Böcek Isırığı

Böcek Isırığı Nedir?

Böcek ısırığı yaşanılan bölgeye göre sıkça rastlanabilir bir durumdur. Özellikle yaz aylarında böcek sayısındaki artışlar, böcek ısırıklarını daha da arttırmaktadır. Ancak çoğu böcek ısırığı veya sokması ciddi değildir ve birkaç saat veya günler içinde bir problem yaratmadan iyileşir.

Ancak bazen insanı ısıran böcekler kendileri enfekte olabilir veya bir enfeksiyon etkenini insan vücuduna bulaştırabilir. Bu durumda anafilaksi adı verilen ciddi bir alerjik reaksiyon meydana gelebilir veya Lyme hastalığı, sıtma gibi ciddi hastalıklara neden olabilirler.

Basit böcek ısırıklarına evde kolaylıkla müdahale edilebilir. Ancak sokmadan daha sonra sokulan bölgede aşırı uyuşma, bu uyuşmanın daha geniş bir alana yayılması, sokulma bölgesi hariç bölgelerde başka belirtilerin gözükmesi durumunda tıbbi bir yardım alınmalıdır.

Böcek Isırığı Belirtileri Nelerdir?

Böcek ısırıklarında ısırılan bölgede kızarıklık, sıcaklık artışı, kaşıntı gibi genel belirtileri olabileceği gibi ısıran böceğe özgü belirtiler de oluşabilir. Ayrıca ısırılan kişinin özelliklerine göre de belirtiler kısmen değişiklik gösterebilir.

Kene Isırığı

En yaygın olarak, keneler kafa derisi, koltuk altı, kasık, cilt kıvrımları ve diğer tüylü bölgeler olmak üzere vücudun sıcak, nemli ve görülmesi zor kısımlarına yapışır ve bu bölgeleri ısırır. Bu böceklerden enfeksiyon olasılığını en aza indirmek için keneler doğru şekilde çıkarılmalıdır.

Çoğu zaman kene ısırığı ağrısızdır. Bu durum da teşhis edilebilmesini veya fark edilmesini zorlaştırmaktadır. Özellikle kafa derisi gibi tüylü bölgelerde fark edilmesi oldukça zor olmaktadır.

Kene ısırığının yaratabileceği olası belirtiler şunlardır:

• Kaşıntı
• Yanma
• Kızarıklık
• Bazı yumuşak kene ısırıklarının olduğu yerde yoğun ağrı

Bazı kişiler kene ısırıklarına karşı duyarlı ve alerjik olabilir.

Bu kişilerde görülebilecek semptomlar şunlardır:

• Isırık yakınında döküntü
• Nefes darlığı
• Isırık bölgesinde şişme
• Uyuşma

Bununla birlikte, kene ısırması olan bireylerin çoğunda hiçbir semptom gelişmez ve birçok insan ısırıldığını bile hatırlamaz.

Bazı durumlarda kene ısırığının başlangıcında veya hemen sonrasında nadiren gelişen bazı ani belirtiler grip benzeri olabilir. Bu belirtileri olan kişiler doktor tarafından görülmelidir.

Bu belirtiler şunlardır:

• Ateş
• Nefes darlığı
• Halsizlik
• Kusma
• Isırık bölgesinde ve lenf düğümlerinde şişme
• Baş ağrısı

Kene ısırıklarında bulunan bazı bakteri türleri Lyme hastalığına neden olabilir. Lyme hastalığında, çoğunlukla daire şeklinde, pembe-kırmızı, gittikçe genişleyen bir döküntü oluşur.

Diğer semptomlar arasında yorgunluk, titreme, ateş, baş ağrısı, kas ve eklem ağrıları, lenf bezlerinde şişme sayılabilir. Erken aşamalarda antibiyotiklerle tedavi genellikle etkilidir.

Örümcek Isırığı

Örümcek ısırıklarının belirtileri, örümceğin zehirli olup olmamasına göre değişiklik gösterir. Zehirsiz örümceklerin ısırıkları çok fazla bir problem oluşturmamasına karşın, zehirli örümcekler büyük sorunlar oluşturabilir.

Örümcek ısırıkları aslında nadir görülen olaylardır. Zehirsiz örümcek ısırıkları genelde çok fazla belirtiye sebep olmaz ve evde bile tedavi edilebilir.

