Tripofobi

Tripofobi Nedir?

Tripofobi yunanca tripo (delik) ve fobi (korku) sözcüklerinden oluşmaktadır. Diğer adıyla deliklerden korkma olan bu hastalık küçük küçük deliklere sahip yüzeylere bakan bazı insanlarda oluşan korku ya da iğrenme hissidir. Örneğin bir çileğe yakından bakıldığında bu kişilerde rahatsızlık hissi olabilir.  Tripofobi rahatsızlığı olan kişilere tripofobik denir. Tıbbi literatürde henüz yer almayan bu hastalık hakkında çalışmalar şu an için sınırlıdır. Ancak pek çok kişide var olan bu fobi hakkında araştırmalar artmaktadır ve resmi olarak tanınması gerekliliği de konuşulmaktadır.

Deliklerden korkma anlamına gelse de tripofobi hastalığı sadece deliklerden değil aynı zamanda gözenekli yapılardan, süngerimsi yapılardan, sabun köpüklerinden ve kendini tekrarlayan yapılardan da korkmak anlamına gelir. Bu fobiye sahip kişiler böyle yüzeylere sahip canlı ya da cansız nesnelere baktıklarında korkmuş, tiksinmiş, rahatsız olmuş hissederler.  

Delik fobisi halk arasında delikli el fobisi diye de bilinir. Hastalar genellikle tripofobi el üzerinden görsellerle bakılır. Elin özellikle avuç içerisinde oluşturulmuş delikli görsellere baktıklarından korkmuş ya da rahatsız olmuş hissederler.

Tripofobi Belirtileri Nelerdir?

Bir kişide küçük deliklere ya da deliklere benzer şekiller gördüğünde bazı belirtilerin ortaya çıktığı bilinmektedir. Bir delik kümesi görüldüğünde öncelikle belirti olarak korku ya da tiksinti ortaya çıkabilir. Tripofobi belirtileri şunlardır: 

• Deliklere bakınca korkmak, bakamamak
• Delikler görüldüğünde tiksinti, iğrenme hissetmek
• Derideki tüylerin diken diken olması
• Rahatsız hissetmek
• Göz yorgunluğu, görmede bozulmalar ya da göz yanılsamaları gibi rahatsızlıklar
• Stresli hissetmek
• Sinirlenmek
• Panik atak geçirmek
• Terlemek 
• Mide bulantısı
• Denge bozuklukları

Tripofobi Nedenleri Nelerdir?

Tripofobinin neden ortaya çıktığı tam olarak bilinmemektedir. Ancak bununla ilgili yapılan bazı çalışmalar vardır. Yapılan bir çalışmaya göre Tripofobi aynı zamanda depresyon ya da genel kaygı bozukluğu gibi hastalıklarla birliktelik göstermektedir. Tripofobinin varlığı bu hastalıklarla ilişkilendirilmektedir. Bu çalışmada insanların tripofobide korku değil tiksinme hissettiklerini ortaya koymaktadır.

Bir diğer çalışmaya göre tripofobisi bulunan insanlarda aynı zamanda parazitlerin sebep olduğu bir iltihap varlığı ya da başka bulaşıcı hastalıkların varlığı görülmektedir. Bu da bu hastalığın aslında insanları bulaşıcı hastalıkların varlığına karşı uyarmak için evrimsel süreçte oluşmuş bir yanıt olarak görmektedir. Bu insanlarda parazitlerin neden olduğu cilt üzerinde kaşıntı ve hapşırma gibi belirtilerin olduğu görülmüştür.

Yapılan çalışmalara göre deliklerden korkma fobisinin farklı farklı sebeplerden oluştuğu düşünülmektedir. Ancak kesin olarak tripofobinin neden ortaya çıktığı bilinmemektedir.

Tripofobi için Risk Faktörleri Nelerdir?

Tripofobi hakkında çok fazla şey bilinmemektedir. Ancak tripofobi için yaygın olarak bilinen tetikleyiciler ve risk faktörleri vardır. Bu risk faktörleri şunlardır: 

• Arıların bal petekleri
• Çilekler
• Nar taneleri
• Kabarcıklar
• Sünger
• Sabun köpüğü
• Su yoğunlaşması sonrası damlacıklar
• Kavun
• Lotus çiçeği
• Mercan

Böcekler, iki yaşamlı canlılar, bazı memeliler ve diğer bazı canlıların deri ve kürklerin üzerinde bulunan delik şekilli görünümler tripofobi belirtilerini tetikleyebilir.

Ayrıca yapılan bazı çalışmalarda tripofobi belirtilerinin ortaya çıkmasında risk faktörü olarak kabul edilen bazı önemli nedenler şunlardır:

• Major depresif bozukluk: En az iki hafta boyunca süren ve günlük olaylar sırasında sabit olarak ruh halinde düşüklük bulunması ile karakterize bir hastalıktır.
• Yaygın anksiyete bozukluğu: Bu hastalığa sahip kişilerde kaygı, endişe durumu vardır. Bu kaygı süreklidir, aşırıdır ve bulunduğu durumla uyumsuzdur. Bu kişiler her zaman en kötü sonucu düşünürler.
• Sosyal kaygı bozukluğu: Bu kişiler sürekli başkaları tarafından yargılanabileceği kaygısıyla yaşarlar. Bu konuda sürekli kaygı ve korkuları vardır.

