çocukların doğumdan itibaren aldığı her yaş ile birlikte kişisel gelişiminin tohumlarının atılmaya devam ettiği ve kendi karakterinin, yaşam görüşünün oturduğu akıllardan çıkarılmaması gereken bir husustur.

5 yaş sendromu olarak ifade edilen süreç çocukların gelişimi adına en önemli dönemlerden biridir. 2 yaş sendromundan çıkmış ve kendinin bir birey olduğu kabul ettirmeye çalışmış çocuklar 5 yaşları ise çevresiyle iletişim içine girmiş ve daha fazla arkadaşları ile sosyal aktivite içine girmiş olduğu bir yaştır. Bu yaştaki çocuk hayatının ileri döneminde yaşayabileceği durum ve olayların bir nevi ön çalışmasını yapmakta ve deneyim kazanmaktadır. Bu dönemde çocuklar hayatlarında karşılarına çıkacak durumlara karşı ne tepki vereceğini, bu olaylarla nasıl mücadele edeceğini, bu olayları nasıl çözüme kavuşturabileceğini ve yaşayacağı durumlara karşı içsel veya dışa dönük olmak üzere nasıl bir karaktere sahip olacağı ve benzeri birçok konuda deneyim yaşamaktadır.

5 yaşları çocukların özellikle dil gelişimi, hafıza, okuma ve yazma alışkanlıkları, yaşadığı problemleri çözme, yaratıcılığını ortaya çıkarma ya da çevresi ile iletişim kurma gibi pek çok gelişimi yaşadığı dönemdir.

Bu dönemde çocuğun ailesinin yani anne, babasının ve varsa kardeşlerinin çocuğa zengin uyarıcı bir çevre sunmaları çocuğun kişisel gelişimine pozitif etki ederek kişiliğine erişim noktasında önemli bir rol üstlenmektedir.

Tüm bunların sonucunda çocukların zihinsel ve fiziksel gelişimi çok daha sağlıklı bir süreç içerisinde doğru bir biçimde devam edebilmektedir. Ailelerin çocuklarla birlikte yapacağı doğa gezmeleri, kültürel etkinlikler, oynanan oyunlar ve birebir doğru iletişim düzenli şekilde aşamalı olacak biçimde bu dönemde çocuklara verilmelidir.

Çocuklar bu dönemde sürekli öğrenmek istemekte ve çok meraklılardır. Bilgi almaktan ve öğrenmekten oldukça keyif aldıkları bu dönemde anne, baba ve diğer aile üyeleri çocuklara karşı ılımlı davranmalı ve sakin kalmaya özen göstermelidir.

5 Yaş Sendromuna Eşlik Eden Belirtiler Nelerdir?

Çocuklarda 4 5 yaş sendromunda ortaya çıkan birçok yeni ve farklı özellik bulunmaktadır. Bu dönemde çocuklar sıklıkla hayali bir arkadaş edinme durumu içerisindedir, ailelerin kısıtlamalarına karşı çıkmakta ve daha özgür olmak istemekte, kendi cinsiyetini tanıma ve cinselliğe merak duymakta ve de yasak olan durumlara ilgi duymaktadırlar. Tüm bunlar dikkate alındığında çocuklarda 5 yaş sendromunda gözlenen durumlar şunlardır;

