Kulak Mantarı

Kulak Mantarı Nedir?

Kulak iç, orta ve dış bölüm olmak üzere 3 bölümden oluşan işitmemizi sağlayan organımızdır. Dış bölüm, kulak kepçesi ve kulak zarına kadar olan kısımdan oluşmaktadır. Orta kısımda ise çekiç, örs ve üzengi adlarında kemiklerimiz vardır. En iç kısımda ise ses dalgasını beyin için uygun iletime çeviren ve beyne dağıtan salyangoz ile dengemizi sağlayan kulak daireleri vardır.

Dış kulaktaki asidik ortamın bozulması ile kulak mantarı oluştuğunda akıntı, kaşıntı, kızarma gibi belirtiler ortaya çıkmaktadır.

Dış kulaktaki asidik ortamın bozulmasına genellikle yüzme, kirli su, kulağın temiz tutulmaması, pamuklu çubuk ile kulak yolunun tahriş edilmesi sebep olmaktadır.

Kulak mantarı genellikle kulağın dış kulak dediğimiz kısmında oluşur. Nemli ve sıcak ortamı seven kulak mantarı, dış kulağın asidik yapısı bozulduğunda ortaya çıkmaktadır.

Dış kulağının iltihapla ilerleyen hastalıklarının yaklaşık %12’si mantar hastalığıdır. Altmıştan fazla türü bulunan mantar hastalığının en sık görülen tipi Aspergillus spp.’dur. Bunu Candida spp. takip etmektedir. Bu iki tür bütün mantar enfeksiyonlarının %90’ını oluşturmaktadır.

Kulak Mantarı Belirtileri Nelerdir?

Kulak mantarı iltihap ile ilerleyen bir hastalıktır. Bu nedenle tedavi edilmemesi; hafif şikâyetler ile başlayan bulguları artırır ve hastanın yaşam kalitesini önemli ölçüde azaltır.

Kulak mantarının yaklaşık altmış türü bulunmaktadır. Türünün bu kadar çok olması birbirinden farklı belirtiler göstermesine sebep olmaktadır.

En sık görülen belirtiler:

• Kulakta ve çevresinde ağrı
• Kulak yolunda şişkinlik
• Kulak ve çevresinde ödem
• Kulakta kaşınma
• Kulağın dışa akıntısı
• İltihap
• Kulak yolunda kızarma
• Soyulmuş kulak içi derisi
• Kulaklarda sık duyulan çınlama ve uğultu
• Kulaklarda dolgunluk hissi
• İşitme sorunları

Bunlar kulak mantarı için genel bulgulardır. Birçok türü olan kulak mantarının türleri için özel olan belirtileri de vardır. Kulağın dışına gelen akıntı kulak mantarının en sık görülen belirtisidir. Bu akıntının beyaz, siyah, sarı, yeşil ve kahverengi gibi renklerde olması; doktorunuza mantarın türünü tayin etme konusunda yardımcı olacaktır.

Kulak mantarı hastalığı bazen bakteriyel hastalıklarla birleşebilir. Bu gibi durumlarda belirtiler değişir, bulguların sıklığı ve şiddeti artabilir.

Kulak Mantarı Nedenleri Nelerdir?

Kulak mantarı genellikle dış kulağın, kulak yolu kısmında ortaya çıkmaktadır. Kulak yolunun içi hareket yeteneği olan tüylerle döşelidir. Bu tüyler kulakta koruyucu salgı sağlayıp bu salgının uygun bir şekilde dışa atılmasını sağlamaktadır.

Kulak tüylerinden salgılanan koruyucu salgı kulağın iç kısmına bakteri, mantar gibi zararlı mikroorganizmaların girmesini önler. Bu salgı daha sonra yine kulak yolundaki tüylerin yardımı ile dışa atılarak zararlı mikroorganizmaların kulak yolunda yaşayıp çoğalmasını önlemektedir. Kulak yolundaki bu salgı ayrıca kulak yolunun asidik olmasını sağladığı için kulak yolunda sadece kulak için yararlı organizmaların yaşamasına izin verir.

Bütün vücudumuzda olduğu gibi kulak yolunda da çeşitli mantarlar bulunmaktadır. Ancak sayılarının az olması hastalık oluşumunu engellemektedir. Bazı sebeplerle sayıları arttığında hastalık oluşmaktadır.

