Zona Aşısı

Zona Aşısı Nedir?

Zona aşısı, Zona hastalığından korunmak ve bu hastalığa önlem almak amacıyla yapılan bir aşı tipidir. Bu noktada zona hastalığı ise şu şekilde açıklanır:

• Zona Hastalığı: Su çiçeği rahatsızlığı geçirmiş kişilerde bu hastalığa yol açan “Varisella Zoster” virüsünün rahatsızlık esnasında sinir ucu noktalarına göç edip yerleşmesi, senelerce bu noktada sessiz kalması ve seneler sonrasında kişinin bağışıklık sisteminin düşmesiyle yerleşmiş olduğu sinir yollarını izleyerek deri üzerinde su çiçeğinden daha ağrılı ve ağır seyreden hastalığa sebep olması durumudur. 

Toplumda ortalama her 3 insandan bir tanesinin yaşamı boyunca bu rahatsızlığa yakalanacak olduğu varsayılmaktadır. Söz konusu Zona rahatsızlığının oluşma mekanizması yüzünden yalnızca suçiçeği hastalığı yaşamış olan kişilerde ortaya çıkması beklenir. Bu noktada su çiçeği geçirmiş olan yetişkin kimselerde, yaşlı bireylerde ve çocuklarda bile hastalığın oluşması olası bir durumdur. Bu hastalık genel olarak 1 defa geçirilmektedir. Ancak bazı hastalarda 2 ya da 3 defa bile zona geçirilmesi durumları olabilir.

Zona hastalığı, aşı yapılarak engellenebilen hastalıklar içerisinde yer alır. Zona aşısı, genel olarak 50 yaş üstü bireylerde uygulanabilmektedir. Ayrıca hastalığın engellenmesi ile beraber özellikle en fazla rastlanan ve uzun seneler boyunca yaşam kalitesini düşüren postherpetik nevralji(PHN) denilen ağrının görülmemesi bakımından bu zona aşısı çok etkili görülmektedir.

Zona Aşısı Kimlere Önerilir?

Zona aşısı yapılan kişiler, genellikle yaşı, sağlık durumu ya da risk altında olabilmesi açısından bu aşının yapılmasının önerildiği kişiler olarak ifade edilebilir. Buna göre Zona hastalığına karşı koymada etkili sonuçlar getiren Zona aşısı, şu kişilere yapılması tavsiye edilen bir aşıdır:

• Daha önceki bir dönemde zona hastalığı ve suçiçeği hastalığı geçirip geçirmediğine bakılmadan tüm 50 yaş üstü kişilere zona aşısı yapılması önerilir.
• Kronik bir rahatsızlığı bulunan kişiler risk altında olduğu için aşı önerilir.
• Kronik böbrek yetmezliği bulunan, romatoid artrit (el ve ayak kemikleri gibi, genelde küçük eklemleri karşılıklı olarak tutan iltihaplı bir romatizma), şeker hastalığı veya KOAH (kronik obstrüktif akciğer hastalığı) olan kişiler zona hastalığı ile ilgili risk altında kabul edildiği için bu kişilere de zona aşısı yapılması tavsiye edilmektedir. 
• Ayrıca huzurevinde kalan kişilere de olası risklerden korunabilmeleri açısından zona aşısı önerilir. 

Zona Aşısı Nasıl ve Neden Yapılır?

Zona aşısı, kişilerin zona hastalığından korunabilmeleri amacıyla uygulanan bir prosedürdür. Bu aşı yapılması ile zona hastalığından korunmak mümkündür. 2006 senesinde lisans almış olan bir aşı olarak uygulanmaktadır. Bu zona aşısına, Türkiye’de 2015 senesinde bakanlık onayı verilmiş ve kullanılmaya başlanmıştır. Ayrıca bu aşının yapılışı, tek doz şeklinde uygulanır ve bu sayede büyük bir oranda önlenir ya da nadiren de olsa zona rahatsızlığının mevcut kalan şikâyetlerinin şiddeti azaltılır. Bu nedenle de uygun olan bireylere tavsiye edilir. Bazı ülkelerde 50 yaş üstü kişilere tavsiye edilirken Türkiye’de ise 60 yaş üstü olan bireylere uygulanabilmektedir. Ayrıca dermatoloji uzmanı tarafından verilen onay sonucunda tek doz şeklinde aşı yapılmaktadır. Ancak bazı vakalarda ikinci ya da üçüncü kez de aşı uygulaması yapılabilir.  

