Boyun Fıtığı Ameliyatı Nedir?

Vücudun dik durmasını sağlayan omurga sisteminde, vertebra adı verilen 33 kemik ve kemiklerin ortasından geçerek bağlantıyı kuran omurilik bulunmaktadır. Omurlar arasında bazı destek dokuları bulunmaktadır. Bir omuru diğerine bağlayan bu destek dokularına disk adı verilmektedir. Diskler, omurların üzerinde ağırlık olmasını önlemekte ve hareket etmeyi kolaylaştırmaktadır. 

Travmalar, zorlanmalar, kazalar ve yaşlanmalar diskin su içeriğini kaybetmesine ve kireçlenmesine neden olmaktadır. Bu da etrafındaki sinirlere baskı yapmasına ve yastıklama görevini yerine getirememesine neden olmaktadır. Disk bu şekilde bozuldukça dış tabakası da yırtılıp, bir yırtıktan çıkmakta ve sinirler ile omuriliğin yer aldığı boşluğa taşmaktadır. Bu durum da boyun fıtığını ortaya çıkarmaktadır.

Boyun fıtığı her yaş grubunda görülebilse de genç ve orta yaş gruplarında daha yaygın şekilde rastlanmaktadır. Aynı zamanda ince ve uzun boyunlu kişilerin kısa boyunlu kişilere oranla daha fazla risk altında oldukları bilinmektedir. Uzun süre masa başında çalışmak, egzersiz yapmamak, uykuda kullanılan yastık tercihinin yanlış olması, omurgayı zorlayan hareket ve aktivitelerde bulunmak, boyun bölgesini soğuktan ve klimalardan korumamak boyun fıtığına neden olabildiği gibi ilerleyen yaşlarda disklerdeki sıvı miktarının azalması da fıtığı ortaya çıkarabilmektedir. 

Boyun fıtığı;

• Ense, kol, omuz ve sırt bölgesinde ağrı,
• Eller ve kollarda şiddetli ağrı,
• Kas spazmları, 
• Boyun hareketlerinde zorlanma,
• Bulantı, baş dönmesi, kulak çınlaması, konsantrasyon bozukluğu,
• Kollarda uyuşma ve his kusuru,
• Kollarda karıncalanma,
• Kollarda güç kaybı,
• Reflekslerde azalma,
• Kol ve el kaslarında zayıflama gibi belirtilerle kendini gösterebilmektedir.

Boyun Fıtığı Tedavisi

• Boyun fıtığı tedavisi için ilk olarak hastaya doğru oturma ve duruş eğitimleri verilmektedir. 
• Hastanın yük taşıması engellenir, boyun bölgesini sıcak tutması sağlanır ve fizik tedaviye başvurulur. 
• Birkaç gün boyunluk kullanılabilmektedir. Ancak uzun süreli kullanımda boyun kasları zayıflayacağı için önerilmemektedir. 
• Çoğu boyun fıtığı hastası için ameliyat tavsiye edilmemektedir. Ancak fıtığın çok ilerlediği, kollar ile ellerde uyuşma ve güç kaybı oluştuğu ve önceki tedavilerden sonuç alınamadığı durumlarda ameliyata başvurulmaktadır. 
• Boyun fıtığı ameliyatı oranının %95 olduğu bilinmektedir.
• Boyun fıtığı ameliyatı olanlarda operasyondan çıkınca kollarda ağrı şikayetinin ortadan kalktığı görülmektedir. 

Boyun Fıtığı Ameliyatı Ne Zaman Gereklidir?

