Norovirüs

Norovirüs Hastalığı Nedir?

Norovirüsler isimlerini ‘Norwalk like virus’ özel adının kısaltmasından alırlar. Norovirüsler vücuda alındıkları zaman mide-bağırsakta enfeksiyona yani gastroenterit adı verilen tabloya neden olur. Bu hastalık halk arasında mide gribi olarak da bilinmektedir.

Norovirüs hastalığı bulantı, ishal, karın ağrısı ve kusmayla seyreder. Hastalık virüs vücuda alındıktan sonra 2 gün içinde şikayetler kendini gösterir.

Şikayetler 12-72 saat hissedilir kişide bulaştırıcılık 2-3 hafta dışkı aracılığıyla devam eder.

Norovirüsler bulaş yollarının kolay olması nedeniyle sıklıkla salgınlarla seyredebilen oldukça bulaşıcı enfeksiyonlardır.

Birlikte yaşayan ve/veya aynı ortamda çalışan kişilerde ve özellikle kreş, okul, yatakhane, işyerleri, yolcu ve yük gemileri gibi ortak alanların olduğu ortamlarda hızlıca yayılır.

Norovirüs Belirtileri Nelerdir?

Norovirüs enfeksiyonu kişiye kişiden veya çevreden bulaştıktan sonra 24-48 saat içinde kendini gösteren belirtiler verir.

Belirtileri diğer mide-bağırsak enfeksiyon tablolarına benzer bir şekilde şiddetli karın ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kansız ishal ve kusmadır.

Karın ağrısı karnın tamamını etkiler ve dalgalanır tarzdadır.

Hastalarda nadir de olsa ateş görülebilmektedir.

72 saat içinde şikayetler azalarak son bulur.

Bulaştırıcılık ise dışkı ve diğer vücut sıvıları aracılığıyla 3 haftaya kadar devam eder.

Norovirüs Nedenleri Nelerdir?

Norovirüs hastalığının nedeni sizin bu virüsü çevreden ya da başka kişilerden almış olmanızdır. Virüsü içme suyundan almış olabilirsiniz. Yine virüs yiyeceklerden kolaylıkla bulaşabilir.

Hasta kişi ile direkt olarak görüşmek hastalığın bulaşması için yeterlidir.

Hastalık kişide görüldükten kısa süre sonra aile ve aynı evi paylaştığı bireylerde görülmektedir. İşyerlerinde, yatakhane, yemekhane, ortak yemek ve tuvalet alanlarının kullanıldığı ortamlarda da hızla yayılır.

Oteller, yük ve büyük yolcu gemilerinde bulunan insanlar virüse maruz kaldıktan kısa süre sonra salgın şeklinde etkilenir.

Bu virüsü taşıyan veya bu virüs nedeni ile hastalanmış olan kişinin dokunduğu yerlere dokunulması ve dokunulan ellerin yıkamadan yüze ve ağıza sürülmesi ile kolaylıkla çevresindeki kişilerin de hastalığa yakalanmasına neden olur.

Kişi enfeksiyonu vücuduna aldıktan sonra 3 haftaya kadar etrafına bulaştırabilir.

Norovirüs Teşhisi

Doktorunuz şikayetlerinizi dinledikten sonra öncelikle genel tıbbi durumunuz ve acil müdahale gerektirebilecek sorunlarınız var mı, bunları çeşitli sorarak anlamak isteyecektir. Muayene bulgularınıza da bakılarak acil durumlarınızın varlığı değerlendirilir.

Muayenede sırayla boğazınıza bakılabilir, doktorunuz aktif bir solunum sıkıntısı, boğaz enfeksiyonu geçirip geçirmediğinizi teyit etmek isteyecektir. İnfluenza, koronavirus gibi hastalıklar da ender de olsa benzer belirtilere neden olabilmektedir.

Karnınız elle muayene edilecektir. Uzanarak karnınızı açmanız ve derin nefes alıp vermeniz söylenebilir. Bastırmakla artıp azalan ağrılarınız var mı varsa yeri/şiddeti değerlendirilir. Bu muayene ve bulguları hastalığınızı başka hastalıklardan ayırmada ve tanı koymada kıymetlidir.

Ayırıcı tanı için kan tahlili istenebilir, bu tahliller için kolunuzdan yaklaşık 2 tüp kan alınacaktır. Kanda norovirüse özel bakılabilecek bir test yoktur. Sadece genel hayati bulgularınızın değerlendirilmesi, eşlik edebilecek diğer hastalıklar açısından doktorunuz açısından uygun görüldüğü noktada bakılabilir.

Dışkı testi norovirüs kesin tanısı konulmaktadır Bunun için tuvalette kullanmanız için bir kap verilecek ve dışkınızdan bir miktar bu kabın içine yapmanız istenecektir. Tahlil sonucuna göre tedaviniz düzenlenir.

