Gece Yeme Sendromu

Gece Yeme Sendromu Nedir?

Gece yeme sendromu, kişilerin gün içindeki öğün döngüsünden (24 saat) daha farklı bir şekilde yeme alışkanlıkları sergilemesiyle karakterize bir anormal yeme davranışıdır. Yeme ve uykunun biyolojik ritmi gece yeme sendromu yaşayan kişilerde bozulmuştur. Bu kişiler sabah öğününü almadan, yemek yemeye öğleden sonra başlar ve gece boyunca devam eder. Gece yeme sendromunda kişiler günlük kalori alımının %25’inden fazlasını akşam yemeğinden sonra alırlar.

Uyku bozukluğuna neden olan diğer bir durum ise uyku ile ilişkili yeme bozukluğudur (SRED). Gece yeme sendromu ile uyku ile ilişkili yeme bozukluğu arasındaki fark gece yeme sendromu yaşayan kişilerin gece boyunca uyanıp yemek yediğinin farkında olmasıdır, ancak uyku ile ilişkili yeme bozukluğu olan kişiler, farkındalık eksikliği nedeniyle her türlü tehlikeli olan yiyecekleri tüketebilir. Bu kişiler kendilerine zarar verme davranışları sergileyebilirler. Gece yeme sendromu yaşayan kişilerin kendilerine zarar verme gibi davranışsal bozuklukları yoktur. Gece yeme sendromu sıklıkla kadınlarda görülür ve bu hastalığın toplumda görülme oranı %2’dir. 

Gece Yeme Sendromu Belirtileri  

Gece yeme sendromu normal ya da aşırı kilolu veya obezlerde görülebilen kronik bir yeme bozukluğudur. En az 2 ay boyunca aşağıdaki belirtileri yaşayan kişilerde gece yeme sendromu olduğu düşünülür: 

• Kişilerin sabah kahvaltısında iştahları genelde çok azdır ve bazen de hiç yoktur.

• Kişiler, akşam yemeğinde yedikleri miktardan daha fazlasını gecenin ilerleyen vakitlerinde tüketirler.

• Akşam yemeği ile kahvaltı arasındaki zaman diliminde günlük alınan besin miktarının yarısından fazlası tüketilir.

• Kişiler gece yemek yerken kendilerini suçlu hissedebilir, ayrıca gergin, endişeli ve sinirli olabilirler 

• Gece yeme sendromunun stresle ilişkili olabilir ve kişilere sıklıkla depresyon eşlik eder

• Uyku düzensizlikleri, sık sık uykudan uyanma veya uyumada güçlük yaşanır

• Bu kişiler uykuya geçebilmek için yemek yeme zorunda olduklarına inanırlar

• Kişiler kahvaltı öğününü genelde atlarlar

• Akşam yemeği sonrası ya da uyku başlangıcı sırasında kişilerde güçlü bir yeme dürtüsü vardır.

• Gece tüketilen ürünler karbonhidrat, şeker ve nişasta ağırlıklı olmaktadır 

• Tıkanırcasına yeme bozukluğunda kişiler kısa bir süre içinde yemek yerken, gece yeme sendromunda ise kişiler gecenin ilerleyen saatleri boyunca yeme eylemini sürdürürler

• Gece yeme sendromu yaşayan kişiler genellikle depresyon veya kendilerine karşı olumsuz bir bakış açısı gibi ruh hali bozuklukları yaşarlar. Özellikle kişilerin ruh hallerindeki bozukluklar akşamları daha yoğun olmaktadır 

Gece Yeme Sendromunun Nedenleri? 

Gece yeme sendromu oluşumuna katkıda bulunan birçok faktör vardır. Bazen üniversitesi öğrencileri özellikle sınav dönemlerinde geceleri yemek yeme alışkanlığı edinirler ve bu kişiler iş hayatlarına atıldıklarında gece yeme alışkanlıklarından kolay vazgeçemezler. Önemli başarılar kazanmak isteyen çalışanlar öğlen yemeğini atlayarak bu eksik beslenmeyi geceleri daha fazla yiyerek telafi ederler. 

Gece yeme sendromu ironik olarak diyet programlarına (uzman desteği olmayan) bir cevap şeklinde olabilir. Gün içinde alınması gereken kalori miktarı kısıtlandığında vücut beyne kalori ihtiyacı olduğunu bildirir ve kişiler gece boyunca kalori ihtiyacını aşırı bir şekilde telafi ederler. Gece yeme sendromu kişilerin yaşadığı günlük strese de yanıt olabilmektedir. 

Gece yeme sendromu yaşayan kişiler genelde iş ya da okul hayatında başarı kişiler olabilmektedirler. Ancak, gece yeme sendromu kişilerin işle ilgili sorumluluklarını, iş ortamındaki sosyalleşmesini ve işleri yönetim biçimini olumsuz bir şekilde etkilemektedir. 

Ayrıca bu kişilerin farklı hormonal yapıları olabilir. Bu hormonal farklılıklar kişilerin yemek yeme öğünlerinin değişmesine neden olur, böylece geceleri daha fazla yemek yeme eğiliminde olabilirler.

