Cilt Lekeleri

Cilt Lekesi Nedir?

Cildimize rengini veren pigmente melanin pigmenti denilmektedir. Cilt lekeleri cildin bazı bölümlerinde cildimize rengini veren bu pigmentin fazla üretimi sonucunda meydana gelmektedir.

Melanin pigmentinin fazla üretimi sonucunda oluşan bu lekeler, çoğu zaman sağlık açısından herhangi bir sorun teşkil etmese de kozmetik nedenlerden dolayı can sıkıcı bir hâl alabilmektedir. Lekelerin renkleri açık kahverengiden siyah renge kadar değişim gösterebilir. Lekeler farklı boyutlarda olabilir. Bu renk ve boyut farklılıkları bireyin cilt tonuna ve fazla üretilen melanin miktarına bağlıdır.

Cilt lekeleri vücudun her bölümünde meydana gelebilir. Fakat en çok leke oluşan bölgeler güneş ışınlarına direkt maruz kalan bölgelerdir. Genel olarak en sık alın, çene, yanak, bütün etrafı ve kollarda lekeler görülür. Yüz çevresinde oluşan lekeler haricinde vitamin eksiklikleri, karaciğer fonksiyonundaki bozukluklar, melezmalara bağlı olarak vücudun farklı bölgelerinde de lekelenmeler görülebilmektedir.

Cilt Lekesi Neden Oluşur?

Cilt lekelerinin birçok sebebi bulunmaktadır. Normal zamana bırakıldığında küçük bir leke kendiliğinden 12 ay içerisinde kaybolmaktadır. 

Başlıca cilt lekesi sebepleri şu şekildedir:

• Güneş ışınlarının sebep olduğu cilt lekeleri: Solar lentigoda denilen güneş ışınlarının sebep olduğu cilt lekeleri, güneş ışınları veya solaryuma uzun süreli ve yüksek dozda maruziyet sonucunda meydana gelmektedir. Bu nedenlerden dolayı bu lekeler en sık bahar sonu ve yaz ayları boyunca görülmektedir. Lekeler en sık güneşe maruz kalan bölgeler olan yüz, eller, kollar bacaklar, göğüs çevresi ve sırt bölgelerinde oluşur. Güneşin ultraviyole ışınlarına uzun süreli maruziyet durumu cilt lekeleri dışında cilt kanserine de neden olabilmektedir. Bu nedenle özellikle yaz aylarında güneşe maruziyet durumu söz konusu olacak ise güneş kremleri kullanılmalıdır.
  
• Gebelik maskesi denilen durum olan melasma: Gebelik esnasında oluşan cilt lekeleri gebelik sonlandıktan sonra kaybolabilir veya kalıcı olabilir. Melasma tedavisi zor bir durumdur ve bireyler ile doktorları zor durumda bırakabilir. Tedavi sürecinde önemli nokta lekenin yerleşim yeridir. Eğer leke derinin yüzeysel kısmında ise tedavisi kolay olur. Lakin derinin derin kısımlarında yerleşen lekelerin tedavisi çok zordur. Lekenin derideki yerleşim yeri Wood lambası denilen yöntem ile belirlenmekte ve hasta bu yerleşim yerine göre tedavi edilmektedir. Açık tenli bireylerde lekelerin tedavisi koyu tenli bireylere göre daha kolaydır. Açık tenli bireylerde tekrarlama olasılığı köyü tenli bireylere göre daha düşüktür. Melasma tedavisi sırasında temel olarak bireyin güneşten korunması gerekmektedir. Güneş ışınlarının bazıları camdan dahi geçebileceği için birey yaz aylarında sürekli güneş kremi kullanmalıdır. Güneş kremi gibi koruyucuların dahi %100 koruma sağlaması imkânsız olduğu için birey güneşten kaçınmayı alışkanlık haline getirmelidir.
  
