Güneş Lekesi

Güneş Lekesi Nedir?

Güneş lekesi, cildin genellikle güneş ışınlarına maruz kalan kısımlarında oluşan cilt renginden daha koyu, kahverengi ya da siyaha yakın lekelerdir. İngilizceden dilimize çevrildiği ismi ile karaciğer lekesi (liver spot) olarak da adlandırılabilir. Fakat bunun bir iç organımız olan karaciğerimiz ile ilgisi olmadığı unutulmamalıdır.

Melazma: Kahverengi geniş lekeler olan melazma, 30’lu yaşlardan sonra buğday ve esmer tenli kişilerde görülür. Melazma özellikle yüzün en sık güneş gören kısımlarına simetrik bir şekilde görülen renk koyuluklarıdır. Kadınlarda daha sık görülmesine rağmen erkek vakalar da vardır. Melazmadan bütün ırklar etkilenir ancak derisi koyu renkli olan kişilerde görülme olasılığı daha fazladır. Melazmada en sık görülen tip (%63) olup, yanaklar, alın, burun, dudak üst kısmını ve çeneyi etkiler.

Lentigo: Genellikle, güneşin deride yılların biriktirdiği etkiyle ortaya çıkan lekelerdir ve ise 40’lı yaşlardan sonra ortaya çıkar. Yaşlılık lekeleri olarak da bilinir.

Melazmada daha çok kadınlar etkilenirken, lentigoda ise kadınlar ve erkekler eşit oranda etkilenmektedir. Lentigoda ten rengi açık olan kişiler daha fazla etkilenirken, melazmada daha çok koyu yani ten rengine sahip yani ten rengi buğday ve esmere yakın olan kişiler etkilenir. Her iki lekede de en önemli etken güneş ışınlarıdır.

Güneş Lekesi Belirtileri Nelerdir?

Güneş lekeleri kişiye rahatsızlık verici ya da acı verici değillerdir. Ciltteki lekelerin güneş lekesi olduğu açık kahverengi siyah arasında değişen tonlarda görülen noktalarla anlaşılır. Lekeli bölge cildinizin diğer kısımlarıyla aynı dokuya sahiptir ve çoğunlukla güneşe maruz kalan bölgelerde görülür.

Eğer cildinizde, dokunuzda bir değişiklik olmadan noktalar şeklinde yer yer koyulaşmalar fark ederseniz, bu güneşe yoğun bir maruziyet sonucu veya yaz mevsiminin ardından geliştiyse, gebeyseniz, kullandığınız ilaçların cildinizde farklı renkte lekeler oluşturduğunu fark ettiyseniz, 40’lı yaşların üzerinde de bu şikayetleriniz arttıysa bunlar güneş lekelenmesinin belirtileri olabilir ve dermatoloğunuza başvurabilirsiniz.

Güneş Lekesi Nedenleri Nelerdir?

Güneş lekesi ya da yaşlılık lekeleri, melaninin (cilde renk veren madde) veya cilt pigmentinin aşırı üretilmesi sonucuyla oluşur. Neden geliştiğinin nedeni her zaman tam olarak bilinmemekle birlikte, güneşe maruz kalma veya cilt rengini kozmetik nedenlerle koyulaştırmak için işlem yaptırma gibi ultraviyole (UV) ışığa maruz kalma gibi sebeplerin neden olduğu düşünülmektedir.

Güneş lekesine sebep olan birçok faktör öne sürülmektedir. Bunlar gebelik, oral kontraseptifler (doğum kontrol hapları), östrojen progesteron gibi hormon tedavileri, ultraviyole radyasyon ışınları, kozmetik ürünler, tiroid bezinin çalışmaması, fototoksik (ışığa duyarlı olmaya neden olan) ilaçlar ve antiepileptik (epilepsi tedavisinde kullanılan) ilaçların kullanımı ve stres gibi faktörlerdir. Fakat en önde gelen neden güneş ışınlarıdır.