Ameliyat, boyun fıtığı hastaları için en son çare olarak başvurulan bir yöntemdir. Boyun fıtıkları genellikle ameliyata gerek kalmadan, diğer yöntemler kullanılarak iyileşebilen fıtıklardır. Ameliyata gerek duyulup duyulmaması, hissedilen ağrının ve içinde bulunan durumun ciddiyetine göre değişmektedir. Boyun fıtığı ameliyatı omurilik çok baskı altında kaldığında, ciddi ağrı ile uyuşmalar yaşandığında ve bunlara bağlı olarak myelopati (omurilikte kalıcı hasar) riski görüldüğünde eğer diğer tedavi yöntemlerinden sonuç alınamadıysa başvurulması gereken bir yöntemdir. Ancak ileri yaştaki hastalarda myelopati riski bulunuyorsa ameliyat olabilmesi için diğer şikayetlerin görülmesine gerek olmamaktadır.  

Boyun Fıtığı Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Boyun fıtığı ameliyatı ile sinirlerin arasındaki sıkışıklığı ortadan kaldırarak omurganın eskisi gibi yük taşıma ve hareket etme becerisinin geri kazandırılması amaçlanmaktadır. Klasik fıtık ameliyatlarının süre, kan kaybı, ameliyat sonrası süreç ve hareketsiz kalma gerekliliği gibi pek çok dezavantajı olduğu için beyin ve sinir cerrahları tarafından yeni yöntemler geliştirilmiştir.  

• Günümüzde boyun fıtığı tedavisi için en sık kullanılan teknik, mikrocerrahi boyun fıtığı ameliyatıdır. 
• Mikrocerrahi yönteminde mikroskop kullanılmaktadır. Bu nedenle ilgili bölgede küçük bir kesi atılması yeterli olmaktadır. Böylece hem yara daha hızlı iyileşmekte hem de hasta ve doktor için süreç daha konforlu geçmektedir.

Boyun fıtığı ameliyatı için tercih edilen yöntemler aşağıdaki gibidir:

Anterior Servikal Diskektomi ve Füzyon

• Boyun fıtığı ameliyatları içinde en sık kullanılan yöntemdir. 
• Boyunun ön kısmında 3 cm uzunluğunda, boyun kıvrımlarına paralel bir kesi atılarak boyun fıtığının omurilik ve sinirlere yaptığı basıncı ortadan kaldırmak hedeflenmektedir. 
• Kesi atıldıktan sonra boyun kasları ile nefes ve yemek borusu arasından girilip servikal omurga korpusuna ulaşılmaktadır. 
• İlgili bölgeden disk çıkarılmakta ve onun yerine karbondan yapılmış cage adı verilen bir materyal ya da disk protezi yerleştirilmektedir.
• Tüm bu işlemler ameliyat mikroskobu ile yapılmaktadır. 

Anterior Servikal Korpektomi

• Anterior servikal diskektomi ile birlikte birkaç seviyede diski olan ve bu disklerin omuriliği sıkıştırdığı durumlarda yapılan bir ameliyattır.
• Operasyonun amacı, korpusu omurilik genişliğinde uzaklaştırarak omurilik üzerindeki basıyı ortadan kaldırmaktır. 
• Bir ve daha fazla omurga çıkarılabilmektedir. 
• Çıkan omurgalarla birlikte komşu diskler de çıkarılmaktadır.
• Çıkarılan kemikler kafes içine doldurulmaktadır. 
• Bu işlemden sonra korpektominin yapıldığı yere yerleştirilmekte, üzerine plak ile vida konularak kafesin çıkması engellenmektedir. Ancak bu işlemin iyileşme süresi anterior servikal diskektomi işlemine göre daha uzundur.

Posterior Mikrodiskektomi

• Ensede orta ya da kenara dik bir kesi atılmasıyla başlamaktadır. 
• Bu yöntem omuriliğin dışında kalan yumuşak disklerde ve kireçlenme durumlarında tercih edilmektedir. 
• Sinir kökü yukarı veya aşağı çekilip, disk ortaya konmakta ve çıkarılmaktadır. İyileşmelerin daha kısada gerçekleşmesi nedeniyle en sık tercih edilen yöntemlerden bir olmuştur.

Posterior Servikal Laminoplasti

• Öncelikle ikiden fazla lamine kaldırılarak kanalın genişlemesi sağlanmaktadır. 
• İkinci aşamada ise plak ve vida ile tutturma işlemi yapılmaktadır.

