Geriatri Nedir?

Geriatri bölümü, 60 ve üzeri yaş grubunda bulunan hastaların sosyal hayatları, sağlık durumları, yaşam kaliteleri, günlük yaşam fonksiyonelliği, toplumsal sağlık sorunları ve koruyucu hekimlik uygulamaları ile ilgilenen tıp branşıdır. 

Yaşın ilerlemesine bağlı olarak ortaya çıkan sağlık sorunlarına geriatrik hastalıklar, bu hastalıkların tedavi edildiği sağlık kuruluşlarına ise geriatri merkezi adı verilir. 

Ancak devlet hastaneleri, üniversite hastaneleri, özel hastaneler, eğitim ve araştırma hastaneleri de geriatri bölümü olan hastaneler arasında yer almaktadır. Acil müdahale gerektiren vakalar ise geriatrik acillerde tedavi edilir. 

Geriatri Nedir? Geriatri Ne Demek?

Geriatri kelimesinin dilimizdeki karşılığı yaşlılık bilimidir. Ülkemizde görüldüğü gibi yaşlı nüfusunun yoğun olduğu bölgelerde geriatrik sağlık hizmetleri, yaşlı kişilerin yaşam kalitesini artırmak ve genel sağlık durumlarını kontrol altına almak için oldukça önemli bir yer tutmaktadır. 

Bu sayede yaşlanmaya bağlı sağlık sorunlarının önlenmesi, geciktirilmesi, tıbbi bakımlarının sağlanması ve günlük hayat eylemlerini bağımsız olarak sürdürülmesi mümkün olur.

60 yaş ve üzeri yaş grubunda en sık görülen ve kişilerin hayatlarını zorlaştıran sağlık sorunlarının başında beyindeki değişimler yer alır. Bu değişimler zaman içerisinde hareket koordinasyon sorunları, dikkat dağınıklığı, bellek ve algının zayıflaması gibi problemlere neden olur. 

Geriatrik takip ve tedaviler yalnızca biyolojik sağlık sorunlarının değil, tüm bu zorluklar ve risklerin de kontrol altına alınmasında yardımcı olmaktadır. 

Geriatri Uzmanı Nedir? Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?

Geriatri uzmanları, yaşa bağlı olarak görülen tüm sağlık sorunlarının teşhis, tedavi ve takiplerinden sorumludur. Geriatri uzmanı olmak içinse öncelikle 6 senelik temel tıp eğitiminin tamamlanması, sonrasında ise TUS ile Dahiliye branşında uzmanlık alınması gerekir. Ardından 3 senelik Yaşlı Sağlığı eğitimi tamamlanır ve Geriatri Uzmanı ünvanı kazanılır. 

Görev ve sorumlulukları ise şu şekildedir:

• Hasta öyküsü almak ve fiziksel muayene yaparak bulguları analiz etmek,
• Hastalıkların teşhisi için gereken tahlil ve tetkikleri uygulayarak sonuçlarını değerlendirmek,
• Hastaların ruhsal sağlığını değerlendirmek için uygun tedavileri yapmak,
• Teşhis edilen sağlık sorunları için uygun tedavi planını hazırlamak,
• Risk grubunda bulunan kişiler için koruyucu ve önleyici tedavileri uygulamak,
• Hasta kaydı bulunan kişilerin rutin kontrollerini takip etmek,
• Gerek görülmesi halinde hastaları uygun klinik doktorlarına sevk etmek,
• Tedavi için gereken ilaçları birbirleriyle etkileşime girmeyecek şekilde ve uygun dozda reçete etmek,
• Yaşam kalitesini arttırmak için gereken uygulamalar için düzenlemeler yapmak,
• Hastalıklar, tedavi seçenekleri ve dikkat edilmesi gerekenler hakkında hastalara bilgi vermektir.

Geriatri uzmanları fizyoterapistlerle, sosyal hizmet uzmanlarıyla, hemşirelerle, psikologlarla, diyetisyenlerle ve ilgili klinik doktorlarıyla işbirliği kurarak sağlık hizmeti sunlarlar. 

