Ayak Tırnak Mantarı

Ayak Tırnak Mantarı Nedir?

Ayak tırnak mantarı, ayaktaki tırnaklarda görülen bir mantar enfeksiyonudur. Deride enfeksiyon yapabilen mantarlardan, yani dermatofitlerden kaynaklanmaktadır.

Yaş ilerlemesiyle birlikte ayak tırnak mantarının görülme riski de artar.

Ayak tırnak mantarında tırnakta biçim ve renk değişimleri görülür. Ayak tırnakları kalınlaşabilir, tırnak enfeksiyonun yaşandığı yere göre aşınabilir veya ufalanıp kırılganlaşabilir, tırnak renginde sarıya kayma yaşanır. Buna tırnakta veya parmakta ağrı eşlik edebilir.

Bu enfeksiyona çeşitli mantar türleri neden olabilmektedir. Bu mantarlar; mantarlı bir çevreden veya mantar enfeksiyonlu bir deri ile temas yoluyla bulaşmaktadır. Bundan dolay ayak mantarı enfeksiyonları bulaşıcıdır.

Bulaşım; enfeksiyonlu bir yere dokunmayla da oluşabilir, aracı bir eşya aracılığıyla da bulaşabilir. Örneğin ayak mantarı veya ayak tırnak mantarı olan bir bireyin ayakkabısını veya terliğini giymek, havlusunu kullanmak enfeksiyonun bulaşmasına zemin hazırlar. Bundan dolayı eşyaların ortak kullanımı konusunda özen gösterilmelidir.

Mantarlar, nemli ortamları sever. Dolayısıyla gündelik yaşamda kullanılan havlu, ayakkabı gibi eşyaların sürekli olarak ıslak kalması, söz konusu eşyalarda mantarların yaşaması olasılığını arttırır. Bununla birlikte bakımı yapılmamış yüzme havuzları gibi ortamlardan da mantar enfeksiyonu bulaşma olasılığı vardır.

Ayak tırnak mantarları, insanlardan bulaşabileceği gibi hayvanlardan da bulaşabilmektedir.

Ayak tırnak mantarlarına el tırnak mantarı, ayak mantarı, kasık mantarı enfeksiyonları da eşlik edebilir.

Mantar enfeksiyonunda mantarlar derinin ve tırnağın biraz derinlerine yerleşebilmesinden dolayı bu enfeksiyonun tedavisi haftalarca sürebilir. Tedavide ilk tercih edilen ilaç grubu antifungal ilaçlardır, antifungal ilaçlar mantarlara yönelik uygulanan ilaçlardır.

Ayak Tırnak Mantarı Belirtileri Nelerdir?

Ayak tırnak mantarı; ayak tırnağında biçim değişiklikleriyle ve bazen tırnak çevresindeki dokuda şişmeyle kendini gösterir.

Ayak tırnakları kalınlaşabilir, tırnaklar gevrek bir biçime bürünüp kırılganlaşabilir, tırnaklarda sarı-kahverengi-beyaz renk tonlarında renk değişimi görülebilir, hatta renk değişimi siyaha ve yeşile bile kayabilir. Bazen de tırnakta beyaz benek misali bir görünüm olabilir.

Tırnak biçimi bazen tırnağın kimi yerlerden veya her yerden kalkmasına neden olabilir ya da tırnağın bükülmesi, tırnakta girinti-çıkıntı oluşturma gibi tuhaf görünümlere bürünmesine neden olabilir.

Ayak tırnak mantarlarına ilgili bölgede ağrı eşlik edebilir.

Ayak tırnağından veya ayaktan hafifçe kötü bir kokunun gelmesi başka belirtiler arasındadır.

Ayak Tırnak Mantarı Nedenleri Nelerdir?

Ayak tırnak mantarları, adından da anlaşılacağı üzere mantarlardan kaynaklanmaktadır. Dermatofitlerin oluşturduğu bir enfeksiyondur. Yani deride hastalık yapan mantarların yol açtığı bir mantar hastalığıdır.

Burada sözü edilen mantarlar, yemeklerde yenilen veya ormanlarda yetişen mantarlardan farklıdır.  Bir veya çok hücreli olabilen küf mantarları gibi mikroorganizmalardır.

Bu enfeksiyona, mantarların neden olmasından dolayı ayak tırnak mantarı bulaşıcı bir enfeksiyondur.

Bu mantarlar nemli yerlerde yaşamını sürdürebilir. Gereken temizlik yapılmadığında tuvalet, banyo gibi yerlerde bulunabilir; sürekli olarak ıslak olan terliklerde, ayakkabılarda ve havlularda bulunabilir.

