Hepatoloji Nedir?

Hepatoloji bölümü, gastroenteroloji anabilim dalına bağlı olan ve karaciğer sağlığından sorumlu olan tıp branşıdır. Karaciğer anlamına gelen “hepato” ve bilim anlamına gelen “loji” sözcüklerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Sindirim sistemi hastalıklarından ayrılmış olsa da ülkemizde yan dal olarak kabul görmektedir.

Hepatoloji bölümü karaciğer tümörleri, siroz hastalığı, kronik hepatit hastalıkları, sarılık ya da akut karaciğer hastalıkları gibi sağlık sorunlarının teşhis, takip ve tedavisinden sorumludur.

Bu hastalıklar virüslere bağlı olarak, cinsel yollarla, doğum sırasında anne adayından bebeğe geçerek, hasta kişiyle yakın temas kurularak ya da organ nakli, enjeksiyon uygulamaları ve cerrahi operasyonlarda bulaşarak ortaya çıkabilir. Erken teşhis ve tedavi ile birçok hastalığın tedavisi mümkün olur.

Karaciğer sağlığını olumsuz etkileyen hastalıklar genel olarak kaşıntı, halsizlik, bitkinlik, ödem, iştahın kesilmesi, cinsel isteksizlik, yavaş hareket etme, kas krampları, konuşma hızının yavaşlaması ve güçsüzlük gibi belirtiler gösterir. 

Daha ileri vakalarda meme büyümesi, düşük tansiyon, kendiliğinden gelişen diş eti ve burun kanaması, kusma, sebepsiz oluşan morluklar gibi şikayetler görülür. Bu semptomlardan biri ya da birkaçının görülmesi halinde vakit kaybetmeden uzman bir hepatologdan yardım alınması gerekir. 

Hepatoloji Uzmanı Nedir? Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?

Hepatoloji uzmanı, karaciğer sağlığını ve dolaylı olarak diğer vücut sistemlerini olumsuz etkileyen karaciğer hastalıklarından sorumlu hekimdir. Hepatoloji uzmanı olmak için öncelikle 6 senelik temel tıp eğitiminin başarılı bir şekilde tamamlanması gerekir. 

Mezuniyet sonrasında adaylar Tıpta Uzmanlık Sınavına girerek Gastroenteroloji Uzmanlığı Eğitimi almaya hak kazanmalıdır. 

Bu eğitim de başarıyla tamamlandıktan sonra ihtisasa Hepatoloji alanında devam edilmesi gerekir. Adaylar yeterli donanım ve tecrübeyi kazandıktan sonra Hepatoloji Uzmanı unvanı alırlar. 

Uzmanların görev ve sorumlulukları ise şu şekilde sıralanabilir:

• Hasta öyküsü alındıktan sonrasında fiziki muayene yapmak ve bulguları değerlendirmek,
• Şüphelenilen hastalığa bağlı olarak karaciğer fonksiyon testleri ve kan tahlili gibi ilgili tetkiklerin uygulanmasını sağlamak,
• Tüm bulguları ve sonuçları bir araya getirerek hastalığın doğru teşhisini koymak,
• Teşhis edilen hastalığın türü, komplikasyonları ve dikkat edilmesi gerekenler hakkında hastayı bilinçlendirmek,
• Hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak en etkili tedavi seçeneğini belirlemek ve tedavi planını oluşturmak,
• Uygun tedavi başlatıldıktan sonrasında hasta takibi yapmak ve gerekli görülmesi halinde tedaviyi değiştirmek,
• Karaciğer nakli yapılması gereken vakalarda ilgili kuruluşları bilgilendirmek,
• Bulaşıcı hastalıklar hakkında hasta ve hasta yakınlarını bilgilendirmektir.

Hepatoloji uzmanları özel hastaneler, üniversite hastaneleri, eğitim ve araştırma hastaneleri gibi hepatoloji bölümü olan hastanelerin tümünde görev yapabilir. Hepatolojik hastalıkların diğer vücut sistemlerini de etkilemesi halinde, hasta farklı branş hekimlerine sevk edilebilir.  

Hepatoloji Neye Bakar? Hepatoloji Bölümü Hangi Hastalıklarla İlgilenir?

Hepatoloji bölümü, karaciğer sağlığını bozan her türlü sağlık sorunu ile ilgilenmektedir. Bu hastalıklar genel olarak virüsler, yoğun alkol ve yanlış ilaç kullanımı ya da altta yatan sağlık sorunlarına bağlı olarak görülür. 

Hepatoloji hastalıkları kısaca şu şekilde sıralanabilir:

• Hepatik Steatoz: Halk arasında karaciğer yağlanması olarak da bilinir. Vücutta gerekenden daha fazla yağ üretilmesi ya da üretilen yağın doğru şekilde işlenemediği durumlarda ortaya çıkar. Sağlıklı kişilerin karaciğer hücreleri, az miktarda yağ barındırabilir. Ancak bu oranın yükselmesi sonucunda hepatik steatoz belirtileri görülmeye başlar. Vücutta ödem toplanması, göz beyazlarının ve cilt tonunun sarıya dönmesi, karın ağrısı, burun kanaması, halsizlik ve odaklanamama gibi semptomlar gösterir.
  