Zehirsiz örümcek ısırığının olası belirtileri şunlardır:

• Isırılan bölgelerde kızarıklık
• Isırılan bölgede ısı artışı
• Isırılan bölgede sızlama
• Isırılan bölgede ağrı

Karadul gibi zehirli örümcek ısırmalarında ise daha şiddetli belirtiler görülebilir. Karadul örümceğinin ısırma anında çok hafif bir acı hissedilir veya hiçbir şey hissedilmeyebilir. Bazen ısırık yerinde çift diş işaretleri görülebilir.

Karadul örümceği ısırığının en yaygın belirtileri şunlardır:

• Isırılan bölgede aşırı ağrı
• Isırılan bölge ve etrafında yanma
• Isırılan bölge veya daha geniş bir alanda şişme
• Isırık etrafında kızarıklık

Bit Isırığı

Bit çoğu zaman saçlı kafa derisine yerleşen böceklerden biridir. Kişilerde bazı belirtilere sebep olabilirken, hiçbir belirti de vermeyebilir.

Bit ısırığında hissedilebilecek bazı belirtiler şunlardır:

• Kafa derisi veya boyunda gıdıklanma hissi
• Böceğin tükürüğüne karşı oluşan alerjik reaksiyona bağlı kafa derisinde kaşınma
• Kafa derisi, boyun ve omuzlarda küçük kırmızı yumrular
• Kafa derisinde bitlerin direkt görünmesi
• Saç diplerinde bit yumurtalarının görünmesi
• Sinirliliğe yol açabilecek uyku zorluğu

Kafasında bit olan kişilerde, kafa derisinde yaralar gelişebilir. Bu yaraların, bitlerin taşıdığı bakteriler tarafından oluşabileceği düşünülmektedir. Bu yaralar daha sonra ilerleyerek başka enfeksiyonlara neden olabilir.

Pire Isırığı

Pireler dünya çapında bulunan bir tür kanatsız parazittir. Pireler sadece köpek, kedi gibi hayvanların kanından değil, insanların kanından da beslenir.

Pire ısırığında görülen belirtiler şunlardır:

• Isırılan bölgede aşırı kaşıntı hissi
• Isırmadan yarım saat sonra görülen küçük kırmızı şişlikler
• Bazı durumlarda ısırmadan bir gün sonra, kabarcık şeklinde yaralar

Bazı kişilerde pire ısırığına karşı alerjik reaksiyon gelişebilir. Bu durumda kişide ısırılan yer haricinde başka belirtiler de görülür.

Tahtakurusu Isırığı

Tahtakuruları insanları ısırabilir ve insanlardan kan emer. Tahtakuruları en çok geceleri aktiftir ve kişi uyurken cildin açıkta kalan bölgelerini ısırır. Yüz, boyun, kol gibi açıktaki bölgeler tahtakurularının en sık ısırdığı yerlerdir. Isırmanın kendisi ağrısızdır ve kişi tarafından fark edilmez.

Tahtakurusu ısırığının en yaygın belirtisi derideki küçük, düz veya kabarık şişliklerdir. Ayrıca kızarıklık ve kaşıntı yaygın olarak görülür. Isırılan bölgeler korunmayıp aşırı kaşınırsa enfeksiyon oluşabilir. Bazı insanlarda, ısırıkların belirtilerinin oluşması birkaç gün sürebilir. Belirtiler, ısırıktan sonraki 14 gün içinde belirginleşir.

Böcek Isırığı Nedenleri Nelerdir?

Böcek ısırığına neden olan birçok böcek çeşidi bulunur. Bu böcekler bölgeden bölgeye değişebilmek ile birlikte tüm dünyada sıkça bulunan böcekler vardır.

Kene

Keneler tüm dünyada özellikle de yaz aylarında böcek ısırıklarına neden olan sık görülen böceklerdendir. Fosil kayıtlarına göre kenelerin en az 90 milyon yıldır var olduğu düşünülmektedir. Çoğu kene ısırığında zararlı ek olarak bir mikrop bulunmaz ve bu sayede hastalık etkeni değillerdir. Ancak bazı kene çeşitleri insanlara hastalık da bulaştırabilir.

Kene ısırmasından sonra genellikle günler ve haftalar içinde semptomlar oluşmaya başlar. Belirtiler, bulaşan mikroba bağlı değişebilmektedir. Tüm kene ısırıkları için lokal temizleme ve antibiyotik krem uygulanabilir. Her türlü kenenin çıkarılması için güvenli ve etkili yöntemler vardır ve doktor tarafından uygulanmalıdır.

