A Vitamini

A Vitamini Nedir?

A vitamini, yağda çözülme özelliği olan ve bağışıklık sistemi için gerekli güçlü bir antioksidandır. Hem hayvansal hem de bitkisel gıdalardan sağlanabilirken genlerin sağlıklı bir şekilde korunması için yardımcı olur. Normal değerler olarak kabul edilen ideal seviyenin dışında oluşan dengesizlikler, çeşitli sorun ve hastalıkların ortaya çıkmasına neden olur.

A vitamini faydaları aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:

• Göz sağlığını korur ve oluşabilecek rahatsızlıklarına karşı önlem alınmasını sağlar.
• Hücresel iletişim, kemik büyümesi ve üreme için önemlidir.
• Başta cilt olmak üzere vücudun birçok bölümünde doğal astarlanmanın gerçekleşmesine yardımcı olur. 
• Organların sağlıklı ve düzgün çalışmasını sağlar.
• Vücudu hastalıklara ve enfeksiyonlara karşı korur.
• Gözlerin karanlıkta dahi görme fonksiyonunu devam ettirmesini sağlar.
• Kansere ve yaşlanmaya bağlı hastalıklara karşı koruyucudur.

A vitamini vücut için önemlidir ve birçok faydası bulunmaktadır ancak A vitamini formları ve A vitamini içeren besinlerin aşırı derecede tüketimi sonucunda zehirlenme oluşabilir. Bu durum hipervitaminoz olarak ifade edilir.

A Vitamini Normal Değerleri Kaç Olmalı?

A vitamini, vücutta ideal seviyede bulunmalıdır. A vitamini eksikliği veya fazlalığı, çeşitli hastalıklara zemin hazırlamaktadır. Kabul edilen referans aralığı:

• 0 – 5 yaş aralığı: 20 – 43 ug/dL
• 6 – 12 yaş aralığı: 26 – 49 ug/dL
• 13 – 15 yaş aralığı: 26 – 72 ug/dL
• 15 yaşından büyüklerde: 30 – 80 ug/dL şeklindedir.

A vitamininin vücuttaki görevlerini yerine getirebilmesi için sağlıklı bir beslenme düzeni sağlanmalıdır. A vitamini günlük ihtiyaç kadar tüketilmelidir ve bu değerler aşağıdaki gibidir:

• 6 aya kadar olan bebeklerde 400 mikrogram(mcg)
• 7 – 12 aylık bebeklerde 500 mikrogram
• 1 – 8 yaş aralığı 400 mcg
• 9 – 13 yaş aralığı 600 mcg
• 14 yaş sonrası kadınlarda 700 mcg
• 14 yaş sonrası erkeklerde 900 mcg
• Hamilelik sürecindeki kadınlarda 770 mcg
• Emzirme sürecindeki annelerde 1.300 mcg

A Vitamini Nasıl Ölçülür?

Rutin muayeneler sırasında veya A vitamini dengesizliği belirtileri görüldüğü takdirde, değerlerin gözlenebilmesi amacıyla kan testi yapılması gerekmektedir. Damardan alınan kan örneğinin doğru bilgiler yansıtabilmesi için kişinin testten 24 saat önce alkol tüketmemesi ve aç olması gerekmektedir. Test öncesinde ve sonrasında farklı işlemler yapılacak ise uzman doktor tarafından farklı uyarılar yapılabilir.

Kişi, test öncesinde hastalıklarını ve kullandığı ilaçları uzman doktora bildirmelidir. Bu sayede, sonuçların daha sağlıklı bir şekilde değerlendirilmesi sağlanır.

Hamilelikte A Vitamini Değeri Kaç Olmalı?

A vitamini, vücuttaki dokuların büyümesini sağlıklı bir şekilde devam ettirebilmesi için gereklidir. Vücudu enfeksiyonlara karşı korumaktadır. Hamilelik sürecindeki anne adaylarının yeteri kadar A vitamini tüketmeleri önerilmektedir. Bu miktar yaklaşık 770 mcg’dır.  

Yüksek miktarda A vitamini tüketilmesi ise vücutta yüksekliğe ve hatta A vitamini zehirlenmesine yol açabilir. Gebelikte A vitamini fazlalığı, çeşitli doğum kusurlarına yol açmakta ve riskli doğum ihtimalini artırmaktadır. Bu süreçte anne adayının yaşadığı rahatsızlıklar bebeğin beyin ve kalp rahatsızlıklarına sahip olmasına neden olmaktadır.

