İnatçılık

İnat ve İnatçılık Nedir?

İnat; bir kişinin bir inanç, bir davranış, bir durum veya herhangi bir şeyi doğru ya da yanlış olduğunu bilmesine rağmen ısrarlı bir şekilde kabul etmemesi, reddetmesi ve duruma karşı gelmekte direnmesi halidir. İnat durumu ile birlikte ortaya çıkan inatçılık hali ise; genellikle çocuklarda yaygın bir şekilde görülen bir problem olarak nitelendirilse de kişiler arası ikili ilişkilerde genellikle en çok karşılaşılan ve istenmeyen sonuçlara yol açan sebeplerden bir tanesidir.

Çocuklarda inatçılık ve yetişkinlerde inatçılık temelde aynı sebeplerden kaynaklanır. İnatçılık problemi, insanın psikolojik gelişimi göz önünde alındığında genellikle 2 ila 3 yaş dönemlerinde ortaya çıkar ve özellikle ergenlik döneminde şiddetlenerek devam eder. Yetişkinlerde ise aslında temelleri çok küçük yaşlarda atılmış olan inatçılık problemi şekillenmiş haldedir. Çocukluk ve ergenlik döneminde anne ve babaların yani ebeveynlerin göstermiş olduğu düzensiz tutumlar, tavırlar ve yanlış müdahaleler ile inatlaşma ve haliyle inatçılık kalıcı olarak devam eden bir sorun niteliği kazanabilir.

İnatçılık ve İnatlaşma Nedenleri Nelerdir?

İnatçılık problemini ortaya çıkaran, tetikleyici nitelikteki etmenler her kişi için büyük oranda farklılıklar gösterebilir. Bu sebeple, tıpkı hastalıklarda olduğu gibi inatlaşma konusunda da her durumu aynı olarak değerlendirmemek önemlidir.

Belli başlı etmenler ise;

• kişinin kendi hakkının doğru bir şekilde verilmediği algısında oluşu ve böylelikle hak yenildiği inancının varlığı,
• kişinin karşısındaki kişinin onu küçümsediği ya da aşağı gördüğü düşüncesinde oluşu,
• kişinin başka bir bireyin haklı olduğunu kabul etmede zorluklar yaşaması,
• kişinin öz denetimini kaybetmek istememesi ya da kaybetme korkusuna bağlı olarak başkalarının düşüncelerini ya da eylemlerini kabul etmemesi,
• kişinin pasif agresif yani öfke, kızgınlık, sinir gibi duygularını ifade edemiyor olması şeklinde listelenebilir. 

İnatçılık Belirtileri Nelerdir?

İnatçılık problem bir tür kişilik ispatı olarak nitelendirilebilir. Bu sebeple de her bireyde belirtileri farklılık gösterecektir. Genel olarak ise;

• başkalarının yasaklarını kati suretle geri çevirmek,
• başkalarının kurallarını kati suretle kabul etmemek, 
• başkalarının isteklerini kati suretle reddetmek,
• başkalarının dileklerini kati suretle geri çevirmek,
• başkalarına sürekli olarak zıt davranmak olarak ifade edilmesi mümkündür. 

İnatçı Kişilerin Başlıca Özellikleri Nelerdir?

• Sürekli olarak bağımsız bir şekilde hareket edebilme, özerk olabilme isteğindedirler. Başkasının kontrolü altında olmaktan memnun olmazlar.
• Kendine ait olan düşünce veya söylemlerin doğru olup olmadığını, savunulabilir nitelikte olup olmadığını asla düşünmezler.
• Kendi düşüncelerine takılıp kalırlar ve başkalarının fikirlerinin onlar için hiçbir önemi yoktur. 
• Israrcı bir tavır ile kendi söylediklerinin kabul edilmesini isterler ve neredeyse asla aksini kabul etmezler. 
• Kendi yaptıkları şeylerin ya da söyledikleri şeylerin sonucunun ne olduğunu asla düşünmezler. Çünkü başka bir kişi açısından, kendileri tarafından yapılan durumun ya da söylenen sözün ne sonuçlar doğuracağının onlar için bir önemi yoktur. 
• Kendini kabul ettirme isteği içindedirler.

İnatçı Kişilere Karşı Nasıl Davranılmalıdır?

İnatlaşma olayı genellikle tek taraflı bir durum gibi algılansa da aslında karşı tarafın da tetikleyici bir etmen rolünde olduğu unutulmamalıdır. Hiçbir zaman için tek yönlü olarak değerlendirilmemeli ve her iki tarafın da az ya da çok inatlaşma durumuna katkısı olduğu göz ardı edilmemelidir.

İnatlaşma durumunun üstesinden gelinebilmesi için öncelikle insanların;

• inatlaştığının farkında olması,
• inatlaşma ile birlikte ortaya çıkan öfke, kızgınlık ve sinir gibi duygu durum bozukluklarını kontrol altına alabilmesi,
• karşısındaki kişiyi tetikleyici hareketlerden veya söylemlerden kaçınması,
• gerektiğinde inatlaşma durumuna son verip normal düzenini kurması,
• uzlaşabilmeyi bilmesi,
• karşı tarafı da kendisini de zor durumda bırakmadan bir çözüm yolu üretebilmesi gerekmektedir.

