Neonatoloji Nedir?

Neonatoloji bölümü, yenidoğan sağlığından sorumlu olan tıp branşıdır. Yenidoğan ünitesi olarak da adlandırılır. Neonatal sözcüğü, doğumdan sonraki ilk 4 haftasını henüz doldurmamış olan yenidoğanları tanımlar. 

Pediatri (Çocuk Hastalıkları ve Sağlığı) anabilim dalına bağlı olan bu branş, özellikle dünyaya beklenenden daha erken gözlerini açan (prematüre) ya da riskli sağlık sorunları bulunduran bebeklerle ilgilenmektedir.

Neonatoloji bölümü bebeklere solunum desteği, ışık tedavisi, tan transferi, damar yoluyla besleme, iç organların muayenesi, gerekli durumlarda kateter uygulaması, akciğerlerde kaçak olması durumunda toraks tüpü uygulaması, göz muayenesi, beyin gelişiminin muayenesi ve kalp sağlığı takibi gibi tedaviler uygular. 

Bu sayede sağlık sorunlarının ilerlemesi ya da ölüm vakaları ile sonuçlanması gibi istenmeyen sonuçlar engellenebilir.

Neonatoloji bölümü pediatrik cerrahi, çocuk kardiyolojisi ve nörolojisi gibi branşlarla işbirliği kurarak sağlık hizmeti sunmaktadır. Aynı zamanda ani gelişen komplikasyonlara vakit kaybetmeden müdahale edilmesi, başarılı sonuçlar alınması ve sağ kalım oranlarının arttırılması için tam donanımlı tıbbi cihazlar kullanılır. 

Tedavi süreci boyunca bebeklerin izole alanda kalması, ziyaretlerin kısıtlanması ya da sürekli gözetim altında kalması gibi uygulamalar ise tamamen bu amaçlarla hayata geçirilmektedir. 

Neonatoloji Uzmanı Nedir? Neonatologların Görevleri Nelerdir?

Neonatoloji uzmanları, yenidoğanların hastalıklarının teşhis, tedavi ve takiplerinden sorumlu olan hekimlerdir. Neonatolog olmak için öncelikle 6 senelik temel tıp eğitiminin tamamlanması ve TUS ile Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları (Pediatri) Uzmanlık Eğitimine hak kazanılması gerekir. 

Bu eğitim sonrasında ihtisasa Neonatoloji bölümü üzerinden devam edilir. Tüm eğitimlerde başarı gösteren ve gereken donanımı kazanan adaylar, Neonatoloji Uzmanı unvanını kazanarak göreve başlayabilirler. 

Uzmanların görev ve sorumlulukları ise şöyledir:

• Doğum anından yenidoğanın taburcu olmasına kadar geçen tüm süreçte sağlık kontrollerinin yapılması,
• Solunum ve ağlama takibi gibi fiziksel muayenelerin uygulanması,
• Bebeklerde görülen sağlık sorunlarının teşhisi için gerekli tetkiklerin uygulanması,
• Teşhis edilen hastalık için gereken tedavi planının hazırlanması,
• Hastaneden çıkış onaylanana kadar tüm hayati fonksiyonların kontrol altında tutulması,
• Sağlık sorunu görülen bebeklerde yalnızca tedavilerin değil, gereken bakımların da sağlanması,
• Gerekli durumlarda damar yolu ile beslenmenin sağlanması,
• Erken doğan bebeklerin gelişim süreçlerinin yakından takip edilmesi,
• Görülen hastalıklara bağlı olarak diğer branş uzmanları ile işbirliği yapılması,
• Hastalıklar hakkında ebeveynlerin bilgilendirilmesi ve dikkat edilmesi gerekenlerin açıklanmasıdır.

Neonatoloji uzmanları universitesi hastanelerinde, çocuk hastanelerinde, özel hastanelerde ya da eğitim ve araştırma hastanelerinde görev yapabilirler. Devlet hastanelerinde ise doğrudan neonatoloji bölümü olmayabileceği için, yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde sağlık hizmetleri verebilirler. 

Neonatoloji Bölümü Hangi Hastalıklara Bakar? Yenidoğan Hastalıkları Nelerdir?