Lazerle Boyun Fıtığı Tedavisi

• Lazerle fıtık tedavisinde hastayı ameliyat etmeden, sinirlere, kemiklere ve damarlara değmeden yıpranmış disk içine girip bir bölümünün buharlaştırılması hedeflenmektedir. 
• Eklemin içinde oluşturulan küçük hacim azalmaları dahi ciddi basınç azalmaları olmasına neden olarak birtakım ağrıların ortadan kalkmasını sağlamaktadır. 
• Diğer tedavi yöntemlerini deneyip sonuç alamamış, ameliyat olması gereken hastalar için kullanılan bir yöntemdir.
• Geçici değil kalıcı fayda sağlayan bu yöntem, seanslara ayrılarak yapılmaktadır. Her seansta ilgili bölgeye lazer ışınları verilmektedir. 
• Bu işlem çok ince bir iğne yardımı ile lazer kateterini ilgili bölgeye ulaştırılarak yapılmaktadır.
• Seans sayısı şikayetlerin niteliğine göre 10 – 35 seans arasında değişmektedir. 
• İşlem sırasında hasta tarafından herhangi bir ağrı ya da sızlama hissedilmez. 
• Bir yan etkisi olmamakla birlikte tedavideki başarı oranının %85 olduğu bilinmektedir. 
• Hastanın işlem sonrasında hastanede yatması gerekmemekte, en kısa sürede gündelik hayatına geri dönebilmektedir. Hasta birkaç hafta boyunca ağır kaldırmamalı, öne eğilmemeli ve egzersiz yapılmamalıdır. 

Boyun Fıtığı Ameliyatı Riskleri

• Boyun fıtığı ameliyatlarının eski yöntemlerle yapıldığı dönemde şah damar yaralanması ve omurilik zedelenmesi gibi riskler bulunmaktaydı. 
• Bir kasa veya sinire zarar gelmesi durumunda kollarda karıncalanma ve güçsüzlük gibi şikayetler ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle boyun fıtığı ameliyatları en çok korkulan ameliyatlar arasında yer almaktadır. Ancak günümüzde modern tekniklerin kullanılmaya başlanmasıyla bu risklerin de ortadan kalktığı bilinmektedir. 
• Boyun fıtığı ameliyatları artık mikrocerrahi adı verilen yöntemle yapılmaktadır. Mikrocerrahi yönteminin en önemli özelliği ameliyat sırasında mikroskop kullanılarak bölgedeki sinir ve diğer yapıların rahatlıkla görülebilmesidir. Bu yapıların mikroskop ile büyütülerek detaylı bir şekilde görülebilmesi ile hasar oluşmasının önüne geçilmektedir. 
• Boyun fıtığı ameliyatında ölüm riski de korkulan bir durumdur. Ancak boyun fıtığı ameliyatında ölüm riski diğer her ameliyatta olduğu kadar vardır. Bu durum anesteziden kaynaklanmaktadır ve nadir görülen bir durumdur.
• Bu nedenle boyun fıtığı ameliyatı korkulmaması gereken ameliyatlardan birisidir.

Boyun Fıtığı Ameliyatı Sonrası

Boyun fıtığı ameliyatı olanlar ameliyat sonrası birtakım durumlarla karşılaşabilmektedir. Bu durumlar aşağıda açıklanmıştır.

Ödem: Boyun fıtığı ameliyatı sonrası ödem oluşabilmektedir. Ödem genellikle yemek borusunda oluştuğu için yemek güç hale gelebilmektedir. Ancak bu geçici bir durumdur. Bu süreçte yumuşak gıdalar ve sıvı beslenmeye ağırlık verilmelidir. 

Ses Kısıklığı: Boyun fıtığı ameliyatı sonrası ses kısıklığı ile karşılaşmak olağan bir durumdur. Ancak bu durum geçicidir. 