• Anne ve babasına bağımlı kalmadan kendi başlarına hareket etmek istemektedirler. 4 yaş sonrası itibari ile çocuklar kendi başlarına hareket edebildiklerinin fakına varırlar ve bu konuda aşırı ısrarcı bir tutum haline girebilirler. Bu sebeple 5 yaşına geldiğinde çocuklar aileleri ile bir özgürlük çatışması içine girebilir.
• İnatçı bir yapıya bürünmekte ve benmerkezcil bir yapı içerisine girerler. 4 – 5 yaş aralığındaki çocuklar ailelerine ve çevresine karşı inatçı bir tutum sergilemeye başlarlar. Bu dönemdeki çocuklarda oynayacakları oyun, giyecekleri kıyafet onlar için hep inat edilecek ve ailesinde bezginliğe yol açacak bir durum olarak karşımıza çıkabilmektedir.
• Kendi cinsel kimliklerinin farkına varmakta ve karşı cinsin olduğunun farkına vararak ilgi duymaya başlamaktadırlar.
• Bu dönemde çocuklar sıklıkla yaşıtlarını ya da büyüklerini sürekli taklit etme eğilimindedir. Başkalarının olaylara ve durumlara olan bakış açısının fakına varırlar ve kendileri bu durumların değerlendirmesi yapabilirler.
• Çocuklar bu zaman aralığında yaşıtları ile birlikte daha fazla zaman geçirerek sosyalleşmektedir. Yaşıtları ile sembolik oyunlar oynamakta ve oyuncaklarını ya da eşyalarını ve yemeklerini paylaşarak kişisel gelişim sağlamaktadırlar.
• Toplumun ya da ailesinin ona öğretmeye çabaladığı kuralları ve sınırları öğrenebilecek kapasiteye ulaşmıştır ancak bunlara karşı özgür olmayı istemekte ve karşı çıkabilmektedir.
• Anaokuluna gitmeye ve arkadaşları ile daha fazla vakit geçirmeye hazır oldukları dönemin içerisindedirler.
• Bu dönemde çocuklar dünyayı daha iyi tanımaya başladığından çok meraklı olabilmektedirler. Anne ve babalarına sürekli soru sormakta ve anne – babaları ile sürekli konuşma çabası içindedirler.
• Anne ve babasına ya da arkadaşlarına karşı kızgın, saldırgan ve inatçı bir tutum içerisine girebilirler.
• Anne, baba, anaokulu öğretmenlerini ve arkadaşlarının söylediklerini eleştirici bir tutum içerisinde bulunabilirler. Bunun sonucunda büyüklerinin söylediklerine karşı çıkabilmekte ve çaresiz kaldıklarında ağlamakta ve hatta küfür, hakaret, kötü söz gibi uygunsuz şeylere başvurabilmektedirler.
• Çocukların yalan söylemeye başladığı ve yalan söyleyerek ailesini ve arkadaşlarını sınadığı dönem de yine bu zamandadır. Yalan söyleyerek anne, baba ve arkadaşlarının kendi aklından geçenleri anlayıp anlamadığını bir nevi ölçerek öğrenmektedirler.
• Bu dönemde evde yalnız kaldıklarında ya da arkadaş edinemediklerinde kendilerine hayali bir arkadaş üretebilirler. Duygu ve düşüncelerini bu hayali arkadaş üzerinden ifade etme işlevine girebilmektedirler. Bazı çocukların çok korktuğu, bazılarının ise çok iyi başa çıktığı hayalet ve canavar gibi soyut kimlikler bu yaşlarda çocuklarının hayatına girmektedir.

5 Yaş Sendromu Nedenleri (Risk Faktörleri) Nelerdir?

5 yaş sendromuna neden olan temel şey bu yaş döneminde çocukların merak duygularının aşırı yüksek derecede fazla olması ile çocukluk döneminde meydana gelen hormon değişimleridir. Yaşanan bu hormon değişimleri bu yaş dönemindeki kız ve erkek çocuklarda değişimler ortaya çıkararak kendisini göstermektedir. Erkek çocuklarında kız çocuklarına oranla daha farklı durumlar ortaya çıkabilmektedir. 5 yaş sendromunun ortaya çıkmasında erkek çocuklarında gözlenen testesteron hormonlarındaki artış etkili olmaktadır. Çocukların 4 yaşını tamamlaması ile hormon düzeylerindeki artış ve cinsiyet niteliklerine bağlı karakteristik yapıları yapılanmaya başlamaktadır.

5 yaş sendromu döneminde gözlenen hormon değişimleri neticesinde meydana gelen bu değişimler çocuklarda hareketli ve öfkeli bir şekilde bir davranış tutumu içerisine girmelerine neden olmaktadır. Çocuklarda bitmez tükenmez bir enerjililik hali ve olağanüstü hareketlilik 5 yaş sendromunda sıklıkla görülmekle birlikte bu dönemdeki çocuklarda düzeni bozmaya yönelik aşırı öfkeli ve hırçın hal hareketlerde bulunulması da bu çocuklarda gözlenen hormon değişimlerine bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.

5 Yaş Sendromu Teşhisi

Aileler çocuklarında meydana gelen değişimlerden rahatsız olduklarında ya da baş edemediklerinde çocuk sağlığı ve uzmanı hekime ya da çocuk ve ergen psikiyatristi uzmanı hekime başvuruda bulunarak şikayetlerini ifade ederler. Hekim bu şikayetlerden bir anamnez oluşturarak çocukla iletişime geçer. Hekim daha sonrasında hormon düzeylerinin kontrolü amacıyla kan tahlillerinden oluşan laboratuvar tetkikleri isteyerek 5 yaş sendromunu teşhis edebilmektedir.

5 Yaş Sendromu Tedavisi

Çocuklarda gözlenen negatif ve agresif tutum, aşırı meraklılık hali genellikle hormon seviyelerinin düzene binip çocuğun vücudunun bu durumu kanıksaması ve yaşın ilerleyip okula başlaması ile bitmektedir. Çocuğun kişisel ve duygusal gelişimine göre farklılık gösterebilen 5 yaş sendromu kesinlikle bir hastalık hali değildir. Herkesin çocukluk döneminde fiziksel ve duygusal gelişim halinde yaşadığı bu durum çocuğun zihinsel ve duygusal olarak yeterli olgunluğa ulaşması sonucu ile birlikte 5 yaş sendromu sona ermektedir.