• İlaç yan etkileri: Özellikle nonsteroid antiinflamatuvar, tetrasiklin grubu antibiyotikler, antipsikotik grubu ilaçlar ciltte melanin pigmentinin artışına neden olup cilt lekelerine sebep olabilmektedir.
• Metabolik hastalıklar: Kronik karaciğer hastalıklarında, kronik böbrek yetmezliğinde, Wilson ve gaucher hastalıklarında, deride demir birikimi ile melanin pigmenti artışına bağlı olarak cilt lekeleri görülebilmektedir.
• Ağır metal zehirlenmesi: Nadiren görülse de arsenik alımında yağmur damlası şeklinde yaygın cilt lekeleri görülebilmektedir.
• Bir enfeksiyon sonrası görülen cilt lekeleri: Cilt yüzeyinde meydana gelen bir enfeksiyonun ardından melanin pigmentinin artışı ile cilt lekeleri oluşur. Deri rengi koyu olan bireylerde bu esnada melanin artışı daha fazla görülmektedir ve koyu tene sahip bireylerde tedavi daha zor olmaktadır. Melanin artışına sebep olan durum hala tam olarak bilinmemekle beraber enfeksiyonda salınan sitokinlerin (savunma sisteminde görevlidirler.) Melanin artışına sebep olduğu düşünülmektedir.
• Yara iyileşmesi, böcek sokması, yanık ve kesilerden sonra: Bu bölgelerde iyileşme görülürken melanin artışına bağlı olarak cilt lekeleri oluşabilmektedir. Bu lekeler kolaylıkla ve kısa sürede kendiliğinden zamanla geçebilir.
• Şeker Hastalığı: Şeker hastalığı bütün vücutta farklı sorunlara yol açan bir hastalıktır. Şeker hastalığı ile ilişkili durumlar arasında nigrikans ve diyabetik dermopati de bulunur. Bu durumlar çoğunlukla yaşlılık lekeleri ile karışır.
• Yaşlılık: Özellikle 60 yaşından sonra ki bireylerin %90’nında solar lentigo denilen melanin pigmenti artışı ve aşırı güneş maruziyet öne bağlı gelişen lekeler görülür. Genellikle geçmesi zor lekelerdir. İlaç tedavileri ve bitkisel tedaviler denenmektedir.
• Gül hastalığı, kurdeşen, vaskülit, sedef, kalp rahatsızlıkları, KOAH gibi, hastalıklarda ciltte kırmızı pembe mor şekilde lekelenmeler olabilmektedirler. Kırmızı cilt lekeleri kahverengi ve siyah lekelere göre daha çok hastalık belirtisi olabildiği için araştırılmalıdır.
• Vücudun kıvrım bölgelerinde sıcaklık ve neme bağlı olarak kırmızı pembe renkte lekeler görülebilir.
• Vitiligo hastalığı: Deride bulunan melanositlerin melanin pigmentini üretmeyi durdurması ve ya bu hücrelerin işlevlerini kaybetmesi sonucu deride beyaz lekelerin oluştuğu hastalıktır. Bu durumun sebebi çok bilinmemektedir. Her yaşta ve vücudun herhangi bir yerinde görülebilir. Vitiligo genelde zararsız ve bulaşıcı olmayan bir durumdur. Lekeler zamanla büyüyebilir veya küçük bir leke olarak kalabilir. Kozmetik görüntüyü bozduğu için bireylerde rahatsızlığa sebep olabilir.
• Albinizm durumunda: Deride melanin pigmenti sentezi için gerekli olan tirozinazın yokluğuna bağlı olarak görülür. Melanin pigmentleri oluşmadığı için deri renk alamaz ve beyaz görünümde kalır. Genellikle zamanla kötülemeyen ve tedavisi olmayan bir durumdur. Dünyada yaklaşık olarak 20.000 insandan birinde görülmektedir.
• Liken sklerozus: İnce beyaz yüzeysel cilt lekelerinin oluştuğu nadir bir durumdur. Nedeni çok bilinmemekle beraber genelde menopoz dönemindeki kadınlarda görüldüğü için hormonal etkinin lekelere sebep olduğu düşünülmektedir. Lekeler en sık cinsel bölgelerde görülür.
• Egzama: Atopik dermatit olarak da bilinen egzama enfeksiyon sonrası kırmızı kaşıntılı bir deri oluşumuna neden olmaktadır. Bazen kırmızı lekelerin içerisinde beyaz lekelerde görülebilir. Lekelere ek olarak kaşıntılı, kuru ve pullu bir deri görünümü mevcuttur.
• İrritasyon durumu: Bazı kalitesiz cilt kremleri ve saç boyaları ciltte irritasyona sebep olup cilt lekelerine neden olabilmektedir.

