Örümcek Isırığı

Örümcek Isırığı Nedir? 

Örümcek ısırıkları (sokması), örümceklerin avları dışında genellikle kendilerini tehlikede hissetmelerinden dolayı diğer canlılara saldırmaları ile ortaya çıkan yaralanmalardır. Ciddi komplikasyonlara yol açan örümcek ısırıkları olsa da örümcek ısırıkları genel olarak zararsızdır. Örümceklere atfedilen birçok ısırığın başka böceklerin ısırığı veya sokması ile karıştırıldığı düşünülmektedir. Bunlarla birlikte birçok deri enfeksiyonu da örümcek ısırıklarıyla sıklıkla karıştırılmaktadır.

Sadece birkaç tür örümcek, insan derisini aşabilecek kadar uzun dişlere ve insanlara zarar verecek kadar güçlü zehirlere sahiptir. Dünyada birçok ülkede insanlar için tehdit yaratabilecek örümcekler yaşamaktadır. Türkiye’de bunlar Akdeniz Karadul Örümceği, Akdeniz Münzevi Örümceği ve Sarıkız Örümceğidir.

Örümcek ısırıkları kızarıklık, ağrı, kaşıntı ve şişmeye neden olabilir. Karadul örümceğinin ısırıkları şiddetli karın ağrısı veya kramplara ve hatta ölüme neden olabilir. Akdeniz Münzevi Örümceği ısırıkları, arı sokması gibi bir acıya veya keskin bir ağrıya neden olabilir. Şiddetli ısırıklarla, çevredeki cilt birkaç saat içinde ölebilir. Her iki örümcek türü genellikle tavan araları veya barakalar gibi insanlar tarafından çok fazla kullanılmayan alanlarda yaşar. Tehdit edilmedikçe ısırmazlar. 

Az sayıda insan örümcek ısırıklarına karşı alerjik reaksiyonlara sahiptir. Bu, yüzün etrafında şişlik, geniş bir alanda kaşıntı gibi şikayetlerden hayatı tehdit edebilen şiddetli alerjik reaksiyonlara kadar çeşitli belirtilere neden olabilir.

Örümcek Isırığı Belirtileri Nelerdir? 

Örümcek ısırıkları aslında nadir görülen olaylardır. Örümcek tarafından ısırıldığı varsayılan insanların çoğunda örümcek ısırığının belirtilerinin başka bir durumdan kaynaklandığı anlaşılır.

Çoğu (zehirli olmayan) örümceklerin ısırıkları, genellikle evde tedavi edilebilen lokal kızarıklık, tahriş ve ağrıya neden olur. Farklı örümceklerin ısırıkları farklı belirtilere neden olur. Bunun sebebi belirtilerin genelde fiziksel travmadansa örümceğin enjekte ettiği venomun (zehir) farklılık göstermesidir.

Karadul örümceği ısırığı belirtileri;

Şiddetli ve ani başlayan ağrı, yanma, kızarıklık ve şişliktir. Dünyanın en zehirli örümceklerinden olan bu türün ısırıklarında spazmlar, hipertansiyon, taşikardi, hipersalivasyon, aşırı tükürük salgısı, şok ve solunum kaslarının felci gibi birçok belirti izlenebilmektedir. 

Çoğu zaman, bir kişi kara dul örümceği tarafından ısırıldığını fark etmez. Bu da bu belirtilerin örümcekten ısırığından kaynaklandığını fark etmede büyük bir zorluğa neden olur. 

Sarıkız örümceği ısırığının belirtileri;

Önceleri hafif seyreden acı ve ardından ısırmadan sonra genellikle sekiz saat veya daha fazla süre içinde gelişen şiddetli ağrı ve lokal kızarıklıktır. 

Bazı sarıkız örümcek ısırıkları, ısırığın etrafında beyazımsı bir halka ve bir boğa gözü deseninde büyük bir dış halka ile çevrili mor veya mavi bir alan içerebilir.

Akabinde örümcek ısırığı bölgesinde sıvı bir kabarcık oluşur. Daha sonra siyaha dönüşebilen derin bir yara açığa çıkarır. Karadul veya sarıkız örümcek ısırığının diğer belirtileri ve semptomları karın veya eklem ağrısı, ateş, bulantı ve baş ağrısını içerebilir.