Salgın durumlarında kan, dışkıya ek olarak diğer vücut sıvıları ve yüzeylerden alınan sürüntü örnekleri de teste tabii tutulabilir.

Norovirüs Tedavisi

Norovirüs enfeksiyonu için özel bir antiviral ilaç ve tedavi programı yoktur. Norovirüs enfeksiyonuna yönelik geliştirilmiş bir koruyucu ilaç ve aşı bulunmamaktadır.

Hastalanan kişiler için tedavide temel ilke ishal ve kusma ile kaybedilen vücut sıvılarının ağız yoluyla ve/veya damar yoluyla yerine konulmasıdır (sıvı replasmanı).

Sıvı kaybedilmesi ve vücudun susuz kalması mümkün olduğunca engellenmeye çalışılır.

Kas ağrısı, karın ağrısı ve vücudun sıvı kaybetmesine bağlı olarak baş ağrısı görülebildiği için ağrı kesiciler (aneljezik) damar yolu ya da ağızdan ilaç olarak verilebilir.

Bulantı ve kusma için uygun görülen ilaçlar (antiemetik) da yine ağız veya damar yoluyla uygulanacak/verilecektir.

Norovirüs Tedavi Edilmezse

Norovirüs hastalığı tedavi edilmezse 12-72 saat içinde kendini sınırlayacak ve belirtileriniz azalacaktır. Yine de hastanın sıvı kaybı açısından değerlendirilmesi ve takip edilmesi gerekir.

Yaşlılar, diyabet, hipertansiyon, böbrek hastalıkları, otoimmün ve genetik hastalıklar gibi kronik hastalığı olanlar risk grubundadır. Tedavi ardından doktorunuz uygun gördüğü takdirde sizi yeniden kontrole çağırabilir.

Aynı zamanda kronik hastalığı olanlar için düzenli takibi altında oldukları uzman tarafından muayene edilmeleri/fikir alınması gerekebilmektedir.

Çocuklarda belirtilerin görülme süresi erişkinlere oranla daha uzun olup bu süre 4-6 güne kadar uzayabilir. Özellikle 11 yaş altı çocuklarda hastalık belirtileri ve bulaştırıcılık dönemi bu şekilde uzun süre görülmektedir.

Norovirüse Ne İyi Gelir?

• İyi gelen yiyecekler ishalin ve bulantının kesilmesine yönelik hafif yiyeceklerdir. Yağlı, tatlı, kızarmış ve baharatlı yiyeceklerden kaçınılan hafif bir diyet uygundur.
• Doktorunuzun reçete edeceği ilaçlar düzenli kullanılmalı ve önerileri dikkatle takip edilmeli ve uygulanmalıdır. Sıvı eksiği olduğu için doktorunuzun önerdiği tüm tavsiyelere ek olarak günde en az 3-3.5 litre su tüketmeniz gerekmektedir.
• Kendinizi iyi hissedene dek evde istirahat etmeniz hem bulaştırmamanız açısından hem de daha kolay iyileşmeniz için önerilir. Kişi kendini iyi hissettiği an normal hayatına dönebilir. Bağırsak hareketlerinin düzenli olması için gün içinde bol bol hareket etmeniz ve düzenli spor yapmanız önerilmektedir.
• Hasta olan kişiyle ortak kullanılan tuvalet banyo gibi alanlar sık sık temizlenmeli ve havlu bardak benzeri tüm ev eşyaları ayrılmalıdır. Hastalık ve iyileşme sürecindeyken dikkatli olmalı odanızı sık sık havalandırmalı ve çarşaflarınızı değiştirmelisiniz. Özellikle tuvalete gitmeden önce ve sonra, yemek yemeden önce ve sonra elleri en az 30 saniye bol su ve sabunla yıkamak. Kirli elleri yüze ve ağıza götürmemek bulaşmayı önlemeye yaramaktadır.

Norovirüse Ne İyi Gelmez?

• Yağlı yiyecekler, kızartmalar, tatlılar, aşırı tuzlu yiyecekler şikayetlerinizi artıracaktır. Yine kafein içeren çay kahve vb içecekler (su atılımını artıracağı için) önerilmez. Norovirüs enfeksiyonu geçirdiğiniz sırada bunları tüketmeniz şikayetlerinizi artırabilir. 
• Vücudunuz su kaybettiği için su kaybedecek ağır spor aktiviteleri önerilmez.
• Kendinizde/çevrenizdeki birinde norovirüs enfeksiyonu olduğundan şüpheleniyorsanız , belirtileri gösteriyorsanız veya norovirüs tanısı  almışsanız hamam, sauna, spa, havuz gibi ortak kullanımı olan alanlara başka insanlara bulaştırmamak adına kesinlikle gitmemelisiniz.
• Hastalığınız sırasında mide-bağırsaklarınızın daha fazla yorulmaması ve şikayetlerinizin artmaması adına sigara ve alkol tüketimi önerilmemektedir. Reçete edilen ilaçlarınız  alkolle etkileşim gösterebilir, ilaç kullanırken etkileşimleri için eczacınıza danışmalısınız.

