Mastit

Mastit Nedir?

Mastit, genellikle emziren kadınlarda bir ya da iki memede görülen kızarıklık, ağrı, şişlik şikâyetlerine sebep olan bir hastalıktır. Memenin iltihabi hastalığı olarak da bilinmektedir. Genelde emziren annelerde görülen bu hastalık erkeklerde ve emzirmeyen kadınlarda da görülmektedir. Emziren kadınlarda sık görülmesi bebeğin zamanından önce sütten kesilmesine sebep olmaktadır. Fakat tedavi sürecinde bile annenin bebeği emzirmeye devam etmesi teşvik edilmelidir. Bu hem annede hem de bebekte olumlu etkiye sahiptir. Mastit hastalığının alt grupları mevcuttur:

• Puerperal mastit: Emziren annelerde görülen meme iltihabi hastalığıdır. Meme başındaki çatlaklar ve anne sütünün meme kanalları içinde tıkanması görülmektedir. 
• Periduktal mastit: Emzirme ve gebelikle alakası olmayan mastit türüdür. Hastaların tamamına yakını sigara kullanan genç kadınlardır. Zuska hastalığı olarak da bilinmektedir.
• Granülomatöz mastit: Bu hastalığın sebebi bilinmemektedir. Bu nedenle hastalığa idiyopatik granülomatöz mastit de denir. Memede şişlik, kızarıklık, yumru gibi şikayetlerin yanında granülom denilen yapılar memede görülür. Granülom hastalığa sebep olan mikropla beraber bu yapıyı çevreleyen bir kapsülden oluşan yapıdır. 

Mastit Belirtileri Nelerdir? 

Meme iltihabı hastalığında belirtiler ve bulgular bir anda ortaya çıkmaktadır. Bu hastalıktaki şikâyetler şu şekildedir:

• Memede hassasiyet, etkilenen bölgeye dokununca hasta rahatsız olur
• Etkilenen bölgede ısı artışı
• Meme dokusunda kalınlaşma 
• Memede şişlik
• Memede ağrı sürekli olabilir, bazı hastalarda sadece emzirirken de şikayet ortaya çıkmaktadır.
• Memede yanma
• Memede kızarıklık
• Ateş 38,3 dereceyi geçmiş bir şekilde hasta, doktora başvurabilir.
• Hasta hissetme, gribe benzer genel şikâyetler görülebilir.
• Memeden iltihap akıntısı

Mastit Nedenleri Nelerdir? 

Meme iltihabı genellikle emziren annelerde meydana gelmektedir. Bunun sebebi bebeği emzirirken bebeğin ağzındaki ya da ortamdaki bakterilerin, meme başında oluşan çatlaklardan girerek meme kanallarına ulaşmasıdır. Meme kanallarından tam olarak boşaltılamayan süt de iltihaplanmaya bir sebeptir. Emzirmeyen kadınlarda görülen mastitlerde sebep sigara olarak gösterilmektedir. Meme ucunda travmaya sebep olacak piercing gibi aksesuarlar da memede iltihaplanmaya sebep olmaktadır. 

Sağlıklı kadınlarda mastit görülmesi düşük ihtimaldir. Fakat meme kanallarındaki sütün boşaltılamaması, meme ucundaki çatlaklar bu riski artırmaktadır. Ayrıca menopoza girmiş kadınlarda da mastit görülmektedir. Bu hastalarda görülen meme iltihaplanmasının sebebi olarak hormonal değişikliklere bağlı oluşan ölü hücrelerin meme kanallarını kapatması gösterilmektedir. Bu hastalık daha uzun süre hastayı etkilemektedir ve bu hastalığa kronik mastit adı verilmiştir. Kronik mastit ciddi bir hastalıktır. Çünkü meme kanseri ile karışma ihtimali vardır. 

Mastit Teşhisi 

Meme iltihabı teşhisinde hastada olan meme ağrısı, memede akıntı, şişlik, yanma, kızarıklık şikayetleri hasta öyküsünde sorgulanır. Fizik muayenede memede ısı artışı, hassasiyet, kızarıklık, şişlik gözlenir. Apse, yumru olan hastalarda durumu daha net bir hale getirmek için görüntüleme yöntemleri kullanılmaktadır. 

Ultrason hastada mastit, apse ya da kanser açısından değerlendirmede etkili bir yöntemdir. Ultrasonla görüntülemede hastaya herhangi bir invaziv işlem yapılmaz. Yani dokudan parça alınmaz, enjektör batırılmaz. Bu yöntemle yumrunun içi sıvı dolu bir apse mi ya da katı bir kitle mi olduğu anlaşılmaktadır. 

Mastit olduğu düşünülen hastalarda sütten ya da akıntıdan örnek alınarak kültür ekilebilir. Kültür ekilerek hangi bakteri türünün bu hastalığa sebep olduğu araştırılır. Apse olan vakalarda şırınga yardımıyla apseden kültür alınabilir. Bakteri bulunduğu zaman tedavide verilecek antibiyotik ona göre ayarlanır. 

