El Ayak Hastalığı
El ayak hastalığı, ellerde ve ayaklarda kırmızı lekeler oluşan bulaşıcı bir hastalık olup, genellikle 7-10 gün içinde kendi kendine geçer ve belirtiler için bazı ilaçlar kullanılabilir.
El Ayak Hastalığı Nedir?
Tam ismi el ayak ağız hastalığıdır. Tüm yaş gruplarında görülebilir ancak özellikle 2-10 yaş arası çocuklarda daha sık görülür. Çok bulaşıcıdır ve bu yüzden salgınlara sebep olma potansiyeli taşır. Ağız içinde yaralar, ellerde ve ayaklarda kırmızı lekeler görülür. Hastalığın en sık etkeni ‘’coxsackievirus A16’’dır. Hastalığa neden olan ikinci sıklıkta görülen virüs ‘’enterovirus 71’’dir.
El Ayak Hastalığı Belirtileri
Hastalığın erken belirtileri genellikle ateş ve boğaz ağrısıdır. Ağız içinde uçuk benzeri yaralar vardır ve bu yaralar ağrılıdır. Özellikle ağız ve dilin arka kısmında görülür. Bu yaralar ağrılı olduğu için yeme içmeyi zorlaştırır.
İlk belirtiler görülmeye başladıktan sonraki birkaç gün içinde avuç içi ve ayak tabanında kızarıklıklar görülür. Bu kızarıklıklar kaşıntılı olabilir veya zaman içinde kabarık bir hal alabilir. Dirseklerde, dizlerde ve kalçada birden ortaya çıkan lekeler veya yaralar görülebilir. Küçük çocuklarda enfeksiyona bağlı olarak iştah azalması olabilir.
El Ayak Hastalığı Nedenleri Nelerdir?
El ayak ağız hastalığının nedeni genellikle coxsackievirus adı verilen virüslerdir. Virüs, enfekte olmuş kişinin burun sıvısında, boğazında, ağız içi sıvılarında, ellerinde ve ayaklarındaki veziküler döküntü içindeki sıvılarda ve dışkısında bulunur. Yani hapşırma, öksürme, el ve ayaktaki döküntülerle temas yolu ile bulaşabilir.
Havuz suyu yutulması, havlu, şezlong, oyuncaklar, masa yüzeyleri veya kapı kolu bulaş yollarından bazılarıdır. Virüs, yaz ve sonbahar dönemlerinde daha kolay yayılır.
El Ayak Hastalığı Teşhisi
Doktor hastanın yaşını ve belirtilerini sorgulayarak, döküntülerin şeklini göz önünde bulundurarak hastalığı teşhis edebilir. Çoğu zaman ek teste ihtiyaç yoktur.
Ancak yine de emin olmak için boğaz sürüntüsü, dışkı veya kan örneği incelemesi istenebilir.
El Ayak Hastalığı Tedavisi
El ayak ağız hastalığına özel bir tedavi şekli yoktur. Hastalığa bağlı belirtiler çoğu zaman 7-10 gün içinde kendiliğinden kaybolur.
Lokal olarak uygulanan anestezik kremler, ağız içi yaralarının acısını dindirmeye yardımcı olur. Bu da yeterli sıvı alımını sağlar.
Kaşıntılı lezyonlar için antihistaminik kremler kullanılabilir.
Asetilsalisilik asit, asetaminofen veya ibuprofen gibi ağrı kesiciler hastanın rahatlamasına yardımcı olabilir.
Tedavi için belirtilen ilaç türevleri sadece bilgilendirme amaçlıdır. Doktor tavsiyesi olmadan hiçbir ilaç kullanılmamalıdır.
El Ayak Hastalığı Tedavi Edilmezse
Hastalığın spesifik bir tedavisi yoktur. Çoğu kişide kendiliğinden iyileşir. Nadiren komplikasyon gelişmektedir.
- Aseptik menenjit: Beyin ve omuriliği saran zarların iltihabı demektir. Nadir görülen bir komplikasyondur. Hastada baş ağrısı şikayeti vardır. Fizik muayenede ateş ve ense sertliği görülür. Takip gerektiren bir komplikasyon olduğu için hastanede yatmayı gerektirebilir.
