EVAR Nedir?

Göğüsten karın boşluğuna doğru uzanan Aort, kalpten çıkan en büyük atardamardır. Abdominal Aort denilen bu damarın karın boşluğundaki bölümü anormal şekilde genişler. Zayıf karakterde olan aort atardamarındaki anevrizma duvarı genişleyerek patlayabilir. Kan basıncının etkisi ile anevrizma duvarının çapı ne kadar genişlerse patlama riski de artar. İç kanamaya yol açabilecek kadar tehlikeli olan bu durum hemen müdahale edilmezse ölümle sonuçlanabilir.

İç kanamanın yarattığı tehlikeyi önlemek amacıyla damarın sorunlu bölgesine stent-greft adı verilen protez ile ulaşılarak anevrizmanın tedavi edilmesi işlemine EVAR ameliyatı denir. EVAR (Abdominal Endovascular Aneurysm Repair) yöntemi karın bölgesindeki hasarlı damarın tedavi edilmesinde etkilidir.

Aort Anevrizması Nedenleri

Aort atardamarının genişleyerek çapının 1.5 katına çıkarak balon görünümünü almasıdır. Göğüs ve karın boşluklarında oluşan anevrizmalar kanamaya yol açabilir. Halk arasında damar sertleşmesi ya da kireçlenmesi olarak bilinen Aort anevrizması çeşitli nedenlerden dolayı esnekliğini kaybetmesidir. Bu nedenler arasında;

• Genetik faktörler
• Yüksek tansiyon nedeniyle damar içi basıncın artması
• Obezite 
• Kaza sonucu oluşan göğüs travması
• Sigara, alkol ve uyuşturucu madde kullanımı
• Behçet hastalığı gibi inflamatuar hastalıklar
• Sifiliz gibi enfeksiyon hastalıkları

Aort Anevrizması Belirtileri 

• Çoğu zaman hiçbir belirti vermeden ortaya çıkan anevrizmanın en fazla görülen belirtiler arasında şiddetli sırt ağrısı yer alır. 
• Nefes borusuna baskı yaparsa nefes darlığı yaşanabilir.
• Karın ağrı
• Kalp ağrısı

EVAR Ameliyatı Öncesi Hazırlık Aşaması

• Anjiyografi yani damar filminin çekilmesi
• Bilgisayarlı tomografi ile manyetik rezonans işleminin yapılması
• Hastanın EVAR ameliyatı için uygunluğunun tespiti
• EVAR ameliyatı için hangi tekniğin uygulanacağına karar verilmesi
• Ameliyat esnasında kullanılacak cihaz ve malzemelerin tespiti

EVAR Ameliyatı Nasıl Yapılır?

• Ortalama 3-6 saat arasında süren riskli bir ameliyattır.
• Hastanın durumuna göre ağrı ya da acı hissetmemesi için genel, lokal ya da epidural anestezi yapılır.
• Kan dolaşımını durdurmak amacıyla hasta 16-18 dereceye kadar soğutulur.
• Kasık bölgesinden 3-4 cm’lik kesiler açılarak atardamar (femoral arter) görünür hale getirilmesi için çıkarılır. 
• Özel bir kumaş kullanılarak kaplanan tel kafes olan Stent-greft kateterlere yüklenir.
• Kapalı halde iken 9 mm çapındaki bu tel kafesler farklı uzunluklardadır. 
• Açılan kesilerden içeri sokulan kateterler sorunlu damara ulaştırılır. 
• Ters Y şeklinde stent- greftler aort atardamarının anevrizma duvarına yerleştirilir.
• Kateterler çıkarıldıktan sonra kesiler dikişle kapatılır. 
• Böylece kan basıncı önlenerek anevrizma duvarının genişlemesinin önüne geçilir. 
• Ancak bazı durumlarda femoral arter atardamarı daha incedir. Bu durumda önce anjiyografi çekilir. 
• Damarın kol arterine takılması gerekli olan stent-greftlere işlem yapılabilmesi için üst damardan giriş yapılması gereklidir.
• Ameliyat esnasında riskli bir durumun oluşması halinde ya da bu işlem için damar yapısının uygun bulunmaması halinde tek bacağa doğru stent-greft uzatılarak kanamanın durdurulması için damar tıkanır.
• Ancak damar tıkandığı için bacağa kan ulaşmaz. Bu durumda kan dolaşımını sağlamak için stent-greftler anevrizma duvarını ortadan kaldıracak şekilde uzatılır ve kasık bölgesine yapay damar yerleştirilerek ameliyat tamamlanır. 
• Damar içine yerleştirilen stent- greftlerin sabitlenmesi ve birleşim yerlerinden sızıntı olmaması amacıyla damar balon ile genişletilir. 
• Hasta 3 gün boyunca yoğun bakımda tutularak iyileşme durumu takip edilir. 