Bu sayede sağlıklı ve rahat yaşlanmak mümkün olur. Aynı zamanda hastanın motivasyonunu sağlamak ve korumak da geriatri uzmanlarının görev ve sorumlulukları arasında yer almaktadır. 

Geriatri Bölümü Neye Bakar? Hangi Hastalıklarla İlgilenir?

Geriatri bölümü, 60 yaş ve üzeri yaş grubunda bulunan kişilerin yaşa bağlı sağlık sorunlarının tümüyle ilgilenmektedir. 

Bu hastalıkların en sık görülenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Yüksek Tansiyon: Kan basıncının kronik şekilde 140/90 mmHg değerinin üzerinde seyretmesi durumudur. Hipertansiyon olarak da adlandırılır. İlaç tedavisi ile kontrol altına alınması mümkündür.
  
• Yüksek Kolesterol: Hiperlipidemi adı da verilir. Kanda bulunan yağ seviyelerinin yüksek olması anlamına gelir. Hormonların dengeli şekilde salgılanabilmesi ve hücre sağlığının korunması için gerekli olan bu yağlar, yaşın ilerlemesi ile birlikte kanda daha yoğun bir birikim gösterebilir. Bu durum sonucunda ise damar tıkanıklığı ve kalp hastalıkları meydana gelir.
  
• Şeker Hastalığı: Pankreastan salgılanan insülin hormonunun işlenememesi ya da yetersiz kalması sonucunda meydana gelir. Genç yaşlardan itibaren görülebilen bu hastalık, hayat boyu ilaç kullanımı gerektirir.
  
• Endokrin Sistemi Hastalıkları: Salgı bezleri tarafından sentezlenen hormon seviyelerinin değişmesiyle ortaya çıkar. Bunun sonucunda metabolizmanın yavaşlaması, sindirimin güçleşmesi ve sürekli yorgunluk gibi sağlık sorunları ortaya çıkabilir.
  
• Depresyon Hali: Bir sebebe bağlı olmaksızın gelişen isteksizlik, üzüntü ve olumsuz hislerin pekişmesi durumudur. Günlük yaşam konforunun korunması ve hasta motivasyonunun sağlanabilmesi için ihmal edilmemesi gerekmektedir.
  
• Delirium: Hafızanın zayıflaması, dikkat dağınıklığı, algının azalması ve ruh halinin hızlı bir şekilde dalgalanması gibi bulgularla ortaya çıkar. Uyku bozuklukları, ajitasyon, hayal görme, aşırı hareketlilik, tanıdığı kişilerin karıştırılması, içinde bulunulan zamanın fark edilmemesi, iştah seviyesinde değişimler, sinir hali, unutkanlık, korkulu ruh hali ve sakarlık gibi durumlara sebep olur.
  
• Kas Kütlesinin Erimesi: Sarkopeni sendromu adı da verilir. Yaşın ilerlemesine bağlı olarak kas gücü, kütlesi ve fonksiyonlarında azalmalar meydana gelebilir. Bu nedenle hastalar çabuk yorulur ve günlük yaşamlarını bağımsız olarak sürdürmekte güçlük çekebilirler.
  
• Demans: Sosyal becerilerin, belleğin ve düşünme gücünün olumsuz olarak etkilenmesiyle seyreden bir sağlık sorunudur. Birçok alt türü bulunan bu hastalık, her bireyde farklı semptomlara neden olabilir. Bunama ve Alzheimer hastalıkları en sık karşılaşılan demans türlerinin başında gelir.
  
• Kemik Erimesi: Kemik yoğunluğunun zaman içerisinde azalması ile birlikte ortaya çıkar. Bunun sonucunda ise kemik dayanıklılığı zayıflar, kırılmalara ve çıkıklara daha açık hale gelir. Aynı zamanda duruş bozukluğu, fiziksel gücün çabuk tükenmesi, boy kısalması ve travmaya maruz kalan kemiklerin daha geç iyileşmesi gibi komplikasyonlara yol açar.  
  
