Arı Sokması

Arı Sokması Nedir?

Arılar, zar kanatları olan bir böcek türüdür ve arka kısımlarında bulunan sivri iğneleri aracılığıyla insanları sokabilirler. Arı sokması durumu insanların hayatlarında en sık karşılaştığı böcek sokması türüdür. Arıların “venom” adı verilen bir zehirleri vardır ve bu zehirlerini bedenlerindeki zehir kesesi içerisinde taşırlar. Arı sokması durumunda ise; bu zehri soktuğu kişinin bedenine iğneleri aracılığıyla bırakırlar. “Venom” adı verilen bu zehir türü, bazı kişilerde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilirken bazılarında ise herhangi bir sorun gözlemlenmez.

Arı Sokması Belirtileri

Arı sokması durumunda alerjik bir reaksiyon – tepkime olmadığı taktirde, hemen hemen her bireyde aynı belirtiler gözlemlenir. Bunlar;

• Arı sokmasının oluştuğu yara yerinde acı hissi
• Ciltte meydana gelen hafif kızarıklık
• Küçük kaşıntı
• Ciltte meydana gelen hafif şişlik
• Arı sokmasının oluştuğu yara yerinde hafif kabarıklık şeklinde sıralanabilir.

Arı Sokması Alerjisi

Bu alerji türü, arı sokmasını takiben “venom” adı verilen zehirin arının iğnesi aracılığıyla kişiye transfer edilmesinin ardından gelişebilir. Herkeste görülen bir şey değildir. Yani her arı sokması sonucunda alerjik reaksiyon – tepkime gelişecek diye bir durum söz konusu değildir. Yalnız, öngörülemeyen bir durum olduğunu da unutmamak gerekir.

Genellikle arı tarafından sokulan bir kişinin vücudunda; yara yerinde ortaya çıkan ve kısa sürede geçen, kalıcı olmayan kızarıklık durumu, kaşıntı, hafif şişlik, hafif ağrı ve yanma hissi görülür. Bunlar arı sokması sonrasında karşılaşılabilecek olgulardır. Herhangi bir tıbbi tedaviye gerek duyulmaksızın, iğnenin çıkarılması ve buz ile baskı  yapılması ile kısa sürede tedavi sağlanır.

Bazı kişilerde ise bu durum bu kadar basit olmamaktadır. Arı sokmasının olduğu yara yerindeki şişlik süre içerisinde giderek artacak ve şişliği takiben de vücudun diğer bölgelerinde de reaksiyonlar – tepkimeler görülmeye başlanacaktır.

“Alerjik şok” tablosu olarak adlandırılan bu durumda arı sokması yaşayan kişide;

• Nefes darlığına bağlı olarak nefes alıp verememe
• Şiddetli şişlikler – özellikle dil, boğaz ve yüz bölgesinde
• Ani bayılmalar
• Bulantı ve bulantıyı takiben kusma durumu
• Solunum esnasında hırıltılar, ses kısılması durumu
• Karın ağrısı
• Bağırsak sisteminde problemler – ishal
• Şiddetli kaşıntı
• Şiddetli kızarıklık
• Tansiyon düşüklüğü
• Kalp çarpıntıları gibi durumların görülmesi de muhtemeldir.

Bunların içerisinde en tehlikeli ve hayati risk taşıyan durumlar olarak nitelendirilebilecek olanlar ise ses kısıklığı, boğaz bölgesinde ve dil bölgesinde şişme, tansiyon düşmesidir.

Arı sokması durumu sonrasında bu belirtilerden bir veya bir kaçını yaşamış olan kişiler, alanında uzman bir alerji doktoru ile iletişime geçerek tedavilerinin yapılmasını sağlamalıdır. Bu kişilere bazı alerji testleri uygulanarak reaksiyonlarının – tepkimelerinin olup olmadığı ya da ne düzeyde olduğu kontrol edilerek en uygun tedavi yöntemi belirlenecektir.

Arı Sokmasının Nedenleri

Arı sokmasının nedenleri arasında özellikle gösterilebilecek bir etken bulunmamaktadır. Arıların çiçek kokularına daha çok tepki gösterdikleri bilinmektedir. Genellikle çiçekler aracılığıyla, çiçeklerin polenlerini kullanarak bal yapan arılar çiçek kokusu duyduklarında harekete geçerler. Çiçek kokulu bir parfüm veyahut tatlı aromalı bir parfüm kullanıyorsanız arıların ilgisini çekmeniz muhtemeldir.

