Charge Sendromu

Charge Sendromu Nedir?

Charge sendromu, anne karnında ilk 3 ay içinde meydana gelen embriyonik gelişim bozuklukları sonucu birtakım belirti ve bulgularla seyreden konjenital (doğuştan) hastalıktır. Hastalık, CHD7 geninde meydana gelen mutasyon sonucu ortaya çıkar. 10.000/ 15.000’de 1 görülür. İlk kez 1979 yılında tanımlanmıştır. Hastalık, ismini görülen belirtilerden almaktadır.

Hastalığa neden olan mutasyonun nedeni belirlenememiştir. Bazı çalışmalarda teratojenik etki ve ileri baba yaşının, mutasyon riskini arttırdığı ortaya konmuştur. Charge sendromlu bebeklerde, göz anomalileri, kulak anomalileri, kalp gelişim defektleri, sinir defektleri, mental gelişim geriliği, nefes almada güçlük, hava yolu tıkanıklığı, genital anomaliler görülür. Doğumdan sonra doktorun muayenede anormallikleri fark etmesiyle diğer uzmanlık branşlarının birlikte çalışması sonucu tanısı konur.

Charge hastalığı, ismini hastalıkta görülen belirtilerden almıştır:

• C: gözde yapısal bir kusur olan kolobom,
• H: kalp anomalileri
• A: koanal atrezi
• R: gelişme geriliği
• G: genital ve üriner gelişim defekti
• E: kulak anomalileri

Charge Sendromu Belirtileri

Charge sendromunda belirti ve bulgular doğumdan sonra doktorun bebeği muayene etmesi ile fark edilir. Derhal yoğun bakıma alınmalıdır ve gözetim altında tutulmalıdır. Charge sendromlu bebeklerde oluşan çok sayıda anomali, bebeğin yaşam şansını düşürse de birkaç operasyonla ve destek tedaviler ile hayatta tutmak mümkündür.

Anne karnında gözün gelişimi esnasında meydana gelen defekt sonucu, gözün iris kısmı kapanması gerektiği yerde kapanmaz veya retina, koroid tabaka ve optik sinirde de gelişim anomalisi olabilir ve bu bölgelerde de kapanma defektleri görülür. Buna kolobom denir ve meydana geliş yerine göre farklı sonuçlar ortaya çıkarır. Gözün ön kısmında yani iriste meydana gelen kolobom, görme yetisini etkilemez, gözün ışığa uyumunu etkiler. Gözün arka kısmında oluşan kolobom, oluş yerine göre görme kusurları ortaya çıkarır ve ameliyatla düzeltilmesi gerekir. Kolobom dışında mikroftalmi, retina dekolmanı ve fotofobi gibi çeşitli göz kusurları oluşabilir.

Kalp gelişim defektleri de Charge sendromu kriterlerinden ve bulgularındandır. Embriyonik gelişim sırasında kalpte endokardiyal yastık defekti sonucu fallot tetralojisi görülür. Fallot tetralojisi yani kalpte 4 anomalinin bir arada görüldüğü klinik durum, görülen en sık anomalidir.

Koanal atrezi, gelişim esnasında burunda bulunan hava yolu boşlukları arasında bulunan zarın kaybolmaması ve orada hava geçişini engelleyecek şekilde kalmasıdır. Normalde kaybolması gereken zar bazı nedenlerle bozulmaz ve kalır, bu durum bebekte solunumu zorlaştırır, tıkanıklığa neden olur. bebeklerde bu durum gürültülü/ hırıltılı solunum, yemek yeme esnasında morarma gibi belirtiler ile kendini gösterir.

Gelişim anomalisi, Charge sendromlu bebeklerde görülen diğer bir bulgudur. Gelişim geriliği mentaldir yani zeka geriliği ile seyredebilir.

Genital hipoplazi, yani genital organların gelişmediği, inmemiş testis, hipospadias yani idrar yolu açıklığının penisin altında olması gibi durumların görülebildiği bir durumdur. Charge sendromlu bebeklerde genital organlar tam gelişemez. Üriner sistem defektleri de olabilir.

Charge sendromlu bebeklerin %90ında görülen diğer bulgu da kulak gelişim anomalileridir. Kısa geniş dış kulak, düşük kulak, dış kulakta kıkırdak eksikliği gibi dış görünümde belirgin olan gelişim defektlerinin yanı sıra işitme kaybı ve sağırlık da olabilir. 8. Sinirin tutulumuna bağlı işitme ve denge kayıpları olabilir.

Kranyal sinir anomalileri de görülebilir. En sık etkilenen kranyal sinirler 1, 7, 8 ve 9dur. Bunların tutulumuna bağlı olarak motor hareketlerde gerilik, mental gerilik, dil gelişim geriliği görülebilir.

