Pika Hastalığı

Pika Nedir?

Pika bozukluğu, besinsel değeri olmayan maddelerin çiğneme arzusu ve tüketilmesi için can atılması durumudur. Besinsel değeri olmayan maddeler genellikle; buz, toprak, metal parçalar, kağıt, balçık veya kuru boya parçaları olabilir. Bir başka deyişle pika buz, toprak, kağıt ve metal parçaların yenmesidir. 

Pika sözcüğü Latincedeki “magpie” kelimesinden türemiştir. Magpie önüne gelen herhangi bir şeyi yiyebilen bir kuş türüdür. 

Pagofaji, sadece buz yeme alışkanlığının olduğu, en çok bilinen pika alt tipidir. 

Pika sendromu buz, toprak gibi maddelerin yenmesi hastalığı olarak tanımlansa da çoğu zaman bir hastalıktan ziyade başka bir hastalığın belirtisi olarak karşımıza çıkar. Örneğin halk arasında kansızlık olarak bilinen demir eksikliği anemisinin belirtilerinden biri de pikadır.  

Pika kelimesi doktorlar tarafından kişilerin buz yeme durumunu tarif etmek için kullandıkları tıbbi bir terimdir. Bir kişinin pika bozukluğunuz olduğunu söylememiz için en az 1 aydır buz yeme, toprak yeme gibi arzunuzun olması gerekir. Bir iki kez buz, toprak yemiş bir kişinin pikası var diyemeyiz.

Pika hastalığı her yaş grubunda görülebilse de sıklıkla etkilenen kişiler; gebe olanlar ve çocuklardır. 

Pika Belirtileri Nelerdir?

Pika bir belirtiyi tanımlayan terim olduğundan dolayı hangi maddelerin tüketilme arzusu olduğuna bakılarak ve tüketilme arzusu olan maddelerin tüketildikleri zaman dilimine bakarak anlaşılmaktadır. 

Pikada çiğnenen, yenilmeye çalışan maddeleri şu şekilde sıralayabiliriz; buz, sabun, çamur, toprak, kum, gübre, saç, sigar külleri, tebeşir tozu, boya ve yapışkandır. 

Bu maddelerin en büyük ortak özelliği besinsel bir değerleri olmamasıdır. Kişi bu maddeleri bir aydır tüketiyor olmalıdır. 

Pika Nedenleri Nelerdir?

Çeşitli hastalıklar pika belirtisi gösterebilir. Yine çeşitli hastalıklarla birlikte olan zihinsel gelişme geriliğinin bir parçası olarak da pika gözlenebilir. 

Pika belirtisi görülen durumları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Şizofreni pika belirtisinin gözlenebileceği psikiyatrik bir hastalıktır.
• Obsesif kompulsif bozukluk da pika belirtisinin gözlendiği diğer psikiyatrik bir hastalıktır.
• Yeterli beslenmemenin sorun olduğu ülkelerde, kişiler açlıklarını bastırmak ve karınlarını tok hissetmek amacıyla toprak ve benzeri maddelerin tüketimine başvurup, pika bozukluğu gösterebilirler.
• Besinsel değeri olmayan maddelerin atıştırma arzusu, vücuttaki demir, çinko gibi minerallerin eksikliği ile bağdaştırılabilir. Vücudumuz demir çinko gibi minerallerin eksikliğini besinsel olmayan maddeleri tüketerek gidermeyi amaçlar.
• Demir eksikliği anemisi pika belirtisine sebep olan hastalıkların başında gelmektedir.

Bir bakış açısıyla, demir eksikliği anemisine sebep olan etkenleri, pikaya sebep olan etken olarak da görebiliriz. Bu nedenle; demir eksikliği anemisine sebep olan durumların incelenmesi de faydalı olacaktır. 

Demir eksikliği anemisinin bir sebebi vücudumuza ihtiyaç duyduğundan daha az demir almamızdır. Vücudumuz demire en fazla ihtiyaç duyduğu dönem hızlı büyümenin olduğu dönemlerdir. Bu dönemler çocukluk çağı ve hamileliktir. Hamilelik ve çocukluk çağında demirin besinlerle ihtiyaçtan az alınmasına bağlı olarak demir eksikliği anemisi ve demir eksikliği anemisinin sonucunda da pika gözlenebilmektedir. 

Vücudumuza yeterli miktarda demir alıyor olsak da bazen çölyak hastalığı gibi demir emiliminin bağırsaklardan yetersiz olduğu durumlarda da demir eksikliği anemisi görülebilir.

Demir eksikliği anemisinin başka bir sebebi ise kan kaybıdır. Kadınlarda fazla miktarda âdet kanamaları veya sindirim sistemine ait kanserler demir eksikliğine sebep olabilir. 

