Kuş Gribi

Kuş Gribi Nedir?

Avian influenza, tavuk vebası, bird flu gibi isimlerle de adlandırılan kuş gribi, Influenza A virüsünün evcil veya yabani hayvanlar aracılığı ile başta insanlar olmak üzere diğer memelilere bulaşmasıyla ölüme kadar giden geniş bir klinik etki yaratır.

İlk olarak 1800’lerin sonlarında kayıtlara geçen kuş gribinin etkeninin bir virüs olduğunu anlamak 20 yıl sürmüştür. Hastalık yapan etkeninin İnfluenza A olduğunu anlamak ise 50 yıl sürmüştür.

Kuş gribi virüsü (H5N1) en fazla kuş, domuz, at gibi hayvanlarda hastalık yaparken insanlarda nadir görülür. Farklı alt tipleri olduğundan, bazılarının insanlara bulaşma riski varken, bazıları bulaşmayabilir. Bu durum aynı zamanda kuş gribinin klinik belirtilerinin farklı olmasına sebep olur.

İnfluenza Virüsü Nedir?

Virüsler, DNA ve RNA virüsleri olmak üzere 2’ ye ayrılır. RNA virüsleri ise yapılarındaki iplik sayısına ve zarf yapısının bulunup bulunmamasına göre alt kategorilere ayrılırlar. Virüslerin yapısındaki bu zarflı yapı, virüslerin bulaştığı vücudun veya organizmanın virüsten korunmak için oluşturduğu bağışıklık sisteminden kaçmasına yardımcı olur. Aynı zamanda bulaştığı organizmaya tutunarak, hayatta kalma şansını artırmasına yardımcı olur.

İnfluenza virüsü, ortomiksovirüs isimli virüs ailesinin bir parçasıdır. Yapısında bulunan viral zarfın üzerinde, dışarı doğru çıkıntı yapan “Hemaglutinin ve Nöraminidaz” bulunur. Hemaglutinin, virüsün herhangi bir organizmaya tutunmasını sağlar. Nöraminidaz ise enfekte ettikleri hücredeki genleri, tomurcuk şeklinde dışarı doğru yayar. Aynı zamanda solunum yollarının yapısına girip, bütün bu yolları tahrip ederek, enfekte ettiği insanlarda ciddi solunum yolu problemlerine sebebiyet verir.

Hemaglutinin 1’den 17’ye kadar alt grupları bulunmaktadır. 17 alt grubun hepsi kanatlı kuşlarda bulunurken, domuzda ise sadece 1. ve 3. alt grubu bulunmaktadır. Nöraminidazın ise 1’den 10’a kadar alt grupları bulunmaktadır. Kanatlı kuşlarda 10 alt grubun tamamı bulunmaktadır. Domuzlarda ise sadece 1. ve 2. alt grubu bulunmaktadır. İnfluenza virüsleri, var olan bu alt tiplere göre isimlendirilir. (Örneğin: H1N1, H3N2, H5N7) Kuş gribinin spesifik alt tipi H5N1’ dir. Toplamda 17 hemaglutinin, 10 tane nöraminidazın bulunması, influenza virüsünün 170 adet alt tipinin olduğuna işaret eder. Kanatlı kuşlarda 170 tane alt tipin olmasına rağmen, kuşların yapısında bulunan hastalık yapıcı enzimler insanlarda bulunmaz. İnfluenza virüsü tam bu noktada, kendi yapısında değişiklikler yaratarak insanları enfekte eder.

İnfluenza virüsleri, içerisindeki proteinlerin yapısındaki farklılıklara göre A, B, C olmak üzere 3’e ayrılır. Kendi yapısında en sık değişiklik gösteren ve en insanlar için en tehdit edici türü İnfluenza A’dır. İnfluenza C ise kendi yapısında değişiklik yaratmadığı için insanlar için çok fazla tehlike arz etmez.

İnfluenza Virüsü Dış Ortamda Ne Kadar Yaşayabilir?

İnfluenza virüsleri özellikle serin ve nemli ortamları çok severler. Serin ve nemli ortamlarda uzun süre yaşayabilirler.

Et ve et ürünlerde ise iyi bir ısıtma işlemi virüsün inaktive olması için yeterlidir. Ortalama 70-75 derecede olan bir ısıtma işleminde virüsler inaktive olur.

İnfluenza virüsü dışkı ortamında yaşamayı çok sever. Yapılan araştırmalar göstermiştir ki, 4 derecelik bir dışkıda, ortalama 1 ay yaşayan influenza virüsü, 20 derecelik bir dışkıda 1 haftaya yakın bir süre içerisinde yaşamına devam etmektedir.

