Mide Üşütmesi

Mide Üşütmesi Nedir?

Mide üşütmesi, bağırsaklarda ortaya çıkan adenovirüsle, nörovirüsler ve rotavirüslerin bağırsakların iltihaplanmasına neden olup aynı zamanda sindirim sisteminin zayıflamasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Tıp literatüründe viral gastroenit olarak bilinen mide üşütmesi, ölümcül olmamakla birlikte gelişmekte olan ülkelerde dehidratasyon (sıvı kaybı) nedeniyle ölümlere yol açabilmektedir.

Mide üşütmesi çok kısa sürebilir (akut viral) fakat mide üşütmesinin nedeni gıda alerjisiyle ilgili ise tedavisi aylarca da uzayabilir. Gıda alerjileri, eozinofilik gastroenterit denilen kanda eozinofillerin (beyaz kan hücresi) yükselmesiyle ortaya çıkan bu hastalığa neden olabilir. Neyse ki bu hastalık yaygın değildir, nadiren görülmektedir.

Mide üşütmesi bulaşıcı olabilmektedir. Çoğunlukla fekal-oral yoldan bulaşmaktadır. Fekal-oral dışkı bulaşan bir şeyi yeme ile gerçekleşmektedir. Örneğin, kirli suların içilmesi veya tuvaletten sonra ellerin iyi yıkanmaması buna neden olabilmektedir.

Mide Üşütmesinin Belirtileri

Mide üşütmesinde belirtiler 2-5 gün arasında sürmektedir. Genelde belirtiler ishalle başlar.

Mide üşütmesinde en sık görülen belirtiler:

• Kusma
• İshal
• Bulantı
• Karın ağrısı
• Karında kramp

Ateş ve kanlı ishal daha çok bakteriyel mide üşütmesinde (hemorajik gastroenterit) görülür. Bakteriyel mide üşütmesinde ayrıca kilo kaybı, kas ağrısı veya baş ağrısı görülebilir.

Şiddetli geçen mide üşütmesinde ishal ve kusma gibi semptomlar nedeniyle dehidratasyon söz konusu olabilir. Bu gibi durumlarda acil müdahale gerekmektedir.

Acil müdahale gerektiren belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

• Çökük gözler
• Baş dönmesi
• Fazla susuz hissetmek
• Ağızda kuruluk hissetmek
• İdrara az çıkmak

Mide Üşütmesinin Nedenleri

Mide üşütmesinin bakteriler, virüsler, parazitler ve hijyen eksikliği gibi birçok nedeni olabilir.

Mide üşütmesinde aktif olarak görülen bakteriler:

E. Coli: İnsan ve hayvan bağırsaklarında bulunan bu bakteriler çoğunlukla zararsız olsalar da bazı türleri ishale, enfeksiyona ve solunum yolu hastalıklarına sebep olabilmektedir.

Campylobacter: Mide üşütmesinde en sık görülen bakteri olmakla beraber, ishale de en fazla neden olan bakteridir. Bu bakteri çok tehlikeli değildir fakat çocuk ve yaşlılarda ölümcül hale gelebilir.

Shigella: Bu bakteri ishal, ateş ve mide kramplarına neden olabilir. Shigella bulaşıcıdır fakat gerekli hijyen kurallarına dikkat edilip önlem alınabilir.

Salmonella: Kontamine gıdaların sebep olduğu bu bakteri çeşidi insan ve hayvan bağırsaklarında görülür ve bağırsak sistemini etkiler. Çoğunlukla tedavi gerektirmeyen ve kısa sürede etkisi kaybolan bu bakterinin herhangi bir belirtisi bulunmamaktadır.

Mide üşütmesi sıkça neden olan virüsler:

Norovirus: Mide üşütmesinin yaygın bir nedeni olan bu virüs daha çok kış aylarında etkisini gösterir. Okul, bakım merkezi gibi kalabalık ortamlardan bulaşan norovirus ishal ve kusmaya sebep olur.

