IGF–1

IGF–1 Nedir?

Somatomedin C olarak da bilinen IGF–1 hormonu (İnsülin Benzeri Büyüme Faktörü 1), hücrelerin yenilenmesini ve çoğalmasını sağlayan hormondur. IGF–1 hormonu bu işlemleri büyüme hormonunun desteğiyle gerçekleştirmektedir. Yapısı insüline benzemektedir. IGF–1, büyüme hormonu tarafından uyarıldıktan sonra başlıca karaciğerde üretilmektedir. Kanda bulunan büyüme hormonu ve IGF–1 miktarı üzerinde etkili olan bazı faktörler bulunmaktadır. Bunlar; insülin düzeyleri, yaş, genetik, cinsiyet, saat, egzersiz yoğunluğu, stres ve bazı çevresel faktörler, vücut kitle indeksi ile hastalıklar olarak bilinmektedir.

IGF–1 hormonu yaşam boyu üretilse de özellikle çocukluk  çağındaki gelişim aşamalarında önemli rol oynamaktadır. En fazla ise ergenlik çağında üretilmektedir. Vücudun büyümesini tetiklemektedir. Tüm hücreleri, kasları, kemikleri, iç organları, sinirleri ve deriyi büyümeye yönelik olarak uyarmaktadır. 

IGF–1 Normal Değerleri Kaç Olmalı?

Dolaşımdaki IGF–1 hormonunun normal değerleri yaş, cinsiyet ve kullanılan test kiti gibi unsurlara göre değişiklik göstermektedir. Kite göre değişiklik gösterebildiği için test yapılan laboratuvar tarafından normal değerler hastaya açıklanmaktadır. Ancak IGF–1 hormonunun 13 – 20 yaş aralığında en yüksek düzeyde olduğu ve yaş ilerledikçe de azaldığı bilinmektedir. IGF–1 hormonunun ortalama normal değerleri aşağıdaki gibidir;

0 – 3 yaş: 50 – 143 ng/mL

4 – 5 yaş: 51 – 218 ng/mL

6 – 12 yaş: 106 – 250 ng/mL

13 – 15 yaş: 126 – 261 ng/mL

16 – 20 yaş: 150 – 562 ng/mL

21 – 25 yaş: 84 – 376 ng/mL

26 – 30 yaş: 90 – 271 ng/mL

31 – 35 yaş: 90 – 226 ng/mL

36 – 50 yaş: 94 – 210 ng/mL

50 yaş üstü: 70 – 197 ng/mL

IGF–1 Nasıl Ölçülür?

IGF–1 pankreas hormon testleri kapsamında incelenmektedir. Aç karnına, koldan alınan kan laboratuvarda değerlendirilmektedir. Bu testin yapılması ile büyüme hormonu miktarı da incelenmektedir. Vücuttaki bu hormonların düzeyleri normal değerler ile karşılaştırılarak yüksekliği ya da düşüklüğü tespit edilmektedir. Buna göre de uygun tedavi planları yapılmaktadır. 

Bebeklikte IGF–1 Değerleri Nasıl Olmalı?

Bebeklikte, 0 – 3 yaş aralığında IGF–1 hormonunun 50 – 143 ng/mL olması gerekmektedir. Bebeklik döneminde IGF–1 ve büyüme hormonları normal değerlere uyuyor olmalıdır. Bebeğin vücudunda bulunan bu hormon düzeylerinde eksiklik olması halinde büyümede de eksiklikler olabilmektedir. Bu durumdaki çocukların büyüme ve gelişmeleri bebeklikten itibaren bozulmaktadır. Çocuğun büyüme ve gelişim aşamalarını tamamlayabilmesi ve yaşam kalitesinin düşmemesi için bebeklik döneminde kandaki IGF–1 hormonunun incelenmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir. 

IGF–1 Eksikliğinin Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

IGF–1 hormonu büyüme hormonunun etkisiyle karaciğerde üretilen bir hormondur. Büyüme hormonu ve kişinin beslenme durumu IGF–1 miktarını etkileyen en önemli faktörlerdir. Dolaşımdaki büyüme hormonunun eksik olması ve kişinin yetersiz besleniyor olması durumunda IGF–1 düzeyi de düşmektedir. Aynı zamanda hipofiz fonksiyonlarında bozulma olması da IGF–1 eksikliğine neden olabilmektedir. Bu nedenle de büyüme yavaşlamaktadır. Büyüme hormonunun eksik olmasında ise travma, enfeksiyon, radyasyon ve beyin tümörü gibi faktörler etkili olmaktadır. 

