Tırnak Mantarı

Tırnak Mantarı Nedir?

Mantarlar bilindiği bakteriler, virüsler gibi insanda hastalık oluşturan organizmalardır. Mantarların genel olarak insanlarda oluşturduğu hastalıklara "mikozlar" denir. Tıp dilinde "tinea unguium"  ya  da "onikomikozlar " olarak bilinen tırnak mantarı, tırnak ve tırnak yatağının mantar enfeksiyonudur. Tırnak mantarları ayak tırnaklarında daha sıklıkla görülmekle birlikte el tırnaklarında da görülebilir. Cinsiyet olarak erkeklerde daha sıklıkla görülür. Etken olarak dermatofitler tipi mantarlar diğer tiplere göre daha sıklıkla tırnak mantarına sebep olurlar. Bu mantarlar sadece tırnaklarda değil saçlarda ve deride de etken olabilmektedirler.

• Microsporum grubu: Saç ve deride etkendir.
• Trichophyton grubu: Saç, deri ve tırnakta etkendir.
• Epidermophyton grubu: Deri ve tırnakta etkendir.

Etkenlere göre mantar tedavileri değişebilmektedir.

Tırnak Mantarının Belirtileri Nelerdir?

Tırnak mantarı ilk olarak  tırnakta renk değişimi sarılaşma matlaşma şeklinde başlayabileceği gibi farklı belirtilerle de kendini gösterebilir

• Onikolizis (Tırnak ile tırnak yatağında ayrışma)
• Tırnakta kırılma
• Subungual hiperkeratoz (tırnak ve tırnak yatağında sertleşme)
• Tırnak köşelerinde şişme ve sıvı toplanması
• Tırnakta şekil değişikliği
• Tırnakta matlaşma

Bu  belirtiler başka hastalıkların belirtileri de olabilir. İlerleyen kısımlarda tırnak mantarıyla karışan hastalıklardan bahsedeceğiz.

Tırnak Mantarının Nedenleri Nelerdir?

Tırnak mantarının en önemli nedeni kötü el ve ayak hijyenidir. Tırnak mantarlarında özellikle ayak ve el terlemeleri sebeptir çünkü mantarlar nemli ve ıslak yapıları çok severler.

• Ayaklar nemli ve kirli kalıyorsa
• Ortak tırnak makası, ortak duş, ortak havlu ve eldiven kullanımı
• Uygunsuz ve kötü ayakkabılar, sporla uğraşan kişiler, kötü ayak hijyeni
• Yüzme havuzları
• Yaşlanmayla beraber vücudun savunma sisteminin zayıflaması
• Vücudun savunma sisteminin bozulduğu hastalıklar
• Diyabet hastalığı, kanser, sedef hastalığı, kalp ve damar hastalıkları, obezite, sigara kullanımı

Vücudun savunma sisteminin zayıflatan ilaçlar: Kortikosteroidler, immün modülatör ilaçlar, bazı kanserlerde kullanılan ilaçlar 

Tırnak Mantarının Teşhisi

Tırnak Mantarı için anamnez ve fizik muayene de klinik doktorunu tırnakta renk değişimi, sertleşme, kırılma, tırnağın tırnak yatağından ayrılması gibi değişimleri fark etmesiyle başlar. Daha sonra rengi bozulmuş tırnağın sertleşmiş derinin %10'luk KOH ile yayması ve kültür için toplanmalıdır. 

Ufak deri mantarlarında deri üzerine damlatılan bir damla su parçaların uçuşlarını engeller ve toplanmalarına yardımcı olabilir. Kültür, tırnak mantarlarının farklı türlerini birbirinden ayırmak için yardımcı olur.

Mikroskopi; bir lam üzerine konan materyal üzerine %10 KOH damlatılarak sporlar ve hifalar görülür. Kültür; tırnaktan alınan bir parça, Sabouraud's besiyerine ekilir 3 hafta beklenir. 3 hafta sonunda çıkan sonuçla tedavi konur ama diğer tanı yöntemine göre bekleme süresi dezavantajıdır.

Tırnak Mantarının Tedavisi

Tırnak mantarı enfeksiyonları diğer deri mantarı enfeksiyonlarına göre tedavisi en zor olan mantar enfeksiyonudur. Ayakların temiz ve kuru tutulması olası mantar tırnak enfeksiyonlarının tekrar etmesini önler.

Onikomikozların tedavisinde en etkili yöntemlerden biri lazerdir. İlaç tedavisine göre daha az yan etki ve daha fazla etkinlik sağlanır. Tırnak mantarında lazer kullanımı tedavisi ilaç tedavisine göre daha kısa sürer. Bazen tek seanslık lazer tedavisinden sonuç alınabilir. Lazer sonrası ayakta ısınma, hafif kızarıķlık gibi yan etkiler olabilir.