Neonatoloji bölümü, yenidoğanlarda görülen tüm sağlık sorunları ve rutin kontrollerden sorumludur. Tüm vücut sistemlerini ve her türlü problemi kapsadığı için, yenidoğan hastalıklarının sayısı ise hayli fazladır. 

Bu hastalıkların en sık görülenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Erken doğuma bağlı anemi (kansızlık),
• 20 saniyeden daha uzun süre soluksuz kalma anlamına gelen apne sorunu,
• Doğumsal metabolizma anomalileri,
• Lupus hastalığı,
• Diyaframda fıtık oluşumlarının görülmesi,
• Doğumsal kalp hastalıkları,
• İyi huylu olmasına rağmen sinirlere baskı yaptığı için tehdit yaratan tümörlerin varlığı,
• Yarık damak ya da yarık dudak sorunları,
• Anne adayının gebelikte kullandığı ilaçlar ya da maddeler nedeniyle görülen yenidoğan yoksunluk sendromu,
• Sarılık,
• Kanser hastalıklarının varlığı,
• Bağırsaklarda tıkanıklık oluşması,
• Doğum sırasında meydana gelen yaralanmalar,
• Prematüre doğum nedeniyle solunum desteği alan bebeklerde görülen ve kronik bir sağlık sorunu olan Bronkopulmoner Displazi hastalığı,
• Genetik bir hastalık olan ve birçok organı olumsuz etkileyen CHARGE Sendromu,
• Beyin felci,
• Doğumsal aort damarı hastalıkları,
• Cinsel organların gelişmemesi,
• Adrenal bezde görülen doğumsal anomaliler,
• Geçici solunum sendromu,
• Gözlerde iltihap oluşumunun görülmesi,
• Zatürre hastalığının varlığı,
• Kanama bozuklukları,
• Beyin kanaması,
• İnme geçirilmesi,
• Hepatit hastalıklarının varlığı,
• Menenjit hastalığı bulgularının görülmesi,
• Omurilik kaslarının küçülme göstermesi,
• Kan damarlarından oluşan tümörlerin iç organlarda tutulum göstermesi,
• Bağışıklık sisteminin gelişmesini engelleyen DiGeorge Sendromu,
• Diyabet hastalığı,
• Tetanoz bulaşması,
• Yenidoğanın nöbet geçirmesine yol açan sağlık sorunları,
• Tansiyonun normalden daha yüksek olması,
• Karın içinde gelişmesi gereken organların, bir kese ile cilt dokusu üzerinde gelişim göstermesi,
• Düz beyin anlamına gelen lizensefali hastalığının görülmesi,
• Beyin dokusunun fıtıklaşması ve kafatası içerisindeki boşlukta keseleşmesi ile görülen ensefalosel hastalığı,
• Alyuvar hücrelerinin yıkıma uğraması ve bu nedenle işlevlerini yerine getirememeleri ile seyreden hemolitik anemi hastalığı,
• Bağırsakların, göbek kordonuna yakın bir alandan cilt dokusu üzerine çıkması,
• Enfeksiyon hastalıklarının görülmesi,
• Omurganın kapanmaması ve ayrık kalması ile meydana gelen Spina Bifida hastalığı,
• Bağışıklık sisteminin sağlıklı vücut hücrelerine saldırmasıyla görülen otoimmün hastalıklar,
• Doğum sırasında meydana gelen kemik çıkıklarıdır.

Neonatoloji bölümü aynı zamanda kromozom hastalıkları, genetik hastalıklar, nadir görülen hastalıklar, tüm fiziksel ve fonksiyonel doğumsal anomaliler gibi sağlık sorunlarıyla da ilgilenmektedir. 

Hastalıkların erken teşhis ve tedavileri, bebek ölümlerinin önlenmesi ve sağlıklı bireyler yetiştirilebilmesi için hayati önem taşımaktadır.

Neonatoloji Bölümü Hangi Tetkik ve Tedavi Yöntemlerini Uygular?

