Çocuk Endokrinolojisi Nedir?

Çocuk endokrinoloji bölümü, yenidoğan bebeklerden 18 yaşını henüz doldurmamış olan hasta grubunda görülen hormonal hastalıklardan sorumlu tıp branşıdır. 

Pediatrik endokrinoloji bölümü olarak da adlandırılır. İnsan vücudunda bulunan hormonlar tüm sistemlerin uyumlu şekilde işlevlerini sürdürebilmeleri, gelişme, büyüme, tepki verme, üreme, gerekli enerjinin alınabilmesi için besin ögelerini sağlama, metabolizma faaliyetlerini yürütme ve hayatın sürdürülebilmesi gibi görevleri üstlenir. 

Tüm hormonlar birbirinden farklı salgı bezlerinden sentezlenir. Ancak salgı bezlerinin hiç olmaması, gelişmemesi, düzenli şekilde hormon salgılayamaması, normalden daha fazla veya az çalışması gibi durumlar nedeniyle vücut fonksiyonları bozulabilir.

Çocuk endokrinolojisi, yetişkinlerden farklı bir işleyişe sahiptir. Çünkü gelişim ve büyüme dönemleri tamamlanana kadar hormon seviyeleri ve dengeleri, yetişkinlerin endokrin sistemiyle aynı seyretmez. 

Bu nedenle çocuklarda görülen hormon hastalıkları, pediatrik endokrinoloji bölümü uzmanları tarafından teşhis ve tedavi edilir.

Çocuk Endokrinoloji Uzmanı Nedir? Görev Tanımları Nelerdir?

Doğumdan reşit olana kadar geçen süreçteki hormon hastalıkları, çocuk endokrinoloji doktorları tarafından teşhis, takip ve tedavi edilir. 

Çocukların ve bebeklerin sağlıklı şekilde büyümeleri, gelişimlerini tamamlamaları, sağlıklı aralıkta ergenlik döneminin başlaması, ergenlik döneminin sağlıklı sınırlarda sürmesi ve yetişkinliğe güvenli bir şekilde geçilebilmesi için gerekli olan hormonal tedaviler pediatrik endokrinoloji doktorlarının sorumluluğudur.

Çocuk endokrinoloji uzmanı olmak için tıp fakültelerinden başarılı şekilde mezun olunması ve TUS’a girerek çocuk sağlığı ve hastalıkları bölümün seçilmesi gerekir. 

5 sene süren bu eğitimin ardından adayların endokrinoloji hastalıkları üzerine 3 sene daha eğitim görmeleri gerekir. 14 sene süren uzmanlık eğitiminin sonunda çocuklarda görülen hormonal hastalıklar, bu hastalıkların belirtileri, takibi, sebepleri ve tedavisi gibi konularda yeterlilik kazanılmış olması gerekir. 

Eğitim sonunda başarı gösteren doktorlar, uzmanlık unvanı kazanırlar. Ardından devlet hastaneleri, numune hastaneleri, eğitim ve araştırma hastaneleri, çocuk sağlığı hastaneleri, özel hastaneler ya da özel sağlık kuruluşlarında uzman doktor olarak görev yapabilirler. 

Aynı zamanda eğitim süreci, akademisyenlik ve tıp fakültelerinde eğitim görevlisi olmak üzerine de ilerletilebilir. 

Görev tanımları ise şu şekildedir:

• Hasta öyküsünü öğrenmek, gerekli kayıtları oluşturmak ve fiziki muayene ile bulgu aramak,
• Şüphelenilen hastalığa uygun olan test ve tahlillerin yapılmasını sağlamak,
• Hastanın genetik muayenesini yaparak hastalıkları değerlendirmek,
• Elde edilen bulgular ile doğru tanıyı koymak,
• Hastalığa uygun tedaviyi başlatmak ve tedavi süresince hasta takibini yapmaya devam etmek,
• Gerekli durumlarda hastanın yatış işlemlerini gerçekleştirmek,
• Altta yatan farklı bir sağlık sorunu bulunması halinde ilgili branş hekimleri ile işbirliği kurmak,
• Hormon seviyelerinde görülen dengesizliklerin giderilmesini sağlamak,
• Büyüme ve gelişim dönemlerinin sağlıklı şekilde ilerlemesini sağlamak,
• Salgı bezlerinde görülen anomalileri gidermek,
• Hormon fazlalığı ya da azlığı gibi durumları kontrol altına almaktır.

Eğitim görevlisi olarak kariyer planlaması yapan kişilerin çocuk endokrin hastalıkları, hastalıkların tedavileri, tetikleyici unsurları, belirtileri gibi konularda yeni çalışmalar ve araştırmalar yürütmeleri beklenmektedir.  