Örümcek

Dünya üzerinde var olan binlerce çeşit örümcek bulunur. Bu örümceklerin çoğu zehirsizdir ve ısırıklarında herhangi bir problem oluşmaz. Ancak kara dul gibi zehirli örümcekler ciddi sorunlara neden olabilirler.

Ayrıca ülkemizde özellikle Güney Doğu Anadolu Bölgesi'nde görülen sarıkız örümceği de oldukça büyük sorunlara yol açabilir. Isırdığı bölgede nekrotizan fasiit denilen bir yumuşak doku inflamasyonuna yol açarak o bölgeyi çürütebilir. Çoğu zaman, bir örümcek tarafından ısırıldığında, kaşıntılı, kırmızı alanlar oluşur.

Bit

İnsan kanıyla beslenen susam tohumu büyüklüğünde bir parazit olan baş biti (Pediculus humanus capitis), dünya çapında görülen yaygın bir problemdir. Bu küçük böcekler çoğunlukla insan saçında yerleşir ve bazen kaşlarda, kirpiklerde de bulunabilir.

Okul çağındaki çocukların bitlerden en çok etkilenen yaş grubu olduğu düşünülmektedir. Ancak bit, her yaştan insanda bulunabilecek bir böcek türüdür.

Pire

Pireler esas olarak kedi ve köpekleri etkileyen böceklerdir. Ancak özellikle hijyen kurallarına dikkat edilmeyen sıcak yerlerde insanlarda da görülebilir. Pireler genellikle el, ayak, bacak gibi bölgeleri ısırır.

Pire ısırıkları ile fazla temas etmemek gerekir. Çünkü ısırılan bölgeler enfeksiyonlara kısmen daha açık bölgelerdir. Özellikle ısırılan bölgeyi aşırı kaşımak yerine ilaçlarla bu kaşıntıyı durdurmak tercih edilir.  Kaşıntı, pire ısırıklarının ana belirtisidir. Ancak alerjisi olan kişilerde, solunum problemleri de görülebilir.

Pire ısırıkları, bir sağlık problemi oluşturmaktan daha çok rahatsızlık hissi verirler. Ancak bazı ülkelerde ve bölgelerde yaşamı tehdit eden veba, hantavirüs enfeksiyonu gibi durumlar görülebilir. Ancak günümüzde bu durum oldukça nadirdir.

Tahtakurusu

Tahtakuruları, insanlardan veya diğer sıcakkanlı hayvanlardan kan emerek beslenen küçük, oval böceklerdir. Tahtakuruları, eski tarz evlerde ve bazı otellerde sıkça bulunmaktadır.

Tahtakurusu ısırıkları, pire ısırıkları, diğer döküntü veya cilt rahatsızlıkları ile karıştırılabilir. Çünkü tahtakurusu ısırıklarının belirtilerini diğer ısırıklardan veya cilt hastalıklarından ayırt etmek zordur.

Ayrıca tahtakurularının küf kokusu bırakabilen salgılar üreten bezleri vardır ve çarşaflarda veya saklandıkları yerlerde dışkı lekeleri bırakabilirler. Araştırmacılar tahtakuruların hastalık taşıdığını veya ilettiğini kesin olarak kanıtlamamıştır.

Böcek Isırığı Teşhisi

Böcek ısırıklarının teşhisinde yapılabilecek tek şey belki de hekim tarafından yapılan uygun bir fizik muayenedir. Hastanın olası karşılaşabileceği böcekler hakkında bilgi sahibi olmak, yaşadığı yeri bilmek hangi böcek ısırığının bu duruma sebep olduğunu anlamaya yardımcı olur. Ayrıca bazı böcek ısırıklarının özel belirtilerini görebilmek de tanı açısından kolaylık sağlar.

Aslında çoğu böcek ısırığı sadece ısırılan bölgede belirti gösterdiği için hangi böceğin bu duruma sebep olduğunu bulmak çok da önemli değildir.

Uygulanabilecek tedaviler oldukça benzerdir. Ancak zehirli olabilen böceklerle temas söz konusu olduğunda, bu ısırıkların yaratabileceği sistemik belirtiler, hekim tarafından tanınmalı ve uygun bir şekilde tedavi edilmelidir.