Cildin aşağıdaki maddeler çoğunluk olmak üzere, güneşe en fazla maruz kalan bölgelerde lekelerin gelişme olasılığı fazladır.

Bu bölgeler:

• Yüz
• Ellerin üst kısımları
• Omuzlar
• Sırtın üst kısmı
• Ön kollar

Güneş Lekesi Teşhisi

40 yaşın üzerindeyseniz, güneşe çok fazla maruziyetiniz olduysa, cildinizin görünümüne göre doktorunuz durumu teşhis eder. Teşhisi doğrulamak için cilt biyopsisine ihtiyacınız olabilir. Eğer doktorunuzun tanıda endişeleri var ise cildinizden bir parça örnek alınması gerekebilir. Bölgesel olarak cildin örnek alınacak kısmı uygulanan ilaç ile hissizleştirir ve doktorunuz deriden küçük bir parça örnek alır. Bunun sonucuna göre cildinizde güneş lekesi veya haricinde bir hastalık olup olmadığını doktorunuz size söyleyecektir.

Dermatologlar cilt hastalıkları konusunda uzmanlaşmışlarıdır. Çoğunlukla cildi görsel olarak inceleyerek teşhis koyabilirler. Bunun yanında siyah ışık veya Wood ışığı (340-400 nm), gerekli olmasalar bile teşhis koyarken bunlardan da yararlanabilirler.

Güneş Lekesi Tedavisi

Öncelikle unutmamak gerekir ki tedavi, bir hekimin yerine getirebileceği prosedürdür. Cildinize tedavi adı altında hekimi olmayan güzellik salonlarında yaptırdığınız her işlem sağlığınızı daha kötü etkileyerek geri dönüşü olmayan kalıcı zararlar verebilir.

Güneş lekelerinin vücuda herhangi bir zararı olmadığı için tedavisi olmazsa olmaz değildir. Fakat bir çok kişi bu durumu görünüm açısından sorun ettiği için tedavi olmak ister. Tedavide topikal (cilde sürülerek uygulanan) ilaçlar ve diğer fiziksel olarak cilde işlem yapılan yöntemler vardır. İlaç kullanmak bu yöntemler kadar etkili olmasa da yan etki açısından onlardan daha güvenli denilebilir.

Tedavi seçenekleri şu şekildedir:

• Dermatoloğunuz güneş lekelerini hafifletmek için renk açıcı kremleri reçete edebilir. Bunlar genellikle kortikosteroid ve retinol içerikli kremlerle birlikte kullanılır. Düzenli kullanıldığı zaman lekeli bölgelerde renkler açılabilir.
• Kriyoterapi, sıvı azotlu kimyasalın cilde püskürterek kullanılmasıdır. Bu, cilde koyu renk sağlayan melanin maddesini yok edebilir. Fakat bu yöntemde ufak yara izlerinin kalması gibi bir risk vardır.
• Dermabrazyon, dönen bir fırça yardımı ile cildi temizlemek ve yüzey katmanlarını açığa çıkarmak amaçlanır. Bu yöntemde de kızarıklık ve kabuklanma gibi şikayetler yaşanabilir.
• Lazer, güneş lekelerinde lazer kullanmak cilde renk veren maddeyi üreten hücreleri yok edebilir. Bu tedavi şekli birkaç seans sürebilir Lazer tedavisi doğru yapıldığı takdirde hiçbir yan etkisi yoktur. Diğer yöntemlere göre daha pahalı olabilir.
• Yoğun Atımlı Işık (IPL), cilde renk veren maddenin ışınla yok edilmesi yöntemiyle etki gösterir. Sonuç alabilmek için tekrarlamak gerekebilir. Yarım saatten kısa süren seanslar şeklinde uygulanır.
• Microneedling, bu tedavi şeklinde küçük iğneler kullanılır. İğnelerin verebileceği acıyı azaltılmasına yardımcı olmak için uygulamadan önce o bölge ilaç yardımıyla hissizleştirilir.

