Sever Hastalığı

Sever Hastalığı Nedir?

Aşil tendonu, bacağımızdaki kalf (baldır kasları) olarak adlandırılan kaslar ile topuk kemiğinin birbirine bağlanmasını sağlayan tendon olarak bilinmektedir. Bu tendon koşmayla beraber yürüme konusunda önemli göreve sahip olan vücudun en kuvvetli tendonu olarak bilinmektedir. Bu tendon topuk kemiğindeki büyüme plakasına bağlanmaktadır.

Sever hastalığı, aşil tendonunun topuk kemiğindeki büyüme plağına yapıştığı yerdeki bir tür kemik yaralanmasıdır. Sever hastalığı daha çok düzenli olarak spor yapan çocuklarda topuk ağrısının en yaygın nedenidir. Bu hastalığa sahip çocuklarda genellikle ayaklarda ağrı, şişkinlik, kızarıklık ve hassasiyet gibi şikayetler vardır. Bu durum çocukların günlük aktivitelerinden geri kalmasını engelleyebilir. 

Bu hastalığın tıp literatüründeki ismi kalkaneal apofizit olarak bilinmektedir. Bu hastalığa bağlı olarak gelişen topuk ağrısının büyüme plakasından (apofiz) ve epifizden kaynaklandığı düşünülmektedir.  Yetişkinlerde bu hastalığa benzer olan bir hastalık ise Haglund hastalığı olarak bilinir. Ama ikisinin oluşum mekanizması farklıdır. 

Tipik olarak 8 ila 14 yaş arasındaki çocukları etkiler, çünkü topuk kemiği (kalkaneus) en az 14 yaşına kadar tam olarak gelişmez. Topuk arkasında. Büyüme plakası üzerinde çok fazla tekrarlanan stres olduğunda, iltihaplanma gelişebilir.

Sever hastalığına sahip çocukların çoğunda, dinlenme, ayakkabılarda değişiklik, germe ve güçlendirme egzersizleri gibi basit önlemler ağrıyı hafifletir ve günlük aktivitelere geri dönüş sağlar.

Doktorlar sporla yakından ilgilenen çocuklarda bu hastalık görüldüğü zaman spora ve aktivitelere geri dönüş için spor sırasında ağrı şikayetleri bittiği zamanı uygun görürler. 

Sever Hastalığı Belirtileri Nelerdir? (nasıl anlaşılır)

Sever hastalığı erkek çocuklarında kız çocuklarına göre daha yaygındır. Büyüme atakları olan yaşlarda hastalığın görülme sıklığı artar. Bu yaşlar erkeklerde tipik olarak 10 ila 14 yaşları arasındadır. Kızlarda bu dönemler genellikle 8 ila 13 yaşları arasında olur. 

Sever hastalığına aile belirtiler aşağıdaki gibi olabilir:

• Bir veya her iki topukta ağrı, şişme veya kızarıklık gibi şikayetler çocuklar tarafından dile getirilebilir. Bu durum belli bir süre sonra kendiliğinden geçebilir veya daha da şiddetlenebilir. 
• Topuk arkasındaki alana gelen darbeler sonucundan daha da kötüleşen hassasiyet ve gerginlik şikayetleri olabilir. 
• Koşma veya atlamadan sonra kötüleşen ve dinlendikten sonra daha iyi hissedilen topuk ağrısı görülebilir. 
• Spor için giyilen krampon tarzı ayakkabıların belli bir süre sonra ayakta şiddetli ağrılar meydana getirmesi sıklıkla görülen bir şikayettir. 
• Bu hastalığa sahip çocukların yürüyüşlerinde problemler meydana gelebilir. Bu problemler arasından topallamak veya parmak uçlarında yürümek veya koşmak olabilir. 

Sever Hastalığı Nedenleri Nelerdir? (neden olur, nedeni, sebepleri)

Çocuklarda topuk ağrısının en yaygın nedeni olarak bilinen sever hastalığı bir veya iki ayakta ortaya çıkabilir. Çocuklarda topuk ağrısı, yetişkinlerin yaşadığı topuk ağrısı tipinden farklıdır. Yetişkinlerde topuk ağrısı genellikle bir süre yürüdükten sonra azalırken, pediatrik topuk ağrısı genellikle bu şekilde değildir. Çocuklarda yürümek genellikle ağrıyı daha da kötüleştirir.