• Gözde kolobom
• Kalp anomalilerine bağlı bulgular
• Nefes almada güçlük, gürültülü nefes alma
• Gelişim geriliği
• Hipospadias, inmemiş testis gibi genital gelişim anomalileri
• Dış kulak anomalileri
• İşitme ve denge kaybı
• Motor hareketlerde yetersizlik
• Dil gelişim geriliği

Charge Sendromu Nedenleri

Anne karnındaki gelişim sürecinde CHD7 geninde meydana gelen mutasyon sonucu bazı gelişim basamakları etkilenir ve gelişim anomalileri ortaya çıkar. CHD7 geninde meydana gelen mutasyonun nedeni bilinmemektedir. Mutasyonu tetikleyecek belirlenmiş bir risk faktörü de yoktur.

Bazı klinik çalışmalarda gebelik süresinde teratojenik etkiye maruz kalma ve ileri baba yaşı gibi faktörlerin riski arttırdığı ortaya konmuştur.  Enzim kodlayan bu gendeki bozukluk, gelişim basamaklarını etkileyerek birçok organda anormal gelişime neden olur ve bu bebeğin hayatını ciddi düzeyde etkiler. Mutasyon gelişimin ilk 3 ayı içinde gerçekleşir ve bu dönemde temel gelişim basamakları etkilendiği için ilerleyen dönemlerde bu hasarlı organlar/ yapılar üzerine gelişim meydana gelir.

Charge Sendromu Tanısı

Charge sendromlu bebeğin tanısı, doğumdan sonra doktorun kontrolüyle anormallikleri fark etmesi ve ileri tetkikler istemesi sonucu bazı bulgularla konan bir hastalıktır. Charge sendromu multidisipliner çalışılması gereken ve tanının yine multidisipliner çalışma sonucu ortak görüş birliği ile konması gereken bir hastalıktır. KBB uzmanı, ağız ve çene cerrahı, kardiyoloji uzmanı, üroloji uzmanı, göz doktoru, çocuk doktoru ve genetik uzmanı birlikte çalışmalı, tedaviyi de yine aynı şekilde multidisipliner şekilde sağlamalıdırlar.

• Göz muayenesi: göz muayenesinde, iriste gelişim anomalisi varsa kolobom varlığı görülür, gözün arka kısmında meydana gelen anomaliler için de görme testleri yapılarak gözün hasar varlığı ve derecesi saptanır.
• KBB muayenesi: kulak muayenesinde dış kulak anomalileri gözle saptanır. İşitme testleri yapılır ve işitme kaybının varlığı kesinleştirilir. İşitme sinirinin ne kadar etkilendiği de saptanabilir. Burun muayenesinde koana atrezisi varsa hava yolu açıklığının kapalı olduğu saptanır. Dil gelişim anomalileri de ağız muayenesiyle saptanabilir.
• Kalp muayenesi: kalpte meydana gelen anomalilerin varlığını tespit etmek ve derecesini saptamak için kalp muayenesi yapılır. Steteskopta kalp atış hızı, üfürüm varlığı bakılır.
• Ekokardiyografi: kalp anomalilerini saptamak ve derecesini belirlemek için kullanılan yöntemlerdendir.
• Radyoloji: koana atrezisi varlığını kesinleştirmek ve kalp gelişim defektini göstermek için MRI çekilebilir.
• Biyokimyasal testler: bazı biyokimyasal testler ile hormon düzeyleri, kardiyak belirteçler bakılabilir, hasarın derecesi hakkında yorum yapılabilir.
• Genetik testler: CHD7 geninde mutasyon varlığının gösterilmesi amaçlanır. Kesin tanı bu şekilde konur.

Charge Sendromu Tanı Kriterleri

Charge sendromunun tanısı için tanımlanmış majör ve minör kriterlerden 4 majör veya 3 majör, 3 minör kriterin varlığı gereklidir.

Majör kriterler:

• Koana atrezisi
• Kulak anomalileri
• Kolobom
• Kranyal sinir defektleri

  Minör kriterler:

• Kalp anomalileri
• Genital anomaliler
• Büyüme gelişme geriliği

Charge Sendromu Tedavisi

Charge sendromu, tanısında olduğu gibi tedavisinde de multidisipliner yöntem izlenmesi gereken bir hastalıktır. Doğumdan sonra bebek yoğun bakıma alınmalıdır ve burada belli bir süre sıkı şekilde takip edilmelidir.

Koana atrezisi için acil olarak bebeğe başlangıçta hava yolu desteği ve beslenmesi sağlanmalıdır. Stabil hale gelen bebek için atreziyi düzeltmek amacıyla endoskopik girişim yapılır ve burundan girilen cihaz ile kapalı kalan zarın açılması ve böylece hava yolu açıklığının sağlanması amaçlanır. Ağızdan ameliyat ile de tıkanıklık açılabilir. Açılan tıkanıklıklar zamanla tekrar kapanabilir ve bu işlemi tekrarlamak gerekebilir.