Gece yeme sendromu, mide ülseri, uyku apnesi veya depresyon gibi altta yatan bir tıbbi sorunun, bulimiya (yeme bozukluğu) veya uyurgezer gibi uyku bozuklukların bir sonucu olabilir. Bazı uyku ilaçları (zorpidem) yan etki olarak kişilerde gece yeme sendromu gelişmesine neden olmaktadır

Gece Yeme Sendromu Teşhisi 

Gece yeme sendromu, Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabının 5. baskısında (DSM-5) göre adlandırılamayan beslenme veya yeme bozuklukları (OSFED) olarak sınıflandırılmaktadır.

 Gece yeme sendromunun tanı kriterleri arasında şunlar bulunur: 

• Yemek yemek için uykudan uyanma

• Akşam yemeğinden sonra aşırı derecede yemek tüketimi

• Gece tüketilen yemeğin farkında olunması ve daha sonra hatırlanması

• Günlük alınması gereken kalori miktarının %25’inden fazlasının gece boyunca alınması

• Gece yeme sendromunun en az 3 aydan fazla sürmesi

• Gece yeme atakları haftada 2 kereden fazladır

• Gece yeme sendromu yaşayan kişilerde yüksek kan basıncı (yüksek tansiyon), yüksek kolesterol seviyesi, safra kesesi hastalıkları ve diyabet sık görünmesi. 

Doktorlar hastaların diğer tıbbi hastalıkları hakkında bilgi aldıktan sonra kişilerin uyku ve yemek yeme düzenleri yukarıdaki kriterler eşliğinde sorgularlar.  

Polisomnografi (uyku kaydedici) eşliğinde hastaların uyku düzeni kayıt altına alınır. Ayrıca kişilerin beyin dalgaları, nefes alması, kalp atışı, göz ve vücut hareketleri izlenir ve kaydedilir. Bu test, gece yemek yeme bozukluğunun herhangi bir uyku bozukluğu ile ilişkisi olup olmadığını ortaya çıkarmada yardımcı olmaktadır.

Gece Yeme Sendromu Tedavisi 

Diğer yeme bozukluklarında olduğu gibi gece yeme sendromununda da çeşitli terapilerin kombinasyonu ile başarılı tedavi sağlanır. Bilişsel davranışçı terapi gece yeme sendromu için en başarılı tedavilerden birisidir. Psikolojik tedavi ile hastayı rahatsızlığı hakkında bilgilendirme ve hastanın kendisini takip etmesini sağlayacak psikoeğitim verilmektedir. Kişilerin yemek yeme davranışlarında iyileşme gerçekleşmesi hedeflenir. Davranışsal müdahaleler arasında öğünlerin planlanması ve düzenli yemek yemenin yapılandırılması yer alır. 

Kişilerin yemek yeme saatleri günün erken saatlerine geri çekilir. Kahvaltı öğünü tamamıyla dışlanabilir. Zamanla kahvaltı öğünü normal saatine geri çekilmesi için bu durum kademeli olarak artırılabilir. Gece yeme sendromunun kendi içindeki akışını kırmak zor olabilir. Kişilerin bu yeme bozukluğunu düzeltmesi için psikolojik teknikler kullanılması gerekli olabilir. Teknikler kapsamında kişilerin tedaviye katılmama nedenlerinin bir listesi yapılır ve aynı zamanda kişilerin mutfağa girmesini kısıtlayacak fiziksel engeller koyulur.

Fototerapi (ışık tedavisi), biyolojik saatleri (sirkadiyen) düzenlemeye yardımcı olan melatonin hormonunu etkilediğini inanılmaktadır. Bu terapi ile günün erken saatlerinde hastalar parlak ışığa maruz kalarak sirkadiyen ritmin bozulması hedeflenir. 

Gece Yeme Sendromu Tedavi Edilmezse 

Gece yeme sendromunun çeşitli komplikasyonları vardır. Gece yeme sendromu ne kadar şiddetli ve uzun sürer ise aşağıdaki komplikasyonların gelişme riski artmaktadır:

• Ciddi sağlık sorunları (obezite)

• Depresyon veya anksiyete (kaygı bozukluğu)

• İş, aile ve sosyal yaşam işe ilgili sorunlar

• Uyku apnesi 

• Diyabet ve insülin direnci

• Yüksek tansiyon ve kolesterol 

• Hiperlipidemi

• Koroner kalp rahatsızlıkları 

Gece Yeme Sendromuna Ne İyi Gelir?  

• Kişilerin öncelikle gece yemek yeme nedenini bulması gereklidir. Bu yüzden profesyonel bir destek alınması nedenin bulunmasında hızlı sonuçlar verecektir.

• Gece yemek yemeyi tetikleyen şeylerin belirlenmesi önemlidir.

• Yapılacak günlük aktiviteleri belli bir rutin içinde yapmak. Uyku saatlerini, yemek yeme öğünlerini ve kilo kontrolünü belli bir program içinde düzenlemek.

• Öğünlerin planlanması kişilerin çok yemek yeme endişelerini azaltabilir. Bu sayede kişilerin kan şekeri sabit bir seviyede tutulur.