Arı Sokmasında Yapılması Gerekenler

Yaz ayları içerisinde sıklıkla yaşanan sağlık sorunlarından bir tanesi arı sokması durumudur. Böyle bir durumla karşı karşıya kaldığımızda yapılması gerekenler aslında hayati önem taşımaktadır.

Dikkat edilmesi gereken en önemli nokta ise arı sokması sonrasında herhangi bir mide bulantısı, kendini halsiz veya güçsüz hissetme durumu, nefes alıp vermede zorluk gibi şeyler hissediliyorsa; mutlaka bir sağlık kuruluşuna gidilerek tedavinin gerçekleştirilmesinin sağlanmasıdır. Arı sokmasında ilk müdahale önemlidir.

• Öncelikle, arının soktuğu yerde bulunan iğnenin yara içerisinden çıkarılması gerekmektedir. Çok derine girmiş bir iğne söz konusuysa, cımbız türevi bir alet kullanarak çıkartılabilir. Arı sokmasının olduğu yara yerinde iğne kalırsa, bir sağlık kuruluşuna başvurarak çıkarttırılmalıdır. Kaldığı yerde şişliğin daha da fazla olmasıyla birlikte, ağrıya sebep olacaktır.
• Sonrasında, arının sokmasıyla oluşan yara yeri muhakkak sabun ve su ile yıkanarak temizlenmelidir.
• En son olarak ise yara yerinizin üzerine buz uygulaması yapılarak ve yüksekte tutularak şişmesinin önüne geçilmeli ya da bir nebze olsun arı sokması şişliğinin azalması sağlanmalıdır.
• Bütün bu işlemler uygulandıktan sonra arı sokmasının olduğu yara yeri iki hafta süre ile muhakkak gözlemlenmelidir. Çünkü arı sokması durumundan sonraki iki haftalık süreci takiben, arı sokması ile karşı karşıya kalan kişinin bedeninde baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme durumu, huzursuzluk hissi, ateş, kaşıntı veya ürtiker durumu ve eklem ağrıları gibi “gecikmiş reaksiyonlar – tepkimeler” görülebilir.

Eğer bir kişinin dilini arı soktuysa, şişmeye başlayan diliniz nefes alıp verme yetinizi de engelleyeceği için paniğe kapılmadan acil bir şekilde bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Aksi taktirde nefes alamayarak boğulmaya ne hatta daha da ciddi boyuta ulaşarak ölüme neden olur.

Yine baş, kafa ve boyun bölgesi de arı sokmalarında ciddi önem taşımaktadır. Bu bölgelerde gelişen arı sokması durumlarında “anafilaksi” adıyla bilinen ve ani bir şekilde ortaya çıkan alerji durumu ihtimalleri oldukça fazladır ve ölüm riskini de kendisiyle birlikte ortaya çıkarır.

Arı Sokmasında Vücudumuzun Tepkileri

Arı sokması durumunda bedenimiz farklı tepkimeler ve yan etkiler ile kendini gösterecektir. Bunlardan birincisi “lokal reaksiyon – tepkime” durumudur. Bu durumda;

• Arı sokmasının olduğu yara yerinde şişkinlik durumu gelişir.
• Arı sokmasının olduğu yara yerinin yakınındaki komşu eklem bu durumdan etkilenebilir.
• Arı sokması bütün vücudu etkileyecek olan bir duruma neden olmadan sonlanır.
• Arı sokması sonucunda kişinin bedeninde ciddi olarak nitelendirilebilecek bir lokal reaksiyon – tepkime gelişmişse, aynı kişinin bir daha arı sokması durumu ile karşı karşıya kalmasında sistemik bir tepkime ile karşılaşılabilir ve bu durumun sonucunda da hayati risk taşıyan bir durum oluşabilir.

Arı sokması sonucunda karşılaşılabilecek bir diğer durum ise “toksik reaksiyon – tepkime” olarak adlandırılan durumudur. Bu durumda;