Adenovirüs: Soğuk algınlığı belirtileri olan ateş, bronşit, ishal ve boğaz ağrısına neden olan bu virüsün görülme nedeni zayıf bağışıklık sistemidir.

Rotavirüs: Çoğunlukla beş yaşın altındaki çocuklarda karşılaşan bu virüsün herhangi bir aşısı veya ilacı yoktur. Rotavirüste sık karşılaşılan belirtiler ateş, kusma ve karın ağrısıdır.

Sitomegalovirüs: Her yaşta görülebilecek olan bu virüs, zayıf bağışıklık sisteminin sonucunda ateş, boğaz ağrısı ve yorgunluğa sebep olabilmektedir.

Astrovirüs: Yaygın olarak çocuklarda ve bebeklerde görülmekle beraber yetişkinlerde görülme nedeni zayıf bağışıklık sistemidir. Rotavirüs ve nörovirüs kadar şiddetli ishale sebep olmaz.

Yukarıda sayılan virüsler gerekli hijyen kuralları uygulanmadığı takdirde kişinin bünyesindeki zayıflığın etkisiyle mide üşütmesine sebep olmaktadır. Mide üşütmesi bulaşıcıdır ve genellikle bütün aile üyelerini etkileyebilmektedir. Virüslerin ve bakterilerin dışında mide üşütmesine neden olan başka etkenler kontamine gıdalar, kimyasal toksinler ve ilaçlardır.

Mide Üşütmesi Teşhisi

Genelde kişiler görülen semptomları gözlemleyerek evde mide üşütmesi teşhisi koyabilirler. Fakat belirtilerin şiddeti arttıkça doktora görünme ihtiyacı hissedilir. Doktor genel bir muayeneden sonra ishal ve kusma için tıbbi geçmişle ilgili sorular sorabilir. Ayrıca rotavirüs ve nörovirüs tespiti için dışkı testi yapılabilir. Fiziksel muayenede ateş ve kan basıncı kontrol edilebilir. Mide üşütmesi teşhisi için bu kontroller yeterli olacaktır.

Mide Üşütmesi Tedavisi

Mide üşütmesini tedavi etmek için genellikle ilaç kullanmaya gerek kalmaz. Semptomlar birkaç gün içinde bol su içilmesi, beslenmeye dikkat edilmesi ve dinlenme sonucunda geçecektir. Bunun dışında antibiyotik tedavisi mide üşütmesinde iyi bir tedavi yöntemi değildir. Antibiyotikler hem yararlı bakterileri etkileyecektir hem de virüse karşı savaşmada etkili değildirler. Fakat daha ciddi bir hastalığın eşliğinde mide üşütmesinin de ortaya çıkması veya sindirim sisteminde halihazırda sorun olan bireylerde görülmesi durumunda gerekli  tedavi için doktora danışılmalıdır.

Mide Üşütmesi Tedavi Edilmezse

Mide üşütmesinde ishal ve kusma sıvı kaybına yol açar. Susuz kalındığının birkaç belirtisi vardır. Bu belirtiler genelde; koyu renkli idrar, baş dönmesi, bayılma, kalbin hızlı atması, hızlı nefes alma, halsizlik veya sinirlilik olarak görülmektedir. Sıvı kaybı özellikle bebeklerin yaşamı için büyük bir tehdit oluşturabilir. Bu nedenle bebeğin kaybettiği sıvıyı, minerali, şekeri vücuduna geri getirmek gereklidir.  Ayrıca süt veya mama da mide üşütmesini daha kötü hale getirebilir. Bunların kullanımı için doktora danışmakta fayda vardır.

Mide Üşütmesine Ne İyi Gelir?

Öncelikle bol su içmek ishal ve kusmanın neden olduğu dehidratasyona iyi gelecektir. Bebeklerde her yarım saatte bir, yetişkinlerde ise saatte bir sıvı alınması önerilir.

