Ses Kısıklığı

Ses Kısıklığı Nedir?

Normal bir kişinin ses seviyesinde meydana gelen anormal olarak nitelendirebileceğimiz ani ses kısıklığı durumu; oldukça yaygın şekilde görülen bir sağlık problemidir.

Ses kısıklığını bir hastalık olarak nitelendirmek doğru değildir çünkü ses kısıklığı yalnızca bir belirtidir. Bu durum kişinin sesinin pürüzlü, çatallı, zayıf, kısık ve titrek bir kalitede oluşu halidir. Yani sesin yüksekliğini ve sesin tonunu doğrudan etkisi altına alır. Genellikle kişinin boğaz bölgesinde yaşanan boğaz kuruluğu hissi, kaşıntı hissi de ses kısıklığına eşlik eden sağlık problemleridir.

Çoğunlukla kalıcı değildir, geçicidir ve kısa süre içerisinde yaşanıp biter. Kalıcı olduğu durumlarda ise muhakkak ciddiye alınması gereken bir durumdur. Çünkü gırtlak kanseri gibi kötü ve tehlikeli hastalıkların belirtisi niteliğinde olması muhtemeldir.

Ses Kısıklığı Neden Olur?

İnsan vücudunda ses üretmekle ve oluşturmakla görevli kısımları olan bir ses kutusu bulunmaktadır. Genellikle seste meydana gelen değişikliklerin kaynağı, bu ses kutusunda görülen hasarlar veya işlev bozukluklarıdır. Ses kutusu içerisinde bulunan ve “vokal kıvrımları” adı verilen kısım ses üretir. Konuşma işlevinin tamamlanması için gerekli olan ses üretimi, insan bedeninde gerçekleşen psikomotor hareketlerin önemli ve vazgeçilemez nitelikte olan bir parçasıdır.

Gırtlak yani tıp literatüründeki ismiyle “larinks”, iç ve dış kaslar tarafından tamamen hareket ettirilebilen ve birbirine bağlarla bağlanmış nitelikte olan kıkırdaklardan meydana gelir ve özünde ses oluşturma işleminden çok uzaktadır. Hava yollarını açık tutma göreviyle yükümlü olan “larinks” yani gırtlak bir kapakçık niteliğinde çalışır.

Sesin oluşumu görevini üstlenmiş olan 3 ana faktör ise;

• akciğerler
• ses telleri – vokal kordlar
• sesin şeklini verenler yani dil, çene kasları ve dudak şeklinde sıralanabilir. 

“Vokal kordlar” olarak adlandırılan ses telleri, gırtlakta bulunan ses kutusunun önemli bir parçasıdır. Böylelikle herhangi bir hasar alması, tahrişe uğraması ve buna bağlı olarak da görevini yerine getirememesi yani düzgün çalışamaması durumunda ses kısıklığı durumu yaşanır. Ses tellerinin arasında “rima glottis” ismi ile bilinen bir boşluk varlığı söz konusudur. Sesin oluşması için ses telleri devreye girer ve birleşerek aradaki bu boşluğu kapatırlar. Ses kısıklığı durumunun temel nedeni ise, ses oluşması esnasında bu boşluğun yeterli ve düzgün bir şekilde kapanmamasıdır.

Ses Kısıklığı Nedenleri Nelerdir?

Ses kısıklığı hastalığının oluşumunu hızlandıracak ve doğrudan ses kısıklığına sebebiyet verebilecek durumlar aşağıdaki gibidir.