Cilt Lekesi Teşhisi

Cilt lekesi problemlerinin teşhisi en başta hastanın klinik bulguları ile ve lekenin rengi oluşumu hikayesi ile koyulur.

Melasma durumunda, lekenin derin mi yoksa yüzeysel mi olduğunu anlamak için Wood lambası yöntemi kullanılır.

Lekelere sebep olan nedenler genellikle dermatolojik muayene ve klinik ile teşhis edilmektedir. Gereklilik durumları söz konusu olursa biyopsi yapılarak histolojik ve patolojik inceleme yöntemleri de kullanılır.

Cilt kanseri düşündüren deri lekelenmelerinde biyopsi yöntemi kullanılmaktadır. Biyopsi yönteminde şüpheli olan lekeden materyaller yardımı ile parça alınır. Alınan parçalar histoloji ve patoloji uzmanları tarafından mikroskop altında incelenir. Yapılan incelemeler sonucunda teşhis konulur.

Cilt Lekesi Tedavisi

Ciltte görülen pigment bozuklukları sonucu ortaya çıkan hastalıklar, kozmetik görünüm de bozukluğa neden olduğu için emosyonel strese neden oluşturup kişinin yaşam standartlarını etkiler. Kılavuzlara dayalı ya da genel kabul görmüş tedavi seçenekleri pek mevcut değildir. Mevcut olan tedavi yöntemleri ve bu tedavi yöntemlerinde kullanılan ajanların etkileri değişiklik göstermektedir.

Lekenin fazla olduğu ve geniş alan kapladığı zor olgularda tedavi seçenekleri kombine şekilde uygulanır. Tedavi seçenekleri arasında tetikleyici faktörleri ortadan kaldırmak, güneşten korunmak, melanin artışına neden olan aktivite artıran nedenleri ortadan kaldırmaya yönelik topikal ve fiziksel tedaviler mevcuttur.

• Genel önlemler: Tedavide olmazsa olmaz yöntemlerin başını güneş ışınlarından korunmak çekmektedir. Güneş ışınlarından korunmak için geniş şapkalar, uzun kollu giysiler, güneşten koruyucu kremler kullanılır. Güneşin en etkili olduğu saatlerde güneşe çıkmaktan kaçınılmalıdır. Lekeleri provoke edebilen yineleyici travmalardan, güneş ışınlarına duyulaştıran ilaçlardan ve bitkisel ürünlerden kaçınılmalıdır.
• Güneş kremleri: Hem UVA hem de UVB ışınları melanin artışına sebep olarak deride cilt lekelerine sebep olmaktadır. Bu ışınlara karşı özellikle titanyum dioksit ya da çinko oksit gibi fiziksel bariyer oluşturan koruyucu kremler kullanılır. Kremlerin kullanılmasına rağmen %100 koruma sağlanmaya bilir.
• Topikal tedaviler: Topikal tedavide amaç melanositlerin aktivitelerini durdurup melanin artışını engelleyerek lekeleri önlemektir. Melanin üretimin de L-Tirozinazı L-dopaya çeviren tirozinaz enzimidir. Bu enzim bu dönüşümü sağlayarak melanin üretiminde görev alır. Topikal tedavide amaç bu molekülleri durdurarak melanin üretimini durdurmaktır.
• Lazer ile leke tedavisi: Yoğunlaştırılmış ışın demetleri, melanin pigmenti üreten melanositleri hedef alır ve işlevlerini bozar. Melanositler dışında kalan cilt hücrelerini etkilemeyen bir yöntemdir. Tedavi sonrası hastalar kendilerini yine güneş ışınlarından korumalıdır. Tedaviye yanıt genellikle tek seansta alınmaktadır fakat bazı lekeler ikinci ve üçüncü seansları gerektirebilir. Önemli çok fazla yan etkisi olmayan tedavi yöntemi günümüzde çok fazla tercih edilmektedir.