• Arı sokmasının birden fazla arı tarafından yapılmasıyla gerçekleşir.
• Arı sokması durumu ile karşı karşıya kalan kişinin bedeninde alerjik reaksiyonlara – tepkimelere benzer durumlar görülür. 
• Arı sokması sonrası mide ile ilgili, sindirim sistemi ile ilgili sıkıntı yaşanır.
• Arı sokması sonrası bağırsak sistemi ile ilgili sıkıntı yaşanır.
• Arı sokması sonrasında nefes darlığı söz konusu değildir.
• Arı sokması sonrasında halk arasında “dabaz” olarak da bilinen, ateşli ve kaşıntılı kabartı olarak tanımlanabilen “ürtiker” durumu görülmez.
• Gerçek alerjik reaksiyonlar – tepkimeler söz konusudur. Bu tepkimeler hafif düzeyde de olabilir, arı sokan kişiyi ölüme de götürebilir. Bu denli hayati önem taşır.
• Arı sokmasının gerçekleştiği zaman ile alerjik reaksiyonların – tepkimelerin ortaya çıktığı zaman arasındaki süre çok önemlidir. Bu süre ne kadar kısa olursa, sorun da o kadar büyüktür veya ciddidir denebilir.
• Arı sokması sonrasında kişide öksürük gözlemlenebilir, öksürüğü takiben nefes darlığı durumu da gelişebilir. 
• Arı sokması sonrasında kişinin gözlerinde kaşıntı oluşabilir.
• Arı sokması sonrasında kişide halk arasında “dabaz” olarak da bilinen, ateşli ve kaşıntılı kabartı olarak tanımlanabilen “ürtiker” durumu görülebilir.
• Arı sokması sonrasında kişinin tansiyonunun düşmesi söz konusu olabilir.
• Arı sokması sonrasında kişide kalp durması ile karşılaşılabilir. 

Arı Sokması Tedavisinde Kullanılacak İlaçlar

Arı sokması durumunda ilaç kullanmak için, her hastalıkta olduğu gibi öncelikle bir doktora başvurulması ve doktorun reçete ettiği ilaçları kullanmak gereklidir. Çok büyük bir enfeksiyon durumu söz konusu olmadığı taktirde doktorunuz tarafından size antibiyotik reçete edilmeyecektir. Genellikle herhangi bir alerjik durumu önleyebilmek adına bir alerji ilacı, ateşinizin oluşma ihtimaline karşılık bir ateş düşürücü ve yara yerinizde oluşan ağrıyı önlemek için ağrı kesici reçete edilecektir. Bu şekilde, arı sokması ile vücutta oluşabilecek olan hafif tepkimelerin önüne geçilmesi hedeflenir.

Yalnız arı sokması sonrasında oluşan herhangi bir mide bulantısı, kendini halsiz veya güçsüz hissetme durumu, nefes alıp vermede zorluk gibi durumlar yaşanması oluşan ciddi tepkilerin habercisidir.  Bu durumlarda tedavinin başlamasını sağlamak için ivedilikle hastaneye başvurulmalıdır.

Acile başvuran hastaya, öncelikle havayoluna bakılmalı, havayolunun tıkanması durumunda güvende olabilmek için hastaya maske ile oksijen verilmelidir. Hastaya damar yolu açılır ve damar yolu içinden hastanın nefes almasını kolaylaştırmak için albuterol, vücutta oluşan iltihabı azaltmak için antihistaminik ve vücudun verdiği genel alerjik tepkimeyi azaltmak için adrenalin verilir.

Arı Sokmasına İyi Gelebilecek Alternatif Yöntemler

Ülkemizde genellikle bal arısı sokması durumu ile karşı karşıya gelinmektedir. Bal arıları bir kere sokarlar ve sonrasında ise ölürler. Yaban arısı ya da yabani sokması durumu ise nadir karşılaşılan bir durumdur fakat bal arısına göre daha büyük hayati tehlikelere yol açabilir. Yaban arıları oldukça saldırgan arılardır ve bir kere değil defalarca sokabilirler. Sarıca arı sokması ve eşek arısı sokması, yaban arılarının bir türünü oluşturur. Bu tür içerisinde kraliçe arı da vardır. Siyah arı sokması, kızıl arı sokması gibi farklı farklı arıların ısırması ile ortaya çıkan durumlar ile de karşılaşılabilir.

Arı sokması durumu ile karşılaşıldığında halk arasında yaygın bir şekilde uygulanan bazı yöntemler vardır.

