Panik Bozukluk

Panik Bozukluk Nedir?

Panik bozukluk; tekrarlayan ani korku ve panik atakları geçirilen bir anksiyete bozukluğudur. Bu hastalığa sahip insanların ilaç ve psikoterapi ile tedaviye ulaşması mümkündür. Panik bozukluk genelde genç erişkinlik döneminde başlarken çoğu zaman tekrarlamaz.

Panik atak ve panik bozukluk aynı değildir. Panik bozukluk, tekrarlayıcı panik ataklar olması durumudur. Tüm panik ataklar panik bozukluk nedeniyle olmaz. Panik atak mitral valv prolapsusu, hipoglisemi, hipertiroidizm, kalp krizi, sosyal bozukluk ve agorafobi (herhangi bir yerden kaçamama korkusu, mesela uçağa binmek ya da kalabalığa çıkmak) gibi durumlarla da ortaya çıkabilir.

Panik bozukluk, anksiyete bozukluklarının bir alt konusudur. Diğer anksiyete bozuklukları ise genel anksiyete bozukluğu ve sosyal anksiyete bozukluğudur. Panik bozukluk anksiyete bozukluklarının en ileri formu olup bir döngü içerisinde panik ataklar tekrar eder.

Panik Bozukluk Belirtileri Nelerdir?

Anksiyete: Panik bozukluk anksiyete bozukluklarının bir alt konusu olduğu için anksiyete görülür. Anksiyete ise rahatsızlık durumudur. Hafiften şiddetliye doğru sınıflandırılabilir. Endişe ve korku duygularını içerebilir. En ağır formu panik ataktır. Anksiyetenin şiddetlenmesi korkudan korku döngüsüne dönüşüp panik atakları tetikleyebilir.

Panik Atak: Genelde 5 ile 20 dakika arası süren aşağıdaki belirtilerin en az dördünü içeren duygu durumudur.

• Ani ezici korku
• Çarpıntı
• Terleme
• Nefes Darlığı
• Boğulma Duygusu
• Göğüs ağrısı
• Mide bulantısı
• Baş dönmesi
• Dünyadan kopma hissi
• Ölüm korkusu
• Uzuvlarda veya tüm vücutta uyuşukluk veya karıncalanma
• Titreme veya sıcak basması

Panik atak hali kişiden kişiye değişen sıklıklarda olabilir. Kimi insanlar ayda iki kez olurken kimi insanlarda haftada birkaç gün olabilir. Panik atağa sahip insanların bir özelliği de tekrar panik atak geçirme korkusuna sahip olmalarıdır.

Panik ataklar madde kullanımı, başka bir hastalık ya da zihinsel sağlık bozukluğu nedeniyle olmaz.

Panik Bozukluk Nedenleri Nelerdir?

Panik bozukluk sebepleri tam olarak anlaşılamamakla birlikte kesin ilişki kurulmuş bazı sebepler de vardır.

Bu sebepler şu şekilde sıralanabilir:

• Kaygı (anksiyete)
• Nevrotiklik (duygusal dengesizlik)
• Olumsuz duygulara karşı hassasiyet
• Çocukluk çağı fiziksel ve cinsel istismar
• Çocukluk çağında ayrılma ve terk edilme kaygısı
• İlaç kullanımı
• Strese maruziyet
• Bir yakının kaybı
• Genetik faktörler

Bu sebeplerin bir ya da bir kaçının varlığı panik bozukluğa neden olabilir.

Panik Bozukluk Teşhisi

Panik bozukluk tanısı psikiyatrist tarafından klinik olarak konulur. Belirtileri bir çok hastalığa benzediği için diğer organik sebepleri dışlanması gerekebilir. Psikiyatristler tarafından kullanılan, düzenli olarak yenilenen, ruh sağlığı ve hastalıklarının tanılarının nasıl konulacağını anlatan DSM (mental bozuklukların tanısal ve istatistiksel el kitabı) kitabına göre tanı kriterleri şu şekilde belirtilmiştir:

• Tekrarlayan ve genellikle beklenmeyen panik atakların oluşumuna dayanan bir anksiyete bozukluğudur.
• Panik atak geçirmekten korkan kişinin en az bir ay arayla panik ataklarının olması gerekir.
• Bir panik bozukluğu tanısının, panik atak için diğer olası nedenleri veya bunlardan biri gibi hissettirenleri ortadan kaldırılması gerektiğini not etmek önemlidir.
• Ataklar, bir maddenin (ilaç kullanımı veya ilaç gibi) doğrudan fizyolojik etkileri veya genel bir tıbbi durumdan kaynaklanmamalıdır.
• Ataklar başka bir psikiyatrik durumla daha iyi ifade edilememesi gerekmektedir. Bu durumlar sosyal ya da başka bir özel fobi, obsesif- kompulsif bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu ya da ayrılma anksiyetesi bozukluğu olabilir.

Panik Bozukluk Tedavisi

Panik bozukluk psikoterapi ve ilaçlarla efektif bir şekilde tedavi edilebilir. Bir uzman tarafından uygun bir tedavi yapılırsa atak geçirme ile ilgili belirtiler ve tekrar atak geçirme korkusunun üstesinden gelinebilir. Zaman zaman ataklar olabilir ancak etkin bir tedavi ile onların da üstesinden gelmek mümkündür. Belirtilerin şiddetine göre ilaç veya psikoterapi ile ya da her ikisi ile tedavi olabilirsiniz.

• Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi (BDT) ile kişinin inanç, düşünce ve davranışları arasında bağlantı kurmayı öğretir. Terapi kaygıyı koruyan sorunlu düşünce kalıplarını değiştirerek ve kişiyi kaygısını tetikleyen durumlara kademeli olarak maruz bırakarak anksiyete ve panik belirtilerinin üstesinden gelmeye yardımcı olabilir. Psikoterapi sırasında ataklar gerçekleştiğinde bunları ele almanıza yardımcı olabilecek rahatlama teknikleri de öğrenebilirsiniz. Örneğin bazı nefes teknikleri ile panik ataklar daha kolay atlatılabilir.
• İlaçlar: Panik bozukluk tedavisinde sıklıkla benzodiazepin ve SSRI’lar gibi ilaçlar kullanılır. Benzodiazepin olarak lorazepam ve alprazolam kullanılabilirken SSRI’lardan fluoksetin, sertralin, essitalopram, paroksetin ve sitalopram kullanılabilir. Ancak ilaç seçimi için bir çok parametre vardır ve bu kişiden kişiye değişebilir. Uzman doktorunuzun tedavi protokollerine uymanız tavsiye olunur.

Panik Bozukluk Tedavi Edilmezse

Panik bozukluk tamamen tedavi edilebilir bir hastalıktır. En iyi şekilde tedavi olmak için en kısa zamanda hekime gidilmesi gerekmektedir. Eğer bir hekim desteği alınmazsa panik bozukluk ilerleyebilir ve üstesinden gelinmesi zor bir hale dönüşebilir.

Panik bozukluk tedavi edilmediği takdirde şu sorunlara neden olabilir:

• Agorafobi ya da diğer fobilerin oluşumu
• Alkol ve madde kullanım problemleri
• İntihar düşüncesi riskinde artış
• Sosyal hayattan uzaklaşmak
• Sağlıkla ilgili endişelerle sıkça hekime başvurma

Bu ve buna benzer sorunlarla karşılaşmamak için en kısa zamanda uzman doktorla görüşmek gerekebilir.

Panik Bozukluğa Ne İyi Gelir?

Panik bozukluk uzman hekiminizle birlikte üstesinden gelebileceğiniz bir tıbbi durumdur. Bu durumun üstesinden gelmek için gündelik hayatınızda bazı değişiklikler yapabilirsiniz. Örneğin diğer insanların davranışlarında ve düşüncelerinde stres yaratıcı sebepleri ve buna bağlı çarpık görüşleri anlamaya çalışın. Ya da panik yaratan düşünceleri tanıyarak ve değiştirerek çaresizlik duygularını azaltmayı öğrenebilirsiniz. Ayrıca belirtiler ortaya çıktığında yardımcı olmak için stres yönetimi ve gevşeme tekniklerini öğrenebilirsiniz.

Panik Bozukluğa Ne İyi Gelmez?

Panik bozukluk en kısa zamanda uzman hekimle tedaviye ulaşılması gereken bir tıbbi durumdur. Tedavi sırasında ilaç kullanımını aksatmak ya da terapi seanslarını aksatmak hastalığı daha zor kılabilir.