Cilt Lekeleri Tedavi Edilmezse

Ciltte oluşan lekeler çoğunlukla bir hastalık belirtisi değildir. Etkenlerin ortadan kaldırılması ile lekeler verilmemekte ve kaybolmaktadır.

Lekeler kozmetik görünümü bozduğu için emosyonel strese neden olarak kişinin sosyal hayatını etkilemektedir. Eğer cilt lekeleri tedavi edilmez ise daha büyük boyutlara ulaşıp kalıcı ve kronik bir hal alarak kişinin bütün sosyal hayatını dış görünüşten dolayı etkileyebilir.

Uzun dönemde tedavi edilmemiş cilt lekeleri güneş ışınlarının maruziyetinin artması ile beraber kozmetik görünüm dışında cilt kanserine neden olabilir.

Çoğu hastalık belirtisi olmamakla beraber bazı durumlarda hastalık sonucu oluşabilir. Tedavi gerektiren durumlar tedavi edildiğinde ciltte oluşmuş lekelerde ortadan kalkmaktadır.

Cilt Lekesine Ne İyi Gelir?

• En iyi ve en kolay yöntem güneş kremleri kullanmaktır.
• A, C ve E vitaminlerinin leke açıcı özelliği bulunmaktadır. Bu vitaminlerden zengin besinleri tüketmek, enjektör veya haplarını kullanmak.
• Doktor tavsiyesi ile reçete edilmiş leke kremleri kullanmak.
• Lazer yöntemi ile derinin üst kısmının soyularak lekelerin azaltılması yöntemleri.
• Mezoterapi uygulamaları. Bu uygulamalarda deri altına enjektör ile vitamin takviyeleri yapılarak cildin kendisini yenilemesi sağlanmaktadır.
• Maydanoz maskesi, karbonat maskesi, limon ve kafur yağı maskesi doğal yöntemlerdir.
• Aloe vera ve bu jöleye eklenen E vitamini cilt lekelerine iyi gelebilen yöntemlerdendir.
• Hindistan cevizi yağı, zeytinyağı içerikli sabunlar, papatya suyu gibi diğer doğal yöntemler de cildi yeniledikleri için lekelere iyi gelebilir.
• Doğal bitki özleri ile oluşturulan cilt maskeleri cilt lekelerine iyi gelmektedirler.
• Elma sirkesi, zerdeçal maskeleri cilt lekelerine iyi gelmektedir.

Cilt Lekesine Ne İyi Gelmez?

• Güneş ışınlarına aşırı maruziyet durumları.
  
• Ciltte leke oluşturabilecek ilaçları kullandıktan hemen sonra güneş ışınlarına maruziyet.
  
• Doktor tavsiyesi olmayan ve reçete edilmeyen ilaç ve kremlerin kullanılması
  
• Lekeler için uygulanan yöntemlerin aşırıya kaçırarak yapılması.
  
• Uzun süreli solaryum seansları.
  
• Onaylanmamış ve doktor tarafından önerilmemiş kimyasal ürünlerin kullanılması.
  
• Kalitesiz cilt ürünlerinin kullanılması.
  

Cilt Lekesi İlaçları

Cilt lekeleri tedavisinde topikal tedavi ve bu tedaviye uygun ilaçlar kullanılır.

