Nevralji

Nevralji terimi sinir anlamına gelmekte olan ‘’nöro’’ ve ağrı ve duyarlılık anlamına gelmekte olan ‘’algesia’’ kelimelerinin birleşmesiyle ifade edilmekte olan bir durum için kullanılmaktadır. Nevralji sinirlerde veya sinirler aracılığı ila hissedilmekte olan ağrıyı tanımlamaktadır. Ağrı normal işleyişinde ağrı reseptörlerinin bir nedene bağlı olarak uyarılması sonucunda oluşmakta olan bir histir. Nevralji ağrılarında ise sinirlerin yapısında veya işleyişinde görülmekte olan bir anormal değişiklik sonucu ağrı duyusu meydana gelmektedir.

Nevraljilerde çoğunlukla ağrının temel kaynağı ortaya koyulamamaktadır. İlerleyen yaşın nevralji oluşumuna bir risk faktörü oluşturduğu bilinmektedir ancak genç yaşta da sinirlerde nevralji ağrıları görülebilmektedir.

Nevraljiler meydana gelmiş olan ağrının konumuna göre iki ana şekilde ele alınmaktadır. Merkez nevraljiler merkezi sinir sistemi (beyin ve omurilik) kaynaklı olan ağrıları tanımlarken kullanılmaktadır. Periferik nevraljiler ise uzuvlara ve organlara giden sinirler aracılığıyla oluşan nevraljileri tanımlamakta kullanılmaktadır. İnterkostal nevraljiler ise kostalar yani kaburga kemikleri arasında o bölgeye giden sinirler sebebiyle oluşmakta olan ağrılara verilen isimdir. 

Bunların yanı sıra özel bir hastalık ismi veya türü gibi tanınan nevralji çeşitleri de mevcuttur:

• Post herpetik nevralji: Post herpetik nevraljiler geçirilmiş su çiçeği hastalığı (varicella zoster virüs viral  enfeksiyonu,vzv) sonrasında vücutta sinir hücrelerinde sessiz kalan virüsün vücut direncinin düşmesi sonucu kendini aktive etmesi sonucu oluşan herpes zoster , zona hastalığı ile görülmektedir. Zona uçuğa benzer kabarcıklı bir döküntülü hastalıktır. En belirgin özelliği ise hafif veya şiddetli seyredebilen nevralji ağrısı ile seyretmesidir. Bu nevralji ağrısı döküntülü kabarcıklı deride bulunan hastalık geçtikten sonra da çok uzun süreler kalabilmektedir. Bu nedenle post herpetik nevralji yani döküntü sonrası kalan nevralji adı verilmektedir.
• Trigeminal nevralji: Trigeminal sinir beyinden gelen ve yüzün duyusal ve motor işleyişinde görev alan bir sinirdir. Bu sinirdeki ağrı trigeminal nevralji olarak adlandırılmaktadır. Trigeminal nevralji ağrısının nedeni sinirin beyin sapına giderken izlediği yolda oluşan baskı (tümör veya damar basısı) sonucu olabilmektedir. Aynı zamanda sinire hasar veren diğer hastalıklar veya multiple skleroz gibi nörolojik rahatsızlıklar sonucunda da trigeminal nevralji görülebilmektedir. Trigeminal nevralji genellikle elli yaş üzerinde hastalarda daha sık görülmektedir. 
• Glossofaringeal nevralji: Bademcik ve boğaz çevresindeki duyu ve motor işleyişinden sorumlu olan glossofaringeal sinirinin ağrısına verilen isimdir. Bu sinirin sorumlu olduğu ağız, dilin arka kısmı ve boğaz bölgesinde oluşan ve tekrarlayan ağrılar seyretmekte olan nadir bir hastalıktır. Ağrı sıklıkla üst solunum yolu enfeksiyonları ile görülmekte olan boğaz ağrısı ile karıştırılabilmektedir
• Atipik trigeminal nevralji: Yüz ve çevresinde oluşan elektriklenme, yanma, batma ve çarpma şeklinde olan ağrıdır. Normal trigeminal nevraljiden farklı olarak atipik trigeminal nevralji hastalığında saç dipleri, saçlı deri, boyun ve boyunun altı kısımlarında da ağrı hissedilebilmektedir.
• Oksipital nevralji: Göz, göz çevresi motor ve duyu işeyişinden sorumlu olan oprik sinirlerin hasar görmesi sonucunda gözlerde, gözlerin arkalarında, göz çevresinde, baş bölgesinde, başın arka alt kısmında ve boyunda ağrı ve his kayıpları görülebilmektedir.