Tripofobi Teşhisi

Tripofobi gibi herhangi bir fobi için doktora gittiğinizde doktorunuz teşhis etmek için öncelikle bazı sorular soracaktır. Bu hastalığın varlığı için öncelikle delikli şekil ya da görüntülere karşı herhangi bir korku, stres, tiksinme yaşanıp yaşanmadığını sorgulayacaktır. Ayrıca bu fobi sırasında görülen belirtilerin varlığı da araştırılacaktır. 

Bunların yanında hastada başka hastalıkların olup olmadığı da önemlidir. Özellikle psikiyatrik hastalıkların geçmişte ya da şu anda varlığı Tripofobi teşhisinde önemlidir. 

Bu yöntemlerin dışında teşhis etmek için kullanılabilecek pek yöntem yoktur. Bu hastalık bulunan belirtiler dışında teşhis edilebilir bir yöntem değildir. 

Tripofobiyi anlamak için kullanılan herhangi bir tripofobi testi henüz mevcut değildir.

Tripofobi Tedavisi

Tripofobi gibi bir fobinin tedavisinde kullanılan bazı yöntemler vardır. Tripofobinin tedavisinde kullanılan seçenekler şunlardır: 

• Bir terapist ya da psikiyatrist ile konuşarak tedavi
• Kaygı ve panik belirtilerini azaltmak amacıyla sakinleştirici gibi ilaçlarla tedaviler
• Derin nefes alma, egzersiz gibi rahatlama yöntemleri

Bu yöntemlerden en etkili olanı ise maruz bırakma terapisidir. Bu tedavide hastada korkuya, endişeye sebep olan nesne, cisim ya da durumla hastayı maruz bırakarak yanıtı görmek amaçlanır. 

Tedavide kullanılan bir diğer yöntem bilişsel (kognitif) davranışçı terapidir. Bu tedavi en sık kullanılan tedavi yöntemlerinden birisidir. Aynı zamanda depresyon, kaygı, fobi gibi hastalıklarda etkili bir yöntemdir. Bu tedavide en temel yöntem zararlı düşünce ve korkunun yerinin başka, daha gerçekçi düşüncelerle değiştirilmesidir. Hastayla konuşmanın esas olduğu bu yöntemde bireyin korkusuyla baş etme yöntemleri öğretilir. Bu yöntemle eş zamanlı olarak hastalığın ve belirtilerin şiddetine göre ilaç tedavisi de uygulanabilir. 

Tripofobi Tedavi Edilmezse

Tripofobi tedavi edilmediği zaman ne olacağı bu fobiye sahip kişinin fobi derecesine ve belirtilerinin şiddetine bağlıdır. Ancak tedavi edilmeyen kişilerin bu korkuları oluşturabilecek nesnelerden uzak durması gerekir. Aksi taktirde yalnızca korku ya da tiksinme değil daha ciddi boyuttaki denge kayıpları, görme bozuklukları, panik atak gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Maruz bırakma tedavi seçeneklerinden biri olsa dahi bu yöntemin bir doktor eşliğinde uygulanması önerilir.

Tripofobiye Ne İyi Gelir?

Tripofobi varlığında uygulanabilecek faydalı bazı yöntemler vardır. Bu yöntemler: 

• Yaşam tarzında değişiklikler: Bu yöntem içerisinde şunlar vardır:

• o    Yeterince dinlenmek
• o    Sağlıklı ve dengeli beslenmek
• o    Anksiyeteyi (kaygıyı) daha da kötüleştirebilecek kafein gibi maddelerden uzak durmak
• o    Düzenli ve dengeli uyku uyumak

• Bilişsel davranışçı terapi: Bu yöntem terapist ile birlikte düşünceleri olumlu yönde geliştirmeyi amaçlar.

Tripofobiye Ne İyi Gelmez?

Tripofobi rahatsızlığı olan kişilere bu korkularını tetikleyebilecek görüntüler ve görsellerin gösterilmesi iyi gelmez. Bu görüntüler sadece delikli cisimler değil aynı zamanda süngerimsi yapılar, birbirini tekrarlayan görüntüler, desenler vb. gibi şekiller olabilir. Bu fobiye sahip kişilerin fobiyi tetikleyebilecek görüntüler dışında zararlı olabilecek herhangi bir şey henüz bilinmemektedir. 

Tripofobi İlaçları

Tripofobide bazı durumlarda doktorlar fobilerin tedavisinde ya da bu fobilerin sebep olduğu anksiyete gibi yan etkilerin tedavi edilmesi için ilaçlar reçete edebilir. Bu ilaçlar şunlardır: 

• Antidepresanlar: Tripofobide oluşan depresyonu önlemek için doktor tarafından reçete edilebilirler.
• Sakinleştiriciler: Tripofobi gibi bir fobide ortaya çıkacak korku ve endişenin giderilmesi için sakinleştiriciler kullanılabilir.
• Beta blokerler: Bu ilaçlar vücudun stres anında ortaya çıkan bazı belirtileri gidermek için kullanılabilir. Bunlar kalp atışının yavaşlatılması, tansiyonun düşürülmesi, göz bebeklerinin küçültülmesi gibi etkilere sahiptir.

Tripofobi için Hangi Doktora Gidilir?

Tripofobi rahatsızlığı için psikiyatri bölümüne gidilmesi gerekir. Tedavide ilk tercih genellikle bir psikiyatrist ile konuşarak hastalığın üzerine gidilmesidir. Bu hastalığa sahip kişiler bu duruma çok maruz kaldığında ya da Tripofobi belirtileri rahatsız edici düzeye geldiğinde ve zarar vermeye başladığında doktora gitmek gerekir. Doktorlar korkunuzun nedenini bulmada ve belirtileri yönetmede yardımcı olabilirler.