Zona Aşısı Yan Etkileri

Zona aşısı yan etkileri, kişiye aşı yapılmasının ardından kısa vadeli olarak görülebilecek bazı komplikasyonlardır. Bu noktada aşı sonrası görülebilecek yan etkiler arasında şunlar yer alır:

• Aşı sonrası ilk 48 saatlik süreçte genel olarak bölgesel ağrı şikayeti ve halsizlik durumları yaşanabilir. 
• Bu yan etkilerin süresinin uzaması ya da beklenmedik farklı bir yan etki görülmesi durumunda doktora başvurulması gerekir. 
• Pek çok aşı uygulamasında olduğu gibi bu aşıda da genel olarak enjeksiyonun yapıldığı uygulama bölgesiyle alakalı hassasiyetler meydana gelebilir. Bu durum, hastaya göre değişiklik gösterebilir. 
• Aşı yapılan bölgede kızarıklık veya kabarıklık oluşabilir. Bu etkiler ise maksimum 1 ila 2 günlük sürede geçer. Bu belirtiler, hemen hemen bütün aşılarda geçerlidir. Buna karşın hastanın yaşı büyüdükçe bu tip etkilere rastlanması da daha az olmaktadır. 

Zona Aşısının Hangi Kişilerde Yapılmaması Gerekir?

Zona aşısı yapılmaması önerilen kişiler, bazı sağlık durumları söz konusu olan kişilerdir. Bu noktada genel olarak bağışıklık sistemi yetmezliği durumlarında zona aşısı yapılmamaktadır. Buna göre şu durumdaki hastalara zona aşısı uygulanmaz:

• Aşıda bulunan herhangi bir içeriğe alerjisi olan kişilere,
• Bir önceki aldığı doz üzerine alerjik reaksiyon gösterenlere,
• Kemik iliği veya kişideki lenfatik sistemin (lenf damarları, dokuları ve organlarından oluşan sistem) etkilenmiş olduğu lösemi, lenfoma ve başka kanser türlerinde rastlanan bağışıklık yetmezliği durumları olanlara,
• 2 hafta süreden daha uzun süredir immünsüpresif (bağışıklık baskılayıcı) dozda kortikosteroid (adrenal bezlerden salgılanan ve hormonlara benzeyen bir ilaç grubu) kullanımı olanlara,
• Kazanılmış veya primer immün yetmezlik (bağışıklık sistemi elemanlarından bir tanesinin eksikliği veya fonksiyon bozukluğu olması) durumları bulunanlara,
• 38.5 derece üstünde ateşin görüldüğü hastalıklı kişilere,
• Hamile olan bayanlara,
• Aktif tüberküloz hastalığı olan bireylere uygulanmaz. 

Zona Aşısı Riskleri

Zona aşısı riskleri, her hastada kesinlikle olacak denilemese de bazı komplikasyonların gelişme olasılığını barındırır. Bu noktada zona aşısı riskleri şu şekilde sıralanabilir:

• Zona aşısı olan bireylerin yarısından çoğunda aşılama sonrasında kas ağrısı, titreme, karın ağrısı, mide bulantısı, yorgunluk, ateş görülme riskleri vardır. Ancak bu sorunlara rastlansa da genel olarak 2-3 günlük süre içerisinde kendiliğinden geçtiği bilinmektedir.
• Bireyler, bazen aşı veya farklı tip tıbbi işlemlerin ardından bayılabilirler. Bayılma riski, her zaman için mevcuttur. Bu noktada hastanın başında dönme olursa, kulaklarda çınlama veya görmede değişiklik yaşanırsa bir sağlık uzmanına bildirilmesi gerekir. 
• Ayrıca zona aşısı gibi herhangi bir aşı türünün ağır derecede alerjik bir tepkiye, başka ciddi olabilecek tıbbi bir hasara veya hastanın ölümüne yol açma riski, çok düşük ihtimalde de olsa vardır.