Kulak yolunun pamuklu çubuklar ile tahriş edilmesi oradaki salgı yapan tüylere zarar verir ve zararlı mikroorganizmalara tutunmaları için yer sağlar. Zarar gören tüyler kulak salgısını dışarı atamayacağı için salgıya yapışıp ilerlemesi engellenmiş zararlı mikroorganizmalar, kulak yoluna yapışıp burada hastalıklara neden olurlar.

Kulak mantarı nemli ve sıcak ortam sağlandığında oluşmaktadır. Kulak yolundan geçen damarlar bölgeyi ısıttığı için bu bölgenin nemlenmesi kulak mantarı için uygun ortamı oluşturur.

Kulak kepçesinin yıkanması ile kulağın iç kısmına bir miktar su kaçmaktadır. Sağlıklı insanlarda bu su buharlaşıp kulağa zarar vermemektedir. Ancak kulak yapısının bozuk olduğu durumlarda buharlaşıp dışarı çıkamayan su, kulak yolunda neme sebep olarak, mantarların çoğalması için uygun ortamı sağlar.

Uzun süre deniz ya da havuzda kalmak, sudan çıktıktan sonra kulak içinin kurumasının yeterince sağlanamaması da kulak mantarı oluşturmaktadır. Bu sebeple yaz aylarında dalış ve yüzme sporları ile uğraşanlarda kulak mantarı görülmesi daha sıktır.

Uzun süre kulaklık ile kulağın kapalı olması tıpkı kulak yapısı bozukluğunda olduğu gibi kulaktaki mantarların sayısının artıp hastalık oluşturmasına sebep olmaktadır.

Bunların yanında ciltte egzama gibi yakınmaların da kulak mantarı görülme riskini artırdığı saptanmıştır.

Kulak Mantarı Teşhisi

Kulak mantarının diğer kulak iltihaplarından ayırt edilmesi, tedavisi farklı olduğu için önemlidir. Hastalığın başlangıç bulguları kulak mantarını düşündüreceği gibi kulağın bakteriyel iltihabını da düşündürebilir.

Aspergillus ve Candida türleri tüm kulak mantarı iltihabının %90’ını oluşturmaktadır. Ancak bu iki türün bile tedavisinin farklı olması tür tayinini de önemli kılmaktadır. Bu aşamada kullanılan yöntemler önem arz etmektedir.

Kulak mantarı tanısı konulurken kullanılan tanı yöntemleri şunlardır;

• Tıbbi öykü: Kulak mantarı tanısı konulmasında ilk aşama hastalık ile alakalı bilgilerin edinilmesidir. Bu aşamada doktorunuz; hastalığın ne zaman başladığını, hangi belirtilerinin olduğunu, hastalık başlamadan önceki 1 gün içindeki su ile temasınızı, kulak tıkacı kullanma durumunuzu, daha önce böyle bir hastalık geçirip geçirmediğinizi, cilt hastalığınızın varlığını; kulak akıntınızın varlığını ve varsa akıntının rengini, miktarını öğrenmek isteyecektir. Bu bilgiler ile teşhiste fizik muayene kısmına geçecektir.
• Otoskop ile bakı: Kulağı ve kulak yolunu daha iyi görebilmek için kullanılan ışıklı, mercekli alete otoskop denilir. Otoskop sayesinde kulak yolunu, kulak zarını ve kulak zarının arkasında kalan bölgede sıvının varlığını görebilmekteyiz. Bazı kulak mantarları kulak yolunda pamuk atığı görüntüsüne benzer görüntü oluşturmaktadır. Otoskop ile bu pamuk atığı benzeri görüntüyü görebilir ayrıca kızarıklık, şişlik, ödem ve soyulmaları da tespit edebiliriz.
• Bölgeden örnek alıp kültür oluşturma: Kulak mantarı canlı bir mikroorganizmadır. Üreyip çoğalabilirler. Tedavisi gecikmiş veya tedaviye cevap vermeyen kulak mantarlarında bölgeden özel bir çubuk ile örnek alınır. Alınan bu örnek mantarın yaşayabileceği bir ortama ekilir. Belli bir zaman geçtikten sonra - bu zaman mantarın türüne göre değişebilmektedir - üreyen mantarlar mikroskop altında incelenir.
• Mikroskop ile direkt bakı: Kulak yolundan bir çubuk ile örnek alınıp bu örnek bir lama sürülür. Lam uygun boyalar ile boyanarak direkt mikroskop altında incelenir. Bazı mantar türleri bu şekilde tespit edilir.
• Kulak akıntısının incelenmesi: Kulak mantarları yüksek ihtimalle kulak dışına akıntı yaparlar. Bu akıntının rengi, miktarı ve kokusu doktorunuza kulak mantarının türü hakkında bilgi vermektedir. Akıntının rengi siyah, beyaz, gri, yeşil ve sarı olabilmektedir. Farklı mantar türleri farklı renkte akıntılar oluşturmaktadır.

