Distraksiyon

Distraksiyon Nedir?

Distraksiyon tıpta kelime anlamıyla yeni kemik oluşturabilmek için eklemlerin gerdirilmesi olarak tanımlanmaktadır. Yeni kemik oluşumu için öncelikle yapay bir kırık oluşturulur. Ardından bir cihaz yardımıyla kırık kemik bölümleri birbirinden zamanla uzaklaştırılır. Cihazın germe kuvveti ile kemikler ile bağlantılı dokular gerilir ve böylece yeni kemik oluşumu için uyarılma başlamış olur.

Distraksiyon Osteogenezisi Nedir?

Distraksiyon Osteogenezisi, Rus bilim insanı Gavril İlizarov tarafından geliştirilen bir tekniktir. Bu teknik ile kemiklerin biyolojik tamir mekanizmasından yararlanarak iskeletsel bozuklukların düzeltilmesi amaçlanmıştır. Gerim-stres teorisi olarak bilinen distraksiyon osteogenezisi üzerine yapılan çalışmalar neticesinde bu tekniğin dokularda aktif büyümeyi ve rejenerasyonu sağladığı anlaşılmıştır. Distraksiyon osteogenezisi; bacak ve kol kemiği kısalıkları, karmaşık yüz bozukluklarının görüldüğü bazı sendromlar ve ortodonti alanlarında tedavi yöntemi olarak uygulanmaya başlanmıştır.

Distraksiyon Osteogenezisi ile Tedavi Edilebilen Hastalıklar

Distraksiyon Osteogenezisi, vücudun tüm kemiklerinin uzatılması amacıyla kullanılabilen bir tekniktir. Bu teknik ile tedavi edilebilen hastalıklardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:

Kemik Kısalıkları

• Bacak ve kol kemiklerinde kısalık olan kişilerde bu tekniği kullanarak birkaç santim uzatma sağlamak mümkündür. 
• Kemik kısalıkları için Distraksiyon osteogenezisinin yapılma amacı genetik veya çocukluk çağında geçirilen herhangi bir hastalık nedeniyle ciddi derecede kısa boya sahip olmaktır.
• Bacak boylarında fark olan ve ileri derecede bacak eğrilikleri olan hastalarda da rahatlıkla uygulanabilir.
• Kemiklerin birbirinden ayrılması ve zamanla yeni kemik oluşumu sağlanmaya çalışılır.
• İşlemin uygulanmaya başladığı süreç boyunca kemiklere yapışık olan sinirler, bağlar, damarlar ve kaslar gibi yumuşak dokular da sistemsel olarak uzamaya uyum sağlarlar. 

Karmaşık Yüz Bozuklukları

• Crouzon Sendromu: Yüzde ve kafatasında şekil bozukluklarının görüldüğü genetik bir rahatsızlıktır. 
• Hastalarda baş arkası ve alında düzlük, yüzün orta kısmı küçük, burun sivri, burun pasajlarında darlık, alt çene çıkıntılı, dudak ve damakta yarık gibi bulgular vardır. 
• Kişi nefes almada sorun yaşar. 
• İşitme kaybı yaşayabilir. 
• Gözde şaşılık veya istemsiz göz hareketleri görülebilir. 
• Distraksiyon osteogenezisi cerrahisi ile crouzon sendromu bulunan hastalarda solunum ve görme fonksiyonlarında iyileşme ve estetik bakımdan ise belirgin oranda düzelme sağlanabilmektedir.
• Hastanın yaşı ve cerrahi işleme uyum kapasitesi sonucun başarı oranını etkileyen faktörlerdir.
• Pierre Robin Sendromu: Çene kemiğinin normalden çok kısa olduğu, dilin ağız içerisinde arkaya ve yukarıya doğru baskı oluşturduğu, doğuştan gelen bir rahatsızlıktır.
• Pierre robin sendromunda yarık damak durumu da gözlenmektedir.
• Bebeğe uygulanan Distraksiyon osteogenezisi sonrasında yutma güçlüğünde azalma, oral beslenmede kolaylık ve beslenme sırasında görülen morarma ataklarının ise ortadan kalkması mümkündür. 