Bebeklikte A Vitamini Değeri Kaç Olmalı?

Fetüsün gelişme aşamasından itibaren A vitaminin yeteri kadar alınması gereklidir. Çocuk sahibi olmak isteyen anne adaylarının hamilelik planlaması yaparken doğru ve yeterli beslenmeleri önemlidir. Hamileliğin ilk 3 ayında A vitamini başta olmak üzere diğer vitamin ve mineraller yeteri kadar alınmalıdır. Yenidoğanların sahip olması gereken değerler 20 – 43 ug/dL referans aralığında olmalıdır.

Bebekler anneden emdikleri süt ile beslendikleri için annenin sağlıklı beslenme çok önemlidir. Emzirme dönemindeki annenin bu dönemde tüketmesi gereken günlük A vitamini miktarı 1.300 mcg’dır.

Bebeklerin tüketmesi gereken A vitamini miktarı ise ilk 6 ay için 400 mcg, 7-12 aylık süreç için ise 500 mcg’dır. Bağışıklık sisteminin güçlenmesi, enfeksiyonlara karşı koruma sağlamak, akyuvarların güçlendirilmesi, doku ve hücrelerin oluşması gibi durumlarda birinci faktördür.

A Vitamini Eksikliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Hastadan alınan kan örneğinin incelenmesinin ardından referans değerlerin altında bir sonuçla karşılaşılması durumunda A vitamini eksikliği tanısı konur. A vitamini eksikliği genellikle sağlıksız beslenme ve A vitamini içermeyen besinlerin tüketilmesi sonucunda oluşmaktadır.

A vitamini eksikliği sonucunda kişide çeşitli problemler yaşanmaya başlar. Kornea hasarı, gece körlüğü, pullu cilt, kuru cilt ve hiperkeratoza neden olmaktadır.

A Vitamini Eksikliği Belirtileri

A vitamini eksikliği çeşitli hastalık ve rahatsızlıklara zemin hazırlar ve belirtilerle kendini gösterir. A vitamini eksikliği belirtileri:

• Akne ve sivilceler: İltihaplanmaları engellemek için görev yapan A vitamini sivilce ve akne oluşumunu da önler. A vitamini eksikliği durumlarda akne ve sivilce miktarında artış görülür.
• Epitel doku sertleşmesi: Epitel doku üzerindeki pütürlü ve kuru görüntü A vitamini eksikliğini işaret etmektedir. Burada oluşan hasar sonucunda idrar yolları, akciğer, ağız, sinüs, burun ve gözde daha kolay enfeksiyon yaşanır.
• Göz kuruluğu
• Cilt kuruması: A vitamini eksikliği, egzama gibi pek çok cilt sorununun nedenleri arasındadır. 

A Vitamini Eksikliği Tedavisi

Eksiklik durumlarında tedavi yöntemi ilaç ve takviyelerdir. Kişinin yaş, cinsiyet ve sağlık durumu dikkate alınarak reçete edilen ilaçların doğru ve düzenli kullanımı sonucunda iyileşme belirtileri gözlenir. İyileşmeyi hızlandırmak amacıyla ilaçlara ek olarak A vitamini içeren gıdaların bulunduğu diyet listesi hazırlanır. Diyet listesi, uzman diyetisyen tarafından kişiye özel olarak hazırlanmaktadır.

A vitamini ilaçları ampul, kapsül, hap ve krem olarak reçete edilebilir. A vitamini kapsül ve hapları, oral yolla tüketilirken çeşitli cilt kusurlarının tedavi edilmesi için A vitamini içeriğine sahip kremlerden yararlanılmaktadır.

A Vitamini Eksikliğine Ne İyi Gelir?

Uzman hekim tarafından uygulanan ilaç tedavisinin yanı sıra besin tüketimi ile de A vitamini eksikliği giderilebilir. Besin tüketimi de yine uzman doktor kontrolünde yapılmalıdır. Bilinçsiz tüketim sonucunda A vitamini zararları görülebilir.

A vitamini balık yağı, pisi balığı, böbrek, krema, peynir, yağlı süt, yumurta sarısı, tereyağı, tavuk ciğeri, somon, morina ciğeri yağı, kral uskumru, ciğer, beyaz peynir ve alabalık gibi hayvansal gıdalardan elde edilebileceği gibi portakal, tatlı patates, mandalina, karpuz, kayısı, greyfurt, Brüksel lahanası, pazı, maydanoz, lahana, kırmızı biber, karahindiba, kara lahana, ıspanak, brokoli ve balkabağı gibi meyve ve sebzelerde de bulunur.