• Bası Yaralarının Oluşumu: Halk arasında yatak yarası olarak da adlandırılır. Fiziksel olarak bağımsız olmayan hastaların vücut ağırlıkları, oturma ya da yatma pozisyonuna bağlı olarak tek noktaya baskı uygulayabilir. Bu durum dokuların tahrip olmasına ve dolaşım bozukluğuna neden olarak açık yaraları meydana getirir. Acı duyumu nedeniyle hastanın günlük yaşam konforunun bozulması, enfeksiyon riskinin bulunması ve ilerleyen dönemlerde his kaybı gibi sonuçlar doğurur.
  

İlerleyen yaşa bağlı olarak görülen sağlık sorunları arasında idrar tutamama, ellerde titreme, kabızlık, besinlerin hazmında güçlük çekilmesi, cilt dokusunun cansızlaşması, saçlarda dökülme ve cansızlaşmalar, tırnak dokusunda kalınlaşma, görme ve işitmenin zayıflaması, diş çürükleri, diş eti hastalıkları, diş kayıpları, cilt lekelerinin oluşumu ve vücut direncinin zayıflaması nedeniyle sık geçirilen enfeksiyonlar da yer almaktadır.

Geriatri Bölümü Hangi Tedavileri Uygular?

Geriatri bölümü, ileri yaşta bulunan hastalarda görülen tüm sağlık sorunlarıyla ilgilendiği için tedavi yöntemleri de oldukça fazladır. İleri evre vakalarda hasta, ilgili klinik hekimlerine yönlendirilir. 

Özellikle görme ve işitme problemleri, ağız ve diş sağlığını bozan hastalıklar, kalp ve damar hastalıkları, cerrahi ya da onkolojik müdahale gerektiren sağlık sorunları ya da cilt hastalıkları için alanında uzman hekimlerle işbirliği kurulması önemlidir. 

Geriatri bölümü tarafından uygulanan tedavi yöntemleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• İlaç Tedavileri: Hastada görülen sağlık problemlerine bağlı olarak birden fazla ilaç kullanımı gerekebilir. Ancak yaşlı kişilerin metabolizmaları farklı çalıştığı için bu ilaçların etkileşim oranları ya da günlük kullanılması gereken doz miktarı özenle hesaplanmalıdır. Uzun süreli kullanım gerektiren ilaç tedavilerinde, reçetelerin yenilenme tarihi için hastalarla ya da hasta yakınlarıyla iletişim kurulması da oldukça önemli bir noktadır.
  
• Aşı Uygulamaları: Yaşın ilerlemesi sonucunda vücut direnci ve savunma sistemi büyük oranda zayıflar. Bu nedenle basit enfeksiyonlar ya da mevsimsel grip salgınları gibi sağlık sorunları hayati risk yaratabilir. Risk seviyesinin en aza indirgenmesi ve genel sağlık durumunun korunması için aşı uygulamalarıyla koruyucu/ önleyici tedaviler uygulanmaktadır.
  
• Rehabilitasyon Tedavileri: Kas gücünün zayıfladığı, fonksiyon kayıplarının görüldüğü, idrar ve dışkı kaçırma sorununun oluşması ya da kemik erimesi hastalığının teşhis edilmesi halinde sık başvurulan tedavi seçenekleri arasında yer alır. Fizyoterapistler tarafından yürütülen rehabilitasyon uygulamaları, hastanın günlük yaşam konforunu yeniden sağlayabilmesi için oldukça önemlidir.
  

Geriatri bölümü, hafif depresyon ve bunama gibi sağlık sorunları karşısında uygun terapilerin alınmasından sorumludur. Bunun için psikologlar, psikiyatristler, terapistler, psikolojik danışmanlar ve gerekli durumlarda nörologlarla işbirliği sağlanması gerekmektedir.