Ayağın terlemesi de mantarın yaşamasına elverişli ortamlar sağlar.

Havlu, terlik, ayakkabı, çorap, iç çamaşırı gibi eşyaların ortak kullanılması ayak mantarına zemin hazırlar. Ayak mantarı olan bir bireyin ayağına doğrudan temasta bulunulması yine ayak tırnak mantarına zemin hazırlayan etkenler arasındadır.

Yalın ayak gezmek de mantarların ayağa yerleşmesine olanak tanır.

Bunlardan farklı olarak bağışıklık sisteminin zayıflaması durumunda ayak tırnak mantarına yakalanma riski artar. Diyabet, AIDS gibi bağışıklığın zayıfladığı hastalıklarda ayak tırnak mantarı riski artar.

Parmağın ucuna giden kanlanmanın azalması mantarların yerleşebilmesine meydan veren ortam sağlar. Bazı kalp-damar hastalıklarında, diyabette ayak tırnak mantarının görülme sıklığı bu gibi nedenlerle artmaktadır.

Ayak Tırnak Mantarı Teşhisi

Ayak tırnak mantarının tanısı genellikle hasta öyküsüne, muayene sonucunda gözlenen belirtilere ve mikroskopiye göre konulmaktadır.

Doktor; ayak parmağını biçim, renk yönünden değerlendirecektir. Buna ek olarak ayakta mantar da ayak tırnak mantarlarına eşlik edebilmektedir. Bu durum da göz önünde bulundurulup bulgular değerlendirilir.

Tanıyı güçlendirmek için deriden ve tırnaktan alınan kazıntıya potasyum hidroksit (KOH) uygulaması yardımıyla mikroskopta inceleme yapılmaktadır. Bu yöntemle tanı, yüksek bir doğrulukla koyulabilmektedir.

Ayak Tırnak Mantarı Tedavisi

Ayak tırnak mantarında ilk olarak başvurulabilecek yöntem ayağın kuru ve temiz tutulmasıdır.

Ayakları kuru tutmak demek ayağı yalnızca dışarıdan bir su kaynağından korumak demek olmayıp ayağın terlemesi de ayağa nemli bir koşul sağlar. Bundan dolayı kullanılan ayak giyimi tedavi sürecinde önemlidir.

Kapalı bir ayak giyimi, örneğin bir ayakkabı, ayağı nemli tutmaya katkıda bulunabilir. Terlik gibi açık bir ayak giyimi veya havalanması iyi olan bir ayakkabı oldukça yararlı olacaktır. Sıcak havalarda açık ayak giysilerinin kullanımı daha da önemli bir konuma gelmektedir.

Ayağı temiz tutmak amacıyla ayağı güzel bir biçimde yıkadıktan sonra ayak kesinlikle kurutulmalıdır. Kullanılan çoraplara mantar bulaşmış olabilir, bundan dolayı çorabın temizliği de oldukça önemlidir. 60 °C’de yıkanmalı ve çorap kuru tutulmalıdır, çamaşır suyu da çorabın temizlenmesine katkıda bulunabilir.

Tırnaklar içinse tırnağın biçimine göre bir davranış benimsenir. Tırnak, tırnak makasıyla kesilebilecek durumdaysa derin olmayacak biçimde kesilir. Tırnak kalınlaşmışsa ve uzamışsa tırnağa ve tırnak derisine hasar vermeyecek biçimde törpülenebilse de çok dikkatli olunmalıdır, bu konuda bir doktora danışılması en uygun seçenektir.

Ayak yalın gezilmemelidir. Bunlara ek olarak ayakta yara, kabuklanma gibi şeyler varsa bunlar soyulmamalı, karıştırılmamalıdır. Ayak tırnağına yeniden mantar bulaştırma riski bulunmaktadır.

Vücutta başka bir yerde (örn. el) mantar enfeksiyonu varsa bu yerin ayağa teması önlenmelidir.

İlaç tedavilerinde ilk başvurulan ilaç grubu, mantarları hedef alan antifungal ilaçlardır. Bu ilaç tedavisi topikal (yerel) veya gerek görülürse sistemik (bütün vücudu kaplayan) yolla uygulanabilmektedir.

Antifungaller dışında ayak tırnağında ve ayak tırnağı çevresindeki derideki kalınlaşma, ilaçların derinlere yerleşmiş mantarlara etki etmesini güçleştirir. Buna çözüm olarak yumuşatıcı tedaviler de kullanılabilir. Salisilik asit, üre, laktik asit gibi maddeler yumuşatma amacıyla kullanılıp mantar karşıtı ilaçların deride daha derinlere işlemesini sağlar.