Sıvı alımı kaybedilen mineralleri ve elektrolitleri yerine getirmede yetersiz kalınabilir. Bu nedenle seyreltilmiş meyve suları, spor içecekleri ve kafeinsiz içecekler tercih edilebilir. Gazlı, kafeinli ve alkollü içeceklerden uzak durmakta faydalı olacaktır.

Eskiden verilen tavsiyeye göre iyileşinceye kadar muz, elma püresi, pirinç lapası gibi  yiyecekler tüketilmeliydi. Fakat doktorlar bu yiyeceklerin mide üşütmesinin ilk günü için yararlı olabileceğini daha sonrasında gereken proteini, yağı karşılamadıkları için tavsiye edilmediğini söylemektedirler. Kişi kendini daha normal hissettiği andan itibaren eski beslenme düzenine geçebilir.

İshali azaltmak ve sindirim sistemini yavaşlatmak için az miktarda yağ tüketimi tavsiye edilmektedir. Bunun dışında ishal ve kusmayı azaltacak reçetesiz ilaçlar da kullanılabilmektedir. Ancak bu ilaçların kullanma talimatları dikkatlice okunmalı ve uygulanmalıdır. Ayrıca çocuğunuza doktora danışmadan hiçbir ilaç vermemelisiniz.

Son olarak vücudunuza en iyi gelen şeylerden biri de bol dinlenmektir. Dinlenme esnasında karına veya ayak altına konulan sıcak su torbası mide üşütmesi süresince sizi rahatlatacaktır.

Mide Üşütmesine Ne İyi Gelmez?

Kafeinli, alkollü, gazlı içecekler ve az su tüketimi dehidratasyona neden olmaktadır. Bununla birlikte ağır beslenme düzeni de tavsiye edilmemektedir.

Beslenme şeklinin ilk iki gün hafifletilmesinde fayda vardır fakat hastalık boyunca BRAT diyeti gibi sadece muz, püre vb. yiyeceklerin tüketilmesi sizi iyileştirmeyecektir. Bu diyeti birkaç gün uygulayarak almanız gereken protein, yağ, karbonhidratı gereğinden az tüketmiş olursunuz. Bu nedenle kişi kendini normal hissettiği andan itibaren eski beslenme alışkanlığına yavaş yavaş geçiş yapabilir.

Mide Üşütmesi İlaçları

Asetaminofen etken maddesi ateşi düşürmek ve ağrıyı azaltmak için sıklıkla önerilmektedir. Bu ilacın kullanımı sırasında herhangi bir karaciğer rahatsızlığınızın olmaması gerekmektedir.

Bir yiyecekle alınması gereken diğer rahatlatıcı etken madde ibuprofendir. Ağrıların azalmasına ateşin düşmesine yardımcı olmaktadır. Bu ve bunların dışındaki ilaç kullanımları için kesinlikle doktora başvurunuz. Burada belirtilen ilaçlar yalnızca bilgi verme amaçlıdır.

Bebeklerde Mide Üşütmesi

Bebeklerde mide üşütmesi ortak kullanılan bir eşyaya dokunmasıyla, kontamine gıda tüketmesiyle kolayca ortaya çıkabilmektedir. Bebeklerde mide üşütmesinin belirtileri görüldüğü anda doktora başvurulmalıdır. Yüksek ateş, kanlı dışkı, uzun süre kusma, bebeğin fazla huysuz veya bitkin, uykulu görünmesi bebeğinizin mide üşütmesinden muzdarip olabileceğine işarettir. Ayrıca bebeklerde mide üşütmesinde sıvı kaybının belirtileri olan altı saatten fazladır kuru olan bebek bezi, gözyaşı olmadan ağlama, gözlerin çökmesi, dudakların kuruması vb. belirtiler dikkate alınmalıdır.

Kan ve dışkı tahlilleri sonucunda bakteri, virüs veya parazite rastlanılırsa gereken tedavi uygulandıktan sonra muhtemelen birkaç gün içinde iyileşecektir.

