Bacakta Yanma

Bacakta Yanma Nedir?

Bacak yanması birçok farklı nedene bağlı olarak bacak bölgesinde yanma veya dönem dönem karıncalanma gibi farklı hislerin de olması durumudur. Bacak yanması nörolojik, bacaktaki kan dolaşımını bozan dolaşımsal problemler, travmalar veya egzersiz gibi daha basit nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. 

Sol bacakta yanma hissi veya sağ bacakta yanma tek başına görülebileceği gibi iki taraflı da ortaya çıkabilir. Bacak yanması altta yatan nedene bağlı olarak tek başına görülen bir semptom olabildiği gibi karıncalanma ve uyuşma gibi belirtilerle birlikte de olabilir. Bacakta yanma hissinin süresi ve seyri, altta yatan duruma bağlı olarak büyük ölçüde değişiklik gösterebilir. Yaralanmanın neden olduğu bacak yanması hissi genellikle aniden başlarken, periferik nöropatiden kaynaklanan bacak yanma hissi yavaş gelişir ve zamanla devam eder veya kötüleşir.

Genelde ani gelişen bacak yanması, bir taraflı uyuşma, güçsüzlük gibi ciddi durumlarda acil tıbbi yardım alınmalıdır. Bu gibi durumlar felç belirtileri olabilmektedir.

Bacakta Yanma Nedenleri Nelerdir?

Bacak yanmasının bacak yaralanması, yoğun egzersiz, aşırı sıcak veya soğuğa maruziyet, toksik madde ile temas, nörolojik, dolaşımsal birçok farklı nedeni bulunabilir. Bu gibi durumlarda genelde duruma parestezi (karıncalanma), uyuşma gibi belirtiler de eşlik eder. Bacak yanmasının olası bazı nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

1-) Meraljia parestetika: Meraljia parestetika, uyluk bölgesindeki cildin his almasını sağlayan sinirlerin sıkışması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Aynı zamanda Bernhardt-Roth sendromu olarak da bilinir. 

Meraljia parestetika durumunda uyluk dış kısmında karıncalanma, uyuşma ve yanma hissi duyulur. Sıkı giysiler giymek, obezite veya ani kilo alımı ve hamilelik, bu hastalığın ortaya çıkmasındaki yaygın nedenlerden bazılarıdır. Bunun dışında ilgili bölgeye alınan travmalar, şeker hastalığı gibi durumlar da sebep olarak sayılabilir.  

2-) Venöz yetmezlik: Atardamarlar, kalpten aldığı kanı vücuda taşıyan damarlardır. Daha sonra bu kan toplardamarlar yani venler ile kalbe geri taşınır. Bu sırada da toplardamarlarda bulunan kapakçıklar sayesinde kanın geriye akması engellenmiş olur. 

Bu damarların uzuvlardan kalbe kan taşıması sırasında problem meydana gelmesi durumuna venöz yetmezlik adı verilir. Bu durumda da kan bacaklarda birikmeye başlar. Bu durumda da bacakta yanma hissi meydana gelebilir. En çok bacaktaki damarlarda var olan kan pıhtıları (derin ven trombozu) ve varisli damarlar venöz yetmezliğe neden olur. 

3-) Periferik nöropati: Beyin ve omurilik dışındaki sinirler olan periferik sinirlerin belli bir nedenden dolayı hasar görmesi sonucu periferik nöropati meydana gelir. Bu durumda da bacaklarda yanma ve halsizlik, güçsüzlük, uyuşma, ağrı gibi durumlar meydana gelebilir. Bu belirtiler vücudun diğer bölümlerinde de görülebilir. 

Periferik sinir sistemi normalde beyin ve omurilikten aldığı bilgileri vücudun diğer bölgelerine iletmekle görevlidir. Bunun dışında vücudun diğer bölgelerinden aldığı bilgileri de beyine iletir. Periferik nöropati, travma, enfeksiyon, metabolik problemler, kalıtsal nedenler ve toksin maruziyeti gibi sebeplerden kaynaklanabilmektedir. Periferik nöropatinin en yaygın nedenlerinden biri şeker hastalığıdır.  

4-) Multipl Skleroz: Multipl skleroz (MS), beyin ve omuriliği etkileyen ve görme, hareket, duyu ve denge ile problemlere neden olabilen nörolojik bir hastalıktır. Bacakta yanma hissi de hastalık sırasında görülebilecek bir durumdur. Bazı durumlarda hastalık hafif atlatılırken bazen şiddetli formlarda ortaya çıkabilmektedir. 

Multipl skleroz en sık 20 ve 30'lu yaşlarda teşhis edilse de her yaşta ortaya çıkabilmektedir. Kadınlarda erkeklere göre 2-3 kat daha sık görülmektedir. Multipl skleroz gençlerde hayat kalitesini oldukça bozan hastalıklardan biridir. 

Bacakta Yanma Teşhisi

Bacak yanmasının teşhisi hastadan alınan öykü ile kolaylıkla konabilir. Ancak burada önemli olan altta yatan durumu tespit etmektir. Bunun için de hekimin aldığı tıbbi öykü ve yapılan fizik muayene, hekime yol gösterir. 

