Yağ Bezesi

Yağ Bezesi Nedir?

Yağ bezesi, tıpta lipom, lipoma olarak da bilinen deri altında yağ dokusunun büyümesi sonucu yağ hücrelerinin birikmesiyle oluşan genellikle küçük, kapsülle sarılı yapılardır. Yağ bezeleri hareketli, yumuşak bir şişlik ile fark edilirler. Vücutta tek bir yağ bezesi olabileceği gibi farklı yerde birden fazla da bulunabilir. Yağ bezeleri, iyi huylu tümör kitleleridir. Çok nadir olarak kötü huylu yağ doku tümörleri olan liposarkoma dönüşürler.

Yağ bezeleri, yağ dokusunun olduğu vücudun herhangi  bir yerinde deri altında veya iç organlarda ortaya çıkabilirler. Sıklıkla sırt, omuz, ense, boyun, karın bölgesi, kol ve bacaklarda ortaya çıkarlar. Bunların dışında özellikle yüzde görülen yağ bezeleri kozmetik olarak kişiyi rahatsız eder. Yüzde en sık göz çevresi, göz altı, göz kapağında görülmekle birlikte göz içi, burun, dudak çevresi, kulak, kulak arkası, yanak, çene ve çene altında da görülebilir.

Yağ bezeleri meme ve çevresi, koltuk altı, kasık bölgesi, bel çevresi, kalça, kadın dış genital organlarından labium majus (dış dudak), labium minus (iç dudak), erkek dış genital organlarından testis, penis gibi organlarda da görülür ve sıklıkla kişiyi görsel olarak rahatsız eder. Daha nadir olarak kasta, bağırsak, yumurtalık, larinks (boğazda bulunan gırtlak olarak bilinen organ), beyin ve kalp gibi iç organlarda da görülebilirler.

Çocukluk döneminde daha az görülmekle birlikte her yaşta görülebilir. En sık görüldüğü yaş aralığı 40-60 yaştır. Her 100 kişiden 1'inde yağ bezesi görülmektedir ve erkeklerde kadınlardan daha sık görülür. Yağ bezeleri genellikle zararsız olup kozmetik açıdan sorun oluşturup kişiyi rahatsız etmedikçe, şüpheli bir görünüm yok ise veya bir enfeksiyon durumu olmadıkça tedavi gerektirmemektedir. Ancak tedavi gerektirmediği doktor tarafından onaylanmış olmalıdır. Eğer takip önerisi varsa da takiplere düzenli bir şekilde gidilmelidir. Tedavisi de cerrahi olup  kısa süren bir işlemle kişi yağ bezelerinden kurtulur.

Yağ Bezesi Belirtileri Nelerdir?

Yağ bezeleri genelde oluşan şişlik ile fark edilirler. Başka belirtiler komplikasyon denilen enfeksiyon, büyüme gibi ek durumların, hastalıkların oluşması ile gözlenir. Genel anlamda belirtiler şöyledir;