- Ensefalit: Beyinde meydana gelen inflamasyon (yangısal tepki) anlamına gelir. Nadir görülmekle birlikte ağır ve hayatı tehdit eden bir tablodur.
- Akut flask paralizi: Ani başlangıçlı felç anlamına gelir. Solunum ve yutma kaslarını da etkileyeceği için solunum ve yutma güçlüğü görülebilir.
- Dehidratasyon: Ağız içindeki yaralara bağlı olarak özellikle küçük çocuklarda yutma güçlüğünü takiben yetersiz besin ve sıvı alımı görülür. Sıvı kaybının önlenmesi çok önemlidir.
- Tırnak dökülmesi: Oldukça nadir görülen bir durumdur. Hastalıktan birkaç hafta sonra el ve ayak tırnaklarını kaybeden vaka bildirimleri olmuştur ve bunlar çocuk hastalardır. Mekanizması açıklanabilmiş değildir. Tırnakların tekrardan sağlıklı bir şekilde uzadığı görülmüştür.
El Ayak Hastalığına Ne İyi Gelir?
Hastalığa bağlı ağız içinde çıkan yaralar ağrılı olduğu için yeme içme sıkıntısı görülür. Bu problemi en aza indirgemek için bazı yiyecek ve içecekler tercih edilebilir.
Bunlardan bazıları şu şekildedir:
- Soğuk içecekler (süt, soğuk su, şerbet)
- Dondurma
- Buzlu atıştırmalıklar
- Fazla çiğnemeye gerek olmayan kolay yutulabilir besinler
- Yemeklerden sonra ağız içi ılık su ile temizlenmesi
- Tuzlu ılık suyla gargara yapmak ağız içinde inflamasyonu ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olur. Ancak bu, suyu yutabilecek küçük çocuklara yaptırılmamalıdır.
El Ayak Hastalığına Ne İyi Gelmez?
- Meşrubat, soda, meyve suyu gibi asitli içecekler ağız içi yaralarını irrite edeceğinden uzak durulmalıdır.
- Tuzlu ve baharatlı yiyecekler tüketilmemelidir.
El Ayak Hastalığı İlaçları
Hastalığı tedavi eden özel bir ilaç yoktur. Kullanılan ilaçlar belirtileri gidermeye yöneliktir. Genellikle reçetesiz satılan ağrı kesiciler yeterli olmaktadır. Ellerde ve ayaklarda çıkan lekeler bazen kaşıntılı olabilmektedir. Kaşıntı giderici kremler (antihistaminik, kortikosteroid) yararlı olmaktadır.
Hamilelikte El Ayak Hastalığı
Hastalığın kendisi anne veya çocuk için risk taşımaz. Ancak yine de hastalığı önlemekte fayda vardır. Özellikle gebeliğin ilk üç ayında yüksek ateş düşüklere neden olabilir. Ayrıca doğumdan kısa bir süre önce virüs ile enfekte olunması durumunda bebekte de hafif şekilde hastalık belirtileri görülür.
Çocuklarda El Ayak Hastalığı
Yetişkinlerde de görülebilse de, el ayak ağız hastalığı genellikle çocukluk çağı hastalığıdır. Daha çok 2-10 yaş arasında görülür. Belirtiler yetişkinlerdekine göre daha hafif seyreder. Tedavisiz 7-10 gün içerisinde kendiliğinden iyileşir.
Bebeklerde El Ayak Hastalığı
1 yaşından küçük bebeklerde, hamilelikte anneden çocuğa geçen antikorların etkisi nedeniyle bu enfeksiyon nadiren görülür. En sık görüldüğü yaş aralığı 2-10 yaş arası olmakla beraber 5 yaşından küçük çocuklarda daha sık görülür.
El Ayak Hastalığı için Hangi Doktora Gidilir?
El ayak ağız hastalığı genellikle çocukluk çağında görüldüğü için Çocuk Hastalıkları uzmanına gidilmelidir. Yetişkinlerde ise ilk belirtiler ateş ve boğaz ağrısı olduğu için genellikle Kulak Burun Boğaz uzmanına başvurulur. Kulak burun boğaz uzmanı gerekli gördüğü durumlarda Enfeksiyon Hastalıkları bölümüne yönlendirecektir.