• Grip –üst solunum yolunda meydana gelen viral bir enfeksiyondur ve akut larenjit durumunu ortaya çıkarır. Akut larenjit; enfeksiyona bağlı olarak gırtlakta meydana gelen iltihabi durum olarak nitelendirilebilir. 
• Nezle – üst solunum yolunda meydana çıkan viral bir enfeksiyondur.
• Ses tellerinde yaşanan felç durumu – bu durumda ses telleri hareketini sağlayamadığı için ses çıkmayacaktır.
• Sigara tüketimi
• Geniz akıntısı – genellikle alerjik durumlara ve iltihaplanmalara bağlı olarak görülmektedir.
• Alerjiler
• Gebelik durumu
• Psikolojik faktörler
• Yaşlılık hali
• Genetik sendromlar
• Doğum kontrol haplarının kullanılıyor olması
• Asit reflü – bu durumda mide içeriği yemek borusuna geri kaçar ve bu sebeple ses kısıklığı ile boğazda tahriş meydana gelir.
• Şiddetli kusma hali
• Kafein içeren kafeinli içeceklerin sıklıkla tüketiliyor olması
• Alkol içeren alkollü içeceklerin sıklıkla tüketiliyor olması
• Sesin yanlış kullanımı - çığlık atma durumu, bağırma durumu, şiddetli ağlama durumu gibi hallerde ses telleri çok yoğun bir şekilde kullanılır ve buna bağlı olarak da yıpranır.
• Şarkı söyleme durumu – özellikle uzun süreli olarak şarkı söyleme esnasında, ses tellerinin yıpranması söz konusu olur.
• Gırtlak bölgesine alınan darbeler – herhangi bir trafik kazası ya da başka mücbir bir sebepten dolayı gırtlak bölgesine darbe alınması durumunda, burada bulunan ses kutusu da hasar görebilir. 
• Kalpten çıkan en büyük damar olma özelliğine sahip olan aortta meydana gelen anevrizmalar ve keseleşme durumu
• Toksik nitelikli maddelerin – kimyasal maddelerin solunuyor olması ve bu sebeple de tahrişin meydana gelmesi
• Tiroid bezinde meydana gelen işlev bozuklukları ve buna bağlı olarak da düzgün nitelikte çalışmıyor olması durumu
• Öksürmek – aşırı derecede ve yoğun bir şekilde yaşanıyor olması
• Ses tellerinde meydana gelebilecek iyi huylu nitelikteki nodüllerin, kistlerin ve poliplerin varlığı ve bunlarda görülebilecek aşırı büyümeler 
• Bazı kanser türlerinin varlığı (özellikle boğaz kanseri, tiroid kanseri ve akciğer kanseri gibi)
• Ergenliğe geçiş döneminde olunması (özellikle erkekler için)
• Nörolojik durumlar (inme, Parkinson – kasları zayıflatarak ses oluşumunu olumsuz yönde etkiler)
• Cerrahi travmaların varlığı – herhangi bir sebebe bağlı olarak anestezi uygulamak amacı ile boğaz bölgesine entübasyon tüpü takılarak solunumun sağlanması durumundaki gibi bazı maddelerin yerleştirilmesi hali veyahut endoskopi işlemi sırasında kullanılan malzemenin çok nadirde olsa tahribata neden olması durumu

Ses Kısıklığı Teşhisi

Öncelikle ses kısıklığı probleminin ne kadar süredir devam ettiği ve bu esnada yaşanan diğer rahatsızlıkların olup olmadığına dair detaylı bir hastalık hikayesi alınmalıdır. Alınan bilgiler doğrultusunda çeşitli tanı yöntemleri kullanılacaktır, bu sebeple hastalığın bütün detayları oldukça önemli niteliktedir. Ses kısıklığı probleminin tanısı esnasında genellikle larinks muayene aynaları ve bazı endoskopik nitelikli cihazların kullanımı tercih edilir. Laringostroboskopi ise diğer tanı yöntemleri denendikten sonra herhangi bir sonuca ulaşılamaz ise tercih edilen bir uygulamadır. Bu uygulama ile ameliyathane şartları altında bir mikroskop yardımı ile ses telleri üzerinde oldukça detaylı bir inceleme yapılır. Biyopsi ise şüpheli bir durum ile karşılaşıldığında, yani hastanın ses kısıklığının kanser belirtisi olup olmadığının kontrol edilmesinin gerekli olduğu durumlarda tercih edilir.

Akciğer grafisi, bilgisayarlı tomografi ile inceleme, manyetik rezonans ile görüntüleme – MRG, sinüzit filmleri, bazı alerji testleri de uygulanabilecek yardımcı tetkikler arasında yer almaktadır.

Ses Kısıklığı Tedavisi

Ses kısıklığı tedavisinde hemen hemen her hastalıkta olduğu gibi altta yatan temel nedenin doğru bir şekilde tespit edilmesi, oldukça önemli bir faktördür. Doğru teşhisi takiben izlenecek tedavi yöntemleri ve destekleyici uygulamalar ise şu şekildedir.