• Yağ bezeleri oluşmaya başladıktan sonra ilk olarak deri altında düzgün sınırlı ve yumru şeklinde bir şişlik görülür. Yüz, göz kapağı, göz altı ve çevresinde görülen yağ bezelerinde şişlik birkaç milimetre çapında iken, sırt, boyun ve omuzlarda 1-2 cm civarında olabilir. Şişliğin boyutu nadiren 10 cm'i de geçebilir. Genelde çok yavaş büyürler ve uzun süre aynı boyutta kalırlar. Ani bir büyüme olursa kötü huylu tümöre dönüşüm gibi farklı durumlar da düşünülmelidir.
• Görüntü olarak rengi deri ile aynı renktedir. Göz çevresi, göz kapağı ve göz altında görülen yağ bezeleri deri o bölgelerde ince olduğu için beyaz veya sarı renkte görülebilir.
• Yağ bezeleri genellikle ağrısızdır. Enfeksiyon gelişmesi, bulunduğu bölgede sinir ucuna baskı yapması veya ezilmesi sonucu ağrı gelişebilir.
• Yağ bezesi dokunulduğunda yumuşak ve hareketli hissedilir. Eğer sert ve hareketsiz bir doku varsa başka durumlardan da şüphelenilmeli ve gerekli testler yapılmalıdır.
• Yağ bezesi yerleştiği yerlere göre farklı semptomlar verebilir. Örneğin erkeklerde penis, skrotum kadınlarda labium majus (dış dudak), labium minus (iç dudak) gibi dış genital organlarda görülen yağ bezesi enfekte olursa kaşıntı, kızarıklık, yara ve akıntıya neden olabilir.
• İç organlarda görülen yağ bezesi yerleştiği yere göre ve yağ bezesinin boyutuna göre semptom verir. Örneğin kasta görülen yağ bezeleri o bölgede ağrıya, hareketlerde zorlanmaya neden olabilir. Beyinde görülen yağ bezeleri büyük boyutlara ulaştığında nadir olmakla birlikte nöbetlere, baş ağrısına, bazı sinirlerde bozukluklara neden olabilir. Bağırsakta görülen yağ bezeleri genelde belirti vermezler ancak nadiren kanama, tıkanma ve yaralara neden olabilir.

Yağ Bezesi Nedenleri Nelerdir?

Yağ bezelerinin oluşum nedeni tam olarak bilinmemektedir.  Ancak bazı riski faktörleri ve sendromlar tanımlanmıştır. Bunlar;

• Pozitif aile öyküsü: Ailedeki bir bireyde yağ bezesi oluşumu varsa kişide de ortaya çıkma riski olur. Yani genetik(kalıtsal) bir durum söz konusudur.
• Familyal multiple lipomatozis: Ailesel çoklu lipomatozis birden fazla lipom ile kalıtsal olarak iletilen bir bozukluktur. Ailede böyle bir hastalık olması risk oluşturur.
• İleri yaş: En sık 40-60 yaş arası görülür ve çocukluk çağında çok nadir olarak görülmesi ileri yaşın da risk faktörü olduğunu düşündürür. Hareketsizlik, metabolizmadaki yavaşlama gibi durumların tetiklediği düşünülüyor. Yaş ilerledikçe görülme sıklığı artar ve kadınlarda daha sık görülür.
• Adipoz dolorosa (Dercum Hastalığı): Çok sayıda büyüyen lipom (yağ bezesi) ile oluşan, ağrılı ve nadir görülen bir hastalıktır. Dercum hastalığında ağrı oldukça şiddetlidir ve ağrının kesin nedeni bilinmemektedir. Kadınlarda ve ilerleyen yaşta daha sık gözlenir.
• Cowden Sendromu: Vücutta çeşitli organlarda çok sayıda kitlelerin oluşumu ile karakterize nadir görülen bir hastalıktır. Bu sendromda yağ bezelerinin oluşumu tetiklenir ve yağ bezesi görülme sıklığı artmıştır.
• Gardner Sendromu: En sık bağırsaklarda polip görülmesi ile cilt ve yumuşak dokuda tümör oluşumu ile karakterize bir sendromdur. Bu hastalıkta yağ bezesi görülme sıklığı artmıştır.
• Madelung Sendromu: El bileğinde anormallik ile belirti veren bir deformitedir. Bu hastalıkta da özellikle kolda lipom (yağ bezesi) görülme sıklığı artmıştır.

Bu risk faktörleri dışında tetiklediği düşünülen bazı durumlar vardır;

• Kandaki yüksek yağ oranları (kolesterol ve trigliserit yüksekliği )
• İnsülin direnci ve diyabet gibi metabolik hastalıklar
• Karaciğer hastalıkları
• Obezite (vücuttaki yağ dokusunun fazla olması ile tetiklenebileceği düşünülüyor)
• Sağlıksız, kötü ve yağdan zengin bir beslenme
• Hareketsiz yaşam
• Cilt üzerine darbe alınması, travmatik durumlar

Yağ Bezesi Teşhisi

Yağ bezesi teşhisi için öncelikle kişiden öyküsü alınır. Şikâyeti, ne zaman ortaya çıktığı ve büyüklüğünde bir değişim olup olmadığı sorgulanır. İlk olarak fizik muayene yapılır. Yağ bezesi genellikle 1-3 cm büyüklüğünde, ağrısız, hareketli ve yumuşaktır. Teşhisten emin olmak için ultrason incelemesi yapılabilir. 