Kulak Mantarı Tedavisi

Kulak iltihapları genellikle bakterilerden kaynaklanmaktadır. Bu sebeple kulak mantarı tedavisinde bazen yanlış olarak antibiyotikler kullanılır. Bunu önlemek için teşhisinin dikkatlice yapılması gerekmektedir.

Kulak mantarının tedavisi ilaçlar, damlalar, temizleme ve davranış değişiklikleri ile olmaktadır.

Kulak mantarının tedavisinde ve teşhisinde kulak içinden örnek alınır. Bu örneği alırken doktorunuz bölgeyi pamuklu bir cisimle ya da özel aletler yardımı ile kulak yapılarına hasar vermeden temizleyebilir. Bu temizleme hem teşhisi hem de tedaviyi sağlayabilir. Temizlemenin uygun olduğu mantar türleri kısıtlıdır. Dokuya sıkıca yapışmış, akıntısı fazla olan kulak mantarlarının temizliği bir hayli zor olmaktadır. Bu şekilde temizliği evde tek başınıza kesinlikle denemeyiniz. Kulak yapılarına zarar verebilir, işitme problemlerine sebep olabilirsiniz.

Kulak mantarlarının tedavisinde genellikle kulak damlaları kullanılmaktadır. İçerisinde mantar karşıtı ilaçlar bulunan bu damlalar birçok mantar türüne karşı etki etmektedir.

Asetik asitli çözeltiler de kulak mantarı tedavisinde kullanılmaktadır. Bu çözeltiler bölgeye tekrar asitli yapısını sağlar. Bölgedeki mantarların çoğalmasını baskılayıp sayılarının azalmasına yardımcı olur. Bu çözeltiye benzer alüminyum asetatlı çözeltiler de hazırlanmaktadır. Etki şekli benzer olan bu damlalar birçok mantar türünde etkili bulunmuştur.

Aspergilleus türü kulak mantarı ise kulak içi damlalarla tedavi edilememektedir. Kulak içi damlalara karşı dirençli olan bu tür için ağızdan hap şeklinde ilaçlar kullanılmaktadır.

Kulak mantarı tedavisi geciktiği takdirde şiddetli ağrılara sebep olmaktadır. Ağrıların arttığı durumlarda steroid olmayan yangı giderici ilaçları kullanmak faydalı olabilir. Bunun yanında parasetamol türü ağrı kesiciler doktorunuzun tavsiyesi ile kullanılabilir.

Kulak mantarınız kulak yolunda değil de kulak kepçesinde ise mantar karşıtı merhemler de etkili olacaktır. Mantarın olduğu bölgeye bu merhemlerin, dokuyu soymadan ve dokuya zarar vermeden sürülmesi gerekmektedir.

Kulak mantarınızın tekrar oluşmaması ve tedavisinin kısa sürede başarılı olması için bazı alışkanlıklarınızı değiştirmeniz gerekmektedir. Uzun süre kulaklık kullanan biriyseniz hava geçirgenliği olan kulaklıklar kullanmanız ya da yarım saatte bir kulağınızın 10 dakika hava almasını sağlamanız tekrar kulak mantarı oluşmaması için yardımcı olacaktır.

Dalgıçlık ve yüzme gibi sporlarla uğraşıyorsanız suda kaldığınız süre içinde su geçirmeyen tıkaçlar kullanmanız tavsiye edilmektedir. Sudan çıktığınızda az miktarda sirke veya alkol ile hazırlanmış çözeltilerle kulağı temizlemek kulak mantarının tekrar oluşmasını engelleyecektir.