Meraljia parestetika teşhisi öykü ve fizik muayene ile konulabilir. Hekim etkilenen uyluk bölgesi hissini fizik muayene ile test eder. Bu semptomların diğer olası sebeplerini dışlamak için başka tetkikler yapabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir: 

Görüntüleme çalışmaları: Meraljia parestetika hastalığı röntgende belli bir görüntüye neden olmasa da kalça bölgesine çekilen bir röntgende olası diğer nedenlerden bazıları dışlanabilir. Ayrıca belli bir tümörün bu duruma neden olabileceğinin düşünülmesi durumunda tomografi veya emar taramaları da yapılabilir. 

Elektromiyografi: EMG testi, kas ve sinir bozukluklarının değerlendirilip teşhis edilmesine imkan veren ve kaslardaki elektriksel aktiviteyi ölçen bir testtir. Elektriksel aktivitenin kaydedilmesi için kas içine ince iğneler yerleştirilir. Meraljia parestetika hastalığında EMG testleri genelde normaldir ama ek hastalıkların ayırt edilmesine önemli bir rolü vardır. 

Sinir blokajı: Lateral femoral kutanöz sinirin içine girilerek anestezik ilaç verilmesi durumunda ağrının ve yanma hissinin azalması hastalığı doğrulamak için kullanılabilir. 

Venöz yetmezlik teşhisinde de ilk öncelikle her hastalıkta olduğu gibi öykü alınır ve fizik muayene yapılır. Daha sonra da kaynağı tam olarak belirleyebilmek için venogram ve doppler ultrason gibi görüntüleme tetkikleri kullanılır. Venogram işlemi sırasında hekim damara kontrast bir boya enjekte eder. Verilen kontrast boya, kan damarlarının röntgen görüntülerinde görünür olmasına neden olur ve daha net görüntüler ortaya çıkar. Doppler ultrasonda da kan akışı yönü, hızı ve anormallikler tespit edilebilir. 

Periferik nöropatinin teşhisinde öncelikle hekim hastanın ek hastalıklarını, belirtilerini ve alışkanlıklarını gibi çeşitli durumları sorgular. Daha sonra da tendon refleksleri, kas gücü, his durumu gibi özellikler fizik muayene ile kontrol edilir. Bu başlangıç yöntemlerden sonra hekim ek tetkikler isteyebilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir: 

Kan testleri: Kan testleri ile periferik nöropatiye sebep olabilecek diyabet, vitamin eksikliği gibi durumlar tespit edilebilir. 

Görüntüleme testleri: Tomografi veya emar gibi görüntüleme yöntemleri ile disk fıtıkları, tümör gibi anormallikler ortaya konabilir. 

Sinir fonksiyon testleri: Elektromiyografi yani EMG testlerinde, kaslardaki aktiviteler ölçülere sinirdeki hasar tespit edilebilir. EMG dışında organları etkileyen otonom sinirlerin çalışmasını izleyebilen sinir fonksiyon testleri de uygulanabilir. 

Sinir biyopsisi: Nadir olarak herhangi bir anormalliği tespit etmek için sinir biyopsileri yapılabilir.  

Multipl skleroz teşhisi için spesifik yapılan bir tetkik bulunmamaktadır. Bu yüzden hastalığın teşhisinde tıbbi öykü ve fizik muayene önemli rol oynar. Bu süreçte bu duruma neden olabilecek diğer hastalıklar dışlanmaya çalışır. Bunun için yapılan tetkiklerden biri kan testleridir. Bunun dışında lomber ponksiyon adı verilen bir yöntem de uygulanır. Bel bölgesinden beyin omurilik sıvısından bir miktar alınır ve hastalık ile ilişkili olabilecek antikorlar tespit edilmeye çalışılır. Ayrıca bu durumlara sebep olabilecek enfeksiyonlar da dışlanabilir. Beyin ve omurilik bölgesindeki lezyonlar için emar çekilebilir. Dışarıdan sinirlere uyarı vererek sinirlerin durumu da tespit edilebilir. 

Bacakta Yanma Tedavisi

Bacak yanmasının tedavisi altta yatan hastalığa göre değişiklik göstermektedir. Bu yüzden öncelikle durumun nedenini doğru bir şekilde ortaya koymak önem taşır. 

Meraljia parestetika hastalığının tedavisi ile genelde dört ila altı hasta içinde iyileşme görülür. Bu süreçte ilk aşamada yapılabilecek tedaviler genelde ağrıyı hafifletmeye ve ilerlemesine engellemeye yöneliktir. 

