Bağırsakta Polip

Bağırsakların lümene bakan iç yüzeyinden anormal bir büyüme sonucu bağırsak boşluğuna doğru çıkıntı yapması sonucu polipler gelişir. Polipler, kabartı şeklinde yüzeyden yükselebileceği gibi saplı denilen, boşluğa doğru uzanmış ve sapla bağırsak yüzeyine bağlanmış formda da olabilir. Polipler en sık kalın bağırsakta oluşur. Sayıları çok değişkendir. Bazı hastalık formlarında yüzlerce hatta binlerce polip bulunabilir.

Bağırsak polipleri, iyi huylu olabileceği gibi kötü huylu olup kansere yol açma riski de bulundurur. Bazı polip türleri zararsız olurken bazıları tümöral yapı gösterir ve hayatı tehdit eder. Bağırsak polipleri tiplerine göre farklı yaşlarda ortaya çıkarlar.

Polipler mukozanın anormal büyümesi, inflamasyonu ya da yapısında oluşan bozukluklar sonucu meydana gelebilir. Bu şekilde oluşan polipler neoplastik olmayan yani kanser olmayan poliplerdir. Mukozanın kalınlaşması, epitelyum tabakasında meydana gelen yeni oluşumlar sonucu oluşmuş polipler ise neoplastik yani kanserdir.

Kanser olmayan polipler hiperplastik, inflamatuar ve hamartomatoz poliplerden oluşur. Kalın bağırsaktaki poliplerin çoğunluğu bu gruptadır. Hiperplastik polipler yetişkinde en sık rastlanan polip türüdür, rektumla sol kolon arasındaki bölgede sıklıkla yerleşim gösterir. hiperplastik ve inflamatuar polipler malignite (kötü huylu) riski yoktur. Hamartomatoz polipler bazı ailevi tiplerde kötü huyluya dönüşebilir.

Kanser polipleri en sık rektum ve rektum ile sol kolon bileşkesinde yerleşim gösterir. Poliplerin büyüklüğüne göre kötü huylu olabilme riski artmaktadır. Çapı 4 santimetreden büyük poliplerde bu risk artar. Aynı zamanda poliplerin sol kolonda varlığını göstermesi ve ileri yaş da riski artıran faktörlerdendir.

Bağırsakta Polip Belirtileri

Polipler, bağırsak yüzeylerinden çıkıntı oluşturan tümöral kitlelerdir. En sık kolonda görülmekle birlikte ince bağırsak ve rektumda da çıkabilir. Polipler mukozanın anormal büyümesi, inflamasyonu ya da yapısında oluşan bozukluklar sonucu meydana gelebileceği gibi epitelyum dokusunun anormal büyümesiyle de meydana gelen anormal oluşumlardır.

Bağırsak polipleri olan hastalarda rektal kanama en sık görülen en önemli belirtidir. Bağırsak hareketlerinde değişiklik, tuvalete çıkamama, karın ağrısı gibi belirtiler ile kendini gösterebilirler. Bazı hastalarda semptom görülmez, bu kişilerde gaytada gizli kan bulunur yani kanama, gözle görülür şekilde olmaz ve hasta fark etmez, dışkı incelemesinde kan saptanır.

Hastalarda kanamaya bağlı olarak anemi yani kansızlık gelişir. Bundan dolayı hastada yorgunluk, halsizlik, çabuk yorulma gibi semptomlar görülür. Poliplerin bağırsak boşluğunu tıkaması ile kabızlık oluşurken zaman zaman ishal atakları da oluşabilir. Rektumda oluşan polipler, mukus salgısı yaparlar ve rektumdan mukus gelmesi de en sık belirtilerdendir.

• Rektal kanama
• Rektumdan mukus gelmesi
• Karın ağrısı
• Kabızlık/ ishal
• Yorgunluk, halsizlik

Bağırsakta Polip Nedenleri

Bağırsak polipleri, farklı yaşlarda görülen ve her biri değişik özelliklere sahip olan birçok alt tipe sahiptir. Bazı polipler iyi huyludur ve cerrahi olarak çıkarılması sonucu hastalık ortadan kalkarken bazıları kanser polipidir ve uzun süren tedavi sonucu iyi yanıt alınabilir. Polipler, ailesel yatkınlık gösteren tipleri de mevcuttur. Ailesel adenomatöz polip sendromunda genlerde meydana gelen mutasyon sonucu bağırsak yüzeyi polip oluşturmaya yatkındır ve kişide sürekli polip oluşur, bu şekilde oluşan polipler kanserdir ve çok ciddidir.  Ailede bağırsak polipleri hikayesi olanlarda bu nedenle yıllık olarak tarama yapılmalı ve takip edilmelidir.