• Öksürük önleyici nitelikteki ilaçların kullanımı uygundur. Böylelikle akut faranjit durumu da birlikte seyrediyorsa, tahrişin mümkün olan en üst seviyede önüne geçilmesi hedeflenebilir.
• Nemlendirilmiş hava solunması sağlanabilir. Bunun için özel olarak üretilmiş olan buhar makineleri veyahut ev içerisinde kullanımı uygun olan hava temizleyici cihazlar kullanılabilir.
• Mümkün olan en az ve kısık şekilde konuşma ile ses telleri ve ses yapısı genel olarak dinlendirilmeye alınabilir. Böylelikle oluşacak olan tahrişin önüne geçilecektir. Aksi takdirde yoğun kullanıma bağlı olarak ses telleri kanaması söz konusu hale gelebilir ve bu da ciddi yaralanmalara sebebiyet verir.
• Sigara tüketiminin en aza indirilmesi ve hatta mümkün ise tamamen bırakılması uygun bir durumdur. 
•  “GÖRH” olarak adlandırılan ve gastroözofageal reflü olarak açılımı yapılan rahatsızlık, alerji sorunu veya tiroid problemi gibi sebeplere bağlı olarak yaşanan bir durum var ise; önce bu sorunları ortadan kaldırmak için gerekli ilaç tedavileri uygulanır.
• Düşük güçlü lazer tedavisi yani “DGLT” – “LLLT” ise yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Bu tedavide uzman kişiler tarafından, hasar almış dokulara ışınlar verilmesi eylemi gerçekleştirilir. Bu ışınlar genellikle infrared yani kızılötesi niteliktedir.

Ses Kısıklığına Ne İyi Gelir?

Ses kısıklığı problemi genellikle akut larenjit problemine bağlı olarak görülen bir durumdur. Bu sebeple, akut larenjit tedavisine ek olarak uygulanabilen ve iyi gelen bitkisel yöntemler, ses kısıklığına da iyi gelir.

• Sigara tüketiminin en aza indirilmesi ve mümkün ise hiç kullanılmaması
• Alkol tüketiminin en aza indirilmesi ve mümkün ise hiç kullanılmaması
• Midenin tam dolu olmasından kaçınılması ve çok yemek yenmemesi
• Bol miktarda su tüketimi yapılması
• Yemek yedikten hemen sonra yatar pozisyona geçilmemesi
• Uyurken yüksek bir yastık kullanılmaması 
• Konuşma esnasında mümkün oldukça diyaframın kullanılması
• Uzun süreli ve yüksek sesle konuşmalardan kaçınılması gibi durumlar ses kısıklığına iyi gelecek niteliktedir.

Bunlara ek olarak evde uygulayabileceğiniz bazı basit yöntemler ise aşağıdaki gibidir.

• Kuruluk hissine karşı boğaz bölgesini nemlendirme, yaşanan ağrıyı hafifletme ve öksürüğü azaltabilme amacı ile boğaz pastili kullanımı etkili olacaktır. Özellikle ekinezya, bal, limon ve yeşil çay gibi içerikli boğaz pastilleri rahatlama sağlayacaktır.
• Geleneksel ve alternatif tıpta sıklıkla kullanılan ve bir çok rahatsızlığın tedavisinde olumlu bir rolü olduğuna inanılan zencefil kökü kullanımı da etkili olacaktır. Tahriş edici nitelikteki kuru öksürüğü bastırır ve böylelikle ses kısıklığının giderilmesini destekler. 
• Zeytinyağı tüketimi oldukça yaygın bir yöntemdir. Bir miktar su, zeytinyağı, limon ve bal karışımı etkili olacaktır. 
• Bitki çayları tüketmek de etkili olacaktır. Özellikle ballı ve papatyalı bitki çayı tüketimi, içerdiği antioksidan maddeler aracılığı ile hem bağışıklık sistemini güçlendirecek hem de antienflamatuar özelliği sayesinde iltihap oluşumunu da önleyecektir.
• Ilık su içerisine bir miktar tuz ekleyerek gargara yapmak da oldukça yaygın bir şekilde kullanılan yöntemlerdendir. Boğaz bölgesinde hissedilen ağrıyı ve tahrişi gidermeye yardımcı olacaktır. 
• Elma sirkesi, antimikrobiyal özelliklere sahiptir. Böylelikle vücudun herhangi bir enfeksiyon ile savaşmasına yardımcı olur niteliktedir. Bir miktar su içerisine eklenip bal ile tatlandırıldıktan sonra gün içerisinde tüketilmesi uygundur.
• İçerisinde bulunduğunuz ortamdaki havanın nemli olması ya da nemlendirilmesi de oldukça önemlidir çünkü uzun süreli olarak kuru bir havanın solunmasına maruz kalma halinde boğaz bölgesinde tahriş söz konusu olacak ve bu tahrişe bağlı olarak da ses kısıklığı meydana gelecektir. Bu yüzden bir buhar makinesi aracılığı ile ya da daha basit bir şekilde kalorifer peteklerine ıslak havluları asılması sureti ile, içerisinde bulunulan odanın havasının nemlendirilmesi oldukça etkili olacaktır. 