Bu tedaviler uygulandıktan sonra lekeler yeniden oluşabilir. Bunların geri dönüş riskini azaltmak için kontrollerinizi düzenli yaptırmanız ve bazı tedaviye ek uygulamaları düzenli şekilde yerine getirmeniz gerekebilir. Bunlar güneşe maruziyetinizi en aza indirmek, güneş koruyucular kullanmak gibi uygulamalar olabilir.

Güneş Lekesi Tedavi Edilmezse

Güneş lekelerinin görünümden rahatsız olmak dışında zararsız olduğunu söylemiştik. Bunları kozmetik nedenlerden dolayı yok etmek istemiyorsanız, sağlığınız için herhangi bir risk oluşturmaz. Tedavi edilmediği takdirde bir zararı yoktur. Ama belirtmek gerekir ki lekelerinizin güneş lekesi olduğundan, daha ciddi bir rahatsızlıktan dolayı oluşmadığından emin olmak için doktorunuzun tanısı önemlidir.

Güneş Lekesine Ne İyi Gelir?

Her şeyden önce güneş lekesini önlemek, leke oluştuysa da bunu daha kötüleştirmemek adına güneşten korunmak çok önemlidir.

Güneş lekelerini önlemenin tek yolu UV-A (ultraviyole A) ve UV-B (ultraviyole B) ışınlarına maruz kalmanızı sınırlamaktır.

Güneş lekelerini önlemek için:

• Bronzlaşmak amaçlı solaryum cihazları kullanmayın.
• 10:00 - 15:00 saatleri arasında güneşe çıkmaktan kaçının.
• Dışarıya çıkmadan cildinize mutlaka güneş kremi uygulayın.
• Güneşten koruyucu kreminizi talimatlara uygun olarak doğru şekilde kullanın gerekiyorsa tekrar uygulayın.
• SPF'li (güneş koruma faktör içeren) dermokozmetik ürünleri tercih edin.
• Cildinizi güneşten koruyucu ekipman ile (şapka gibi) koruyun.

Eğer önlemlerinizi yeterli alamadınız ve aldığınız halde bu lekeler cildinizde oluştu ise hafifletmek için iyi gelebilecek birtakım tavsiyeler mevcuttur. C vitamini, E vitamini, Yeşil çay ekstraktı gibi maddeler antioksidan özelliklerinden dolayı cilt rengini açıdır. Aşırıya kaçmayacak şekilde tüketebilirsiniz. Fakat bunun dışındaki uygulamalar için doktorunuza danışmanız ve kendi cildinize özel tavsiyeler almanız her zaman daha iyi olacaktır.

Güneş Lekesine Ne İyi Gelmez?

İnternette sağlıkla ilgisi olmayan sayfalarca önerilen tavsiyeler, güneş lekeleri için maske tarifleri içerik olarak iyi görünseler de ciltte bir tahrişe ya da alerjik reaksiyona neden olabilirler. Bu nedenle özellikle yüz gibi hassas bölgelere bir ürün ya da karışım uygulamadan kişi mutlaka doktora ya da bir eczacıya danışmalıdır.

Örneğin elma sirkesi güneş lekesine iyi gelebilir. Fakat bu içeriğindeki asetik asitten kaynaklıdır. Bu asit sirkeyi direk uyguladığınızda cildinize zarar verebilir. Ya da aloe vera güneş lekesine iyi gelebilir fakat direk bitki jelini yüze uygulamaktansa aloe vera içerikli dermokozmetikleri tercih etmek daha güvenlidir.

Güneş Lekesi İlaçları

Güneş lekesi tedavisinde kullanılan ilaçlar sadece bilgi verme amaçlı olup ilaç tavsiyesi niteliğinde değildir. Kişi kendi kendine ilaç kullanmamalı mutlaka bir doktor kontrolünde tedaviye başlamalıdır.