Örümcek Isırığı Nedenleri Nelerdir? 

Örümcekler genelde karanlık ve çok kullanılmayan alanlarda yaşamaktadır. Yaşam alanlarında gördükleri tehditlere oluşturdukları savunma mekanizması uzaklaşma veya ısırmadır. Genel olarak örümcekler yavaş hareket ettikleri için bir örümcek tarafından ısırılmak zordur. Zehirli örümceklerin bulunduğu bölgelerde örümceklerin bulunabileceği bu tarz bölgelere girerken mutlaka bir ışık kaynağı kullanılmalıdır. Örümcekler elle tutulmamalı ve örümcekler bir bölgeden uzaklaştırılmak istendiğinde bir eldiven kullanılmalıdır.

Örümcek Isırığı Teşhisi 

Doktorlar öncelikli olarak belirtileri ve tıbbi geçmişi değerlendirerek örümcek veya böcek ısırığı ayrımını yaparlar. Isırığın sadece fiziksel bir travmaya mı yoksa çeşitli sistemik belirtilere de mi neden olduğu anlaşılmaya çalışılır.

Herhangi bir organ veya sistemde bir hasar oluşup oluşmadığını anlamak için basit kan tahlilleri ve yara yerinin incelenmesi genellikle yeterlidir. Hayati fonksiyonların zarar görüp görmediğini anlamak için kalp hızı, tansiyon ve kandaki oksijen doygunluğu değerlendirilir.

Bazı örümcekler soktuklarında çeşitli zehirler enjekte ederler. Bu toksinler hücrelerin ve dokuların ölümüne veya sinirlerde haraplanmaya neden olabilir.  Bu ayrımlardan sonra örümcek ısırığından şüpheleniliyorsa yine belirtilerin farklılığına göre ne tür bir örümcek tarafından ısırıldığı anlaşılmaya çalışılır ve buna göre bir tedavi planı oluşturulur. 

Örümcek Isırığı Tedavisi

Örümcek ısırıkları endişe verici ve oldukça ciddi görünse de genellikle ciddi yaralanmaya veya ölüme neden olmadan iyileşirler. Bir Akdeniz karadul örümceğinin ısırığı tipik olarak 2 ila 3 gün içinde iyileşir. Tekrarlayan ısırıkların neden olduğu nekrotik yaraların uygun yara bakımı ile iyileşmesi yaklaşık 1 ila 8 hafta sürer.

Tedavi seçenekleri farmakolojik olmayan ve farmakolojik olan yöntemleri içerir. Farmokolojik tedavide çeşitli toksinlerin antidotları gerektiğinde tercih edilebilmektedir. Bunun dışında ilaç tedavisinde sıklıkla alerji ilaçları tercih edilir. Özellikle latrodectus (karadul) türü örümcek ısırıklarında kullanılmak üzere latrodectus antivenomunu geliştirilmiştir. Bu antivenom karadul tarafından ısırıldığına emin olunduğunda ve sadece şiddetli belirtiler gözlendiğinde tercih edilir. Çünkü bu antivenom çok şiddetli alerjik reaksiyonlara neden olabilmektedir. 

Akdeniz karadul örümcek ısırıklarında ilaç tedavisi dışında çeşitli müdahalelerde de bulunulur. Önerilen ilk tedavi, ısırık yerinde yarayı temizlemektir. Amaç enfeksiyonu önlemek olduğundan, yarayı temizlemek için sabun ve su yeterlidir. 

Bir sonraki adım, yerel ağrıyı ve iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olmak için etkilenen bölgeye bir buz torbası veya başka bir soğuk madde uygulamaktır. Örümcek ısırıklarının, hastaları tetanoz riskini artırdığı bilindiği için, etkilenen bireye tetanoz aşılaması da yapılır.

Sarıkız örümcek ısırığı ve diğer örümcek ısırıkları için farmakolojik olmayan tedavi Akdeniz karadul ısırıkları için olana benzemektedir. Enfeksiyonu önlemek için yaranın önce temizlenmesi gerekir. Daha sonra, etkilenen bölgeye soğuk bir kompres uygulanır. Isırık bir ekstremitede meydana gelirse ısırık bölgesi hareketsiz hale getirilmeli ve kalp seviyesinden yükseltilmelidir. Son olarak, tetanoz aşısı koruyucu önlem olarak yapılmaktadır. 