Kişide daha önce geçirilmiş bağırsak ve mide kanserleri de bağırsaklarda nedeni bilinmeyen nedenlerle polip oluşumuna yatkınlık oluşturur. Bu nedenle geçmişinde bağırsak veya mide kanseri öyküsü olanlar da yıllık olmak üzere taramaya alınmalıdır.

Ülseratif kolit, Crohn hastalığı gibi inflamatuar bağırsak hastalıklarına sahip olanlar veya geçirmiş olanlar, bağırsak polipleri açısından yüksek risk faktörüne sahip hastalardır. Yine 50 yaş üzerine sahip olma, bağırsak polipleri riskini arttırır.

Günlük yaşam rutini de sindirim sistemini etkileyen en önemli faktörlerdendir. Sağlıksız beslenme, yağlı besinleri sık tüketme gibi nedenlerle polip oluşumuna yatkınlık yaratılmış olur. obezite, bağırsak polipleri açısından risk faktörüdür.   Spordan uzak bir yaşam stili de polip oluşumunda risk faktörü olarak belirtilmiştir. Sigara ve alkol kullanımı da her sistemde olduğu gibi sindirim sistemini de kötü etkiler ve bağırsak polipleri için birer risk faktörüdür.

• Ailede bağırsak kanseri veya bağırsak polip öyküsü
• Geçirilmiş bağırsak kanseri
• Ülseratif kolit veya Crohn hastalığına sahip olma veya geçirmiş olma
• Yüksek yağ içerikli beslenme
• Obezite
• Sigara ve alkol kullanımı
• Hareketsiz (sporsuz) yaşam tarzı

Bağırsakta Polip Teşhisi

Hastada kanlı dışkılama, karın ağrısı, değişen bağırsak alışkanlıkları gibi semptomlar olduğu anda dahiliye uzmanına başvurulması gerekir. Dahiliye uzmanının gerekli gördüğü tetkikler ile tanıya gidilir ve en uygun tedavi ile hastanın iyileşmesi amaçlanır.

• Hastanın öyküsü: hastadan alınan öyküde, belirtilerin ne zaman çıktığı, sıklığı, daha önce geçirdiği hastalıklar, mevcut hastalıklar, ailede var olan hastalıklar, sigara ve alkol kullanımı, beslenme düzeni, hayat tarzı mutlaka sorgulanmalıdır.
• Fizik muayene: hastanın öyküsü alındıktan sonra şikayetlerine yönelik fizik muayene yapılır. Diğer hastalıkları ekarte etmek için karın muayenesi yapılabilir.
• Dışkıda gizli kan testi: bu test ile poliplerde meydana gelen kanama sonucu dışkıda gözle görülmeyen kanın tespiti amaçlanır. Kanama olan polipleri yakalamada başarılıdır fakat her polip her zaman kanamaz. Bu nedenle dışkıda gizli kan testinin negatif olması, bağırsak poliplerini dışlamak için yeterli değildir.
• Kolonoskopi: ucunda kamera bulunan ve kıvrılabilen bir cihaz olan kolonoskopi ile rektumdan girilir ve ilerleyerek bağırsak boşluğuna varılır. Bağırsak lümeninde poliplerin görülmesi ve poliplerden alınan biyopsinin patoloji laboratuvarında incelenmesi ile kesin tanı konulur. Bu cihaz ile aynı zamanda polipleri çıkarma işlemi de yapılabilir.
• Sanal kolonoskopi: bu işlemde, vücuda giriş olmadan, bağırsak filmi çekilir. Daha maliyetli bir yöntemdir. İlaç verilerek yapılır ve çift kontrastlı baryumlu kolon grafisi çekilir. Grafide poliplerin görülmesi ile tanı konur. Fakat bu yöntemde çapları küçük olan poliplerin gözden kaçma ihtimali vardır. Kolonoskopi bu nedenle daha güvenli bir yöntemdir.
• Biyopsi: kolonoskop ile polipten parça çıkarılır ve patoloji laboratuvarında incelenmek üzere gönderilir. Mikroskopta polip morfolojisine sahip yapıların görülmesi ile kesin tanı konur. Aynı zamanda polip cinsi de saptanır.