Nevralji Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Nevralji ağrıları kendi başlarına bir bulgu veya durum olabileceği gibi pek çok nevralji ağrısı çeşitli nörolojik hastalıkları, MS (multiple skleroz), damar hastalıkları, tümörler, sinir hasarları ve sinir kılıfı (miyelin kılıf) hastalıkları gibi hastalıkların bir belirtisi olabilmektedir. Bu nedenle nevraljilerin dikkate alınması ve nedenlerinin araştırılması önerilmektedir.

• Bacakta yanma ve uyluk yan yüzeyinde yanma periferik nevraljilerin ve uyluk sinirinin nevraljisi olarak kendini gösterebilmektedir.
• Bacaklarda pantolon ve kumaşa temas esnasında görülen acı ve yanma hissi uyluk siniri nevraljisi göstergesidir.
• Kısa süreli keskin ve bıçak saplanması tarzı ağrı akla ağrının görüldüğü bölgedeki sinirlerde görülmekte olan nevraljiyi getirebilmektedir.
• Ağrı kesici ile gerileme göstermeyen ağrıların nevralji olma ihtimali yüksektir.
• Saç tarama ile belirginleşen kafa derisi ağrıları ve acı hissi olması ense bölgesine doğru ilerliyorsa oksipital nevralji akla gelebilmektedir.
• Yüze dokunmakla belirginleşen şiddetli ağrı hissi trigeminal nevralji belirtisi olabilmektedir.
• Yüzde hissedilen belirgin sebebi olmayan ağrılar trigeminal nevralji ile ilgili olabilmektedir.
• Birkaç saniye veya dakika süren devamlı olarak aynı noktalarda görülmekte olan nöbet şeklindeki ağrılar nevralji ağrıları olabilmektedir. Bu ağrı nöbetlerini tetikleyen kaşınma, öksürme, hıçkırık, çiğneme gibi günlük aktiviteler olabilmektedir. Bazı nevralji ağrılarında basit elbise veya kumaş dokunuşu bile tetikleyici rol üstlenebilmektedir.
• Zona döküntüsü geçirilen bölgede görülmekte olan ağrı ve sonrasında devam eden ağrılar nevralji ağrısıdır (postherpetik nevralji ağrısı). Zona sonrası görülmekte olan ağrılar ortalama altı ay ile bir yıl arasında devam edebilmektedir.
• Elmacık kemiğinde ağrılar ve yanma hissi trigeminal nevralji ağrıları sırasında görülebilmektedir.
• Üst dudak çevresinde ve yanma hissi nevralji (trigeminal nevralji) ağrıları sırasında görülebilmektedir.
• Ağız köşesi ve devamında görülmekte olan şiddetli ağrı ve yanma hissi nevralji (trigeminal nevralji) ağrıları sırasında görülebilmektedir.
• Çenede, çene kemikleri, çene hattı etrafında görülmekte olan ağrılar diş ile alakalı değillerse çoğu ve yanma hissinin eşlik ettiği ağrılar nevralji (trigeminal nevralji) ağrıları sırasında görülebilmektedir.
• Göz çevresinde yanma hissi trigeminal nevralji ağrıları sırasında görülebilmektedir.
• Vücudun herhangi bir bölgesinde görülmekte olan aşırı hassasiyet nevralji ile ilişkilendirilebilmektedir. Bu hassasiyet rüzgar esmesine, dokunmaya, epilasyona veya basit bir kumaş dokunuşuna bile karşı olabilmektedir.

Nevralji Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Nevraljlere sebep olan etkenler değişiklik gösterebilmektedir. Ancak nevraljilerin, ağrıya sebep olan sinirde oluşmuş olan hasar, sinir üzerindeki her türlü bası veya sinirin fonksiyonunu etkileyecek bir durumun sonucunda oluşabildiği bilinmektedir. Bütün bunlara rağmen sebebi bilinemeyen nevraljiler de mevcuttur.

