Dudak Tembelliği

Dudak Tembelliği Nedir?

Kişinin kelimeyi söylemesi esnasında ağzı ve boğazı ile yaptığı hareketlere bağlı olarak kelimenin söylenişinin kazandığı özelliklere telaffuz denmektedir. Kişinin telaffuzu; ağız, dudak ve dişlerinin anatomik yapısına bağlı olarak değişebilirken kişi istemli olarak da kelimelerin söylenişinde değişiklikler yapabilmektedir. Ancak telaffuzdaki farklılıklar kişinin anlaşılmasını engelleyebilir. Bu durumda kişinin anlaşılır konuşmak için yapabileceği değişiklikler bulunmaktadır.

Kişinin konuşmasının anlaşılmaz olmasının sebebi kişinin bilinçli olarak seçtiği ağız özellikleri olabilir. Bazı bölgelerde konuşulan ağız özellikleri, diğer bölgelerde anlaşılmayabilir. Bu durumda kişi ağır bir aksan kullanmadan, kelimelerinde kullandığı vurgulara dikkat ederek anlaşılır konuşabilir. Ancak bazı durumlar kişinin anlaşılır konuşmasını zorlaştırabilir. Bunlardan biri dudak tembelliğidir. 

Dudak tembelliği, kişinin dudaklarını yeterince hareket ettirmeden, mırıldanarak konuşması durumudur. Bu durumda kişi sözcüklerde gerekli vurguları yapamaz ve sesi yeterince yüksek çıkmaz. Bu da kişinin başkaları tarafından anlaşılmasını zorlaştırmaktadır. 

Dudak tembelliği durumu, kişinin sosyal hayatını önemli ölçüde etkilemektedir. Özellikle öğrencilerde görülen dudak tembelliği, sözlülerinde ve sunumlarında zorluklar yaşamalarına ve notlarının düşmesine sebep olabilir. Bu durumda kişi, kendini kötü hissederek daha çok içine kapanabilir ve sorun derinleşebilir. Dudak tembelliği sorunu yaşayan kişiler sunuculuk, öğretmenlik, oyunculuk gibi alanlarda çalışma şansı bulamayabilir. İş başvurularında dudak tembelliği kişinin başarı şansını düşüren önemli bir unsurdur. Dudak tembelliği sorunu yaşayan kişilerin destek alması ve sorunlarını çözmeleri hayat kalitelerini önemli ölçüde yükseltebilmektedir.

Dudak Tembelliği Belirtileri Nelerdir?

Dudak tembelliğinde kişinin konuşmasını zorlaştıran durumlar ortaya çıkmaktadır. Dudak tembelliği olan kişinin konuşmasında görülebilecek özellikler şunlardır:

• Kişinin sesinin kısık olması, alçak sesle konuşması
• Kurulan cümlelerin anlaşılamaması ve kişinin kendini tekrar etmek zorunda kalması
• Kişi konuşurken dudaklarının yetersiz hareket etmesi
• Kişinin konuşurken çenesini yeterince açmaması
• Konuşma sırasında dudak hareketleri azaldığı için hızlı konuşma
• Konuşma sırasında mırıldanma

Dudak Tembelliği Nedenleri Nelerdir?

Dudak tembelliğinin bilinen kesin sebepleri yoktur. İçine kapanık ve çekingen kişilerde dudak tembelliği daha sık görülür. Ayrıca dudak tembelliğinin, dudak egzersizleri yapmayan ve az konuşan kişilerde görülme riski artmaktadır. Dudak tembelliği yaşamaya daha yatkın olan kişilerin genel özellikleri şunlardır:

• Çekingenlik, kişinin kendini ifade etmede zorlanması dudak tembelliğinin geişimini tetikleyebilir.
• Sosyal hayattan izolasyon, kişinin daha az konuşması, kişinin konuşmaya alışmasını önleyerek dudak tembelliği sorununun derinleşmesine sebep olabilir.
• Diş bozuklukları gibi durumlarda kişi dişlerinin gözükmemesi için ağzını açmaktan çekinebilir ve konuşması etkilenebilir. 
• Çocukluğundan itibaren kendini konuşarak ifade etmesi için yeterli fırsat tanınmayan kişiler yüksek sesle konuşmaya alışamayabilir. Kişinin konuşmasının kesilmesi, dinlenmemesi kişinin konuşmasının gelişimini engelleyebilir, konuşarak kendini ifade etmesi yeterli olmayabilir. 

Dudak Tembelliği Teşhisi

 Dudak tembelliği; kişinin konuşmasını zorlaştıran, anlaşılmaz konuşmasına ve kendini tekrar etmesinin gerekmesine sebep olan bir durumdur. Kişi ve çevresindekiler, kişide dudak tembelliği olduğunu fark edebilecekleri gibi; dil ve konuşma terapistleri, psikologlar ve psikiyatristler de dudak tembelliğini ve belli durumlarda dudak tembelliğinin sebebini teşhis edebilirler. Dudak tembelliği teşhis edilen kişilerde görülen genel özellikler şu şekildedir:

• Çekingenlik
• Anlaşılmaz ve kısık sesle konuşma
• Kelimeler söylenirken çenenin yeterince açılmaması
• Kişiyle konuşurken kişinin kendini tekrar etmesinin gerekmesi
• Hızlı konuşma
• Mırıldanma
• Konuşma sırasında kişide dudak hareketlerinin görülmemesi, az görülmesi

Dudak Tembelliği Tedavisi

Tekerlemeler

Tekerlemeler; dudak tembelliği olmayan, konuşması sağlıklı kişilerin bile söylemekte zorlanabileceği kelime gruplarıdır. Tekerleme söyleme alıştırmaları yapılması, kişinin günlük hayatta da daha akıcı konuşmasını sağlar. Dudak tembelliğine karşı tekrar edilebilecek bazı tekerlemeler şunlardır:

• Üç tunç has tas kayısı hoşafı
• Kırk küp kırkınında kulpu kırık küp

Kalem Çalışması

Tekerleme egzersizi, dişlerin arasında, fazla sıkılmadan tutulan bir kalemle gerçekleştirilir. Kişi, dişlerinin arasında tuttuğu kalemi düşürmeden veya fazla sıkmadan tekerlemeleri söylemeye çalışır, bu sırada dudaklarını ve dilini çalıştırır.