Ayrıca madde ve alkol kullanımı da panik bozukluğun yönetiminde zorluk yaşatabilir.

Panik Bozukluk İlaçları

Panik bozukluk tedavisinde kullanılan birçok ilaç vardır. Antidepresanlar, panik bozukluk tedavisinde kullanılan birinci sınıf ilaçlardır.

SSRI’lar olarak bilinen selektif serotonin geri alım inhibitörleri, beyinde serotonin adında bir kimyasalın etkisini düzenleyerek çalışır. Panik bozukluğu için yaygın olarak reçete edilen SSRI'lar arasında fluoksetin, sertralin, essitalopram, paroksetin ve sitalopram bulunur.

SSRI'lar ayrıca obsesif kompulsif bozukluk, sosyal fobi veya depresyon ile birlikte ortaya çıktığında panik bozukluğunu tedavi etmek için kullanılır. Hastalar başlangıçta ilk kez SSRI aldıklarında bulantı, uyuşukluk, ishal veya cinsel yan etkiler yaşayabilirler, ancak zamanla belirtiler azalır. Doz ayarlaması veya başka bir SSRI'ya geçiş de sorunu çözebilir. Hastalar, ilaçta gerekli değişikliklerin yapılabilmesi için tüm yan etkileri veya endişeleri doktorlarıyla görüşmelidir.

Alprazolam ve lorazepamın dahil olduğu benzodiazepinler, hastalar için daha akut panik bozukluğu belirtilerine yardımcı olmak için reçete edilebilir. Bu ilaçlar belirtileri hızlı bir şekilde hafifletir ve uyuşukluk dışında daha az yan etkiye sahiptir, ancak sık kullanım ilaca bağımlılığa neden olabilir. Alkol veya madde bağımlılığı sorunları olan hastalar için benzodiazepinler önerilmez.

İlaçlar kullanılırken, hastaların potansiyel yan etkiler, reçete edilen ilaç türü için gerekçe ve ilaçların etkilerine karşı koyabilecek veya bunlarla etkileşime girebilecek diğer ilaçlar veya maddeler hakkında eğitilmesi önemlidir. İlacı almayı bırakmadan önce veya ilaç belirtileri hafifletmiyor gibi görünüyorsa doktora danışılmalıdır.

Tedavi için belirtilen ilaç türevleri sadece bilgilendirme amaçlıdır. Doktor tavsiyesi olmadan hiçbir ilaç kullanılmamalıdır.

Çocuklarda Panik Bozukluk

Panik bozukluk erken çocukluktan ziyade adölesan (ergen) çocuklarda daha sık görülen bir tıbbi durumdur. Panik bozukluk özellikle çocuklar ve gençler için başa çıkmak için zor olabilir. Şiddetli panik bozukluğu gelişim ve öğrenmelerini etkileyebilir.

Eğer çocuğunuzda panik atak belirtilerini görüyorsanız çocuk psikiyatristine ya da psikiyatriste danışabilirsiniz. Çocuğunuzun panik ataklarına neyin sebep olduğunu belirlemenize yardımcı olması için diğer anksiyete bozukluklarının taranması da gerekebilir.

Gebelerde Panik Bozukluk

Gebelerde de panik bozukluk görülebilir. Gebelikte yaşanan psikiyatrik problemlerin uzun vadede çocukları da etkileyebileceğine dair çalışmalar vardır. Bu sebeple en yakın zamanda uzman hekimle görüşmekte fayda olacaktır.

Tedavi için ilaçların düzenlenmesinde gebelerde bazı farklar olacağından hekiminize hamile olduğunuzu söylemeniz gerekmektedir.

Panik Bozukluk için Hangi Doktora Gidilir?

Panik bozukluk ile ilgilenen doktor Ruh Sağlığı ve Hastalıkları (Psikiyatr) uzmanıdır. Eğer tekrarlayan panik atak durumunu karşılayan belirtileriniz (sıklıkla 5-20 dk süren, çarpıntı, terleme, göğüste baskı hissi) varsa ve tekrar panik atak korkusu geçirme kaygınız, korkunuz varsa uzman doktordan randevu alabilirsiniz.