• Buz uygulaması: Yaranın şişmesini önlemek amacıyla yapılabilir, yapılmalıdır. Dikkat edilmesi gereken nokta ise buzun direkt olarak tene temas etmemesidir. Bir bez yardımı ile yapılmalıdır. Direkt temas yaşanırsa, ten üzerinde ciddi yanıklara neden olabilir.
• Bal uygulaması: Bal uyuşturucu bir etkiye sahiptir. Bu sebeple arı sokmasının olduğu bölgeye direkt olarak bir tabaka halinde sürülmesi durumunda acıyı hafifleterek zehrin çıkarılmasına yardımcı olur.
• Macun uygulaması: Su ve karbonat karışımından elde edilen macunun arı sokmasının olduğu bölgeye direk olarak sürülmesi ile hissedilen acının hafifletilmesine yardımcı olunur.
• Diş macunu uygulaması: Uyuşturucu etkisi olan diş macunu, arı sokmasının olduğu bölgede karıncalanma hissi yaratacaktır ve böylelikle kaşınmanın şiddetini azaltmaya yardımcı olacaktır. 
• Karbonatlı su uygulaması: Arı sokmasının olduğu bölgedeki yarayı temizlemek için kullanılabilir. Karbonatın enfeksiyon kurutma özelliği vardır. 
• Soğan uygulaması: Enfeksiyonlu olarak nitelendirilen yara türünde halk arasında yaygın bir şekilde kullanılan bir yöntemdir. Ortadan ikiye kesilmek suretiyle yara üzerine iç kısmı gelecek şekilde yerleştirilip sürülerek yapılır. Arı sokmasında ortaya çıkacak olan enfeksiyonu alarak zehri temizleyeceğine inanılır. Tıbbi bir yöntem değildir. 
• Lavanta çiçeği yağı: Arı sokmasının olduğu bölgeye direkt olarak birkaç damla damlatılması durumunda zehrin alınmasını kolaylaştırır. 
• Yoğurt uygulaması: Arı sokmasının olduğu bölgede oluşan yanma hissini ve ağrıyı azaltacak olan bir diğer yöntemdir. 
• Sarımsak uygulaması: Enfeksiyonlu olarak nitelendirilen yara türünde halk arasında yaygın bir şekilde kullanılan bir diğer yöntemdir. Ezilerek yara üzerine sürülmesi suretiyle uygulanır. Arı sokmasında ortaya çıkacak olan enfeksiyonu alarak zehri temizleyeceğine inanılır. Tıbbi bir yöntem değildir.
• Amonyak uygulaması: Arı sokmasının olduğu bölgeye damlatılarak zehrin çıkarılmasına ve bölgede oluşan ağrının hafifletilmesine yardımcı olur. 
• Elma sirkesi uygulaması: Bir bez parçası ya da pamuk yardımıyla yara üzerine az miktarda elma sirkesi sürerek arı sokmasının olduğu bölgede oluşan ağrının hafifletilmesine ve kaşıntının azaltılmasına yardımcı olur.

Arı Sokmasının Faydaları

Yaz aylarında sıklıkla karşılaştığımız bir durum olan arı sokmasının zararlarına en olarak birçok hastalığa da iyi geldiği bilinmektedir.

• Eklem iltihabı tedavisinde etkilidir. Arı zehri olarak bilinen “venom”, arının kesesinde taşıdığı bir zehirdir. Sokma esnasında iğnesi aracılığı ile soktuğu kişiye transfer eder. Bu zehrin eklem iltihabı üzerinde hem tedavi etmeye yönelik hem de önlemeye yönelik bir etkisi vardır. Eklem iltihabına bağlı olarak görülen ağrıları en aza indirger. Çünkü zehrin içerisinde bulunan doğal moleküller - tanecikler, insan vücudunda iltihabi durumlarda devreye giren hormonların seviyesini arttırır.
• Romatizma hastalıkları yaşayan kişilere iyi gelir. 
• Felç problemi yaşayan kişilere iyi gelir.
• Kan dolaşımını hızlandırır.
• Astım tedavisinde etkilidir.
• MS adıyla bilinen kas hastalığının tedavisinde etkilidir.
• Vücudun savunma mekanizmasını güçlendirir.

Arı Sokmasında Hangi Doktora Gidilir?

Arı sokması durumunda her bireyin vücudunda farklı farklı sonuçlar görülecektir. Fakat dikkat edilmesi gereken noktalar. Arının soktuğu bölgenin dil, baş, boyun kısmında olması durumunda oluşacak olan şişliğin, kişinin nefes alıp vermesine engel olması durumu ile karşı karşıya kalınabilir. Böylesi bir durumda, kişinin alerjik bir reaksiyon gösteriyor olması durumunda zaman kaybetmeden ivedilikle bir sağlık kuruluşunun acil servisine başvurulması gerekmektedir.

Sonrasında ise alanında uzman bir alerji uzmanı ile iletişime geçilerek hastalığın tedavisi sağlanmalıdır.