Böcek Isırığı Tedavisi

Böcek ısırıklarının çoğu birkaç saat veya gün içinde iyileşir ve evde tedavi edilebilir.

Böcek ısırıklarının oluştuğu ilk anlarda evde yapılabilecek tedavi seçenekleri şunlardır:

• Böcek cildi soktuktan sonra o bölgede bir kalıntı kaldıysa bunu çıkarmak gerekir. Ancak zehirli olabilecek türler tarafından ısırıldıysa bunun doktor kontrolünde yapılması gerekir.
• Etkilenen bölge sabun ve su ile nazikçe yıkanmalıdır.
• En az 10 dakika boyunca şişmiş veya ısırılmış bölgeye buz torbası gibi materyallerle soğuk kompres uygulanmalıdır.
• Mümkünse ısırılan alan daha yükseğe kaldırılmalıdır. Bu sayede şişme miktarı azaltılabilir.
• Enfeksiyon riskini azaltmak için, ısırılan alanı travmatize etmekten veya oluşan kabarcıkları patlatmaktan kaçınmak gerekir.

Tüm bu yapılanlara rağmen ısıran böceğe ve kişinin özelliklerine göre ağrı, şişme veya kaşıntı bazen birkaç gün sürebilir.

Eğer zehirli bir böcekle sokulup iğnesi cilt içinde kaldıysa en azından hastaneye gidene kadar, iğne deriden çıkarılmalıdır. Böylelikle zehrin daha fazla salınması engellenebilir. Ancak bu işlemin dikkatli yapılması gerektiği unutulmamalıdır.

Genelde tırnak gibi sert kenarlı bir şeyle yanlara doğru kazıyarak iğnenin çıkarılması tavsiye edilir. İğneyi parmaklarla veya cımbızla sıkıştırmak önerilmez. Çünkü bu sefer zehir daha fazla yayılabilir.

Bir kene tarafından ısırıldığında kene hala cilde bağlıysa Lyme hastalığı gibi hastalıkları alma riskini azaltmak için mümkünse kene çıkarılmalıdır.

Çıkarılırken önerilen uyulması gereken durumlar şunlardır:

• Kene çıkarılırken kesinlikle normal cımbız değil özel kullanılan cımbızlar kullanılmalıdır.
• Kenenin ağzının deride kalmamasını sağlamak için keneyi cilde en yakın yerden tutmak gerekir.
• Keneyi ezmeden dışarı çıkarmak gerekir.
• Daha sonra cilt, su veya sabunla yıkanmalı ve antiseptik bir madde ile silinmelidir.

Zehirli böcek sokmalarında daha yaygın sistemik sorunlar görülebileceği için tedavisi hastane şartlarında yapılmalıdır. Öncelikle zehirli bir böcekle sokulan kişinin solunumu, dolaşımı ve hava yolu açıklığı sağlanır. Bunların herhangi birinde sorun olması durumunda özel müdahalelerle kişinin stabile olması sağlanır.

Daha sonra hangi tür böceğin soktuğu biliniyorsa buna uygun antitoksin uygulanabilir. Zehir nedeniyle kişide şok geliştiyse veya dolaşım bozulduysa adrenalin, noradrenalin gibi ilaç enjeksiyonları kullanmak gerekebilir.

Kişinin eğer sokan böceğe karşı alerjisi varsa hastada anaflaksi denilen şiddetli alerjik bir reaksiyon görülebilir. Anaflaksi hayatı tehdit edebilen, kişideki tüm dolaşımın aniden sekteye uğradığı bir durumdur.

Anaflakside tedavi kesinlikle hastanede yapılmalıdır. Uygun dozlarda adrenalin enjeksiyonları ile kişinin dolaşımı düzenlenmeye çalışılır. Yeterli olmadığı durumlarda da başka ilaçlar ve yöntemler kullanılabilir.

Anaflaksi geçiren bir kişi herhangi şüpheli bir böcek sokmasından sonra aniden baş dönmesi, sokulan yerde veya farklı yerde şişme, kızarma ve sonunda bayılma gibi belirtiler gösterir.

Böyle bir durumda hastaneye gelirken kişinin bacakları kafa seviyesinden yukarı kaldırılmalı ve kişinin bilinci yerine gelirse asla ayağa kaldırılmamalıdır. Eğer kişinin alerjisi daha önceden biliniyorsa ve yanında adrenalin enjeksiyonu varsa uygun dozda enjeksiyon hastaneye gelmeden de yapılabilir.