Bağırsakta Polip Tedavisi

Polipler, bağırsakta yerleşim yerine, sayısına ve büyüklüğüne göre değişik riskler bulunduran yapılardır. Bağırsak polip tanısı konduktan sonra, polip büyüklüğüne ve sayısına göre tedavi seçimi yapılır. Poliplerden kurtulmanın tek yolu polipleri çıkartmaktır. Bunun için de 2 yöntem mevcuttur.

• Kolonoskopi: tanı yöntemi olan bu işlem ile aynı zamanda tedavi de sağlanır. 1 santimetreden küçük polipler, kolonoskop ile çıkarılır. 1-3 santimetre çapına sahip polipler, kendileriyle birlikte polipin tutunduğu mukozal yüzey de kazınarak çıkarılmalıdır. Bu şekilde tam kür sağlanır.
• Ameliyat: büyük çapa sahip olan poliplerin kolonoskopi ile çıkarılması zordur. Bu nedenle açık ameliyat ile polip bulunan bağırsak kısmı tespit edildikten sonra bu bağırsak kısmı kesilip çıkarılır. Büyük çaplı poliplerde bu yöntem ile tam kür sağlanır. Aynı zamanda tedavi sonrası tekrarlayan poliplerde de ameliyat ile ilgili bağırsak kısmı çıkarılır.

Kolonoskopi Öncesi Yapılması Gerekenler

 Kolonoskopi ile rektumdan girilerek bağırsak boşluğu incelenen bu yöntemde işlem öncesi bazı önemli hususlar vardır. Kolonoskopiden bir gün önce uygun diyete başlanmalı ve 6 saat öncesine kadar bir şey yiyip içmemek gerekir. Çay, kahve, kola gibi içeceklerden uzak durulması önemlidir, bağırsaklarda gaz ve kabızlık oluşturacağı için kolonoskopi öncesi bunlar bırakılmalıdır.

Kolonoskopi öncesi, sıvı alımı önemlidir. 6 saat öncesine kadar sıvı gıdalar diyet listesinde yer almalıdır. Kolonoskop ile en iyi görüntülemeyi sağlamak için bağırsakların boş olması gerekmektedir. bu amaçla doktor lavman kiti kullanımı önerebilir, aynı amaçla müshil ilaç da kullanılabilir.

Bağırsak Polip Ameliyatı

Bağırsakta çeşitli nedenlerle meydana gelen polipler, bağırsak kanserinin öncüsü olduğu için erken dönemde geç kalınmadan çıkarılmaları gerekir. Poliplerin çıkarılmasına polipektomi denir ve yapılan işleme polipektomi ameliyatı denir. Kolonoskop ile çıkarılması mümkün olmayan polipler veya çıkarıldıktan sonra tekrar oluşum gösteren poliplerde ameliyat ile çıkarma yöntemine başvurulur.

Bağırsak ameliyatından 1 gün öncesi yeme içme kesilmeli, hastanın eğer almak zorunda olduğu ilaçlar var ise bu bir yudum su ile alınmalıdır. Ameliyat öncesi, kalın bağırsak tamamen boşaltılmış olmalıdır bu nedenle doktorun önerdiği lavman, ilaç vs kullanılıp, bağırsak boşaltılır. Ameliyat bölgesinin temiz olması gerekir, ameliyat öncesi temizlik yapılır ve bu bölge kıllardan arındırılmalıdır.

Süresi hastanın durumuna göre değişmekle birlikte 2-3 saat süren bağırsak ameliyatında, poliplerin olduğu bağırsak kısmı kesilir çıkarılır ve kalan kısımlar birleştirilir. Genel anestezi altında yapılır. Ameliyat sonrası 2-3 hafta hastane istirahati yapılır bu sürede hasta yakından takip edilir. Hastanın durumuna göre değişmekle birlikte taburcu edildikten ortalama 1-2 hafta sonra işe başlayabilir.

Ameliyat sonrası belli bir süre cinsel ilişkiden kaçınılması gerekir. Yine beslenme düzeni de doktorun verdiği listeye göre ayarlanmalı, bağırsakların bu dönemde kendilerini toparlamaları için düzensiz beslenmeden uzak durulmalıdır.

Bağırsak Poliplerinde Takip

  Polipler tedavi edildikten sonra, tekrarlama riski açısından düzenli aralıklarla takip edilmelidir. Taramalar kolonoskopi yöntemi ile yapılmaktadır.