Açık Anevrizma Ameliyatı Nasıl Yapılır?

• Cerrahi operasyon sırasında büyük kesiklerin açılması, yoğun kanamaların olması ve aort damarının yakınlarında diğer organların olması nedeniyle oldukça riskli bir ameliyattır. 
• Önce anevrizma olan aort damarı dışarı çıkarılır. 
• Dacron ya da teflon gibi malzemelerden yapılmış çıkarılan damar çapına uygun ölçülerde yapay bir damar yerine takılır. 

EVAR Ameliyatı Komplikasyonları

• Stent-greftin sabitlendiği damarda iltihaplanma olabilir.
• Stent-greftlerin bükülmesi sonucu şekli bozulur. Zaman içinde bağlantı yerlerinden sızıntı olması halinde maksimum 4 yıl içerisinde hastanın 2. defa ameliyat olma ihtimali vardır. 
• Stent-greftlerin uç kısımlarının anevrizma duvarını tam kapatamaması sonucunda oluşan sızıntılar patlamaya yol açabilir.
• Evar ameliyatı olan kişide kalp yetmezliği, zatürre, kalp krizi riski, böbrek yetmezliği, bağırsak kanlanması, kanama gibi hastalıklar mevcut ise çeşitli sistemik komplikasyonlar görülebilir. 
• Stent- greft içinde kan pıhtısı oluşumuna bağlı tıkanmaların görülmesi
• Damarın içindeki plakların kopması sonucu böbreklerin tıkanması
• Aort damarına ulaşmak için açılan giriş yerinde ve damar yolunda oluşabilecek tıkanma, yırtılma ve delinme riskleri
• Bacaklardaki damarların tıkanması
• Ameliyat esnasında ya da bittikten sonraki iyileşme döneminde damar anevrizma duvarının patlaması
• Mide ve bağırsaklarda oluşan tahriş nedeniyle oluşan iç kanamalar
• Damar genişlemesi sonucu stent-greftin yer değiştirmesi
• Böbrek damarlarında tıkanma
• Sinir uçları ve omurilikteki damarların tıkanması
• Az sayıda da olsa EVAR ameliyatı ölümle sonuçlanabilir. 
• Kesi yerinde apse oluşumu, kızarıklık ve akıntı olması
• Damarın duvar katmanlarından ayrılması
• Giriş yerinin kapanmaması sonucunda oluşan sinir zedelenmeleri
• Giriş yerinde şişlik oluşumu
• Beslenme bozukluklarının görülmesi
• Pıhtı kopması sonucu damarda kalıcı hasar oluşması

EVAR Ameliyatı Sonrası Bakım 

• Hastanın 3-7 gün boyunca hastanede kalması gereklidir. 
• Taburcu olduktan sonra stent-greftte oluşan kaçaklar gözlemlenerek acil müdahale yapılmalıdır.
• Zaman içerisinde farklı komplikasyonların ortaya çıkıp çıkmayacağı görüntüleme tekniği ile takip edilmelidir.
• Ameliyat sonrasındaki ilk 1. ay, 6. ay ve 12. aylarda anjiyografi çekilerek hastanın durumu izlenir.