Neonatoloji bölümü çok sayıda sağlık sorunuyla ilgilendiği için, uygulanan tedavi seçenekleri de oldukça fazladır. Tedaviler bebeğin kaç haftalıkken dünyaya geldiğine, genel sağlık durumuna, teşhis edilen sağlık sorunları ve hayati fonksiyonlarını sürdürebilmek için ihtiyaç duyduğu desteklere bağlı olarak değişiklik gösterir. 

En sık başvurulan tedavi seçenekleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• Ventilatör Tedavisi: Solunum desteği olarak da bilinir. Özellikle prematüre bebeklerin akciğer gelişimleri henüz tamamlanmadığı için sık başvurulan bir tedavidir. DOğum sonrasında solunum yetersizliği sorunu görülmesi halinde, akciğerlerin fonksiyonları bu tedavi ile sürdürülebilir. Aynı zamanda akciğer gelişiminin tamamlanabilmesi için, akciğerlere doğrudan surfaktan maddesi verilmelidir. Enfeksiyon hastalıklarının engellenebilmesi için tedavi sürecinde mümkün oldukça az temas gerekmektedir.
  
• Işık Tedavisi: Fototerapi adı da verilir. Özellikle yenidoğan sarılığında sık kullanılan bir tedavidir. Sarılık, kanda bilirubin maddesinin birikmesine yol açan bir hastalık olduğu için fototerapi ışınları ile bu maddenin idrara geçmesi sağlanır. Vücut temizlendiğinde hastalık da tedavi edilmiş olur. İleri evre sarılık vakalarında kan değişimi yapılması gerekmektedir.
  
• Kan Değişimi Tedavisi: Kan değişimi tedavisi, kanda biriken zararlı maddelerin arındırılması için uygulanan bir yöntemdir. Kan, yenidoğanın vücudundan tamamen alınır ve bu sırada sağlıklı kan takviyesi yapılır. Özellikle ileri evre yenidoğan sarılığı ve kan uyuşmazlığı gibi sağlık sorunlarında sık kullanılır.
  
• Perkütan Kateter Tedavisi: Neonatoloji bölümü tarafından en sık uygulanan tedavi yöntemleri arasında yer alır. Bacaklar ya da kollarda bulunan ince damarlar üzerinden uygulanır. Hayli ince bir damar yolu, uygun damardan doğrudan kalbe ilerletilir. Böylece ilaçların doğrudan kan dolaşımına karışması mümkün hale gelir.
  
• Retinopati Tedavisi: Özellikle prematüre bebeklere verilen oksijen tedavilerinden sonra retinopati hastalığı ortaya çıkabilir. Göz damarlarının gelişimi henüz tamamlanmadığı için, oksijen takviyesi damar anomalilerine neden olabilir. Erken teşhis edilmesi halinde, lazerle tedavisi mümkündür.
  
• Toraks Tüpü Tedavisi: Akciğerlerde hava kaçağı görülüyorsa ve sönme tespit edilmişse bebeklere toraks tüpü takılması gerekir. Akciğer sönmesi belirgin semptomlar göstermese de, solunum sırasında güçlük çekilmesi ile tespit edilebilir. Oksijen tedavisi ile beklenen iyileşme sağlanamıyorsa toraks tüpüne başvurulur. Bebeğin iyileşmesi sonucunda tüp yeniden çıkarılır ve akciğerler fonksiyonlarını kendiliğinden sürdürebilir.
  
• Damar Yoluyla Beslenme: Total parenteral nütrisyon tedavisi adı da verilir. Oral yollarla beslenemeyen bebeklerde uygulanması gerekir. Bu sayede kalıcı sağlık sorunlarının ya da büyüme geriliğinin engellenmesi mümkün hale gelir. Beslenme bozukluğuna neden olan hastalığın tedavi edilmesi ile oral yolla beslenmeye dönülebilir.
  

Neonatoloji bölümü tarafından uygulanan tedavilerin süresi, teşhis edilen hastalığa ve hastalığın vücutta yarattığı tahribata bağlı olarak değişiklik gösterir. Genel sağlık durumunun sağlıklı aralığa gelmesi ile birlikte yenidoğanlar hastaneden taburcu edilecektir.