Emzirmeyen, menopozdaki kadınlarda ya da tedavi ile iyileşmeyen hastalarda mamografi görüntülemede kullanılır. Çünkü nadir de olsa bu şikayetlere sebep olabilecek meme kanseri türleri mevcuttur. Mamografi ile kanser araştırılır. Şüpheli bir kitle saptanırsa buradan biyopsi alınarak incelenir.  

Mastit Tedavisi 

Mastit tedavisi antibiyotik ile yapılmaktadır. Bu tedavide antibiyotik ağız yoluyla verilmektedir. Antibiyotik tedavisinde tedaviyi yarıda kesmemek önemlidir. Şikayetler geçse bile ilacı doktorunuzun önerdiği süre boyunca kullanmanız gerekmektedir. Aksi takdirde hastalık tekrar edebilir, apseler oluşabilir. 

Tavsiye edilen süre boyunca kullanılan antibiyotiklerde hastalıkta iyileşme gözükmezse bakterinin antibiyotik direnci ya da başka bir hastalık olabilir. Bu durumda ileri tetkikler yapılması gerektiği için doktorunuza tekrar başvurun. Memede oluşan ağrı şikayeti için ağrı kesiciler kullanılabilir. Fakat hastanın emziren bir anne olduğu unutulmamalıdır. 

Emziren anneler bebeğini emzirmeye devam etmelidir. Böylece meme kanallarında tıkanıklığa sebep olan süt dışarı çıkar. Kronik mastit olan hastalarda ağız yoluyla verilen antibiyotikler yeterli gelmeyebilir. Bu hastalar yakın takipte olmalıdır. Antibiyotik almasına rağmen geçmeyen mastit hastalarında hastane yatışı yapılıp damar yoluyla antibiyotik verilmektedir. 

Apse oluşmuş ise hastayı ameliyat etmek gerekmektedir. Mastit kansere sebep olmaz. Fakat bazı meme kanseri tipleri mastiti taklit eder. Geçmeyen mastit vakalarında özellikle menopoza girmiş hastalarda kanser ihtimali unutulmamalıdır. Tedavi sürecinde ve tedaviden sonra dikkat edilmesi gereken birkaç husus vardır:

• Antibiyotik reçete edilmiş ise doktorunuzun belirlediği dozda ve belirlediği güne kadar kullanınız.
• Antibiyotik tedavisine başlandığında ilk 48 saat boyunca günde 3 kere ateşinizi ölçüp takip ediniz.
• Tedaviye rağmen şişlikte, kızarıklıkta, ateşte azalma olmayıp aksine şiddetleniyorsa doktorunuza tekrar başvurmalısınız.
• Hastalığın tamamen iyileştiğinden emin olana dek tedaviye devam edin. Yoksa apse ortaya çıkarsa cerrahi müdahale gerekebilir.

Mastit Tedavi Edilmezse 

Meme iltihabı tedavi edilmeyen hastalarda iltihaplanma giderek artar ve içi iltihapla dolu apse denilen yapılar oluşmaya başlar. Meme apsesi oluşmaya başladığı zaman tedavi seçeneği olarak tek seçenek cerrahi olarak sıvının oradan alınmasıdır. Bu sebeple mastit şüphelenilen herkeste çok gecikmeden tedaviye başlanması gerekmektedir.

Mastit Hastalığına Ne İyi Gelir? 

• Hasta emziren bir anneyse emzirmeye devam etmelidir. Bu hem bebek için hem de anne için daha sağlıklı bir yoldur.
• Bebeğiniz süt emerken bebeğin doğru bir pozisyonda olduğundan emin olun.
• Emzirme sırasında yapılan masajlar ya da süt pompaları kullanılarak kanallarda artık süt kalmasını engelleyin.
• Süt kanallarının tamamen boşaldığından emin olun. Eğer bu konu hakkında sıkıntı yaşıyorsanız emzirmeden ya da süt pompasından önce memeye sıcak ve nemli bezlerle baskı uygulayın.
• Emzirmeden sonra ise 20 dakika kadar memeye soğuk kompres uygulayın. Soğuk kompresyon için buzlukta duran donmuş gıdalarınızı bir bez parçasıyla sararak etkilenen bölgeye uygulayın. Böylece şişlik ve iltihap azaltılmaya çalışılır.
• Bebeği ilk olarak etkilenmiş memeden emzirin. Çünkü bebek açken daha güçlü emer ve böylece süt tıkanıklığı oluşması engellenir.
• Emzirme sırasında bebeğin pozisyonu değiştirin. Böylece hiçbir süt kanalında süt tıkanıklığı oluşmaz.
• Destekleyici sütyenler takmanın faydalı olduğu düşünülmektedir.
• Şaşırtıcı bir şekilde lahananın mastit hastalarında memedeki ağrı ve şişliği azaltıldığı görülmüştür. İki tane lahana yaprağı koparılarak ıslatılır. Fakat çok nemli olmaması dikkat edilir. Meme ucu açıkta bırakılarak lahana yaprağı memeye sarılır. Yapraklar ısınana kadar bekletilir. Ağrıyı ve şişliği azaltmasına rağmen bu yöntemi emziren annelerin çok kullanması uygun değildir. Çünkü lahana süt miktarını da azaltır. 