• Nörolojik hastalıklar , ADEM hastalığı (Akut Dissemine Ensefalomyelit) , MS hastalığı (multiple skleroz) gibi sinir kılıflarını etkileyen ve miyelin kılıfa zarar veren (demiyelizan) nörolojik hastalıkların nevralji ağrılarına neden olabilmektedir. Bu ağrılar hem hastalık sırasında bir bulgu olarak görülebilmektedir hem de sonrasında bir etki olarak devam edebilmektedirler.
• Enfeksiyonlar: Post herpetik nevraljide olduğu gibi geçirilmiş viral veya bakteriyel enfeksiyonlar sonrasında görülebilen ağrılar nevralji ağrıları olabilmektedir. Zona hastalığı ardından döküntülerin geçirildiği bölgede döküntülerin geçmesinin ardından kalan yanma ve batma hissine post herpetik nevralji adı verilmektedir. Bu nevraljinin yaşlılarda görülme ihtimali çok daha yüksektir.
• Baskı : Her hangi bir sinir üzerinde oluşacak uzun süreli her baskı nevralji ağrısına sebep olabilmektedir. Kemikler, kasları birbirine bağlayan ve ligamen adı verilen bağ dokusu, tümörler, arterler ve benzeri basınçlı damarlar sinirler üzerinde baskıya neden olabilmektedir. Trigeminal nevraljide trigeminal sinir üzerinde genellikle beyini ve beyin sapını besleyen damarların sebep olduğu bir baskı sonucu gelişmekte olan nevralji durumu söz konusudur.
• Şeker hastalığı (diyabetus mellitus, diyabet hastalığı): Kan şekerinin yüksek seyretmesi hem damar duvarlarına ve damar yapısına hem de sinirlere ve sinir hücrelerine zarar vermektedir. Bu zarar sonucunda kişilerde periferik nöropati adı verilen hastalık ortaya çıkmaktadır. Diğer bir sonucu ise şeker hastalarında ellerde, ayak tabanlarında, ayak parmaklarında gelişmekte olan nevraljilerdir. Nevraljilere uyuşukluk ve hissizleşme de eşlik edebilmektedir.
• İlaç kullanımı: Bazı antibiyotikler (örn; fluro kinolon grubu), kanser ve kemoterapi ilaçları gibi ilaçların yan etki olarak nevralji ağrılarına sebep olabildiği bilinmektedir.
• Kronik böbrek yetmezliği hastalarında kronik böbrek yetmezliğine bağlı olarak nevralji ağrıları görülebilmektedir.

Nevralji Hastalığı Teşhisi

Nevralji ağrılarında teşhis genellikle hastadan alınan detaylı tıbbi geçmiş hikayesi ile konulmaktadır. Doktorunuz anlattığınız şikayetleri kullanmakta olduğunuz ilaçlar, geçirilmiş hastalıklarınız ve diğer bulgularınızla birleştirerek tanıya yönelebilmektedir.

• MRI görüntüleme (magnetik rezonans görüntüleme): Trigeminal nevraljde doktorunuz gerekli gördüğü durumda özellikle damar nedeniyle bası altında olan trigeminal siniri görüntülemek amacıyla manyetik rezonans görüntülemeden yardım alabilmektedir. Bu durumda tümör benzeri bası nedenleri de ayırt edilmeye çalışılmaktadır. 

Manyetik Rezonans görüntüleme tekniği güvenli ve radyasyon içermeyen bir tetkiktir. Bazen hastalar Manyetik Rezonans görüntüleme tekniği sırasında kapalı alan korkusu nedeniyle güçlük yaşayabilmektedirler ancak bazı hastanelerde Açık MR ası verilen daha geniş bir alanda çalışan manyetik rezonans makinesi ile görüntüleme yapma imkânı da mevcuttur.

Nevralji Hastalığı Tedavisi

Nevralji ağrılarının tedavilerinde temel olarak hedeflenen tedavi amacı nevraljiye neden olan hastalığın, enfeksiyonun, basının ortadan kaldırılması olarak ifade edilmektedir. Ancak az olmayan sayılarda nevralji hastasında nevralji ağrılarının nedeni tam olarak ortaya konulamamaktadır.

Bilinen yaygın ağrı kesicilere yanıt vermeyen nevralji ağrıları hastaların günlük hayatını olumsuz etkilemekte ve ciddi anlamda hastaya güçlük çıkarabilmektedir. Bazı ilaç tedavileri nevralji ağrılarına oldukça fayda gösterebilmektedirler. Antidepresanlar ve antiepileptikler kullanılabilmektedir.

• Radyofrekans tedavisi: ilaç tedavisine yanıt vermeyen inatçı nevralji ağrılarında ilgili sinirin duyarsızlaştırılması için yapılmakta olan bir tedavi şeklidir. Nevraljinin neden olan siniri ile bağlantılı olarak radyofrekans tedavisinin uygulanabilirliği, uygulama şekli ve etkileri değişkenlik göstermektedir. Radyofrekans işlemi milimetrik olarak hesaplanan bir noktadan sinire uygulanmaktadır. Bu işlemle hastaların uzun süre ağrısız bir evre geçirebilmeleri veya ağrıdan tamamen kurtulabilmeleri mümkündür. Ancak her hastada uygulanabilmekte olan bir yöntem olmayan radyofrekans yöntemi için uygun hastalar doktorunuzun detaylı değerlendirmesi sonrası belirlenebilmektedir.
• Enjeksiyonla tedavi: Oksipital nevraljilerde sinir üzerine bölgesel olarak enjeksiyonla uygulanmakta olan kortikosteroid ve bazı özel anestezik etkili ilaçların oksipital nevraljide ağrıyı uzun süre kesici etkisi olduğu bilinmektedir. Bu tedavi Algoloji ve Ağrı uzanı doktor tarafından uygulanmaktadır.