Ses Kısıklığına Ne İyi Gelmez?

Ses kısıklığına iyi gelmeyen durumları;

• Sigara tüketiminin yapılıyor olması
• Alkol tüketiminin yapılıyor olması
• Aşırı miktarda yemek yenmesi ve midede oluşturulan tam doluluk hissi
• Yemek yedikten hemen sonra yatar pozisyona geçilmesi
• Su tüketiminin yetersiz ve az miktarda olması
• Konuşma sırasında diyaframın kullanılmaması ve farklı farklı tonlamaların yapılıyor olması
• Uyurken yüksek yastık tercih edilmesi durumu
• Uzun süreli olarak yüksek sesle konuşulması şeklinde listelemek mümkündür.

Ses Kısıklığı İlaçları

Ses kısıklığı problemi ile karşı karşıya gelindiğinde öncelikle doğru zamanlama ile alanında uzman bir doktorun detaylı bir şekilde yapacağı muayeneden geçmek oldukça önem arz etmektedir. Böylelikle hastalığın altında yatan nedenler doğru bir şekilde tespit edilebilecektir. Bunu takiben doktorunuzun uygulayacağı tedavi yöntemleri ve reçete edeceği ilaçlar vasıtası ile tedavi sağlanmış olacaktır.

Ses kısıklığı tedavisinde, altta yatan ciddi bir sağlık sorunu yok ise genellikle bitkisel nitelikli ilaçlar tercih edilmektedir. Bunlar papatya, okaliptüs, kafur ve zencefil gibi şekillerde nitelendirilebilir. Bunlara ek olarak kullanılacak olan tıbbi ilaçlar da flutikazon propiyonat, salmeterol, budesonid, formoterol, flutikazon ve timol gibi etken maddeleri içlerinde barındırabilirler.

Ses Kısıklığı Ameliyatı

Ses kısıklığı probleminde ameliyatın gerekliliği alanında uzman bir doktor tarafından saptanmalıdır. Bu tanı sonrasında, sesin çıkması ve oluşması ile görevli olan ses telleri üzerinde yapılacak bir cerrahi müdahale söz konusu hale gelebilir.

Ses teli üzerinde yapılacak olan ameliyat işlemi, genellikle mikroskobik cerrahi yöntemi tercih edilerek uygulanır. Bu yöntem ile ses tellerinin olduğu bölgeye girilerek, bölgede bulunan ve ses kısıklığına neden olan polip, kist, nodül gibi şeylerin çıkarılması ve bölgenin temizlenmesi sağlanır.

Cerrahi müdahale sonrasında ses kısıklığı durumunun yaşanıyor olması oldukça normaldir. Sesin dinlendirilmesi, hava ile temastan kaçınılması, çok sıcak veya çok soğuk nitelikli içeceklerin tüketilmemesi gibi destekleyici önlemler alınarak yaklaşık 1 hafta gibi kısa bir sürede iyileşme sağlanabilir.

Çocuklarda Ses Kısıklığı 

Gelişme döneminde olan bir çok çocukta, sesin doğru bir şekilde kullanılmamasına hatta sesin nasıl doğru kullanılacağının bilinmemesine bağlı olarak ses kısıklığı problemi sık sık görülebilir niteliktedir. Özellikle erkek çocuklarında, tıp literatüründe “mutasyonel falsetto” ya da “puberfoni” şeklinde adlandırılan bir ses kısıklığı problemi gelişebilir. “Mutasyonel falsetto” veya diğer ismi ile “puberfoni”, ergenlik döneminin bitişinin ardından ısrarlı bir şekilde ergenlik dönemine ait olan sesin kullanımının devam ettirilmeye çalışılması durumudur. Bu durum, sesini yüksek perdeden kullanan erkek çocuklarında daha sık bir şekilde görülmektedir.