Onikomikozlar için İtrakonazol veya terbinafin tercihen verilir. Tırnak mantarlarında bir doz ilaç tedavisi hastaların yarısında düzelme sağlarken diğer yarısında tekrarlar. Sonuçlar el tırnak mantarlarında ayak tırnak mantarlarına göre; tırnağın uç tutulumlarında yan tutulumlara göre daha  iyidir. Ekonomik olması açısından İtrakonazol her ay, haftada bir kez 2 doz (400 mg) verilebilir ve sadece az miktarda etkinlik kaybı olur. Piyasada tırnak mantarı enfeksiyonları  için geliştirilmiş tırnak cilası setleri mevcuttur. 

Bunlardan en çok bilinen Nibulen tırnak cilası setidir içerisinde 80 mg siklopiroks bulunur. Siklopiroks tırnak yüzeyine yapışır. Kullanım sonrası 2 gün içinde etkisi başlar. Bu ilaç tırnak mantar etkenlerinden Trikofiton mentaya, epidermafitum floskum, bağışıklığı baskılanmış kişilerde birçok mantar enfeksiyonundan sorumlu candida albicans ve scopulariopsis brevicaulis gibi mantarlara karşı antifungal aktivitesi vardır. Bu ilaçlar geliştirebilecekleri alerji gibi yan etkiler nedeniyle doktor tavsiyesi olmadan kullanılmamalıdırlar. 

Tırnak cilasının kullanım şekli tırnak mantarının olduğu tırnakta tırnak olabildiğince kesildikten sonra diğer kısım setin içinde bulunan materyalle törpülenir. Tedavi boyunca 5-6 günde bir tırnak cilalı tırnak setinin içinde bulunan alkollü mendille silinmelidir. Piyasada tırnak mantarı solüsyonu ve tırnak mantarı kremi şeklinde formları da mevcuttur. Tedavi süresi el tırnak mantarları için 2-3 ay, ayak tırnakları için 4-6 aydır. Krem şeklindeki mantar ilaçları veya kısa süreli ağızdan alınan hap formunda flukonazol ya da terbinafin (en az  2 hafta) kullanılmaktadır.Bunlar tırnak mantarı haplarıdır.

Ellerde tırnak mantar enfeksiyonu varsa tırnak kesilerek PAS boyama veya kültürle teyit edilmiş tekrarlamaları önlemek için yani tedavi edilmiş iyileşmiş daha sonra tekrar ortaya çıkmış mantar enfeksiyonlarının tedavisi için 6-12 hafta ağızdan alınan mantar ilaçları ile tedavi edilmelidir. Tırnak mantarı için düzenli ilaç kullanımı ve sabır gerekmektedir. Bu noktada sabırla ve düzenli doktor kontrolünde ilaçlarınızı kullanınız. Unutmayınız ki tırnak mantar enfeksiyonu diğer mantar enfeksiyonlarına nazaran tekrar etmesi bakımından en zor tedavi edilebilendir.

Onikomikozlar özellikle tırnak sedefi ile karışabilir. Tırnak sedefinde de tırnak plağının tırnak yatağından ayrılması ve noktasal çukurcuklar görünür ama tırnak sedefinde tırnakta yağ damlası şeklinde sarı renk değişikliği tırnak mantarı hastalığından ayırmada önemlidir. Ayrıca tırnak sedefi tırnak mantarı gibi tırnak yatağını tutmaz ve erken dönemde KOH ile tırnak mantarıyla ayrılabilirler

Bu yazıdaki bilgiler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Doktor tavsiyesi olmadan ilaç kullanmayınız. Doktor tavsiyesi olmadan internette dolaşan; mantara bitkisel öneriler şeklindeki bilgilere itibar etmeyiniz. 

Tırnak Mantarı Tedavi Edilmezse

Onikomikozlar tedavi edilmezse zamanla tırnak kaybına yol açabilir. Diğer tırnaklara sıçrayabilir. Ya da kaşıma yoluyla vücudunuzun diğer bölümlerin bulaştırabilirsiniz. Tırnak mantarı için iyileşme zor olduğundan hastalar bir süre sonra tedaviyi sonlandırabilirler. İlaçlarını almayı bırakabilirler. Bu noktada sabırla tedaviye ve doktor kontrollerine devam edilmelidir.

Tırnak Mantarına Ne iyi Gelir?