• Anksiyete (kaygı bozukluğu) ve depresyon yaşayan kişilerin profesyonel bir destek alması faydalıdır.

• Kişiler akşam yemeği sonrasında zihinlerini meşgul eden aktiviteler yapması ile geceleri yemek yeme sıklığını azalacaktır.

• Evde fazla yağlı, şekerli abur cuburları bulundurmamaya özen gösterilmeli. Bunların yerine hoşlanılan sağlıklı yiyecekleri evde bulundurulmalı.

• Açlık hissedildiğinde meyve, sade yoğurt, kefir veya düşük yağ oranla peynir tüketilebilir.

• Gün içindeki öğünlerde protein ağırlıklı beslenmek gece yemek yeme arzusunu yarıya indirdiği bilinmektedir. 

Gece Yeme Sendromuna Ne İyi Gelmez?  

• Altta yatan mide ülseri ya da safra kesesi rahatsızlığı olan kişilerin tedavilerini aksatması

• Abur cuburlar ile gece beslenme alışkanlığı kazanmak

• Gün içinde sürekli öğünleri atlamak

• Doktor tavsiyesi dışında uyku ilaçları kullanmak 

• Özellikle ciddi depresyon veya duygusal çatışmalar yaşayan kişilerin profesyonel bir destek almaması 

• Alkol ve sigara içmek (özellikle geç saatlerde alkol alımı)

• Akşam öğünlerinde karbonhidrat ağırlıklı beslenmek 

• İş hayatının akışına kapılarak öğünleri hızlı bir şekilde geçiştirmek

• Yalnız yaşamak 

Gebelikte Gece Yeme Sendromu

Hamilelik döneminde hem metabolik değişikliklerin hem de uyku bozuklukların etkisi nedeniyle gece yemek yeme miktarında artış gözlenmektedir. Gece yeme sendromu hamile kadınların glikoz metabolizmasını etkilediği de bilinmektedir. Hamilelik döneminde sağlıklı beslenme ve kilo kontrolü gebelikte oluşabilecek komplikasyonların önlenmesinde etkilidir. 

Hamile kadınlarda gece yeme sendromunun erken teşhisi hem annenin hem de bebeğin maruz kalabileceği sağlık sorunlarının önlenmesinde önemlidir. Bu yüzden hamile kadınlar değişen yeme alışkanlıkları hakkında doktorları ile görüşmesi gereklidir. Özellikle altta yatan hormonal bozuklukların ya da psikolojik değişimlerin erken teşhisi ve tedavisi çok önemlidir. 

Çocuklarda Gece Yeme Sendromu 

Gece yeme sendromu yaşayan çocuklar genelde aşırı kiloludur, ancak nadir durumlarda eklem ağrısına anoreksiya (kilo alma kaygısından dolayı yemek yemeyi reddetmek) ve uykusuzluk (insomnia) eşlik edebilir. Özellikle bu çocuklar aşırı kiloludur ve sabahları anoreksiya belirtileri ile akşamları aşırı iştahlı bir yeme karakteri ortaya koyarlar. 

Çocuklar rahatlamak için ya da can sıkıntısını gidermek için özellikle duygusal yeme (stres yeme davranışı) eylemi içinde olurlar. Çocuklar sık sık gece yataklarından kalkıp yemek yerler. Bu yeme şeklinde çocuklar fiziksel anlamada açlık hissetmediği için alınan kalorilerin ya da besin değerlerinin bir önemi yoktur. Zamanla, çocuklarda aşırı kalori alımına bağlı olarak kilo artışı gözlemlenir. Ebeveynler, çocuklardaki bu değişimin farkına vardıklarında profesyonel bir destek alması gereklidir. 

Gece Yeme Sendromu için Hangi Doktora Gidilir?

Kişiler 2 aydan uzun bir süredir gece uykudan uyanarak çok fazla yemek tüketiyorsa öncelikle dahiliye (iç hastalıkları) bölümünden randevu alarak uzman bir dahiliye doktoru ile görüşmesi gereklidir. Hormonal bozukluklar veya sindirim sistemi üzerindeki problemler nedeniyle ortaya çıkan gece yeme bozukları dahiliye doktoru tarafından incelenmektedir. Kişilerin hormon düzeylerindeki değişimler normal veya sindirim sistemi ait problem yok ise bu kişiler dahiliye doktorları tarafından psikiyatri ya da klinik psikoloji bölümüne sevk edilebilir. Daha sonra kişiye özel beslenme planı düzenlenmesi için diyetisyen desteği alınmaktadır. 

Gece yeme sendromunun fiziksel, ruhsal ve zihinsel sağlığa olumsuz etkileri ortaya çıkmış ise en yakın bir zamanda uzman bir doktor ile görüşülmesi gereklidir. Ayrıca, kişilerin yemek yerken utanç duygusu veya sosyal izolasyon gibi davranışları olabilir. Anksiyete ve depresyon gibi altta yatan sorunların klinik psikolog veya uzman psikiyatrist tarafından ele alınması sorunun çözülmesine yardımcı olabilir.