Bazen kötü huylu tümör, yağ kistleri veya başka yumuşak doku hastalıkları ile karışabilir. Yağ kistlerinde ortaya çıkan şişlikte kistin içerisi sebum denilen yağ bezlerinin salgıladığı madde, sıvı bulunur. Sıklıkla saçlı deri ve kıl köklerinde meydana gelirler. Yağ kistlerinin oluşum nedeni yağ bezlerinin tıkanması, iltihaplanmasıdır. Yağ bezelerinde ise bir kitle söz konusudur. Kötü huylu tümörlerde sert, hareketsiz ve hızlı büyüyen bir kitle söz konusudur. Bu yüzden ultrasonun dışında şüpheli bir durum varlığında biyopsi yapılır. Biyopsi ile dokudan örnek alınır ve patolojik inceleme yapılır. Biyopsi ile tanı net olarak konulabilir.  Ayrıca tespitte yumuşak dokuları daha iyi görüntülemek için MR (manyetik rezonans) kullanılabilir.

Yağ Bezesi Tedavisi

Yağ bezeleri tedavi edilebilir bir rahatsızlık olup tedavisi ameliyat ile yağ bezesini almaktır. Ameliyat kararı hastaya, hastanın durumuna, yağ bezesine göre doktor ile belirlenir. 

• Yağ bezesi bulunduğu yere göre belirtileri verir ve kişiyi rahatsız edebilir. Genelde sıkma, ezilme veya yağ bezesiyle oynanması gibi durumlarda enfeksiyon oluşturabilir. Enfeksiyon, akıntı durumunda ise cilt bölgesi temizlenir, antibiyotik tedavisi verilerek enfeksiyonun giderilmesi sağlanır.
• Eğer yağ bezesi kişiyi kozmetik açıdan rahatsız ediyor, ağrı veriyor, son zamanlarda büyüyen bir beze ise ve bulunduğu yere göre başka şikayetlere yol açıyorsa kısa bir cerrahi operasyon ile alınabilir.
• Kişiyi rahatsız etmiyorsa alınmaması durumunda da bir sorun oluşturmaz. Ancak doktorun onayının alınması gerekir. Takip önerisi varsa uyulmalı, herhangi bir değişim, yeni başlayan bir ağrı, hızlı büyüme ve renk değişimi varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.
• İç organlarda, kas, beyin gibi organlarda bulunan yağ bezeleri belirti vermesiyle veya tetkikler sırasında tespit edilebilir. Bu yağ bezeleri de cerrahi işlem ile alınır.
• Görünür bir bölgede ve küçük boyutlara sahip yağ bezeleri lokal (bölgesel) anestezi verilerek kısa süren bir operasyon ile alınabilir. Aynı gün içinde kişi taburcu edilebilir. Daha büyük boyutlarda ve farklı bölgede bulunan yağ bezelerinde daha uzun süren bir operasyon olabilir. Ameliyat sonrası alınan doku inceleme için patolojiye gönderilir.

Yağ Bezesi Tedavi Edilmezse

Yağ bezesi tedavi edilmediği takdirde rahatsızlık vermiyorsa bir sorun oluşturmaz. Yağ bezeleri en sık görülen iyi huylu yumuşak doku tümörlerdir ve çok nadir olarak kötü huylu tümör olan liposarkoma dönüşebilir.

Eğer hızlı bir şekilde büyüyorsa, hareketsiz ve sert olması gibi değişimler varsa mutlaka doktora gidilmeli ve yağ bezesinin takibi yapılmalıdır. Tedavi edilmeyen yağ bezesi iltihap kapabilir ve iltihap oluştuğu zaman mutlaka doktora başvurulması gerekir. Aksi takdirde iltihap yayılarak daha ciddi sorunlara neden olabilir. 