• Siroz: Karaciğer dokusunun sertleşmesi ve bozulması durumuna verilen addır. Genellikle yavaş bir ilerleme gösteren bu hastalık, karaciğer fonksiyonlarının ciddi anlamda bozulmasına neden olur. Böylece hormonların, besin ögelerinin, proteinlerin, alınan ilaçların, kan akışının ve diğer öğelerin dağılımı engellenir. Yoğun alkol tüketimi ile ilişkilendirilse de, karaciğere zarar veren sağlık sorunlarının tedavi edilmemesiyle de meydana gelebilir. Erken teşhis edilirse tedavisi mümkündür.
  
• Hepatit Hastalıkları: Karaciğerde meydana gelen iltihaplanmadır. Virüslere, yanlış ilaç kullanımına ya da yoğun alkol tüketimine bağlı olarak ortaya çıkabilir. Hepatit virüsleri E, D, C, B ve A grubu olarak beşe ayrılır. Ancak nadir vakalarda, farklı virüsler de bu hastalıklara neden olabilir. Hepatit hastalıkları genel olarak ikiye ayrılır;
  
  • Kronik Hepatit: 6 ay ve daha uzun süre boyunca devam eden karaciğer iltihabıdır. Akut hepatit hastalıklarına göre daha nadir görülse de, hastalık uzun seneler boyunca devam edebilir. Belirti göstermeden ilerleyen bu hastalık tedavi edilmezse karaciğer fonksiyon kayıplarına, kalıcı deformasyonlara, siroza ve karaciğer yetmezliğine yol açabilir.
    
  • Akut Hepatit: Viral hepatit olarak da adlandırılır. Belirtileri aniden ortaya çıkan bu hastalık, doğru tedavi ile birkaç hafta içerisinde iyileşme gösterir. Tedavi için virüslerin baskılanması ve öldürülmesini sağlayan ilaçlardan yardım alınır.
    
• Kanser Hastalıkları: Karaciğer dokusunda meydana gelen kanserleşme ya da tümör oluşumlarını kapsamaktadır. Cerrahi yöntemlerle tümörün alınması, kemoterapi ve radyoloji tedavi seçenekleriyle tedavisi mümkündür.     
  
• Wilson Hastalığı: Vücutta gerekenden daha fazla bakır bulunması anlamına gelir. Beyin, karaciğer, gözler, böbrekler ve ilik gibi hayati organlarda biriken bakır genel sağlık durumunu ciddi anlamda bozar. Tedavi edilmemesi halinde beyin hücrelerinin deforme olması, karaciğer yetmezliği ve ölüm gibi sonuçlar doğurabilir.
  

Hepatoloji bölümü aynı zamanda karaciğerde görülen tıkanıklıklar, kanamalar, sarılık, aşırı doz ilaç alımı ve karaciğer ilgilendiren metabolik sağlık sorunlarıyla da ilgilenmektedir. 

Bu hastalıkların bir kısmı erken belirti verirken, bir kısmı ise çok uzun süre boyunca belirtisiz seyredebilir. Teşhis edilen sağlık sorununa bağlı olarak yatarak ya da ayakta tedavi yöntemleri uygulanmaktadır.

Hepatoloji Bölümü Hangi Tedavileri Uygular?

Hepatoloji bölümü tarafından uygulanan tedaviler hastalığın türüne, seyrine, diğer organları etkileyip etkilemediğine, evresine, hastanın yaşına, genel sağlık durumuna, görülen semptomlara ve komplikasyon görülme riskine bağlı olarak farklılık gösterir. 

Ancak tedavi seçenekleri genel olarak şu şekilde sıralanabilir:

• Farmakolojik Tedavi: Teşhis edilen hastalığın ilaçlarla tedavi edilmesi anlamına gelir. Karaciğer fonksiyonlarının yeniden kazandırılması ya da fonksiyon kayıplarının engellenmesi için gereken ilaç grupları, hepatit ilaçları, enzim düzenleyiciler, metabolik ilaçlar ya da hastalık nedeniyle görülen semptomları (mide bulantısı, halsizlik, kusma, ödem vb.) giderecek ilaçlar reçete edilir.
  
• Onkolojik Tedaviler: Karaciğer dokusunda kanserleşme ya da tümöral oluşumların görülmesi halinde uygulanır. Hastalığın türüne ve evresine bağlı olarak, kemoterapi ya da radyoterapi seçenekleri değerlendirilir ve tedavi planlaması yapılır. Tedaviler onkoloji polikliniğinde, uzman onkologlar tarafından gerçekleştirilecektir.
  
• Cerrahi Tedaviler: İleri derecede seyreden karaciğer deformasyonları, fonksiyon kayıpları ya da kanser hastalıklarında uygulanır. Genel olarak sağlıksız karaciğer dokusunun vücuttan çıkarılması prensibiyle uygulanır. Ancak hastalığı türü ve hastanın ihtiyaçları doğrultusunda farklı operasyonlar da planlanabilir.
  

Hepatoloji hastalıkları belirlenen tedavi seçenekleri ile beklenen iyileşmeyi göstermiyorsa ve karaciğer işlevlerini yerine getiremeyerek hayati risk oluşturuyorsa organ nakli yapılması gerekir. Bu operasyonlar da tıpkı cerrahi operasyonlarda olduğu gibi, ameliyathanelerde ve cerrahlar tarafından gerçekleştirilir.