Ortodonti Alanında Uygulamalar

• Alt çenede gerilik, alt çenenin çok dar olması veya orta yüz bölgesinin geride olduğu durumunda Distraksiyon osteogenezisi tedavisine başvurulur.
• Cerrahi uygulama ile çene ve yüz kemiklerinde uzatma sağlanabilir.

Distraksiyon Osteogenezisi Nasıl Yapılır?

• Distraksiyon osteogenezisi, kişinin belli bir bölgesindeki kemik dokusuna mekanik gerilme kuvveti uygulanması ve ardından bu dokunun daha büyük boyutlara ulaşmasını sağlayan girişimsel bir işlemdir. 
• Distraksiyon osteogenezisi 6 aşamadan oluşan bir tedavi sürecini kapsar. 

Distraksiyon Osteogenezisi Aşamaları

Preoperatif Dönem

• Tedavinin planlamasının yapıldığı dönemdir.
• Tıbbi görüntüleme yöntemleri kullanılarak vücudun ilgili bölümleri incelenir. Fotoğraf analizleri yapılır.
• Bu evrede hastanın yaşı, operasyona konu olan alanın yeri, kemik uzatma miktarı ve hastanın genel sağlığı gibi faktörler değerlendirilir.

Operatif Dönem

• Cerrahi operasyonun yapıldığı dönemdir. 
• Kemiklerde kesiler oluşturulur.
• Gerim oluşturması amacıyla Distraksiyon aygıtı yerleştirilir.
• Kemiğin birbirinden ayrılmaya başlaması operatif dönemde gerçekleşir.

Latent Dönem

• Kemiğe Distraksiyon aygıtı yerleştirildikten sonra kemik aralarında iyileşmenin başlamasına izin vermek amacıyla beklemeye geçildiği bir dönemdir.
• Bu dönemde hasar gören damarların kendini onarması (revaskülarizasyon) beklenir.
• Latent dönem 5 ile 7 günü bulmaktadır. Daha kısa bekletilmesi halinde kemikte deformasyon olur ve kemiğin dayanıklılığı azalır. Süreç uzadığında ise distraksiyon cihazının kemiği ayıramaması söz konusu olabilir. 
• Hastanın yaşına bağlı olarak latent dönem aktivasyon süresi 12 güne kadar uzayabilir.

Distraksiyon Dönem

• Bu dönemde kemik uçlarının birbirinden uzaklaştığı görülür. 
• İskeletsel büyüme başlar ve kemik oluşumu için gerim-stres etkisi devreye girer.
• Oluşan distraksiyon boşluğu büyümeye, kemik sütunları ise uzamaya ve kalınlaşmaya başlar.
• Yeni oluşan dokular distraksiyon dönemin sonuna kadar bölgesel yayılmayı sürdürür.
• Distraksiyon dönem ulaşılmak istenilen kemik hacmine bağlı olarak farklılık gösterir.

Konsolidasyon Dönemi

• Konsolidasyon, olgunlaşmanın ve fonksiyonların doğru aktarım yapmasının beklendiği dönemdir.
• İstenilen kemik uzunluğu veya düzeltilme kazanıldıktan sonra distraksiyon aygıtı kilitlenir ve beklemeye alınır. 
• Konsolidasyon dönemi 6 ile 8 hafta sürebilir.

Retansiyon Dönemi

• Retansiyon, distraksiyon aygıtı çıkarıldıktan sonraki dönemdir. 
• Konsolidasyon döneminde istenilen seviyeye gelen şekillenmenin korunması sağlanır.
• Retansiyon döneminin belirli bir zamanı yoktur. Distraksiyonun yapılma amacına göre hastanın 1-2 yıl boyunca kontrollerini sürdürmesi istenebilir.