El ayak ağız hastalığı kendi kendini sınırlayan bir hastalıktır. Genellikle hafif şikayetler ile seyreder. Ancak çocuklarda ağız içindeki yaralar yeme içmeyi zorlaştıracağı için sıvı kaybı açısından dikkat edilmelidir. Eğer çocuğun yeterli sıvı aldığından emin olunamıyorsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Bunun dışında şu belirtiler görülürse mutlaka doktora gidilmelidir:
- Belirtiler 10 günden fazla sürdüyse,
- Enfekte kişi herhangi bir nedenden ötürü bağışıklık sistemi baskılanmış ise,
- Enfekte olan çocuk 6 aydan küçükse,
- Enfekte kişi hamile ise.
El ayak hastalığı ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Deneme SORUSU
DENEME
El ayak hastalığı yetişkinlerde olur mu?
Sıklıkla çocuklukta görülen bir hastalık da olsa yetişkinlerde de görülebilir. Yetişkin biri hastalığı ilk kez geçiriyor olabilir veya çocukken geçirdiği halde ikinci kez geçiriyor olabilir.
El ayak ağız hastalığı kaç günde geçer?
Virüsün kuluçka süresi 3-6 gündür yani vücuda girdikten sonra 3-6 gün içinde ilk semptomlar görülür. Ateş yükselmesi hastalığın ilk semptomudur. Ateş başladıktan birkaç gün sonra boğaz ağrısı ortaya çıkar. Takip eden bir veya iki gün içinde de ellerde ve ayaklarda lekelenmeler başlar. Tüm bu semptomlar 7-10 gün içinde kendiliğinden iyileşir.
El ayak hastalığı kaşıntı nasıl giderilir?
Kaşıntıyı gidermek ve oradaki inflamsyonu azaltmak için antihistaminik merhemler veya kortikosteroid kremler kullanılabilir.
İlaç önerileri bilgilendirme için yapılmaktadır. Doktorunuza sormadan kullanılması önerilmez.
El ayak hastalığı nasıl başlar?
Hastalığın ilk belirtisi çoğu zaman ateş yüksekliğidir. Daha sonra boğaz ağrısı başlar. Birkaç gün sonra ellerde ve ayaklarda kırmızı küçük lekerler ile ağız içinde ağrılı kızarıklıklar meydana gelir.
El ayak hastalığı bulaşıcı mıdır?
El ayak ağız hastalığı oldukça bulaşıcıdır. Öksürme, hapşırma, yakın temasta bulunma, ortak eşyaların kullanılması ve tuvaletlerden bulaşabilmektedir. Daha çok yaz aylarında bulaşır. Havuzlar, şezlonglar, ortak havlu kullanımı da bulaş yollarından bazılarıdır.
El ayak ağız hastalığı geçiren tekrar geçirir mi?
Sık görülen bir durum olmasa da el ayak ağız hastalığı iki kez görülebilir. Vücut, hastalığa neden olan virüsün serotipine karşı antikor oluşturur. Kişi, aynı virüsün farklı bir serotipi ile karşılaşır ise daha önce hastalığı geçirmiş olsa bile tekrar enfekte olabilir.
El ayak ağız hastalığı iz bırakır mı?
Bu hastalığa bağlı vücutta çıkan izler 7-14 gün içerisinde kaybolur. Lezyonların iyileşirken iz bırakması beklenen bir durum değildir.
El ayak ağız hastalığında ateş kaç gün sürer?
Ateş genellikle 2-3 gün sürer. Bazen bu süre 7 güne kadar uzayabilmektedir. Ancak 10 günü aşan yüksek ateş durumlarında doktora gidilmelidir.
El ayak ağız hastalığında banyo yapılır mı?
El ayak ağız hastalığında banyo yapılmasında bir sakınca yoktur. Hatta bazı kaynaklarda İngiliz tuzu denilen magnezyum sülfat içeren bir tuzla veya lavanta yağı ile duş almanın hastalığa bağlı belirtilere iyi geldiği söylenmektedir.