Topikal tedavide amaç melanositlerin aktivitelerini durdurup melanin artışını engelleyerek lekeleri önlemektir. Melanin üretimin de L-Tirozinazı L-dopaya çeviren tirozinaz enzimidir. Bu enzim bu dönüşümü sağlayarak melanin üretiminde görev alır. Topikal tedavide amaç bu molekülleri durdurarak melanin üretimini durdurmaktır.

Bu amaç ile kullanılan ilaçlar şunlardır:

• Tirozinaz inhibitörleri: Melanin pigmentinin aşırı oluşumunu azaltarak etki ederler.
• Olası yan etkiler: Ciltte soyulma, cildin incelmesi, toksisite, ciltte tahribat
  
  • Hidrokinon
  • Azelaik asit
  • Arbutin
  • Mequinol
    
• Melazonoma transferini azaltan ilaçlar. Cilt yüzeyinde yenilenme sağlayarak etki etmektedirler.
• Olası yan etkiler: Ciltte kızarıklık, ciltte kaşıntı, mide bulantısı, baş ağrısı
  
  • Niasinamid
  • Retinoidler
    

Hamilelikte Cilt Lekeleri

Gebelik esnasında oluşan ve gebelik maskesi olarak bilinen melasma denilen cilt lekeleri gebelik sonlandıktan sonra kaybolabilir veya kalıcı olabilir. Melasma tedavisi zor bir durumdur ve bireyler ile doktorları zor durumda bırakabilir. Tedavi sürecinde önemli nokta lekenin yerleşim yeridir. Eğer leke derinin yüzeysel kısmında ise tedavisi kolay olur. Lakin derinin derin kısımlarında yerleşen lekelerin tedavisi çok zordur.

Lekenin derideki yerleşim yeri Wood lambası denilen yöntem ile belirlenmekte ve hasta bu yerleşim yerine göre tedavi edilmektedir. Açık tenli bireylerde lekelerin tedavisi koyu tenli bireylere göre daha kolaydır. Açık tenli bireylerde tekrarlama olasılığı köyü tenli bireylere göre daha düşüktür.

Melesma tedavisi sırasında temel olarak bireyin güneşten korunması gerekmektedir. Güneş ışınlarının bazıları camdan dahi geçebileceği için birey yaz aylarında sürekli güneş kremi kullanmalıdır. Güneş kremi gibi koruyucuların dahi %100 koruma sağlaması imkansız olduğu için birey güneşten kaçınmayı alışkanlık haline getirmelidir.

Bebek ve Çocuklarda Cilt Lekeleri

Cilt lekeleri yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da hiçbir hastalık belirtisi olmayabilir. Temel korunma yöntemleri ve doğal yöntemler ile bu lekeler giderilebilir.

Bazı cilt lekeleri ve döküntüleri ise ciddiye alınmalı ve hemen doktor başvurusu gerektirir.

Bebek ve çocuklarda acil olan ve doktor başvurusu gerektiren durumlar ise şöyledir:

• Üzerine basıldığında solmayan tek tek başlamış ve daha sonra birleşerek büyük boyutlara ulaşmış lekelerin görülmesi.
• Koyu kahverengi, kırmızı, mor, pembe renkteki lekelerin görülmesi.
• Travma sonrasında travmanın bölgede mor lekelerin görülmesi.
• Lekeler ile birlikte çocuğunuzda kişilik, karakter değişimleri ve beraberinde çocuğunuzun ateşinin yükselmesi.

Cilt Lekesi için Hangi Doktora Gidilir?

Ciltte oluşan bütün lekeler için hastanelerin Cildiye (Dermatoloji) bölümü doktoruna gidilir. Cildiye uzmanı olan hekim lekenin rengini ve oluşumunu inceleyip hastadan hikayesini öğrenir. Gerekli tetkikleri yaparak lekenin sebebini araştırır.

Hekim gerekirse görüntüleme yöntemleri ile tetkiklerde ek olarak patolojik incelemelerde yapar.

Cildinizde herhangi bir leke oluştuğunda Cildiye uzmanı hekime başvurmanız gerekmektedir. Lekeler kronik bir hal alabilir veya birçok hastalığın sebebi olabilir.