Distraksiyon Osteogenezisi Yan Etkileri

Hipotrofik Komplikasyonlar: Doğuştan gelen veya beslenme, kemoterapi, radyoterapi, travma, vb. nedenlerle dokularda ve organlarda yapısal zayıflık olabilir. Bu gibi durumlar kemik oluşumunu yavaşlatarak, oluşumun gecikmesine neden olabilir. Distraksiyon hızı düşürülerek hipotrofik komplikasyonlar önlenebilir, böylece kemik oluşumunda hızlanma meydana gelir.

Hipertrofik Komplikasyonlar: Uygulama sonucu dokuyu oluşturan hücrelerde hacim artışı görülebilir. Bu durumda dokunun aşırı büyümesi ile karşılaşmak söz konusudur. Artmış kemik oluşumunun ,distraksiyonun latent periyodunu kısa tutarak ve hızını artırarak kontrol edilmesi mümkündür.

Rejeneratif Kırıklar: Konsolidasyon dönemine yeterli sürenin verilmemesi halinde kemikte kırık oluşumu görülebilir. Rejeneratif, dokunun iyileştirilmesi ve işlevselliğini yeniden kazanması anlamına gelir. Bu tür kırıklar normal kırık gibi tedavi edilebilir ve iyileşme süresi normal kırığa göre daha hızlıdır.

Aksiyel Deviasyon: Distraksiyon cihazının kemikte yatay olarak eğilmelere neden olduğu bir komplikasyondur. Bu tür bir oluşum durumunda tüm prosedürün baştan alınması gerekebilir.

Enfeksiyon: Distraksiyon osteogenezisinde enfeksiyon riski %5 ile %30 arasında değişmektedir. Görülen komplikasyona pinin neden olduğu bilinmektedir. Bu durumda hastaya antibiyotik tedavisi uygulanarak enfeksiyon etkileri önlenmeye çalışılır.

Yumuşak Doku Hasarları: Distraksiyon sırasında kuvvet uygulanması yani bir gerilme söz konusudur. Kan damarlarının bu kuvvete karşı direnci yüksektir ancak oluşan baskıya karşı olumsuz etkilendikleri durumlar da görülebilir. Gerilmenin miktarı düşükse sinirlerde bozulma gözlenmeyecektir ancak sinir boyunun uzamasıyla birlikte ileti bozuklarının saptandığı hastalara da rastlanmıştır. Yumuşak doku hasarlarının gözlendiği hastalarda etkiyi azaltmak için distraksiyon hızı düşürülmektedir.

Distraksiyon Ostreogenizisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Distraksiyon osteogenezisi uygulaması kraniyofasiyal hastalarda da uygulanabilen bir yöntemdir. Kraniyofasiyal; baş, boyun ve yüz bölgesindeki anomaliler (oluşma ve gelişme aksamaları), yapısal ve işlevsel bozukluklar olarak bilinmektedir. 
• Distraksiyon osteogenezisi sonrası kraniyofasiyal hastalarda konsolidasyon döneminin uzun tutulması (yaklaşık 6 ay) sosyal hayattan uzaklaşma gibi problemleri de beraberinde getirebilir. Bu nedenle ebeveynlerin desteği önemlidir.
• Ortodonti tedavisi amacıyla distraksiyon osteogenezisi operasyonu geçiren hastaların doktorun tavsiye ettiği süre boyunca yumuşak gıdalar tüketmesi önerilmektedir. 
• Hastalar dışarıdan gelebilecek fiziksel darbelere karşı korunmaya özen göstermelidir.
• Tedavinin uygulandığı bölgenin temizliğine önem verilmelidir ve pansumanlar dikkatli bir şekilde yapılmalıdır.
• Hekim kontrolleri tedavinin önemli bir parçasını oluşturur bu nedenle kontroller kesinlikle aksatılmamalıdır.
• Uygulama süresi kısa ancak tedavi süreci uzun bir uygulamadır. Hastanın iyileşme sürecinde sabırlı olması önemlidir.