Ağrı: Boyun fıtığı ameliyatı sonrası ağrı hissetmek de normal bir durumdur. Ağrıların artması ihtimaline karşı doktorun reçete ettiği ilaçlar kullanılabilir.

Boyun Fıtığı Ameliyatından Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler

Boyun fıtığı ameliyatından 2 hafta sonra kişi normal hayatına dönebilmektedir. Ancak 2 haftalık bu iyileşme sürecinin verimli geçebilmesi için uyulabilecek bazı öneriler bulunmaktadır.

• Yatış Pozisyonu: Hastaya uygun ortopedik bir yatak ve yastık kullanılması gerekmektedir. Sırt üstü ya da yan yatılabilir. Ayağa kalkmak için koldan destek alarak önce oturur pozisyona geçip, sonra ayağa kalkılmalıdır.
• Oturma: Taburcu olduktan sonra ilk 1 hafta yatak istirahatine devam edilmelidir. İkinci haftadan itibaren dik oturulabilir. Ancak alçak ve yumuşak koltuklara oturulmaması önemlidir.
• Ayakta Durma: İlk hafta en fazla 6 – 7 kez tuvalet ve yemek ihtiyaçları dışında ayağa kalkılmaması gerekmektedir. 
• Banyo: Ameliyatlı bölge su geçirmez bantlar ile kapatıldığı için 1 gün sonra banyo yapılabilir. Ancak ameliyattan 1 hafta sonra bantların çıkarılması ile ameliyatlı bölge de yıkanabilmektedir.
• Yürüyüş: Ameliyattan 1 hafta sonra yürüyüş yapılabilir. Günden güne süre uzatılarak yürüyüş yapılması önerilmektedir.
• Sigara ve Alkol Kullanımı: Ameliyattan sonra sigara ve alkol gibi sağlığa zararlı olan maddelerin kullanılmaması tavsiye edilmemektedir. Böyle maddelerin yaranın iyileşmesi üzerinde olumsuz etkisi olduğu gibi fıtık oluşumunda da etkili olmaktadırlar.
• Cinsellik: Boyun fıtığı ameliyatı sonrası bir hafta kadar cinsel aktivitenin kısıtlı olmasında fayda vardır.
• Araba Kullanma: İlk haftadan sonra araba kullanılmasında sakınca yoktur. Ancak kısa mesafeler olmasına dikkat edilmelidir.
• Ameliyat Yeri: Ameliyat yerinde hafif uyuşukluk ve sertlik olması normal bir durumdur. Ancak bu bölgeden herhangi bir akıntı olması durumunda doktora danışılmalıdır.
• Fizik Tedavi: Boyun fıtığı ameliyatı sonrası fizik tedavi desteği almanın iyileşme süreci için son derece yararlı olduğu bilinmektedir.
• Beslenme: Omurganın sağlığı için kilo almamak gerekmektedir. Bu nedenle uygun bir beslenme programı hazırlayıp uymak önerilmektedir.

Boyun fıtığı ameliyatından sonra iyileşme sürecinde dikkat edilmesi gereken bazı hususlar bulunmaktadır. Bu hususlar aşağıdaki gibidir:

• Hastanın boynu ameliyattan sonra yumuşak bir boyunluk ile korunmalıdır. 
• Anestezi nedeniyle ameliyattan sonra 6 saat boyunca su içilmemesi ve yemek yenmemesi gerekmektedir.
• Ameliyattan 6 saat sonra hasta yumuşak gıdalar tüketmeye başlayabilmektedir.
• Ameliyattan sonraki gün hastanın yarası kontrol edilerek pansuman yapılmalıdır.
• Ameliyattan sonra 1 hafta boyunca hastanın boyunluğu takılmalıdır. Boyunluk otururken ve ayaktayken takılmalıdır. Yatarken takmak gerekmemektedir.
• Ortopedik yastık ve yatak kullanılmalıdır.
• Boynu zorlayacak hareketler yapılmamalıdır.
• Boyun bölgesi soğuktan ve rüzgardan korunmalıdır.
• Stresten kaçınılmalıdır.