Bu hastalığın oluşmasının temel nedeni topuk kemiğinin bacaktaki bağlardan daha hızlı büyümesidir. Bu durumun sonucunda büyüme döneminden geçen çocuklarda kaslar ve tendonlar çok fazla ve aşırı bir şekilde gerilebilir.

Topuk özellikle yaralanmaya karşı hassastır çünkü ayak vücudun tam boyuta ulaşan ilk kısımlarından biridir ve topuk bölgesi çok esnek değildir.  Sever hastalığı da bu esnekliğin sağlanamaması sonucunda aşil tendonu üzerinde tekrarlayan stresin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Zamanla, zaten sıkı topuk kordonu üzerindeki bu sabit basınç, büyüme plakasına zarar vererek ağrı ve iltihaplanmaya neden olabilir.

Bu tür stres ve baskı durumları aşağıdaki sebeplerden kaynaklanabilir:

• Sert yüzeylerde koşmak ve zıplamak gibi durumları içeren spor dallarıyla ilgilenmek (atletizm, basketbol ve jimnastik) sever hastalığına sebebiyet verebilir.
• Çok uzun süre ayakta durmak. Bu durum topuk üzerine sürekli baskı uygular ve aşırı strese maruz kalan büyüme plağında iltihaplanma görülebilir.
• Ayaklar için yeterli destek sağlamayan ve topuğa zayıf oturan ayakkabıları kullanmak sever hastalığının oluşmasına sebebiyet verebilir.
• Çok fazla egzersiz yapmak topukta ve büyüme plağında aşırı gerilmeyle beraber strese sebep olabilir. Bu durumun sonucunda sever hastalığı meydana gelebilir.

Sever Hastalığı Teşhisi

Sever hastalığı ergenlik olarak tanımlanan ve çocukların büyüme döneminin bir parçası sayılan zaman diliminde görülebilen bir hastalıktır. Bu hastalığa sahip çocuklarda şiddetli topuk ve ayak ağrıları görülebilir. Bu durum çocukların günlük aktivitelerini yapmasına engel olabilir. Bu sebeple bir doktor eşliğinde tedavi edilmesi gerekir.

Doktorlar bu hastalığı tanımlamak için özel bir test kullanmaz. Genellik fizik muayene ve hastanın aktivite öyküsü bu hastalığın tanımlanması için yeterlidir. Bunun dışında gelişen farklı bir hastalık veya durum varsa x-ray grafi görüntüleme ile görülebilir.

Fizik muayene: Muayene sırasında doktorlar çocuğun belirtilerini ve genel sağlık durumu hakkında aileden ve çocuktan bilgi almak ister. Ağrının nedenini belirlemek için ayak ve ayak bileği üzerinde ayrıntılı bir muayene yapar. Bu inceleme sırasında doktor hem kemik dibine hem de topuğun yanlarına fiziksel baskı uygular. Sever hastalığı olan bir çocuk için bu baskılar oldukça hassas veya ağrılı olur. Doktor bu muayene ile sever hastalığından şüphelenebilir.

Ek olarak, doktor hareketlerin ağrılı belirti ve şikayetlere yol açıp açmadığını görmek için ilgili çocuktan yürümesini, koşmasını, zıplamasını veya topuklarında yürümesini isteyebilir. Bu eylemler sonucunda çocuğu gözlemler ve tekrar bir fizik muayene yapabilir. 

X-ray Röntgen Grafi Görüntüleme: Çocuğun ayağının iki yönlü grafileri çekilerek herhangi başka bir durumun olup olmadığı dışlanabilir. Bu durumlar kırık, enfeksiyon ve tümörlerin olabilirler. Sever hastalığı için röntgen grafide görülen spesifik bir bulgu yoktur. Topuktaki büyüme plağında meydana gelen artan yoğunluk normal bir bulgudur.