Sık kullanılan ilaçlar/maddelerden bazıları şunlardır: Hidrokinon, tretinoin, kortikosteroidler, azelaik asit, arbutin, kojik asit.

Bitkisel ilaç örneği verecek olursak, Pycnogenol isimli extre ,Pinus Pinaster (Fransız deniz çamı)’nın kabuk ektresidir. Antioksidan ve antienflamatuar özelliklere sahiptir. 30 kadın üzerinde yapılan çalışmada günde 3 kez kullanıldığında derideki renk yoğunluğunu azalttığı gözlemlenmiştir.

Hamilelikte Güneş Lekesi

Güneş lekesi olarak adlandırdığımız ciltteki koyu lekeler (melazma), gebelerde sık görülen bir durumdur. Öyle ki görüldüğü dönemin ismini alarak gebelik maskesi olarak da bilinir. Bu dönemde görülme nedeninin gebeliğe bağlı hormonlar olduğu düşünülmektedir.

Gebelik döneminde görülen güneş lekesi genellikle doğum sonrasındaki bir yıl içerisinde kendiliğinden kaybolur. Ama doğumu takip eden sonraki gebeliklerde ya da doğum kontrol ilaçları kullanımında tekrar nüks edebilir hatta kalıcı hale gelmeye başlar.

Güneş ışınlarına maruziyet gibi çevresel ve gebelik döneminde olduğu gibi hormonal faktörlerle birlikte kişinin genetik yapısı da bu lekelerin gelişiminde ciddi rol oynar. Yapılan çalışmalar gebelerde ciltte leke gelişmesinin kişinin aile bireylerinden annesinde de bu sorunun bulunmasıyla alakalı olduğunu göstermiştir. Ayrıca cilt tipi de bu lekelerin oluşma yatkınlığı ile yakından ilişkilidir.

Salisilik asit içerikli ya da reçeteli dermokozmetik ürünler lekeler için kullanılsa da hamilelik sırasında kullanım için güvenli olmayabilir. Hamilelik sırasında cildi ilaçsız şekilde duru tutabilmek için, cildinizi yumuşak bir sabunla düzenli olarak nazikçe yıkayın, sağlıklı beslenmeye özen gösterin, gıdalarla alınan A vitamini alımınızı beslenme ile arttırın.

Gebelikte güneş lekesi tedavisi mutlaka ve mutlaka doktor kontrolünde olmalıdır. Hekiminiz gebelikten sonraki dönemde tedaviyi uygun görebilir. Unutulmamalıdır ki gebelik, kişinin kullanacağı ilaç ve dermokozmetik ürünlere daha fazla dikkat etmesi gereken önemli bir dönemdir.

Çocuklarda Güneş Lekesi

Cildin normal olmayan pigmentasyonu (renk dağılımı) doğumdan itibaren kişide bulunabilir ya da daha sonraki yaşamında gelişebilir. Bu lekeler genelde zararsız olsa da, daha ciddi hastalıklara dönüşmemeleri için yakından izlenmeli, takip edilmelidir. Şunu söylemek gerekir ki güneş lekesi de ciltteki renk dağılımı bozukluğu iken çocuklarda bu problemin nedeni çoğunlukla güneş olmadığı için doğum lekesi olarak adlandırılmaktadır.

Güneş Lekesi için Hangi Doktora Gidilir?

Güneş lekeleri, daha önce de bahsettiğimiz gibi ciltte rahatsız edici bir hisse ya da ağrı, acı gibi durumlara neden olmaz. Ama bazı durumlarda, bu lekeler cilt kanserini teşhis etme konusunu daha zor bir hale getirebilir. Leke oluştuğunu fark ettiğinizde lekenizin tam olarak ne olduğundan emin olmanız açısından bir Dermatologa muayene olmanız doğru olacaktır.