Örümcek Isırığına Ne İyi Gelir? 

Örümcek ısırmasından kaynaklanan şişliği ve ağrıyı azaltmak için çeşitli yöntemler denenebilir. Bu yöntemleri denemeden önce muhakkak bir sağlık çalışanına danışılmalıdır. 

Örümcek ısırığının sebep olduğu belirtileri azaltmada buz kullanılabilir. Bir avuç buz küpü bir beze sarılır ve yaranın üzerine yerleştirilir. Sarılı buz küplerinin en fazla 15 dakika boyunca yarada kalmasına izin verilir ve sonra bunlar çıkarılır. Buz ağrıyı hafifletmeye büyük ölçüde yardımcı olmaktadır.

Aloe vera, çeşitli cilt problemlerinin tedavisi için kullanılmaktadır. Buna örümcek ısırıkları da dahildir. Bitkinin yaprağı vitaminler, çeşitli enzimler, mineraller ve yağ asitleri gibi çok sayıda hayati bileşen içerir. Bu bileşenler, bir örümcek ısırığından kaynaklanan iltihap ve kaşıntıların azaltılmasında yardımcıdır. Jel ayrıca bir örümcek tarafından ısırılan alanda anında soğutma etkisi sunar. Aloe Veranın örümcek ısırmalarında rutin kullanıma geçmesi için henüz kesin bir kanıt bulunmamaktadır. Bu yüzden bu geleneksel tedavi uygulanmadan önce eğer mümkünse bir uzmanın tavsiyesini almak gerekmektedir. 

Patates örümcek ısırığının bir sonucu olarak ortaya çıkan ağrının ve şişliğin azaltılmasında yardımcı olabilir. Araştırmacılar, patates kabuklarında örümcek ısırığının enflamatuar etkisine karşı koyabilecek bazı bileşikler olduğu yönünde çeşitli araştırmalarda kanıtlar göstermişlerdir. Aynı zamanda bu uygulama yara yerinin soğutulmasında da etkilidir. Fakat aynı aloe vera da olduğu gibi bu tarz geleneksel tedaviler kullanılmadan önce sağlık profesyonellerine danışılmalıdır. 

Örümcek Isırığına Ne İyi Gelmez? 

Örümcek ısırığı sonrası oluşan yaranın temiz tutulmaması, ısırığın ardından yaraya sıcak kompres yapılması gibi şeyler yaranın enfeksiyon kapma riskini arttıracağından iyi gelmemektedir.

Ayrıca ısırığın olduğu bölge mümkün olduğunca kaşınmamalıdır. Bu da yarayı tahriş etmekte veyahut yara oluşmayacaksa bile oluşmasına sebebiyet verebilmektedir. 

Bununla birlikte ısırılan bölgeyi kanatmak, bıçakla kesmek veya o bölgeye etkinliği bilinmeyen herhangi bir şey sürmek gibi şeylerden kesinlikle kaçınılmalı, ne yapılması konusunda bir uzmandan yardım istenmelidir.

Örümcek Isırığı İlaçları 

Örümcek ısırıklarında genellikle panzehirlerdense destek tedavisi tercih edilmektedir. Isırıkların çok büyük bir çoğunluğunda ağrı kesiciler ve antialerjik ilaçlar yeterli olmakta sadece çok küçük bir yüzdesinde antivenomlara başvurulmaktadır. Latrodectus antivenomu bu anti venomlardan biridir. Karadul ısırıklarında kullanılmaktadır. Bu antivenom çok yüksek anafilaksi (ölümcül alerjik reaksiyon) riski taşımaktadır. Bu nedenle verilmeden önce kar-zarar hesabı yapılmalıdır.

Kaşıntı veya alerjik reaksiyonları hafifletmek için antihistaminikler (difenhidramin gibi) tercih edilir. Antihistaminikler yaranın büyüklüğü ve belirtilerin şiddetine göre çeşitli formlarda verilebilmektedir. Daha hafif atlatılan durumlarda yüzeyel etki için krem şeklinde preparatlar, sistemik belirtilerin varlığında ve yüksek alerjik reaksiyon şüphesinde direk olarak dolaşıma verilebilen preparatlar tercih edilir. Antihistaminik grubu ilaçlar sistemik olarak alındığında (ağız, kas içi veya damar içine) sedasyon (uyku hali) yapabilirler. Bazı durumlarda bunlara ek olarak veya bunlar yerine yine antialerjik etkisi olan steroid türevi ilaçlar tercih edilebilmektedir.