IGF–1 Eksikliğinin Belirtileri

IGF–1 eksikliğinin pek çok belirtisi bulunmaktadır. Bu belirtiler çocuklarda görülenler ve yetişkinlerde görülenler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Çocuklarda IGF–1 eksikliğinin belirtiler;

• Erken çocuklukta aynı yaşta olan diğer çocuklara göre daha yavaş büyüme
• Aynı yaş grubundaki çocuklara göre daha kısa boy
• Ergenliğin gecikmesi
• Kemik gelişiminde gecikmeler

Yetişkinlerde IGF–1 eksikliğinin belirtileri;

• Kemik yoğunluğunun azalması
• Halsizlik, bitkinlik, yorgunluk
• Beklenmeyen lipid değişimleri
• Egzersizlerde zorlanma
• Belli olmayan ve gizli semptomlar

IGF–1 Eksikliğinin Tedavisi

Yetişkinlerde yapılan testler sonucunda IGF–1 hormonu düşüklüğü tespit edilmesi halinde ilk akla gelen durum hipofiz fonksiyonlarında azalma olmasıdır. Bu nedenle öncelikle hipofizden salgılanan diğer hormonlar için de inceleme yapılarak fonksiyonları değerlendirilmektedir. Sonuçlara göre hipofize yönelik tedavi uygulamaları yapılabilmektedir. 

IGF–1 hormonu düşüklüğüne neden olan diğer unsurlar da tespit edilir. Bu unsurlar beslenme yetersizlikleri, böbrek ya da karaciğer hastalıkları olabilmektedir. Bu durumlara yönelik tedaviler ile birlikte IGF–1 hormon takviyesi yapılabilmektedir.

IGF–1 Eksikliğine Ne İyi Gelir?

Vücuttaki IGF–1 hormonun arttırılması için tüketilebilecek bazı besin maddeleri ve faaliyetler bulunmaktadır. IGF–1 eksikliğine iyi gelenler aşağıdaki gibidir;

• Alınan kalorinin artması
• Protein açısından zengin beslenme
• Sağlıklı yağlar
• Kırmızı et
• Süt 
• Kalsiyum, magnezyum
• Büyüme hormonu
• C vitamini
• Prolaktin
• Tarçın
• Selenyum
• Zinc
• Kuru erik
• Yaban mersini

IGF–1 Eksikliği Hastalıkları

Laron Cüceliği: Yeterince IGF–1 üretilmemesi ya da üretilen IGF–1 hormonuna yanıt verilmemesi nedeniyle ortaya çıkan hastalıktır. Vücut büyümesinin tamamlanamamasına ve kısa boyluluğa neden olmaktadır. Büyüme hormonunun kullanıldığı tedavi yöntemlerinden başarılı sonuç alınamamaktadır. IGF–1 eksikliği nedeniyle kişinin insüline olan duyarlılığı artmaktadır. Bu nedenle bu kişilerde tip 2 diyabet ve kanser riski düşüktür. 

IGF–1 Eksikliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Özellikle bebeklik ve ergenlik dönemlerinde IGF–1 hormonunun normal değerlerde olması önem kazanmaktadır. Bunun nedeni hormon düzeyindeki eksikliklerin gelişimi olumsuz yönde etkiliyor olmasıdır. IGF–1 eksikliğinin tedavi edilmemesi halinde çocuk yavaş büyümekte, kısa boylu olmakta, ergenliğe geç girmekte ve kemik gelişimi açısından yetersiz olmaktadır. 

Yaş ilerledikçe IGF–1 düzeyinin de düştüğü bilinmektedir. Ancak yetişkinlerde de bu durum birtakım belirtiler ile ortaya çıkabilmektedir. Genellikle kişinin fiziksel yakınmaları ve yorgunluk gibi belirtileri olmaktadır. Görülen semptomlar hayat kalitesini ciddi anlamda düşürebilmektedir. Bu olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması için gerekli tedavi yöntemlerinin uygulanması gerekmektedir. Ancak hastada herhangi bir belirti görülmemesi halinde tedavi olunması şart değildir.