Sever Hastalığı Tedavisi

Sever hastalığının tedavisi ağrıyı ve şişmeyi azaltmaya yönelik olarak planlanmaktadır çünkü bu hastalık geçici bir durumdur. Hastaların hayat kalitesini düşürmemek ve günlük aktivitelerini en kısa sürede tekrardan yapabileceği duruma gelmek tedavinin temel amacıdır. Bu sebeple çocukların önemli bir ağrı olmadan aktiviteyi yapabileceği döneme kadar egzersiz aktivitesinin sınırlandırılmasını gereklidir.

Bazı durumlarda, birkaç ay boyunca aktivite yapmadan dinlenmek doktorlar tarafından şiddetle önerilmektedir. Bu dinlenme durumunu bir güç kondisyon programı takip eder. Bununla birlikte, çocuğunuzda çok fazla ağrı veya hassasiyet yoksa, spora katılımın devam etmesi güvenli olabilir.

Doktor dinlenme dışında aşağıdaki ek tedavi yöntemlerini önerebilir:

Topuk yastık ekleri: Sever hastalığı tabanlığı olarak da bilinir. Spor ayakkabılara yerleştirilen topuk minderleri, darbe emmeye ve topuk ve ayak bileği üzerindeki stresi azaltmaya yardımcı olabilir. Bu durum aşil tendonu ve topuk kemiği üzerinde bulunan büyüme plağına gelen stresi ve yükü azaltır. Yaralanmaya bağlı gelişen iltihabi durumun hızlıca iyileşmesi için bu yöntem işe yarayabilir.

Hafif yükseltilmiş topuklu ayakkabılar giymek: Topuğun yükseltilmesi, büyüme plakası üzerindeki baskının bir kısmını hafifletebilir. Bu sebeple yapılmış özel ortopedik ayakkabılar bulunmaktadır. Bu ayakkabıların kullanımı hem iyileşme dönemini hızlandırır hem de iyileşme sonrası nüks durumlarını azaltır.

Esneme egzersizleri: Aşil tendonunun esnekliği arttırmak için yapılan bazı egzersizler topuktaki stresi azaltabilir, ağrıyı hafifletebilir ve hastalığın geri nüks etmesini önleyebilir.

Steroid olmayan anti iltihabi ilaçlar: Bu ilaçlar çocuklarda gelişen şiddetli ağrı ve şişme gibi şikayetleri azaltmaya yardımcı olabilirler.

Ortezler: Ağrının yürümeye müdahale edecek kadar kötü olduğu durumlarda, iyileşirken ayağı hareketsiz hale getirmek için bir ayak bileği ortezi gerekebilir.

Sever Hastalığı Tedavi Edilmezse

Sever hastalığı ile ilişkili ciddi bir komplikasyon yoktur. Sever hastalığı meydana gelen çocuk büyüdükçe gelip geçer ve uzun süreli sağlık sorunlarına neden olmaz. Çocuklar büyüdükçe bu durumdan çıkarlar ve büyüme plakaları katı ve olgunlaşmış bir kemiğe dönüşür.

Bu büyüme tam olarak tamamlanana kadar çocukların hayat kalitesi düşebilir. Günlük aktivitelerinden ve sosyal çevresinden geri kalabilirler. Bu sebeple tedavi önemlidir. Tedavi edilmeyen vakalarda da normale dönüş sağlıklı bir şekilde olur.

Sever Hastalığına Ne İyi Gelir?

Aşağıdaki yöntemler ve durumlar Sever hastalığına bağlı olarak gelişen belirti ve şikayetleri azaltabilir. Hastaların hayat kalitesini arttırabilir.

Bunlar:

• Aktivite ve spor öncesi veya spordan sonra germe egzersizleri son derece önemlidir. Bu aşil tendonu ve topuğa gelen yükün kademeli olmasını sağlar. Bir anda gelecek olan stresin aşamalı olarak yüklenmesine yardımcı olur.
•  Aktiviteden ve spordan sonra topuğa 15 dakika boyunca buz koymak o bölge rahatlama hissine yardımcı olabilir.
• Topuğa baskıyı azaltmaya yönelik olarak tasarlanmış özel ortopedik ayakkabılar ile birlikte topuk yastıkları kişilerin ağrı şikayetlerini azaltabilir.
• Sert yüzeylerde çok fazla hareket etmekten kaçınmak kişilerin ağrı şikayetlerini azaltmasına yardımcı olabilir.