Çocuklarda Mide Üşütmesi

Çocuklar mide üşütmesine neden olan virüsleri kolayca kapabilmektedir. Çünkü her şeye ellerini sürmeye veya her şeyi ağızlarına sokmaya pek meraklıdırlar. Bu nedenle mide gribi çocuklarda sık görülebilir.

Çocuklarda ortaya çıkan mide üşütmesinin belirtileri yetişkinlerle neredeyse aynı olan; ishal, kusma, bulantı, titreme, baş ağrısı, kas ağrıları, yorgunluk ve uykusuzluktur.

Doktorlar tedavi için genelde kusma ve ishali azaltabilecek ilaçlar veya ağrı kesiciler önermektedir. Ancak antibiyotiğin virüslere karşı işe yaramayacağını hatırlatmakta fayda vardır. Bunun dışında çocuk veya bebeklere ağrılarını azaltmak için kesinlikle aspirin verilmemelidir.

Çocuklar mide üşütmesini normalde iki günde evde dinlenerek, beslenme düzenlerine dikkat ederek atlatırlar. Mide üşütmesinin iyileşmesi en fazla on günü bulabilmektedir. Son olarak belirtilerin şiddeti artarsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Hamilelikte Mide Üşütmesi

Hamilelikte mide üşütmesi belirtileri görüldüğü anda doktora başvurulmalıdır. Hamilelik döneminde yaşanan her türlü sağlık sorunu doktor gözetiminde çözülmelidir.

Bunun dışında hamilelikte mide üşütmesine iyi gelebilecek tedavi yöntemlerinin arasında su içmenin yavaş yavaş artırılması, kafeinsiz içecekler ve limonlu sıcak su önerilmektedir. Mide üşütmesinde başlıca sorun olan sıvı kaybına dikkat edilmelidir. Ayrıca  zencefilli içecekler de rahatlatma özelliğine sahiptirler.

Hamilelikte mide üşütmesi uzun sürebilmekte fakat sağlıklı beslenmeyle bu süreç hızlandırılabilmektedir.

Mide Üşütmesi için Hangi Doktora Gidilir?

Mide üşütmesi belirtileri ile karşı karşıya kalan bireyler hastanelerin İç Hastalıkları ve Gastroentoloji bölümlerinde tedavi olabilirler. 

Aşağıda sıralanacak olan durumlarda doktora görünmeniz önerilmektedir:

• Kusmukta kan görülmesi
• Dışkıda kan görülmesi
• Oluşabilecek sıvı kaybı nedeniyle idrara çıkamama durumu veya çıkıldığında az idrar yapma, gözyaşı kuruluğu veya ağız kuruluğu yaşanabilir
• Karında ağrı
• İki gün süren kusma şikayeti
• Otuz sekiz derece veya üstünde ateş görülmesi

Mide üşütmesi her bireyin hayatında en az bir kez maruz kalabileceği bir hastalıktır. Bunun nedeni ise mide üşütmesine neden olan bakteri veya virüslerin bireylere bulaşması kolay ve hızlıca gerçekleşmesidir. Bunun dışında risk taşıyan diğer durumlar kalabalık ortamlarda bulunmak, kontamine gıda veya su tüketilmesi, elleri temizlememek veya az yıkamak, güvenilir olmayan kirli suların içilmesidir.

Bebeklerde mide üşütmesi ise daha hızlı gerçekleşen sıvı kaybı nedeniyle daha tehlikelidir. Bu nedenle bir bebeğin çok uyuşuk görünmesi veya fazla ağlaması, bebekte kanlı ishal görülmesi, 12 saatten uzun süre kusması ve dehidratasyon belirtileri olan kuru ağız, ıslak olmayan bebek bezi görülmesi gibi durumlarda doktora başvurulmasında fayda vardır.

Risk altında olan gruplar:

• Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler
• Okul çağındaki çocuklar
• Yaşlı kişiler