Nevralji Hastalığı Tedavi Edilmezse

Nevralji Hastalığı hastalığı tedavi edilmezse hastaların ağrı nedeniyle güçlük çekebildikleri bilinmektedir. Post herpetik nevralj benzeri geçirilmiş viral enfeksiyonları sonrası oluşmuş olan nevraljilerde ise bir süre sonra nevralji ağrısı kendiliğinden geçebilmektedir. Bu süre yaklaşık olarak üç ile altı ay arasında değişmektedir.

Nevralji Hastalığında Ne İyi Gelir?

Nevralji hastalarında ender de olsa sülük tedavisi benzeri alternatif tıp tedavilerinin fayda gösterebildiği bilinmektedir. Ancak unutulmamalıdır ki özellikle nedeni belirlenmeden önce bu tarz alternatif yöntemlerin kullanılması önerilmemektedir. Nevraljiye neden olmakta olan hastalığın teşhis edilmesi, tedavisi için denenebilecek bütün tıbbi sürecin gerçekleştirilmesi ve destek tedavinin uygulanması önem taşımaktadır. Alternatif tıp yöntemlerinin ise alanında sertifika sahibi tıp hekimleri tarafından Sağlık Bakanlığınca belirtilen merkezlerde uygulanması önerilmektedir.

Nevralji Hastalığında Ne İyi Gelmez?

Nevralji hastalarında bilinen ağrı kesici ilaçların, tedavilerin, sıcak soğuk uygulamaları gibi iyi gelmediği bilinmektedir. Nevralji hastalığında kişilerin ağrılarını dindirmek için gereğinden fazla fayda göremeyecekleri ağrı kesicileri kullanmamaları gerekmektedir. Nevraljilerde doktorunuzun önerdiği tedaviye uyum sağlamanız önerilmektedir.

Nevralji Hastalığı İlaçları

Bilinen yaygın ağrı kesicilere yanıt vermeyen nevralji ağrıları hastaların günlük hayatını olumsuz etkilemekte ve ciddi anlamda hastaya güçlük çıkarabilmektedir. Bazı ilaç tedavileri nevralji ağrılarına oldukça fayda gösterebilmektedirler.

Antidepresanlar ve antiepileptikler kullanılabilmektedir.

• Antiepileptikler: Epilepsi tedavisinde kullanılmakta olan bu ilaç grubu sinirlerin iyileşmesine fayda sağlamaları özelliğiyle Nevralji hastalarında da kullanılmaktadır. İlaç yan etkileri: bulantı, kusma, midede yanma, mide ağrısı, baş dönmesi, kafa karışıklığı, kilo alma, nöbet geçirme, depresyon, duygu durum değişiklikleri
• Antidepresanlar: Antidepresan ilaçların sinirler üzerindeki etkileri ile özellikle post herpetik nevraljilerde kullanılmakta olan bir ilaç grubudur. İlaç yan etkileri: bulantı, kusma, midede yanma, mide ağrısı, baş dönmesi, kafa karışıklığı, kilo alma, kilo kaybı, nöbet geçirme, depresyon, duygu durum değişiklikleri

Nevralji Hastalığı Ameliyatı

Ameliyatın uygun olduğu hastalarda özellikle bası ve baskıya dayalı olarak oluşmuş olan nevraljilerde basıyı ortadan kaldırmak amacıyla ameliyat tercih edilebilmektedir. Ameliyat genç hastalarda çok daha sık tercih edilmektedir. 

Mikrovasküler Dekompresyon ameliyatı: Hastalara nevraljiye neden olmakta olan sinir üzerindeki baskıyı ortadan kaldırmak amacıyla uygulanmakta olan bir ameliyattır. Ameliyatın yan etkileri ve riskleri kişiden kişiye ve durumdan duruma farklılık gösterse bile oldukça az yan etkiyle gerçekleştirilebilen bir operasyondur. Operasyon sonrası yaklaşık bir hafta hastanede yatışınız gerekebilmektedir.

Nevralji Hastalığı için Hangi Doktora Gidilir?

Nevraljilerde ağrı hastaların doktora başvurmalarında en sık görülmekte olan sebeptir. Özellikle ek hastalıkları olan hastalarda ve yaşlı hastalarda nevraljiler çok şiddetli ağrılarla seyredebilmektedir. Nevraljiler için hastanelerin Nöroloji Polikliniklerinde uzman doktora muayene olabilirsiniz. Bazı hastanelerde Algoloji (ağrı bilimi) Polikliniklerinde uzman doktorlar nevralji ağrılarında ağrı kontrolünün sağlanması adına tedavi imkanları sağlamaktadırlar. Ameliyatın uygun görüldüğü durumlarda Beyin ve Sinir Cerrahi uzmanı doktorlarına muayene olarak operasyon için uygunsanız ameliyat olabilirsiniz.