Bu dönemde gözlenen davranış ve tutumlardaki değişiklikler yani sinirlilik halleri, hemen hemen her şeye gösterilen zıt tutum ve olumsuz yaklaşım sıklıkla bitmektedir. Bu dönemin aileler tarafından hoş karşılanması ve üstesinden gelemediği takdirde bir çocuk ve ergen psikiyatristine danışarak psikiyatrik tedavi yani destek tedavisi alması kendilerine yardımcı olabilmektedir. Eğer hormon seviyelerinde bir düzensizlik tespit edilmesi halinde çocuk sağlığı ve uzmanı hekim hormon tedavisi ile hormon seviyelerini kontrol altına alabilir. 

5 Yaş Sendromu Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Çocuklarda gözlemlenen 5 yaş sendromu kesinlikle bir hastalık hali değildir. Hormon seviyelerinin dengelenmesi ve çocuğun zihinsel ve duygusal olarak yeterli olgunluğa ulaşması sonucu ile birlikte 5 yaş sendromu sona ermektedir. Yalnızca çocuklarda hormon seviyelerinde bir düzensizlik tespit edilmesi halinde çocuk sağlığı ve uzmanı hekim hormon tedavisi ile hormon seviyelerini kontrol altına almalıdır. Eğer bu sağlanmazsa çocuklarda aşırı hormon seviyelerine bağlı büyümenin erken durması ve bunun sonucunda çocuklarda boy kısalığı ortaya çıkabilir.

Çocuğunun hal ve hareketleri ile başa çıkamayan ebeveynler ise çocuk ve ergen psikiyatristine danışarak çocuklarına nasıl davranması gerektiğine dair yardım almalarında fayda vardır. Çünkü bu dönemde çocuk zihinsel ve duygusal olarak bir gelişim içindedir ve eğer ebeveynler yanlış tutumlar içinde bulunursa bu çocuklarda psikolojik olarak ilerde sorunlar yaşamasına neden olabilmektedir.

5 Yaş Sendromunda Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

5 yaş sendromu çocukların hemen hemen okul çağına gelmiş oldukları ve topluma karışmalarının gerektiği bir dönemdir. Fiziksel gelişimi, sosyal ve duygusal gelişimle harmanlamakta; dil gelişimi ve bilişsel gelişim ön plana çıkmaktadır. Bu yaş grubundaki çocuklara aileleri doğru yaklaşımlar sergileyerek çocuklarının psikolojik olarak sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürdürmesine katkıda bulunabilmektedir.

Bu dönemde aileler çocuklarına seçenekler sunarak ve çocuğunun tercihine bırakarak ona kontrollü bir biçimde seçim hakkı tanıma, çocuğunun karşılaştığı durumlara karşı verdiği mücadele ve başarısından çok çabasını takdir etme, çocuğunun sık sorduğu faklı sorulara elinden geldiğince önemseyerek ve geçiştirmeden yanıt verme, çocuklarını yaşıtları ile kıyaslamak yerine kendine olan inancını belirtme ve benzeri birçok şey 5 yaş sendromu esnasında çocuğun gelişimi adına olumlu olacaktır ve iyi gelecektir.

Eğer aile başa çıkamadığı durumlarla karşı karşıya kalıyor ise çocuk sağlığı ve uzmanı hekime ya da çocuk ve ergen psikiyatristi bir hekime başvuruda bulunarak mutlaka destek almalıdır.

5 Yaş Sendromunda Hangi Doktora Gidilir?

5 yaş sendromu ile esas olarak ilgilenen ve gerekli muayeneyi yapan, tetkikleri uygulayıp tanı koyan bölüm birden fazladır. Aileler çocuklarının yaşadığı 5 yaş sendromu ile ilgili olarak çocuk sağlığı ve uzmanı hekime ya da çocuk ve ergen psikiyatristi bir hekime başvuruda bulunabilir.

Aileler çocuklarında hayali bir arkadaş edinme, İnatçı bir yapıya bürünme, benmerkezcil bir yapı içerisine girme, özgür olmayı isteme, karşı çıkabilme, çok meraklı olabilme, sürekli soru sorma, sürekli konuşma çabası, eleştirici bir tutum içerisinde bulunabilme, çaresiz kaldıklarında ağlama, küfür ve hakaret etme, kötü söz gibi uygunsuz şeylere başvurabilme, yalan söylemeye başlama gibi durumlar varlığında destek almak ve nasıl üstesinden geleceği hakkında fikir almak amacıyla uzman bir hekime başvuruda bulunabilir.