Kulak Mantarı Tedavi Edilmezse

Kulak mantarı tedavi olmadan kendiliğinden iyileşen bir hastalık değildir. Tedavi edilmediği takdirde haftalar içinde, hastalığın şiddeti artıp kaşıntı, kızarıklık ile başlayan şikâyetlerinize aşırı akıntı, dayanılmaz ağrılar eklenebilir.

Mantarlar genel olarak vücudumuzda az miktarda bulunmaktadır. Az miktarda bulunması diğer zararlı mikroorganizmaların üremesini engellemektedir. Ancak bazı sebepler ile bu mantarların artması kulak mantarına sebep olmaktadır. Kulak mantarınız tedavi ettirmediğiniz takdirde bu artış tedavisinin çok zorlu olacağı bir miktara ulaşacaktır.

Kulak Mantarına Ne İyi Gelir?

Kulak mantarı nemli ve sıcak ortamları sever. Bu sebeple kulağın nemli kalması ve bölgenin sıcaklığının mantarın çoğalmasına uygun olması mantar oluşumuna uygun durum oluşturur.

• Davranış değişiklikleri kulak mantarı oluşumunu önlemede en güvenli yöntemdir.
• Sudan çıktıktan sonra sıcak hava ile kulaklarınızı kurutunuz.
• Deniz, havuz gibi uzun süre su içinde kalınan ortamlarda kulak koruyucu tıkaçlar kullanınız.
• Denizden veya havuzdan çıktığınızda kulaklarınızı sirkeli ya da alkollü su ile yıkayınız.
• Banyodan çıktığınızda kulak çöpünü sadece kulak kepçesinde kullanınız. Kulağın içine sokmayınız.

Kulak Mantarına Ne İyi Gelmez?

• Suda uzun süre durmak kulak mantarı riskini artırır.
• Banyo sonrası kulakların saç kurutma makinesi ile kurutulması hastalık riskini artırır. Ayrıca hastalığın iyileşme süresini uzatır.
• Uzun süre kulaklık ile müzik dinlemek, kulak tıkacı kullanmak bölgenin nemini artırır. Bölgenin neminin artması kulak mantarı için risk oluşturur.
• Gece kulak tıkacı ile uyumak gece boyunca kulak mantarının oluşumunu hızlandıracaktır.

Kulak Mantarı İlaçları

Kulak mantarı için ilaçlı tedavi muhakkak gereklidir. Kulak mantarı için mantar karşıtı ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar damla yolu ile kulağa damlatılabilir bazı durumlarda hap olarak alınabilir.

Kulak mantarı için damla olarak klotrimazol ve flukonazol damlalar tercih edilmelidir. Bu damlalar hem mantarın çoğalmasını engelleyecek hem de sayılarını azaltarak hastalığın iyileşmesinin sağlayacaktır.

Ağızdan alınabilecek ilaçlar ise genellikle Aspergilleus türü mantarlarda kullanılmaktadır. Bu mantarlarda kullanılan ilacın içeriğinde itrakonazol bulunmaktadır.

Kulak mantarında ağrı kesici olarak nonsteroid ağrı kesiciler ya da parasetamol, asetaminofen içeren ilaçlar kullanılır.

Kulak mantarı ilaçlar yan etkileri ile risk oluşturabilecek ilaçlardır. Bu sebeple kullanırken doktorunuza danışınız.

Kulak Mantarı için Hangi Doktora Gidilir?

Belirtileri hafif şikâyetler olarak başlayan kulak mantarı tedavi edilmediğinde şiddetlenir. Akıntı, kaşıntı şikâyetleri ile başlayan kulak mantarı tedavi edilmediği takdirde; işitme problemlerine varan problemlere sebep olmaktadır. Hastalığın şiddetlenmesi, tedavinin zorlaşmasına; hastanın yaşam kalitesinin önemli ölçüde azalmasına neden olur.

Kulak mantarı için Aile Hekiminize başvurabilirsiniz. Hastalığın şiddetinin artması ile Kulak Burun Boğaz uzmanına başvurulmalıdır.