Norovirüs İlaçları

Norovirüs enfeksiyonu için özel bir antiviral ilaç ve tedavi programı yoktur. Norovirüs enfeksiyonuna yönelik geliştirilmiş bir koruyucu ilaç ve aşı bulunmamaktadır. Bulaşmayı engellemek en doğru yaklaşım olacaktır.

Doktorunuz diğer hastalık ihtimalleri dışlanıp kesin tanınız koyulduktan sonra şikayetleriniz için uygun ağrı kesici (aneljezik), bulantı-kusma önleyici (antiemetik) ve ishaliniz için uygun ilaçları reçete edecektir.

Bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal tablosu pek çok hastalıkta görülebildiği için doktor başvurusu öncesi şikayetlerinizi baskılamamak ve tanıyı etkilememek adına kendi başınıza doktorunuzun tavsiyesi olmadan ilaç kullanmaktan şiddetle kaçınmalısınız. 

Hamilelikte Norovirüs

Gebelik döneminde de görülebilen norovirüs enfeksiyonu gebede şiddetli bulantı kusmaya, ishal ve karın ağrısına sebep olabilir.

Susuz kalma (dehidratasyon) gebelikte anne ve bebekte komplikasyonlara neden olabileceği için belirtileriniz varsa derhal doktora başvurmanız önerilmektedir.

Tanı almanız durumunda muhakkak jinekoloğunuzla tedavi süreciniz için görüşmeniz önerilmektedir.

Çocuklarda Norovirüs

Çocukluklarda norovirüs erişkinlerdeki ile aynı semptomlarla seyreder (bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal). Bulaş ve salgın çocuklarda daha yaygındır.

Özellikle kreş, anaokulu ve ilkokul çağındaki çocuklarda hijyen eksikliği nedeniyle hastalık çok çabuk şekilde yayılmaktadır.

Çocuklarda hastalık belirtilerinin görülme süresi erişkinlere göre daha uzundur. Erişkinlerde 12-72 saat sonunda belirtiler kendini sınırlarken 11 yaş altı çocuklarda bu süre 4-6 güne kadar uzayabilmektedir.

Çocuklarda da belirtilerin varlığı durumunda hastaneye başvuru ve tanı almak doğru tedavinin geç kalınmadan alınması açısından çok önemlidir.

Tanı sonrası bulaşma açısından çocuğun evdeki diğer aile üyeleri, kardeşleri ve kreş/okul çevresi açısından dikkat edilmelidir.

Bebeklerde Norovirüs

Bebeklik döneminde de norovirüs enfeksiyonu görülebilir. Tablo erişkinlere benzer huzursuzluk, ağlama, kusma, karın ağrısı, ishal ile seyreder.

Özellikle 1 yaş altında ishal, bulantı ve kusmaya göre daha yaygın bir şikayettir. 0-3 yaş aralığında norovirüs enfeksiyonu sırasında ateş (38-39) ve titreme de eşlik edebilmektedir.

Bebeklerde dehidratasyon (susuz kalma) ciddi yaşamsal aktiviteyi bozabileceği için belirtilerin görülmesi ile fazla vakit kaybetmeden çocuk doktoruna başvurulması önerilmektedir.

Tanı alındıktan sonra doktorunuz tarafından uygun görülen tedavi dikkatle takip edilmelidir. Yine tanı sonrası bulaşma açısından dikkat edilmelidir. Bebeğin evdeki diğer aile üyeleri, kardeşleri ve bakım veren kişilere bulaştırması mümkündür.

Virüs salya, idrar ve dışkı ile kolaylıkla bulaştığı için özellikle bebekle birlikte yaşanılan alanın düzenli olarak temizlenmesi ve bebeğe bakım veren kişinin ellerini sık sık yıkaması önerilmektedir.

Norovirüs için Hangi Doktora Gidilir?

Kendinizde norovirüs enfeksiyonundan şüpheleniyorsanız sizde ve çevrenizde görüşmekte olduğunuz insanlarda;

• Karın ağrısı,
• Bulantı,
• Kusma,
• İshal gibi şikayetler varsa

hastanelerin Dahiliye, Enfeksiyon Hastalıkları veya Gastroenteroloji bölümlerine başvurabilirsiniz.