Vücudun ihtiyaç duyduğu günlük A vitaminini alabilmek için sebze, meyve, takviye süt ürünleri, baklagiller ve kepekli tahıl ağırlıklı beslenme düzeni oluşturulmalıdır.

A Vitamin Eksikliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

A vitamini eksikliği, bebeklikten itibaren ideal seviyelerde olmalıdır. Büyüme ve gelişme dönemi içerisinde önemli bir yere sahip olan bu vitaminin eksikliği durumunda bağışıklık sistemi zayıflar ve pek çok hastalığın oluşma riski artar. A vitamini eksikliği durumunda aşağıdaki durumlar ortaya çıkar:

• Kadın ve erkeklerde kısırlık
• Bodurluk, boy uzamaması, gelişimsel aksaklıklar
• Sık sık yaşanan enfeksiyonlar
• İyileşmeyen yaralar
• Gece körlüğü

Bu durumların yaşanması, çocukların sağlıksız bir büyüme süreci geçirmelerine sebep olurken bu süreç içerisinde sık sık hasta olmalarına ve virüslere karşı bağışıklık geliştirememesine neden olmaktadır. Bu durumların sonucunda konfor seviyesi düşmekte, gelişimsel aksaklıklar oluşmakta ve hastalıklar sonucunda kişinin aldığı hasar boyutu artmaktadır.

A Vitamini Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

A vitamininin takviye ya da diyet yolu ile aşırı derecede tüketilmesi sonucunda vücuttaki A vitamini seviyesi normal değerlerin üzerine çıkabilir. Vücudun tolere edebileceği A vitamini seviyesi yaşa ve vücudun sağlık durumuna bağlı olarak değişkenlik gösterse de üst alım sınırının aşılması toksik etki yaratır ve A vitamini zehirlenmesi meydana gelebilir.

A Vitamini Yüksekliği Belirtileri

A vitamininin aşırı derecede tüketilmesi sonucunda toksik etki oluşur ve kişide bazı belirtiler ortaya çıkabilir. A vitamini fazlalığı sonucunda görülen ve yan etki olarak nitelendirilebilecek belirtiler aşağıdaki gibidir:

• Karaciğer yağlanması
• Diş ve dişeti hastalıkları
• Uyuşukluk, yorgunluk
• İştah azalması ya da kilo alma
• Baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı ve kusma,
• Kemik güçsüzlüğü, kemik ağrısı
• Kırılgan tırnaklar
• Saç dökülmesi ve saç yağlanması
• Çift görme
• Sinirlilik
• Ciltte güneş ışığına karşı aşırı hassasiyet
• Ciltte çatlama, sararma ve kaşıntı

Bu belirtilerden bir veya birkaçının görülmesi durumunda sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.

A Vitamini Yüksekliği Tedavisi

A vitamini yüksekliği, A vitamini içeren besin ve takviyelerin aşırı derecede tüketilmesi sonucunda oluştuğu için ilk aşamada sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturulmalıdır. Uzman diyetisyen kontrolünde hastanın yaşına, sağlık durumuna ve vücudunun gereksinime uygun olarak hazırlanan diyet listesiyle A vitamini alımı azaltılmaktadır.

Yüksekliğe sebebiyet veren farklı ilaç veya takviyelerin kullanımı tekrar incelenmekte ve gerek görülmesi halinde ilaç değişikliği yapılmaktadır. Bazı durumlarda takviye ve ilaçların tamamen kesilmesi gerekebilir.

A Vitamini Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

A vitamini yüksekliğinin etkilerini azaltmak için dengeli bir beslenme düzeni benimsenmelidir. Bu nedenle, öğünlerde A vitamini içeren besinler azaltılarak diğer vitamin ve mineralleri barındıran besinlere yer verilmelidir.

Değerlerin tekrar normal seviyelere ulaşması için sağlıklı bir yaşam benimsenmelidir. Sigara bırakılmalı, spor ve egzersize ağırlık verilmelidir.

A Vitamini Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

A vitamini yüksekliği durumunda baş ağrısı, baş dönmesi ve kusma gibi belirtiler kişinin sosyal yaşamdan aldığı verimi azaltabilir. Bu belirtilerin yanı sıra ciltte yaşanan değişiklikler kişinin görüntüsünü olumsuz yönde etkilemektedir. Karaciğer yağlanması ve kemik güçsüzlüğü ise kişinin gün içerisinde sürekli yorgun, halsiz ve uyuşuk hissetmesine neden olmaktadır.