Aspirin, asetaminofen, naproksen veya ibuprofen (Advil) gibi ilaçlar ağrıyı hafifletmek için kullanılabilir. Bunun dışında durumun ilerlemesini engellemek ve iyileşmeyi hızlandırmak için kilo vermek, bol giysiler giymek ve fizik tedaviler iyi bacak gücünü arttırmak gibi durumlar da uygulanabilir. Ağrının şiddetli olması ve semptomların sekiz haftadan uzun sürmesi durumunda ek tedaviler uygulanabilir:  

• Kortikosteroid ilaç enjeksiyonları
• Trisiklik antidepresanlar
• Gabapentin, fenitoin veya pregabalin gibi nöbet önleyici ilaçlar
• Çok nadir durumlarda ameliyat 

Venöz yetmezliğin erken teşhisi yapılırsa bazı tedaviler ve öneriler yapılabilir. Bunlardan biri kompresyon çoraplarıdır. Bunlar kanın hareket etmesine yardım etmesi için bacakları belli bir basınç uygular. Bu süreçte hareket etmek de oldukça önemlidir. Bacakların belli aralıkla hareket ettirilmesi gerekmektedir. Oluşabilecek kan pıhtılarını engellemek için de kan sulandırıcılar verilebilir. 

İleri yetmezlik durumlarında ise hasarlı olan damarın işlevini durdurmak gerekebilir. Böylelikle sağlıklı damarlardan kan akışı sağlanır. Bunun yapılabilmesi için kullanılan yöntemlerden biri skleroterapidir. Bu yöntemde damarın kapanması için bazı maddeler enjekte edilir. Endovenöz termal ablasyon yönteminde ise lazer gibi yöntemlerle damar işlevsiz hale getirilir. Ligasyonda ise hasarlı damar kesilir ve bağlanır. 

Periferik nöropatinin tedavisindeki amaç, nöropatiye neden olan durumu kontrol altına almak ve var olan semptomları azaltmaya çalışmaktır. Bunun için kullanılan yöntemlerden biri ilaçlardır. İbuprofen gibi ağrı kesiciler hafif ağrı semptomlarını kontrol altına almak için kullanılabilir. Daha şiddetli ağrılarda ise hekim daha farklı ilaçlar reçete edebilir.  

Diğer bir kullanılan ilaç grupları da nöbet engelleyici ilaçlardan olan gabapentin ve pregabalin (Lyrica) gibi ilaçlardır. Bu ilaçların yan etkileri arasında uyuşukluk ve baş dönmesi sayılabilir. Ayrıca hap şeklinde değil de topikal yani ağrı olan bölgeye uygulanan tedaviler de bulunur. Bunlar krem veya yama formunda olabilmektedir. Özellikle lidokain yamaları etkili bir yöntemdir. Periferik nöropati semptomlarının kontrol altına alınmasında antidepresanlar da kullanılabilmektedir. 

İlaçlar dışında çeşitli terapiler de periferik nöropati nedeniyle oluşan belirtileri kontrol altına almak amacıyla kullanılabilir. Transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu adı verilen yöntemde deriye çeşitli elektrotlar yerleştirilir ve elektrik akımı verilir. Bu yaklaşık 1 ay boyunca günde 30 dakika uygulanır. Var olan kas zayıflığı gibi durumları desteklemek için de fizik tedaviye başvurulabilir. Nadir olarak tümör kaynaklı bir periferik nöropati varsa tedavi olarak cerrahiye ihtiyaç duyulabilir. 

Multipl sklerozu tamamen ortadan kaldırmak için herhangi bir güncel tedavi bulunmamaktadır. Ancak var olan semptomları baskılamak ve süresini kısaltmak için çeşitli tedaviler uygulanabilir. Bu hastalıkla kullanılan ilaçlardan bazıları şunlardır:  

• Alemtuzumab 
• Dimetil fumarat 
• Fingolimod 
• Kortikosteroidler 

İlaç tedavileri dışında fizik tedavi ve rehabilitasyonlar da hareketlerin geri kazandırılması için uygulanabilir. 

Bacakta Yanma Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Bacak yanmasının tedavi edilmemesi durumunda ortaya çıkabilecek komplikasyonlar altta yatan hastalığa göre değişiklik gösterir. Periferik nöropati gibi durumlarda tedavi yapılmaması semptomların gittikçe ilerlemesine ve durumun şiddetlenmesine neden olabilir. Ayrıca altta yatan durumun tespit edilmesi de önem taşır. 

Multipl skleroz gibi hastalıklarda ise yine durumu tamamen düzeltmek mümkün olmasa da atakların şiddeti azaltılarak hastanın yaşam kalitesi yükseltilebilir. Venöz yetmezlik gibi hastalıklarda ise tedavi yapılmazsa bacakta pıhtı oluşma riski oldukça artar. Daha sonra bu pıhtı akciğerlere atarak ölümcül sonuçlar doğurabilir. 

Bacakta Yanma için Hangi Doktora Gidilir?

Bacak yanması için gidilmesi gereken bölümler altta yatan duruma göre değişiklik gösterir. Meraljia parestetika için gidilmesi gereken bölüm beyin ve sinir hastalıkları cerrahisidir. Venöz yetmezlik için kalp damar cerrahisi, periferik nöropati ve multipl skleroz için ise nöroloji bölümlerine başvurulmalıdır. Herhangi bir bacak yanması aniden ortaya çıkıyorsa, uzun sürüyorsa ve şiddetli ise vakit kaybetmeden bir hekime başvurulmalıdır. Çünkü bu durumun altta yatan nedeni tespit edilmelidir.