Çocuk Endokrinoloji Neye Bakar? Hangi Hastalıklarla İlgilenir?

Çocuk endokrinolojisi bölümü, 18 yaşını henüz doldurmamış olan çocuklardaki tüm hormonal hastalıklarla ilgilenmektedir. 

Bu hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

• Boy uzamaması ve genetik yapıya göre de boyun kısa kalması,
• Boyun beklenenden ve genetik yapıya olan uygunluktan daha fazla uzaması,
• Ergenlik dönemine sağlıklı aralıktan daha erken girilmesi,
• Yaşın ilerlemesine rağmen vücudun ergenlik belirtileri göstermemesi,
• Ergenlik yaşına girilmesine rağmen memelerin gelişmemesi ya da henüz ergenliğe girilmemişken meme büyümesinin görülmesi,
• Düzensiz regl periyotları,
• Penis boyunun gelişmemesi ya da normalden daha fazla gelişmesi,
• Cinsel farklılaşma belirtilerinin görülmesi,
• Kıllanmanın aşırı yoğun seyretmesi,
• Cinsiyet belirsizliği semptomlarının görülmesi,
• Guatr hastalığı,
• Hashimoto hastalığı,
• Doğumsal hormonal dengesizliklerin bulunması,
• Tiroid bezlerinin normalden daha fazla ya da az çalışması,
• Diyabet hastalığı,
• Adrenal (böbrek üstü) bezinde gelişen hastalıkların varlığı,
• Obezite ya da hızlı şekilde görülen kilo alma vakaları,
• Hızlı seyreden kilo kayıpları,
• Cam kemik hastalığı,
• Kemik yoğunluğunun azalması,
• Kemiklerin kolayca çatlaması ya da kırılmasına yol açan diğer sağlık sorunları,
• Metabolizma fonksiyonlarını olumsuz etkileyen sağlık sorunlarının varlığı,
• D vitamini, B12 vitamini, protein, kalsiyum, potasyum ve fosfor gibi besin ögelerinin vücutta işlenememesi ya da eksik alınması gibi sebeplerle genel sağlık durumunu olumsuz etkilemesi,
• Kan şekeri seviyesinin düşük olması (hipoglisemi hastalığı),
• Tiroid bezlerinde nodül oluşumunun saptanması,
• Polikistik over sendromu varlığı,
• Hipofiz bezlerinde tümör oluşumunun saptanması,
• Cushing sendromu belirtilerinin görülmesi,
• Turner sendromu şüphesinin bulunması,
• Raşitizm hastalığıdır.

Pediatrik endokrin hastalıkları nedeniyle diğer sistemler olumsuz etkilenmişse ya da cerrahi operasyon yapılması gerekiyorsa ilgili branş doktorları ile birlikte çalışılması gerekir. 

Bu sayede genel sağlık durumunun iyileştirilmesi ve hastalıkların doğru tedavi mümkün hale gelecektir.

Çocuk Endokrinoloji Bölümü Hangi Tedavileri Uygular?

Çocuk endokrinoloji bölümü, salgı bezleri ve hormon seviyelerinin sağlıklı aralıkta işleyebilmesi için gerekli tedavileri uygulamaktan sorumludur. 

Salgı bezlerinin yeterli seviyede çalışmaması, hormon fazlalığı ve hormon seviyesi düşüklüğü gibi durumlarda takviye edici ya da baskılayıcı ilaçlardan yardım alınır. 

Bu ilaçlar oral tabletlerle, besin takviyesi ürünleriyle ya da deri altı enjeksiyonları ile verilir.

Uygulanan hormon tedavilerinin yanı sıra çocukların büyüme ve gelişimlerini sağlıklı şekilde tutmaları için gereken düzenlemeler de pediatrik endokrin hastalıkları bölümünün sorumlulukları arasında yer alır. 

Bu nedenle çocukların ve ebeveynlerin beslenme, egzersiz, günlük harcanması gereken enerji miktarı ve uyku gibi konularda bilgilendirilmesi önemlidir. 

Bu düzenlemelerle ilaç tedavisinin desteklenmesi, çocukların tedavi ve iyileşme süreçlerinin daha kısa sürmesinde etkilidir. Aynı zamanda tedaviden sağlanacak sonucun daha başarılı olması açısından da hayli önemlidir.

Çocuk endokrin hastalıklarının tedavisi ilaçlarla ve hormon tedavileri ile kontrol altına alınamıyorsa cerrahi uygulamaların yapılması gerekir. 

Bu durumlarda teşhis edilen hastalığın türüne bağlı olarak, uygun cerrahlar ve branş doktorlarının işbirliği altında ameliyat planlaması yapılacaktır.