Dil Egzersizleri

Dil ile yapılan çeşitli hareketler, kişinin konuşma esnasında dilini daha serbestçe hareket ettirmesine katkı sağlayarak daha anlaşılır konuşmasını sağlayabilir. Yapılabilecek egzersizlerden biri; dilin sola, sağa, yukarıya ve aşağıya hareket ettirilmesidir. Dilin ağzın içerisinde hareket ettirilme egzersizinin gerçekleştirilmesi, kişinin konuşması esnasında dil hareketlerini daha rahat gerçekleştirmesini ve konuşmanın daha anlaşılır olmasını sağlar. 

R harfi, en zor telaffuz edilen harflerden biridir. Kişinin, günde bir kaç kez arka arkaya ‘rrrrrr’ demesi, bu harfin telaffuzunun daha kolay gerçekleştirilmesini ve anlaşılır olmasını sağlar. Ayrıca, ağızla sakız çiğneme hareketlerinin yapılması, kişinin konuşma sırasında ağzını ve dilini daha esnek şekilde oynatabilmesini sağlar. 

Sesli Okuma

Kişinin çeşitli yazıları yüksek sesle okuması; telaffuz yeteneğini geliştirebilir, ses tonunu yükseltmesini sağlayabilir, anlaşılır konuşmasında yararlı olur. Özellikle zor telaffuz edilen kelimelerin yer aldığı gazete ve dergi yazılarının seçilmesi konuşmanın iyileştirilmesi için uygun olabilir.     

Dudak Tembelliği Tedavi Edilmezse

Dudak tembelliği, kişinin hayatını önemli ölçüde etkileyen bir durumdur. Konuşmanın anlaşılmaz olması, kişinin sosyal ortamlarda izole olmasına sebep olur. Öğretmenlik, sunuculuk gibi mesleklerde anlaşılır konuşmak çok önemlidir, bu kişiler anlaşılmaz ve hızlı konuşmaları sebebiyle istedikleri mesleklerde çalışamayabilir veya çeşitli zorluklar yaşayabilirler. Zaten genellikle çekingen kişilikleri olan dudak tembelliğine sahip kişilerin toplumdan izole olması çekingenliklerini artırmaktadır. 

Dudak Tembelliğine Ne İyi Gelir?

Dudak tembelliği olan kişilerin, çeşitli dudak egzersizleri yapması daha rahat ve anlaşılır konuşmalarını sağlayabilmektedir. Ruj sürmek bile, ruj sürerken yapılan dudak hareketleri sayesinde, kişinin konuşurken dudak hareketlerini daha rahat gerçekleştirmesini sağlayabilir. Kişinin ayna karşısında konuşarak çene hareketlerine dikkat etmesi ve çenesini daha çok açarak, dudaklarını daha çok hareket ettirerek konuşmaya çalışması dudak tembelliğinin düzeltilmesini ve konuşmanın daha anlaşılır hale gelmesini sağlayabilir. Kişi, yakınları tarafından konuşmaya özendirilmeli, konuşmak dışında yollarla kendini ifade etmesi yerine konuşmasının gerekmesi sağlanmalı, anlaşılır hale gelene kadar cümlesini bir kaç kez tekrar etmesi istenmelidir.

Dudak Tembelliğine Ne İyi Gelmez?

Dudak tembelliği, kişinin konuşmasını zorlaştıran ve onu sosyal hayattan uzaklaştırabilen bir durumdur. Böylece, kişi gittikçe daha az konuşabilir. Ancak daha az konuşması, kişinin dudak tembelliği sorununun çözülmesine engel olmaktadır. Çekingenlik ve sosyal hayattan kopmak, konuşmakta zorlanma sebebiyle konuşmaktan uzak durmak sorunun derinleşmesine sebep olmaktadır. Kişinin konuşması anlaşılamadığı için kişinin kendini en az konuşmayı gerçekleştirerek ifade etmesi beklenebilir, ancak bu durumda kişi daha az konuştukça, konuşması da daha kötüye gitmektedir, bu yaklaşımın aksine kişi, konuşmaya özendirilmelidir.

Dudak Tembelliği için Hangi Doktora Gidilir?

Dudak tembelliği teşhisi, belirtilere bağlı olarak konabilmektedir, özel teşhis tekniklerine gerek duyulmamaktadır, bu sebeple dudak tembelliği hakkında bilgisi olan herkes karşısındaki kişide dudak tembelliği bulunduğunu fark edebilir. Dudak tembelliğinin değerlendirilmesi ve sebebinin tespit edilmesi için dil ve konuşma terapistleri ile çalışılması gerekebilir. Dil ve konuşma terapistlerinin uyguladığı tedaviler ile kişinin konuşması geliştirilebilir. Kişinin çekingen kişiliği sebebiyle oluşan dudak tembelliği durumunda psikolog ve psikiyatristlerden sosyal destek alması yararlı olabilir.