• Orta risk grubu:

1 santimetreden küçük poliplere sahip hastalarda polipektomiden 3-6 yıl sonra kolonoskopi ile tarama başlanmalı, 1 santimetreden büyük poliplerde, polipektomiden 3 yıl sonra tarama başlanmalıdır. Ailede polip veya bağırsak kanseri hikayesi olanlarda hastaya tanı konan yaşın 10 yıl öncesinde bireylere tarama başlanmalıdır ve her 5 yılda bir tarama yapılmalıdır.

• Yüksek risk grubu: 

Ailesel adenomatöz polip hikayesine sahip her birey, ergenlikte taramaya alınmalıdır. Kolonoskopi ve genetik testler yapılır. Tarama her 1-2 yılda bir olmak üzere düzenli aralıklarla tekrarlanmalıdır.

Bağırsakta Polip Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Bağırsak polipleri, her yaşta görülebilir ve değişik alt gruplara göre iyi huylu veya kötü huylu olmaktadır. Polipler, bağırsaklarda oluştuktan 8-10 yıl sonra kansere döner ve hayati riski yüksek olan bir durum ortaya çıkar. Tedavi edilmeyen polipler zamanla büyür ve bağırsak boşluğunu tamamen kaplar hale gelebilirler, bu da hastada çok ciddi sıkıntılara yol açar. Aynı zamanda polipler, zaman zaman kanamaya neden oldukları için kişide kansızlık durumu oluştururlar ve bu durum müdahale edilmediği sürece ciddi bir hal alır. Bağırsak polipleri mutlaka tedavi edilmelidir, tedavi sonrası da düzenli olarak takibi yapılmalıdır. Tedavi edilmediği takdirde, kansere doğru ilerler ve hayati boyut taşırlar.

Çocuklarda Bağırsak Polipleri

Çocukluk çağının en sık görülen bağırsak polipleri juvenil poliplerdir. Juvenil polipler sıklıkla 5-15 yaş arasında görülür. İçleri mukusla dolu yüzlerce polip oluşumu mevcuttur. Çocuklarda kabızlık, rektumdan kan gelmesi ve karın ağrısı şikayetleri oluşturur. Juvenil polipler çocuklarda en sık rektumda bulunur.

Hastaların 5'te 1'inde 40 yaştan önce kanser gelişimi vardır. Otozomal baskın kalıtılan, ailevi bir sendromdur.

Çocuklarda, bağırsak endoskopisi yapılır. Kolonoskop ile rektumdan bağırsak içine girilerek polip bakılır, biyopsi alınarak laboratuarda incelenir. Yine aynı yöntem ile polipler çıkartılır. Tanı konduğu gün, anestezi altında polipler kolonoskop ile çıkarılır.

Gebelerde Bağırsak Polipleri

Gebelik dönemi bağırsaklardaki poliplerin kendini göstermeye başlaması ile gebelerde karın ağrısı, kabızlık, kanlı dışkılama gibi şikayetler görülmeye başlar. Gebelik döneminde görülen bağırsak poliplerinin bebek gelişimi açısından bir risk taşıdığı gösterilmemiştir fakat kanama oluşturan polipler, gebelik döneminde fizyolojik olarak meydana gelen kansızlık tablosunu şiddetlendirirler, bu da gebe hastada hayati açıdan ciddiyet taşıyan bir durumdur.

Tanı için kolonoskopinin gebeliğe herhangi bir zararı yoktur. Kolonoskop ile poliplerin görülmesi sonucu tanı konur, aynı zamanda kolonoskop ile alınan biyopsi örneği de incelenmelidir. Yine kolonoskop ile polipler alınır ve hastada iyileşme sağlanmış olur.

Gebelik öncesinde polip öyküsü veya mevcut bağırsak polipleri var ise tedavi sağlandıktan sonra gebelik planlaması yapılması her ihtimale karşı daha güvenlidir ve anne adayları bu durumu doktorları ile paylaşmalıdırlar.

Bağırsakta Polip için Hangi Doktora Gidilmelidir?

Bağırsak polipleri, kendisini karın ağrısı, uzun süren kabızlık, rektumdan mukus ve kan gelmesi ile belli eder. Hasta kendinde bu belirtileri görmeye başladığı an geç kalmadan dahiliye uzmanına başvurmalıdır. Yapılan tetkikler ile poliplerin iyi veya kötü huylu olup olmadığı tespit edilir ve ona uygun tedavi rejimi seçilir. Kanser poliplerinde onkoloji uzmanı ile birlikte uygun tedavi seçimi yapılır. Polipler huylarına göre basitten, hayati risk taşıyan ciddiyete varabileceği için kişiler belirtiler çıktığı an derhal uzmana başvurmalı, ertelememelidir.