Örümcek ısırıklarında şişliği ve ağrıyı azaltmak için ağrı kesiciler kullanılmaktadır. Genellikle ibuprofen gibi non-steroid bir ağrı kesici ilaç tercih edilir. Ağrı kesiciler de yüzeyel olarak veya sistemik olarak verilebilmektedir. Verilecek tedavi hastanın genel durumuna, eşlik eden hastalıklarına ve belirtilerin şiddetine göre değişiklik gösterebilmektedir. Örneğin böbrek fonksiyonları korunmak istediğinde daha çok karaciğerlerden atılan parasetamol grubu ilaçlar tercih edilebilmekte, ağrı çok şiddetli olduğu durumlarda ise morfin türevi opioid ağrı kesiciler tercih edilmektedir.

Ayrıca bakteriyel enfeksiyon riskine karşılık antibiyotik kullanılabilir. Deri bütünlüğü bozulan her durumda enfeksiyon riski artar. Büyük yaralarda bazen bir enfeksiyon gelişmeden antibiyotik başlanabilmektedir. Genellikle penisilin veya sefalosporin türü ilaçlar ağızdan alınabilen formlarıyla başlanmaktadır.

Hamilelikte Örümcek Isırığı 

Alerjiler, iltihap ve yara izleri örümcek ısırığının bazı belirtileridir. Hamileyken, belirtiler daha tehlikeli bir hal alabilir. Örümceğin türüne göre farklı zehirler vücuda geçebilir ve bu zehirler anne ve gelişmekte olan bebek için kötü komplikasyonlara yol açabilir.

Çoğu örümcek ısırığının zararsız olması muhtemeldir. Akdeniz münzevi örümceği veya karadul gibi bazı örümcek ısırıkları ciddi hastalıklara (anafilaktik şok gibi) veya ölüme yol açabilir. Bunlar hamilelikten bağımsızdır ancak oluşan semptomlar hamilelikte risk kabul edilebilir. Bu yüzden örümcek ısırığının hamilelikte ciddiye alınması gerekmekte ve profesyonel yardım almada daha itinalı davranılmalıdır.

Çocuklarda Örümcek Isırığı

Çocuklar böcekler ve örümceklere elleriyle dokunmaya veya ellerine almaya daha meyillidirler. Bu da onların bu tarz ısırıklara ve sokmalara daha çok maruz kalmalarına neden olur. Yaşanılan bölgede zehirli örümceklerin veya böceklerin de yaşadığı biliniyorsa çocuklar bu canlılardan uzak durmaları konusunda mutlaka uyarılmalıdır.

Çocuklarda örümcek ısırığını teşhis etmenin en belirgin yolu, örümceğin çocuğu ısırdığını görmektir. Bir çocuğun bir örümcek tarafından ısırıldığından emin olmak zor olduğu için, ne tür bir örümceğin onu ısırdığını belirlemek daha da zor olabilir. 

Örümcek ısırığının belirtileri diğer birçok böcek ısırığıyla ve çeşitli deri hastalıklarıyla sıklıkla benzerlik gösterir. Tedavi ve takip erişkindekilere benzerdir. Isırık izine benzeyen bir yara fark edildiğinde çocuklara bu yaranın ne zaman oluştuğu sorulmalı ve herhangi başka bir şikayetinin olup olmadığı araştırılmalıdır. Eğer çocuğun zehirli olduğu düşünülen bir örümcek tarafından ısırıldığı düşünülüyorsa vakit kaybetmeden hastaneye gidilmelidir

Örümcek Isırığı için Hangi Doktora Gidilir? 

Isırmanın zehirli bir örümcek olup olmadığından emin olunamıyorsa, ısırılan kişi, ısırık bölgesinde şiddetli ağrı, kararma veya büyüyen bir yara gözlemliyorsa, nefes almakta zorluk çekiliyorsa vakit kaybedilmeden acil servise başvurulmalıdır. Eğer mümkünse örümcek fotoğraflanmalı veya uzmanlara gösterilmek üzere birlikte getirilmelidir