Kulak gelişim anomalilerinde dış kulak yolundaki darlık, anormallik ameliyatla düzeltilebilir. İşitme kaybı için işitme cihazı kullanılır.

Kalp anomalilerini düzeltmenin kesin yolu ameliyattır. Ameliyatta kalpteki anomalinin tipine göre çeşitli şekillerde stent takılabilir, kalp kapakçıklarına yama yapılabilir, kapak darlıkları giderilebilir.

Göz kolobomunun tedavisi yoktur. Düzenli aralıklarla hastanede göz kontrolünün yapılması gerekir. Gözlük kullanılabilir fakat gözlük kolobomdan kaynaklanan görme bozukluğunu düzeltemez. Lens kullanımı ile iristeki kolobom görüntüsü düzeltilebilir.

Genital gelişim anomalileri sonucu gelişen hipospadias, inmemiş testis gibi durumlar ameliyat ile düzeltilebilir.

Charge sendromlu bebeklerin tedavisi aylar sürer, doğumdan sonra aylarca yoğun bakımda kalır. Çoklu tedaviyle yaşama şansı artar fakat hayat boyu kontrol altında tutulması gerekir.

Charge Sendromu Ameliyatı

Charge sendromunun tedavisi ve yapılan ameliyatlar multidisipliner şekilde yürütülmelidir. Bebeklerde birden fazla yapıda görülen her gelişim bozukluğunu ilgili branş tedavi ederek diğer birime yönlendirir. Ameliyatların sırası, aralığı planlıdır.

Kalp ameliyatı, kalpte 4 adet gelişim bozukluğunu düzeltmeye yönelik yapılır. Kapakçıklar daraltılır veya ekleme yapılır, stent takılır. Fallot tetralojisinde görülen 4 anomalinin her biri hayati risk taşıyan durumlardır ve mutlaka düzeltilmelidirler. Kalp ameliyatı ile kalpteki anomalilerin giderilmesi amaçlanır. Ameliyat öncesi bebeğin durumu iyi kontrol edilmeli, ameliyattan önce gerekli önlemler mutlaka alınmalıdır.

Dış kulak yolu ile ilgili anomalileri KBB uzmanı eşliğinde düzeltilir. Ağızda da gelişim anomalileri olabilir onunla da ağız ve çene cerrahisi ilgilenir.

Koanal atrezi, hava yolunu tıkayan bir zarın bulunması ve bu yüzden bebeğin solunumunu engellemesinden dolayı bu tıkanıklığın ameliyatla açılması gerekmektedir. Ağızdan girilerek cerrahi işlemle bu açıklık sağlanabilir veya endoskopik girişim ile tıkanıklığın açılması ve hava yolu açıklığının sağlanması amaçlanır. Bu ameliyat kesin çözüm oluşturmaz, hava yolu tıkanıklığı zaman zaman tekrar edebilir, bu ameliyatın ilerleyen zamanlarda tekrarlanması gerekebilir.

Genital gelişim anormallikleri, hipospadias yani idrar yolu açıklığının penisin altında olması veya inmemiş testis gibi durumlar da ameliyat ile düzeltilir. Hipospadiaslı bebeklerde idrar yolu açıklığı ameliyat ile normal konuma getirilir. İnmemiş testisli bebeklerde ameliyat ile testisler karın içinden çekilerek olması gereken konuma getirilir. Bu anormalliklerin cerrahi müdahale ile normal görünüme ve işleve ulaşması sağlanır.

Charge Sendromu Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tedavi edilmeyen Charge sendromlu bebekler bir süre sonra hayatta kalamaz. Nefes alma güçlüğü, beslenememe, kalp anomalileri, sinir defektleri gibi çeşitli nedenlerle zayıf bedenleri günden güne güçsüzleşir ve hayatta kalmaları imkansızdır. Tedaviyle yaşam şansı arttırılır. Doğumdan sonra doktorun bebeği kontrolüyle anormallikler fark edilir ve ileri tetkikler ile tanıya gidilir. Bu nedenle gözden kaçması mümkün değildir. Tanıdan sonra derhal tedaviye başlanması gerekmektedir.

Charge Sendromu için Hangi Doktora Gidilir?

Charge sendromuna sahip bebek doğduktan sonra doktor muayenesinde anormallikler fark ettikten sonra diğer branşlarla birlikte ileri tetkik ister ve tanıya doğru gidilir. Doğumdan sonra doktorun anormallikleri fark etmesiyle bebek yoğun bakıma alınır ve burada belli bir süre takip edilir. Bu sürede tanı için gerekli muayene ve testler diğer branşlar tarafından yapılır. Charge sendromlu bebeklerde tanı ve tedavi için KBB uzmanı, göz uzmanı, üroloji ve kardiyoloji uzmanı, ağız ve çene cerrahisi, çocuk doktoru ve genetik uzmanı birlikte çalışmalıdırlar.