Bazı durumlarda tırnak biçimi, tırnak çevresindeki deri dokusuna olan mantar yayılımı ilaç tedavisini güçleştirir, bazen imkânsızlaştırır. Bu durumda bu konuda ilgilenen bir doktor mantarlı bölgeyi cerrahi bir yöntemle almayı uygun görebilir, bu işleme cerrahi debridman denir.

Ayak Tırnak Mantarı Tedavi Edilmezse

Ayak tırnak mantarı, bir mantar enfeksiyonudur. Bulunduğu dokudan beslenen mantar bulunduğu bölgeye hasar verip, çürütebilir. Deride daha derinlere inebilir, yaraların açılmasına neden olabilir. Tırnakta biçimsel bozulmalara neden olur. Bu gibi etkenler gündelik yaşamda rahatsızlık verici olup açık yaraların olması başka enfeksiyonlara da zemin hazırlar.

Ayak Tırnak Mantarına Ne İyi Gelir?

Ayak tırnak mantarı için en iyi davranış biçimi; ayağın kuru, temiz ve havalı tutulmasıdır.

Ayak tırnağını kurcalamamak, varsa ayaktaki mantarlı bölgeleri kazıyıp kurcalamamak mantarın kötüleşmemesi için çok önemlidir. Çorapların ve başka ayak giysilerinin temiz, kuru ve havalı tutulması da oldukça önemlidir.

Ortak eşya kullanımından kaçınılmalıdır. Havlu, çorap, terlik, ayakkabı gibi eşyaların ortak kullanımından kaçınılmalıdır.

Vücutta başka bir yerde mantar enfeksiyonu varsa bu bölgeler ayaktan uzak tutulmalıdır. Ayak yalın gezmekten kaçınılmalıdır.

Tırnaklar konusunda dikkatli olunmalıdır, tırnakta biçim bozulması azsa tırnağı derin olmayacak biçimde kesmek gerekir. Derin bir kesim mantarın derinlere inmesi yönünden sakıncalıdır. Tırnak kalınlaşmışsa veya biçiminde ciddi bozukluklar varsa tırnağa ilgili bir doktorun yönlendirmesiyle yaklaşmak gerekir.

Ayak Tırnak Mantarına Ne İyi Gelmez?

Ayağın sürekli ıslak kalması, ayağı sürekli ıslak ortamlarda bulundurmak mantarın gelişmesine katkıda bulunur. Ayağın temizliğinin aksatılması, ayak yalın gezilmesi, varsa ayağın başka yerlerindeki mantar kaynaklı olsun ya da olmasın yara ve kabukların soyulup kazınması-kurcalanması mantar gelişimine katkıda bulunur.

Ortak eşyalar kullanmak mantar bulaşmasının yinelenmesine neden olabilir.

Ayak Tırnak Mantarı İlaçları

Ayak tırnak mantarında kullanılan başlıca ilaçlar antifungaller ve kabuklanmayı-pullanmayı önleyici yumuşatıcılardır.

Antifungaller; bir krem veya merhem biçiminde mantarlı bölgeye uygulanabilir ya da doktorun uygun görmesi durumunda ağızdan alınabilir.

Kullanılan bazı antifungaller şöyle sıralanabilir: Terbinafin, klotrimazol,itrakonazol, flukonazol, siklopiroks, ketokonazol, griseofulvin.

Yumuşatıcı ilaçlar da şöyle sıralanabilir: Salisilik asit (salisilat), laktik asit, üre.

Potasyum permanganat; oksitleyici bir etken olup mantar enfeksiyonuyla mücadelede önemli bir getirisi bulunmaktadır.

Yan etkilerinden dolayı bütün bu ilaçlar kontrolsüz kullanıldığında olumsuz sonuçlara yol açabilir. Bu ilaçlar bir doktor gözetiminde kullanılmalıdır.

Ayak Tırnak Mantarı için Hangi Doktora Gidilir?

Ayak tırnak mantarı enfeksiyonuyla Dermatoloji (Cildiye, Deri Hastalıkları) bölümü ilgilenmektedir. Ayakta tırnağında kalınlaşma, bozulma, kırılma, renk değişimleri, bazen tırnak çevresinde şişme görülmesi ayak mantarı tırnak lehinedir.

Ayak tırnaklarındaki biçim bozuklukları gündelik yaşamda rahatsızlık vermekle birlikte biçim bozuklukları parmak dokusunda yaralanmalara neden olup ek bir enfeksiyon görülmesine bile neden olabilir. Tedaviyi geciktirmemek en iyi seçenek olup bir dermatoloji uzmanına başvurmanız oldukça uygun bir seçenek olacaktır.