IGF–1 Yüksekliğinin Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

IGF–1 yüksekliğinin pek çok nedeni bulunmaktadır. Hamilelik ve ergenlik sırasında yüksek olması normal bir durumdur. Ancak bu dönemler dışında artış olmaması gerekmektedir.  Genellikle büyüme hormonunda ortaya çıkan yükselmeler nedeniyle olmaktadır. Bilinen nedenleri aşağıdaki gibidir;

• Yüksek protein içerikli beslenme
• Glisemik indeksi yüksek olan beslenme
• Fazla süt ürünü tüketilmesi
• Gecikmiş ergenlik
• Hamilelik
• Hipertiroidizm
• Hipofiz tümörü

IGF–1 Yüksekliğinin Belirtileri

Jigantizm ve akromegali belirtileri görüldüğü zaman IGF–1 yüksekliğinden şüphelenilmektedir. 

Jigantizm belirtileri aşağıdaki gibidir;

• Anormal şekilde büyüyen vücut ve boy
• Ergenliğe geç girilmesi
• Kürek ayak
• Alın ve çenenin öne çıkması
• Dişler arası mesafe
• Dil, burun ve dudakların fazla büyümesi
• Erkeklerde sesin derinleşmesi
• Ben sayısındaki artış
• Cildin fazla yağlı olması ve aşırı terleme
• Eklem iltihabı
• Baş ağrıları
• Görmede kayıplar

Akromegali belirtileri aşağıdaki gibidir;

• Baş ağrıları
• El ve ayakların fazla büyümesi
• Burnun büyümesi, alt çenenin öne çıkması
• Dilin büyümesi
• İç organların fazla büyümesi
• Fazla terleme
• Halsizlik, yorgunluk
• Dişlerde azalma
• Yağlı cilt
• Kısık ses
• Çift görme
• Kadınlarda adet kesilmesi

IGF–1 Yüksekliğinin Tedavisi

Somatomedin C (IGF–1) yüksekliği olan kişilerde ilk şüphelenilen durum hipofiz işlevlerinde sorun olmasıdır. Bu nedenle ilk olarak hipofiz tümörü alınmaktadır. Cerrahi müdahale ile tümörün alınmasından sonra IGF–1 düzeyi hala yüksek ise işlemin etki göstermediği anlaşılmaktadır. Bu aşamada ilaç ve radyasyon tedavilerine başlanmaktadır. 

IGF–1 Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

IGF–1 yüksekliği görülen kişilerin dikkat etmesi gereken bazı hususlar bulunmaktadır. Bu hususların yanında IGF–1 düzeyini düşürebilecek bir takım besin maddelerinin alınması da faydalı olmaktadır. IGF–1 yüksekliğine iyi gelenler aşağıdaki gibidir;

• Uzun süreli açlık sağlanması
• Protein tüketiminin azalması
• Kalori alımının kısıtlanması
• Sık sık yürüyüş ve egzersiz yapılması
• Baklagiller
• Glukozamin
• Zerdeçal
• Bor

IGF–1 Yüksekliği Hastalıkları

IGF–1 yüksekliği nedeniyle ortaya çıkan bazı hastalıklar bulunmaktadır. Bu hastalıklar aşağıdaki gibidir;

Akromegali: Bir çeşit sendromdur. Uç kısımların normalden fazla büyümesiyle ortaya çıkmaktadır. Büyüme hormonlarının normal düzeye indirilmesi, cerrahi müdahaleler ve radyoterapi gibi tedavi yolları bulunmaktadır. 

Jigantizm: Dev hastalığı olarak da bilinmektedir. Ergenlikten önce oluşması halinde kemik gelişimi durmadığı için aşırı boy uzaması ve eklemlerin büyümesi görülmektedir. Ergenlikten sonra oluşması halinde ise eller, ayaklar, çene ve burunda fazla büyüme gibi durumlar görülmektedir. Jigantizmin de ilaç tedavisi, cerrahi müdahaleler ve radyoterapi gibi tedavi yöntemleri bulunmaktadır. 

IGF–1 Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

IGF–1 yüksekliği vücudun bazı yerlerinde aşırı büyüme gibi etkilere neden olabilmektedir. Bu etkiler kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Aynı zamanda pankreas düzeni de bozulabilir ve kişide şeker hastalığı ortaya çıkabilmektedir. IGF–1 yüksekliğinin neden olduğu akromegali hastalığına sahip kişilerde yüksek tansiyon, diyabet ve kalp yetmezliği gibi sorunlar görülebilmektedir. Bu durumların önüne geçilmesi için IGF–1 yüksekliğinin tedavi edilmesi gerekmektedir.