Yağ bezeleri zamanla yavaş bir şekilde büyüme gösterebilirler ve bu büyüme kişide rahatsızlık oluşturabilir. Eğer kişi yağ bezelerini cerrahi olarak tedavi etmezse zamanla büyümesiyle görüntü olarak, iç organlarda ise bası yaparak ve bulunduğu yerde fonksiyon kaybı oluşturarak zarar verebilir.

Yağ Bezesine Ne İyi Gelir?

Yağ bezeleri yağ dokusunun büyümesi ile oluşan yapılardır. Kişinin ailesinde yağ bezesi olan birey olması, ailesel çoklu lipomatozis, adipoz dolorosa, cowden sendromu gibi durumlarda risk söz konusudur. Kişi bunların bilincinde olmalıdır. Kişi sağlıklı beslenmeli, kilo dengesine dikkat etmeli, hareketli olmalı ve kronik, metabolik hastalıkları varsa tedavisine dikkat etmelidir.

Kişide yağ bezesi bulunuyorsa sürekli oynamak, iğne ile delmeye çalışmak, sıkmak ve yağ bezesi olan kısmın travmaya uğraması ağrı ve enfeksiyon oluşumuna neden olabilir. Kişi dikkatli olmalı ve yağ bezesinin olduğu kısmı temiz tutmalıdır. Sirke, zerdeçal, hint yağı gibi bazı bitkisel ürünlerin yağ bezesine iyi geldiği söylenmektedir. Ancak bunlarla ilgili kesin bilimsel bir çalışma yoktur ve tedavi olarak kullanımı da yoktur. Doktor önerisi olmadan kullanılmamalıdır.

Yağ Bezesine Ne İyi Gelmez?

Yağ bezeleri zamanla büyüyebilir. Ancak hızlı büyüme pek beklenen bir durum değildir. Böyle bir durum varlığında takibinin yapılması ve uzmana başvurulması önemlidir. Yağ bezeleri ile oynanmamalıdır, boşaltılmaya çalışılmamalıdır. Darbe, travma ve ezilmeye karşı dikkatli olunmalıdır. Doktor tedavisi dışında müdahale yapılmamalıdır. Eğer enfeksiyon gelişmiş ise verilen antibiyotik tedavisine uyulmalıdır. 

Yağ bezelerinin yağ kistlerinden farklı oluşumlar olduğu bilinmelidir. Aksi takdirde kişinin uzman olmayan kişilerden tavsiye, yanlış uygulama ve birtakım bitkisel çözümler uygulaması tedavi etmez aksine başka rahatsızlıklara neden olabilir. Yağ bezesinin tek tedavisinin ameliyat olduğu bilinmelidir.

Yağdan zengin yiyecekler gerektiği kadar tüketilmeli, aşırıya kaçılmamalıdır. Hareketsiz yaşam, kötü beslenme varsa giderilmelidir.

Yağ Bezesi için Hangi Doktora Gidilmeli?

Yağ bezesi görünümüne benzeyen veya yeni oluşan deri altında bir şişlik fark edildiğinde ilk olarak dermatoloji uzmanına ardından gerekli görülürse genel cerrahi veya plastik ve estetik cerrahi uzmanına başvurulmalıdır. 

Genelde oynamak, sıkmak, patlatmak ve ezmeye çalışmak gibi durumlarda iltihap oluşabilir ve yaraya dönüşebilir. Böyle durumlarda bir enfeksiyon uzmanına da başvurulmalıdır. 

Yağ bezesi yerleştiği yere göre belirtileri de değişebileceğinden kişi şikayetleri doğrultusunda bir uzmana başvurmalıdır. Eğer genital organda bir şişlik, beze tarzı bir oluşum varsa başka hastalıklarda bu belirtilere neden olabileceğinden bir kadın doğum uzmanı veya üroloji uzmanına başvurulmalıdır. 

Göz ve çevresinde görülen yağ bezeleri benzeri oluşum başka hastalıklarda benzeri bir görüntü verebileceği için göz uzmanına da başvurulabilir.