Çocuklarda ses kısıklığının tedavisi esnasında cerrahi olarak yapılan bir müdahale yerine, öncelikle ses terapisi uygulaması tercih edilmektedir. Ses terapisi ise alanında uzmanlaşmış bir Dil ve Konuşma Terapisti tarafından yapılmalıdır. Çünkü çocuklarda ses kısıklığı, konuşma probleminden kaynaklanıyor nitelikte olabilir. Aynı zamanda bir Kulak Burun Boğaz Uzmanının varlığını ile de herhangi bir patolojik durumun var olup olmadığı ve bununla birlikte de cerrahi müdahale veyahut ilaç tedavisinin gerekli olup olmadığı kontrol edilir.

Hamilelikte Ses Kısıklığı 

Gebelik döneminde ses kısıklığı problemi birçok farklı etkene bağlı olarak anne adaylarında görülebilir. Akciğerler, ağız boşlukları, burun boşlukları ve ses tellerinde görülen herhangi bir aksaklık durumunda ses kısılması da ortaya çıkabilir niteliktedir. Bununla birlikte faranjit, kronik akciğer rahatsızlıkları, verem hastalığı, akciğerlerde veya ses telleri üzerinde bulunan kitleler, ses tellerindeki iltihaplanmalar veyahut felç durumu, sinüzit, burun tıkanıklığına neden olan kitlelerin varlığı ve nezle gibi basit problemler bile gebelik döneminde ses kısıklığına neden olabilirler.  

Bebeklerde Ses Kısıklığı 

Bebeklerde özellikle yeni doğan bebeklerde ses kısıklığı genellikle sesin doğru kullanımın henüz bilinmemesi ve ağlama durumunun aşırı bir şekilde yaşanıyor olmasına bağlı olarak görülebilecek bir durumdur. Bunlara ek olarak ise bazı alerjik durumlar, reflü, sinüzit, soğuk algınlığı hastalığı, grip, nezle gibi hastalıklar da bebeklerde ses kısıklığı nedenleri arasında gösterilebilir. Neden olan hastalığın tedavisi ile bebeklerde ses kısıklığı sorunu çözülecektir.

Ses kısıklığı için Hangi Doktora Gidilir?

Ses kısıklığı problemi, çok daha başka ve ciddi nitelikte hastalıkların belirtisi olabileceği için yaşanır yaşanmaz doktora gidilmesi en uygunudur fakat genellikle halk arasında, evde uygulanabilecek basit yöntemler denendikten sonra doktora gidilmesi yaygındır.

Boğaz bölgesinde herhangi bir nedene bağlı olmaksızın hissedilen bir ağrı, nefes alma eyleminde zorlanma, öksürme esnasında kan geliyor olması, boyun bölgesinde görülen şişlik, yutkunma eylemi sırasında zorlanma, seste görülen büyük değişiklik gibi durumlar da ses kısıklığına eşlik ediyor ise; hiç zaman kaybetmeden alanında uzmanlaşmış bir Kulak Burun Boğaz Uzmanı ile iletişime geçilerek mümkün olan en kısa süre içerisinde teşhisin konmasının sağlanması ve tedaviye başlanması gerekmektedir.

Özellikle erkek hastaların bu durumları çok daha fazla ciddiye alarak hareket etmesi gerekmektedir. 2 hafta veyahut daha uzun süreli ses kısıklığında, geçmeyen ses kısıklığında; sigara tüketiminin yapılıyor olması, 50 yaş ve üzerinde olma hali gibi durumların da eklenmesiyle birlikte çok detaylı bir gırtlak muayenesinin yapılmasının da gerekliliği ortaya çıkar. Çünkü gırtlak kanseri hastalığının önemli nitelikteki ilk belirtileri arasında ses kısıklığı bulunmaktadır. Her hastalıkta olduğu gibi bu noktada da erken tanı ve tedavi hayat kurtarır niteliktedir.