Sonrasında ise inatçı olan bir kişinin kendi haksızlığının farkında olsa bile bu durumdan yine inadı yüzünden vazgeçemediği ya da sözünden dönmek istemediği için inatlaşmaya devam ettiği unutulmadan hareket edilmelidir.

Karşınızdaki kişi hatalı olduğunun farkına vardıysa ve bu durumu siz de anladıysanız,

• zorlamayın.
• inandığınızı belirtecek ifadeler kullanın. 
• alttan alın.
• suçlamayın.
• kendi doğrularınızı kabul ettirmeye çalışmayın.
• empati kurun.

Çocuklarda İnatçılık Nasıldır ve Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Nelerdir?

Çocuklarda inatçılık veya inatçı olma hali aslında çocuğun herhangi bir mantıklı nedene bağlı olmaksızın kendi istediği şeyi elde edene kadar uygunsuz olarak nitelendirilebilen ağlama, tepinme, bağırma, çığlık atma gibi hareketler sergilemesidir.

Genellikle 3 ila 6 yaş arasında çocukların inatçı tavırlar sergilemesi ise oldukça normaldir. Çünkü bu süre içerisinde kendi başına bir şeyler yapabilmenin keyfine varan çocuk dışarıdan gelen yardımları kabul etmeyecek ve her şeyi kendisi yapmak isteyecektir. Bunun temel nedeni ise özgür olma isteği ve ben duygusunun yavaş yavaş şekil almaya başlamasıdır. Varlığını etrafındakilere hissettirmek, bir birey olduğunu gösterebilmek amacındadır.

Normal olarak nitelendirilen bu sürecin ardından, inatçılığın davranış bozukluğuna dönüşmesini önleyebilmek için alınması gereken bazı önlemler ve kaçınılması gereken bazı hareketler vardır.

• Hoşgörülü ve sabırlı olun. 
• Kurallarınızın varlığı hiçe saymadan ve saydırmadan biraz daha esnek olmaya çalışın.
• Tuvalet eğitimi sırasında baskıcı tavırlar sergilemekten kaçının. 
• Paylaşımcı olun. Böylelikle çocuğunuzun sadece oyuncaklarını değil, fikir ve duygularını da paylaşmayı bilmesini; karşısındaki kişilere karşı saygı oluşturmasını saplamış olacaksınız.
• Katı davranmayın ve sert tavırlardan mümkün olduğunca uzak durun.
• İnatçı olduğunu sürekli olarak dile getirmekten kaçının.
• Yemek yerken baskıcı tavırlar sergilemekten kaçının. İstemediği bir yemeği zorla yemesi onu mutlu etmeyecek, aksine tetikleyecektir. 
• Tepinme, ağlama, bağırma gibi hareketler ile bir şeyler istediğinde isteklerini yerine getirmeyin. 
• Fiziksel gereksinimlerini karşılayın.
• Dikkatini farklı noktalara çekmeye çalışın.
• Her istediğini inat ederek elde edemeyeceğinin bilincini verin.
• Duygusal gereksinimlerini karşılayın, sevgi güç verir.
• Çatışmaktan kaçının.
• İnatlaşmayın.
• Ebeveynler olarak birbirinizi destekleyin. Annenin veya babanın hayır dediği bir şeyi diğeri kabul ederse düzen sağlanması zor bir hal alır. 
• Cezalandırmayın.
• İnadının nedenini tespit edip, birlikte makul bir şekilde herkesi mutlu edebilecek nitelikli bir çözüm yolu üretin. 
• Sevdiğinizi dile getirin ve hareketlerinizle de bunu ona hissettirin.

Çocuklar Neden İnat Eder?

Eğer ki anne baba olarak sizler;

• Israrcı bir tavır içerisindeyseniz,
• İnatçı davranıyorsanız,
• İhtiyacı olan duygusal sevgiyi yeterli bir şekilde gösteremiyor ya da ona hissettiremiyorsanız,
• Hayır kelimesini çok sık kullanıyorsanız,
• Ödüllendirme yaparken yanlış kriterler koyuyorsanız yani sisteminiz hatalı ödüllendirme ise,
• Aşırı baskıcı ve otoriter bir tutum içerisindeyseniz,
• Kurallarınız net değilse ve anne baba arası kurallarda uyumsuzluk söz konusu ise,
• Farklı tutum ve davranışlar içerisindeyseniz çocuğunuzun da inatçılık belirtileri vermesi ve uygunsuz davranışlar sergilemesi oldukça normal, beklenen bir sonuç niteliğindedir.

İnatçılık için Hangi Doktora Gidilir?

Eğer çocuğunuz veyahut inat eden kişi 6 yaşını geçmiş ise ve aynı zamanda sürekli olarak duygu durum bozuklukları sergiliyorsa; yani öfkeli, üzgün, kızgın halde tavırları sık sık gösteriyorsa, kendisine ve çevresindekilere, eşyalara zarar veriyorsa artık inatçılık ciddi bir boyut kazanarak psikolojik bir soruna dönüşmüş diyebiliriz. Bu durumda zaman kaybetmeden alanında uzman bir psikolog ile ivedilikle iletişime geçilmelidir. Psikoloğun uygulayacağı basit inatçılık testleri ile durumu anlayıp müdahale etmesi sonucunda, düzenli bir psikolojik destek süreci ile kısa zamanda çözülebilecek bir durumdur.