Sever Hastalığına Ne İyi Gelmez?

Aşağıdaki yöntemler ve durumlar Sever hastalığına bağlı olarak gelişen belirti ve şikayetleri arttırabilir.

Bunlar: 

• Etkin bir dinlenme ile Sever hastalığı genellikle 2 hafta ila 2 ay içinde iyileşir. Çoğu çocuk daha önce yaptıkları tüm spor ve aktiviteleri yapabilir. Ancak bu hastalığa sahip kişiler aktif dinlenme yapmadan hayatına devam ederse şikayetler uzun süre devam edebilir. Bu sebeple kişilerin ayakta ve topukta minimum stresi sağlayacak şekilde aktif olarak dinlenmesi gerekir.
• Fazla kilolu çocukların bu hastalığa bağlı olarak oluşturduğu belirti ve şikayetler daha fazla olur. Bu sebeple kilo kaybetmek bu hastalar için daha iyiyken, aktif dinlenme döneminde kilo almak son derece tehlikelidir. Hastaların yedikleri her şeyi kontrol etmesi önemlidir.
• Kişiler aktivite sırasında bir topuk veya ayak ağrısı hissettikleri zaman aktiviteyi sonlandırmalıdırlar. Bu ağrı hissinden itibaren aktiviteye devam etmek son derece tehlikelidir ve kişilerin ağrılarını arttırır.

Sever Hastalığı İlaçları

Sever hastalığını tedavi edebilecek bir ilaç bulunmamaktadır. Bu hastalığa bağlı olarak gelişen ağrı ve şişkinlik gibi şikayetlerin azaltılması ve kişilerin hayat kalitesinin artmasına bazı ağrı kesiciler yardımcı olabilir. Bu ilaçlar bir doktorun reçete etmesi sonucunda kontrollü bir şekilde alınıp kullanılmalıdır.

Bu ağrı kesici olarak adlandırılan ilaçlar aşağıdakiler gibi olabilir:

Steroid olmayan anti iltihabi ilaçlar: Bu ilaçlar vücutta meydana gelen iltihabi reaksiyonları azaltarak görev yaparlar. Bu durum sonucundan kişilerin şikayetleri bir miktar da olsa azalabilir. Hastalar rahatlayabilir.

Bu ilaçlar:

• Naproksen sodyum
• İbuprofen
• Asetaminofen

Olası yan etkiler: Bu ilaçlar sindirim sistemini irrite edebilir. Bu durumun sonucunda ishal ve kabızlık gibi bazı durumlar meydana gelebilir. Bu ilaçların fazla miktarda alınması toksisitelere yol açabilir. Bu zehirlenmeler hayatı tehdit edebilir.

Sever Hastalığı İçin Hangi Doktora Gidilmeli?

Aşağıdaki belirtileri ve şikayetleri olan çocukların bir çocuk hastalıkları uzmanı ile görüşmesi gerekir. Bu durum sever hastalığı ile ilişkili ise çocuk hastalıkları uzmanları bir ortopedi ve travmatoloji veya fiziksel tıp ve rehabilitasyon kliniğinden konsültasyon isteyebilirler. Bu doktorun kendi tercihine ve düşüncesine kalmıştır.

Bu belirti ve şikayetler:

• Spor esnasında veya spordan saatler sonra bir veya her iki topukta meydana gelen şiddetli ağrı ve şişlik şikayetleriyle beraber hassasiyet hissi olması bu hastalık için uyarıcı olmalıdır. 
• Yürüyüş bozukları aileler tarafından dikkate alınmalıdır. Çocukların yürüyüşleri sırasında meydana gelen farklılıklar bazen çocuklar tarafından dile getirilmeyebilir. Bu durum genellikle kendini topallayarak yürüme veya koşma ile parmakları üzerinde hareket etmeyi de kapsayabilir. 
• Bu hastalığa sahip çocuklar uyandıkları zaman topuklarında veya ayaklarında sertlik şikayetinde bulunabilirler. Bu şikayetlere sahip kişilerin sever hastalığı açısından değerlendirilmesi gereklidir.