İnfluenza virüsü buzdolabı gibi ortamlarda ise ortalama 20 gün canlı kalarak, insanları enfekte edebilir.

Kuş Gribi Belirtileri Nelerdir?

İnfluenza virüsünün neden olduğu kuş gribinin çok geniş bir belirti yelpazesi mevcuttur. Geniş bir klinik tablo yaratmasındaki temel neden, virüsün yapısındaki hemaglutinin ve nöraminidaz adı verilen yapı proteinlerinin sık sık mutasyona uğrayarak, değişik formlarda insanları enfekte etmesidir.

Belirtileri:

• Ateşin yükselmesi
• Burun akıntısı
• Boğaz ağrısı
• Kas ve eklemlerin ağrısı
• Kuru öksürük olması
• Nefes darlığı ve nefes alıp vermede güçlük
• Bulantı – kusma
• Karın ağrısı ve ishal gibi, normal gripte pek rastlanmayan fakat kuş gribinde rastlanabilen mide ve bağırsak rahatsızlıkları
• Hızlı soluk alıp verme

Kuş Gribi Nedenleri Nelerdir?

Kuş gribi virüsü çeşitli yollardan insanlara bulaşarak insanları enfekte ederler. Ortalama 4 günlük kuluçka süresinden sonra 1 – 2 gün geçtikten sonra hastalık belirtilerini göstermeye başlar. Ortalama 1 hafta içerisinde de ölümle sonuçlanır.

Nedenleri:

• Enfekte olan hayvanların vücut akıntılarıyla temas sonucu
• Enfekte olan hayvanların dışkılarıyla direkt temas sonucu
• Çatlak veya kırık yumurtaların, tesislerdeki diğer civcivlerle teması sonucu civcivleri enfekte etmesiyle, civcivlerin de insanları enfekte etmesiyle oluşabilir.
• Özellikle kuş gribi vakalarının arttığı dönemlerde avcılık faaliyetlerinin yapılması, başta o bölgeyi, ardından diğer bölgeleri enfekte eder.
• Kuş gribi vakalarının görüldüğü bölgelere kontrol edilmemiş vaziyette olan insan, araba giriş çıkışları. Aynı zamanda bu bölgelerden, diğer bölgelere gerçekleşen kontrolsüz insan ve araba giriş çıkışları.
• Kuş gribi vakalarının olduğu dönemlerde su ile teması olan insanlar aracılığı ile diğer insanlara yayılır.
• Göçmen kuşların bir bölgeden diğer bölgeye hareket etmesiyle şehirleri, ülkeleri ve kıtaları enfekte edebilirler.

Kuş Gribi Teşhisi

Kuş gribi gibi hastalıkların teşhisi için ne yazık ki klinik belirtiler ve semptomlar yeterli değildir. Kuş gribinin kesin tanısının konulabilmesi için laboratuvar testleri gerekmektedir. İnfluenza virüsü solunum yollarındaki yapılara zarar verdiği için, teşhis için hastanın burun veya boğazına bir çubukla girilir. Sürüntü örneği alındıktan sonra, teşhisin konulması için laboratuvara yönlendirilir. Boğazdan veya burundan alınan sürüntü örneğinin hastalığın ilk günlerinde alınması, doğru teşhis edilmesi ihtimalini daha da arttırır. Gönderilen laboratuvarda, kuş gribi virüsünün ya moleküler testler kullanarak ya da virüsü mikroskobik ortamda büyütmeye çalışarak veya her iki yöntemi beraber kullanarak incelenmesi sağlanır. Mikroskobik ortamda yapılan virüsü büyüterek inceleme durumu yalnızca biyogüvenlik seviyesi yüksek laboratuvarlarda yapılmalıdır.

Kuş Gribi Tedavisi

Kuş gribi hastalığının tedavisinde, nöraminidazi inaktive eden ilaçlar kullanılmaktadır. Oseltamivir ve zanamivir isimli bu ilaçlar nöraminidazi inaktive ederek, virüsün tomurcuklanarak çoğalmasını ve solunum yollarında tahribat yaratmasını engeller. Oseltamivir veya zanamivir, belirtiler başladıktan sonraki 2 gün içerisinde başlanması gerekmektedir. Tedavi sadece ilaç ile değildir, destek tedavileri de gerekir. Solunum yönünden de hastalar sıkıntı yaşayacağı için hastalara oksijen de verilir.

Kuş gribi salgınlarının olduğu dönemde bir şekilde kendini koruyamayan insanlar için yani şüpheli temas öyküsü bulunanlar için hastalık gelişmemesi için tedavi verilir. Bu tedavi en geç 2 gün içerisinde başlanmalıdır, eğer böyle bir durum mümkün değilse en geç 1 hafta içerisinde tedavi başlanması gerekmektedir.