Tırnak mantarları nemli ve kötü hijyenli bölgeleri severler. Ayakları kuru ve temiz tutmak tırnak mantarına iyi gelir. Ayrıca halk arasında yaygınca kullanılan sarımsağın da manzaralara iyi geldiği bilinmektedir. Çay ağacı yağınında tırnak mantarı enfeksiyonlarına iyi geldiği söylenmektedir. Çay ağacı yağının uzun zamandır mantar enfeksiyonlarına ve bazı hastalıklara iyi geldiği söylenmektedir ve çay ağacı yağı halk arasında yaygın bir şekilde kullanılmaktadır ama bunları kullanmadan önce doktorunuza danışınız. Çay ağacı yağının tırnak mantarına iyi geldiğine dair daha çok çalışmaya ihtiyaç vardır. Bazı basit kurallara uyarak ayak mantarından korunabilirsiniz

Tırnak Mantarına Ne iyi Gelmez?

Kötü ayak hijyeni nemli ve kirli ayaklar, ortak kullanılan duşlar, kötü hijyenli havuzlar ayak tırnak mantarına iyi gelmez. Mantar enfeksiyonları bulaşıcıdır, vücudun bir kısmından diğer kısmına, eşyalardan veya insandan insana, hayvanlardan insanlara bulaşabilir. Bulaşma doğrudan ayaktan ayağa temas ile olabileceği gibi terlik çorap, ayakkabı, havlu gibi, ortak kullanılan eşyalardan veya banyo, küvet, plaj, hamam soyunma odaları Spor salonları gibi ortak kullanım alanlarından bulaşabilirler. Ayak tırnaklara bulaşma  ise daha çok tırnak makası, törpü  gibi sıyrık oluşturabile ortak kullanılan malzemeler ile olur. Onikomikozlar için domestos çamaşır suyu veya herhangi bir çamaşır suyu kesinlikle KULLANMAYINIZ. Var olan yaralarınızın daha da derinleşmesine neden olabilir.

Tırnak Mantarı İlaçları

• İtrakonazol: Haftada 1 kez 2 doz(400 mg )
• Terbinafin :Günde  1 kez (250 mg) 2 ay boyunca 
• Flukonazol: Haftada 1 kez (200 mg ) 2 ay boyunca 
• Siklopiroks: 2 -3 ay boyunca haftada 1 kez tırnak bakımı şeklinde kullanılır. 

   İlaçlar yan etki yaparsa derhal doktorunuza danışınız.

Hamilelikte Tırnak Mantarı

Onikomikoz için kullanılan mantar ilaçları bebeğiniz için teratojen olabilir. Tırnak mantarı tedavisinde kullanılan mantar ilaçları bebeğiniz üzerinde toksik etki yapabilir. Bunlardan örnek olarak flukonazol, Itrakonazol grubu ilaçlar örnek verilebilir. 

Gebelik doktor önerisi olmadan kesinlikle ilaç ve tırnak mantarı enfeksiyonunuz için bitkisel ilaçlar KULLANMAYINIZ!!

Çocuklarda Tırnak Mantarı

Çocuklara tırnak mantarı genellikle ebeveynlerden veye bakım verenden bulaşır. Kreş okul gibi yerlerden bulaşta söz konusudur. Hücresel bağışıklık sisteminde doğuştan anomalisi (immun yetmezlik sendromları) olan çocuklarda  görülme sıklığı artar. Erişkinlerde kullanılan bazı mantar ilaçları çocuklar için toksik olabilir ayrıca yetişkinlerde kullanılan  dozlar  çocuklar için toksisite oluşturabilir bunlardan örnek olarak terbinafin ve flukonazol örnek olarak verilebilir. Çocuklar için tırnak mantarı tedavisinde doktorunuza danışınız.

Bebeklerde Tırnak Mantarı

Bebeklerde görülme sıklığı, şekli ve tedavisi bakımından çocuklarla aynıdır. Bebeklerde görülen tırnak mantarı bebeklerin bağışıklık sistemi daha zayıf olduğundan ağır geçebilir ve vücudun farklı yerlerine yayılabilir. Bebeklerde mantar enfeksiyonu için doz ayarlaması gerekmektedir. Bebeklerde görülen tırnak mantarı için doktorunuza başvurunuz.

Tırnak Mantarı için Hangi Doktora Gidilir?

Tırnak mantarı hastalığı için; tırnakta renk değişimi matlaşma, kırılma, tırnak yatağında şişme, tırnakta sertleşme görüldüğü zaman bir "Deri ve Zührevi Hastalıklar " uzmanına görünülmelidir ya da tırnak mantarınız çok ilerlememişse aile hekiminize görünebilirsiniz.