Mastit Hastalığına Ne İyi Gelmez? 

• Emzirmek için memedeki süt kanallarının dolup taşmasını beklemeyin. İki emzirme seansı arasındaki süre çok uzun olmasın.
• Meme ucunda çatlaklar oluşmasını engelleyin.
• Sütyenin nemli, ıslak bir şekilde kalmasını engelleyin.
• Susuz kalmaktan kaçının.
• Emzirmeden önce bebeğinizin, ellerinizin, meme ucunuzun hijyenine dikkat edin.

Mastit İlaçları 

Ağrı kesiciler: Mastitte görülen meme ağrısı şikâyetleri azaltmak için parasetamol veya ibuprofen gibi ilaçlar kullanılabilir.

Antibiyotikler: Ampisilin sülbaktam, amoksisilin klavunat 10 gün süre ile ağız yoluyla verilen antibiyotiklerdir. Geçmeyen vakalarda akıntı veya süt örneği alınarak kültür ekilir ve etken bakteri saptanır. Daha sonra saptanan bakteriye uygun antibiyotik verilir. 

Lütfen doktorunuzun reçete etmediği ve tavsiye etmediği ilaçları kullanmayınız.

Mastit Ameliyatı 

Apse gelişen vakalarda tedavi yöntemi olarak cerrahi müdahale yapılmaktadır. Bu cerrahi müdahale ile apse içindeki sıvı boşaltılır. Bu prosedüre apse drenajı denir. Bu süreçte antibiyotik tedavisine devam edilmektedir. Cilde yakın apselerde bölgesel anestezi uygulanarak iğne, şırınga yardımıyla ya da ciltte açılan küçük kesilerle sıvı boşaltımı yapılmaktadır. Eğer apse daha derinlerdeyse hasta genel anestezi altında yani tamamen uyutularak ve hiç ağrı hissetmemesini sağlayacak şekilde ameliyata alınır. 

Hamilelikte Mastit

Meme iltihabı hastalığı kabaca iki gruba ayrılabilir. Bunlar gebelikle ilişkili olan mastit ve gebelikle ilişkisi olmayan mastitlerdir. Gebelikle ilişkisi olmayanlar periduktal mastit ve granülomatöz mastittir. Kronik mastit menopoza girmiş kadınlarda görülen çeşididir. 

Gebelikle ilişkisi olan mastit puerperal mastittir. Emziren annelerde görülen bu hastalık laktasyon mastiti olarak da bilinmektedir. Meme başındaki çatlaklar ve süt kanallarında sütün tıkanması hastalığa sebep olmaktadır. Daha hafif vakalarda memelerde sadece genişleme, şişme olur. Sütün boşaltılması ve antibiyotik tedavisi ile hastalık geriler.

Çocuklarda ve Bebeklerde Mastit

Çocukluk çağında ve bebeklerde meme iltihabı hastalığını görmek oldukça nadirdir. Yapılan araştırmalarda iki yaş grubundaki çocuklarda meme iltihabının daha fazla olduğu görülmektedir. Bunlardan birincisi 8 haftalıktan küçük bebekler, diğeri ise ergenlik dönemine yeni girmeye başlamış çocuklardır. Durum böyle olunca bu yaş gruplarında meme iltihabı hastalığının görülmesi sebebi olarak meme dokusundaki büyümeler gösterilmektedir. 

İlk gruptaki yani 8 haftadan küçük bebeklerde meme dokusunun büyüme sebebi olarak gebelik sürecinde anneden bebeğe geçen hormonlar düşünülmektedir. İkinci grupta ise meme dokusunun büyüme sebebi ergenlikte üretilmeye başlanan hormonlardır. Yetişkinlerde meme iltihabı oluşmasında süt üreten meme, süt üretmeyene göre daha çok risk altındadır. Çocuklarda da bu durum aynıdır.

Yeni doğanlarda tamamen doğal olarak görülen anneden bebeğe geçen hormonlardan dolayı süt üretilmesi görülmektedir. Böyle bebeklerde meme iltihabı görülme riski daha da artmaktadır. Tedavi olarak mikroba uygun antibiyotik vermek yetişkinlerdeki gibi çocuklar ve bebeklerde de geçerlidir. Ergenlik çağındaki kızlarda apse görülen vakalarda bulunmaktadır. Bu hastalara tedavi olarak cerrahi müdahale uygulanmaktadır.  

Mastit için Hangi Doktora Gidilir? 

Memede akıntı, kızarıklık, ağrı, şişlik, yumru gibi şikayetleri olanların doktora başvurması gerekmektedir. Emzirmeyen kadınlarda, menopoza girmiş kadınlarda, erkeklerde bu şikayetler var ise altta yatan daha ciddi bir hastalık olabilir. Bu yüzden bu hastaların daha acil doktora başvurmaları tavsiye edilmektedir. 

Memede ağrı, yumru, şişlik gibi şikayetlerle genel cerrahi bölümü ilgilenmektedir. Bu yüzden meme iltihabı şüphesi olan hastaların genel cerrahiye başvurması gerekmektedir.