Böcek Isırığı Tedavi Edilmezse

Çoğu zaman böcek ısırıklarının tedavi edilmemesi herhangi bir probleme neden olmaz. Çünkü çoğu böcek herhangi bir zehir veya enfeksiyonu içermez. Evde yapılan tedavilerle veya sadece beklemekle ısırık kısa bir süre içinde iyileşir.

Ancak kişinin o böceğe karşı alerjisi varsa veya zehirli bir böcek tarafından ısırılmışsa sistemik problemler oluşabilir. Bunlar arasında baş ağrısı, mide bulantısı sayılabilir.

Böcek Isırığına Ne İyi Gelir?

Böcek ısırığı çoğu zaman bir şey kullanmadan kendiliğinden iyileşir. Ancak kullanılabilecek ilaçlara ek olarak ısırıklara iyi gelebilecek başka şeyler de vardır. Ancak bunlar kesinlikle işe yarayan maddeler değildir ve herkeste aynı etkiyi göstermeyebilir.

İşe yarayabilecek doğal, ev ilaçları arasında ısırma bölgesine uygulanan çay ağacı yağı, lavanta yağı, yulaf ezmesi, taze kesilmiş soğan ve diş macunu sayılabilir. Bu maddelerin ısırma belirtilerini azalttığı bildirilmiştir.

Böcek ısırığını tedavi etmenin yanında önleme de büyük önem taşır. Böceklerin fazla olduğu yerlerde veya yaz aylarında uygun böcek ilaçları kullanmak gerekebilir.

Böceklerin çok olduğu yerlerde uygun kıyafetler giymek gerekebilir. Özellikle böceklerin yoğun olabileceği ormanlık alanlarda daha da dikkat etmek gerekir. Uzun kollu gömlek, pantolon, çorap ve kapalı ayakkabılar giyerek maruz kalan cildi mümkün olduğunca kapatmak gerekir.

Böcek Isırığına Ne İyi Gelmez?

Böcek ısırıklarına tam araştırılmadan her şeyi sürmemek gerekir. Özellikle toplumda sıkça yapılan hatalardan ısırılan bölgeye alkol sürmek, sirke sürmek gibi durumlardan kaçınmak gerekir.

Ayrıca ısırılan bölgeyi korumamak, dış ortamla çok temas ettirmek ve cilt bütünlüğünü bozacak şekilde aşırı kaşımak yapılmaması gereken şeylerdir. Eğer cilt bütünlüğü bozulursa o bölge enfeksiyona açık hale gelir. Bu durumda da ısırığın belirtilerine ek olarak ateş, ağrıda artma gibi enfeksiyon belirtileri görülür.

Böcek Isırığı İlaçları

Böcek ısırmasından sonra oluşan belirtileri azaltmak için bazı ilaçlar kullanılabilir. Ancak bu ilaçları kullanmadan önce bir hekime danışmak en doğru olandır.

Kullanılabilecek ilaçlar şunlardır:

• Ağrı veya rahatsızlık hissini azaltmak için parasetamol veya ibuprofen gibi maddeleri içeren ilaçlar kullanılabilir.
• Kaşıntı için hidrokortizon içeren kremler veya merhemler kullanılabilir. Ayrıca antihistamin tabletleri de kullanılabilir.
• Nadir durumlarda çok gerekli olursa ağız yoluyla alınan steroid tabletler kullanılabilir.

Böcek Isırığı için Hangi Doktora Gidilir?

Böcek ısırıkları genelde cildi etkileyen durumlardır. Bu yüzden gidilmesi gereken bölüm Dermatolojidir. Normalde böcek ısırıkları evde tedavi edilebilir. Hatta çoğunlukla hiçbir şey yapmadan bile kendiliğinden iyileşir. Ancak aşağıdaki durumlar varsa bir hekim tarafından muayene edilmek daha doğru olacaktır:

• Belirtiler birkaç gün içinde hiç düzelmezse ve daha da şiddetlenirse
• Ağız içinden veya etrafından, boğaz bölgesinden veya gözlerin yakınında ısırılma olursa
• Isırılan yerde irin toplaması, gittikçe artan şişlik ve ağrı, ateş gibi enfeksiyon belirtileri varsa
• Düşmeyen ateş, lenf bezi şişmesi ve diğer grip benzeri semptomlar varsa
• Isırılan bölge haricinde başka bir belirti görülüyorsa