Kuş Gribi Tedavi Edilmezse

Kuş gribi ölümcül bir hastalıktır. Özellikle hastaların hastaneye geç başvurmalarında, zatürre gelişen olgularda, beyaz kan hücre sayısının azaldığı durumlarda, genç yaşlarda ölüm oranı oldukça yüksektir.

Tedavi edilmeyen vakalarda klinik gidişat oldukça kötüdür. Çoklu organ yetmezliklerine sebebiyet veren kuş gribi, özellikle böbrek yetmezliği ve kalp yetmezliği gibi durumlara sık bir şekilde sebebiyet verir.

Akciğer kanaması ve zatürre de gelişebilen hastalıklardır. Özellikle akciğer kanaması ölümcül iken, zatürre de ağır bir formda izlenir ve ölüme neden olur.

Kuş Gribine Ne İyi Gelmez?

Şeker hastalığı, böbrek yetmezliği gibi kronik metabolik hastalıklar kuş gribi virüsünün yarattığı tahribatı daha da arttırır. Aynı zamanda hastada astım, KOAH, kalp yetmezliği gibi ek hastalıklar da varsa kuş gribi virüsü oldukça tehlikeli bir hal alır. Bu yüzden bu tarz hastalıklara sahip bireylerin, virüs bulaşmadan önce hastalıklarının kontrol altında olması gerekmektedir. Şeker hastalığı olan bir insanın beslenmesine, sporuna oldukça dikkat etmesi gerekmektedir. Astım, KOAHgibi akciğer hastalıkları bulunan bireylerin ise sigaradan kesinlikle uzak durması gerekmektedir.

Kuş Gribi İlaçları

Kuş gribi hastalığının tedavisinde nöraminidazi inaktive eden ilaçlar kullanılmaktadır. Oseltamivir ve zanamivir isimli ilaçlar kuş gribinde tedavi amaçlı kullanılırlar. Oseltamivir ve zanamivir ilaçlarına rağmen etkin bir tedavisi ne yazık ki yoktur.

Hamilelikte Kuş Gribi

Başta H5N1 olmak üzere, son yıllarda çeşitli kuş gribi virüsleri insanlarda hastalık yaratmıştır. Özellikle Çin’de 2013 yılında ortaya çıkan H7N9 alt tipi hastaların %30’unu öldürmüştür. Gebeler, normal insanlara göre kuş gribine karşı daha hassastır. Özellikle 2.ve 3. trimesterlerde, yani gebeliğin son 6 ayında bu gribe yakalanmak, ciddi sonuçlara yol açabilir. Ölüm olasılığını bir hayli yükseltir. Aynı zamanda kuş gribi, erken doğum, düşük gibi gebelikte istenmeyen durumlara yol açabilmektedir. Gebelerin bu yüzden özellikle salgın olduğu dönemlerde, kişisel hijyenine oldukça dikkat etmesi gerekmektedir. Kanatlı hayvanlarla temastan uzak durmaları gerekmektedir.

Çocuklarda Kuş Gribi

2005 ve 2006 yılları arasında Asya kıtasında olan kuş gribi virüsünün etkileri, en çok çocuklar üzerinde hissedilmiştir. Bildirilen vakaların yarısını çocuklar oluşturmakla beraber, ölümlerin 3’te 1’lik kısmı ne yazık ki çocukları kapsamaktadır. Özellikle salgının olduğu dönemlerde çocukların hijyenlerine daha fazla dikkat etmesi gerekmektedir. Özellikle evcil kuşlarla temastan kaçınılmalıdır.

Bebeklerde Kuş Gribi

Yapılan araştırmalar göstermiştir ki, kuş gribi virüsü gebeden kendi çocuğuna geçebilir. Bu yüzden erken doğum, düşük veya bir takım istenmeyen sonuçlara yol açabilir. Yenidoğan bebek, solunum yollarında sıkıntılar yaşayabilir. Bu yüzden gebelerin oldukça dikkatli davranması gerekmektedir.

Kuş Gribi için Hangi Doktora Gidilir?

Kuş gribi salgınlarının arttığı dönemlerde, hayvancılıkla uğraşan veya hayvanların kullandığı sular ile teması olan hastaların, hayvanların salgılarıyla teması olan insanların, ateş, boğaz ağrısı, kas ağrısı, ishal gibi şikayetleri olduğunda Enfeksiyon Hastalıkları bölümüne başvurmaları gerekmektedir.