Pika Teşhisi

Pika tanısı hastanın doktora verdiği bilgiler doğrultusunda, hastanın doktora verdiği bilgilere dayanarak konur. Hastanın doktora eksiksiz ve doğru cevaplar vermesi bu sebeple çok önemlidir. 

Doktor hastaya detaylıca buz, çamur, toprak, kum, tebeşir, boya veya yapışkan veya benzeri başka herhangi bir madde çiğneme alışkanlığının olup olmadığını sorar. Eğer hastanın besinsel değeri olmayan bu maddelerinden birini tüketme alışkanlığı varsa, doktor hastaya bu alışkanlığının ne kadar sıklıkta olduğunu ve ne kadar zamandır olduğunu sorgular. Hastanın tüketimi en az 1 ay boyunca sürüyorsa tanı pika bozukluğu lehinedir. 

Doktor pika bulgusunu desteklemek için eksikliğinin pikaya sebep olduğu minerallerin kan düzeylerini görebileceği kan tahlillerini isteyebilir. Pikanın en sık sebebi olan demir eksikliği anemisini olup olmadığını araştırmak amacıyla tam kan sayımı ve serum demir parametreleri istenebilir. 

Pika Tedavisi

Pika kalıcı bir durum değildir. Çoğunlukla tedavi edilebilir, geçici olan bir belirtidir. Ancak zihinsel engelli bireylerin gösterdiği buz, toprak vb. madde yeme alışkanlığı tedavi edilebilir. Bir hastalığa bağlı bir belirti olmadığından dolayı yaşam boyu kalıcıdır. 

Pika tedavisinin temeli pikaya sebep olan hastalığın tedavi edilmesine veya pikaya sebep olan durumun ortadan kaldırılmasına dayanır. Pika sebebi yetersiz beslenmeye bağlı çinko gibi bir mineral ise doktor hastaya vitamin ve mineral bileşikleri reçete ederek eksikliği gidermeye çalışır. Mineral eksikliği giderildiği zaman pika da düzelecektir. 

Pikanın sebebi demir eksikliği anemisi ise doktor hastaya demir takviyesi önerecektir. Bazen demir takviyesi tek başına yeterli olmayabilir. Demir eksikliği anemisinin sebebinin araştırılması ve altta yatan hastalığında tedavisi gerekmektedir. 

Pikanın sebebi strese bağlı davranış bozukluğu ise psikolog ile hastanın karşılıklı konuştuğu psikoterapi seansları hastanın yeme alışkanlığını düzenlemesine fayda sağlayacaktır. 

Yine aynı şekilde, şizofreni veya obsesif kompulsif bozukluk gibi bir psikiyatrik hastalık pikanın sebebi ise psikoterapi veya psikiyatrist hekimin altta yatan psikiyatrik hastalığı kontrol etmek için reçete edeceği antipsikotik ilaç faydalı olacaktır. 

Pika sorununu tamamen ortadan kaldıracak şifa verici bir ilaç bulunmamaktadır. Pikaya yaklaşımda tedavi yöntemlerinin tek bir ortak amaç altında toplandığı söyleyebiliriz. Amaç; pikaya sebep olan hastalığı tedavi etmektir, böylelikle pika da düzelecektir. 

Pikanın sebebi vitamin, mineral eksikliği ise eksik olan vitamin minerallerinin takviyesi faydalı olacaktır. Demir eksikliği anemisi durumunda ise sadece demir takviye edilmemeli aynı zamanda demir eksikliğinin sebebi araştırılmalı ve demir eksikliğine sebep olan bir hastalık var ise hastalık tedavi edilmelidir. 

Pika Tedavi Edilmezse

Pika tedavi edilmezse aşırı miktarda buz, tebeşir, çamur, kum, toprak, tüketimine hasta devam eder. Besin değeri içermeyen bu maddelerin tüketimi maddelerin içeriğinin vücutta birikmesine sebep olacaktır. Örneğin boya içeren maddelerin tüketimi kurşun zehirlenmesine sebep olacaktır. Kurşun zehirlenmesinin tedavisinde şelasyon tedavisi uygulanır. Şelasyon tedavisinde kurşuna bağlanma yeteneği olan bir madde hastaya verilir. Madde, kurşuna bağlanır böylelikle kurşunun vücutta çökelmesini önleyerek, kurşunun idrar ile atılmasını sağlar. 

Özellikle toprak, kum ve çamur zararlı parazitler içermektedir. Pika tedavi edilmediği halde toprak yenmesi parazit enfeksiyonlarına sebep olacaktır. 

Bağırsak tıkanıklığı da pika tedavi edilmediği zaman gelişecek bir komplikasyondur. 

Pikaya Ne İyi Gelir?

Demir eksikliğinin önlenmesi için demir içeriği zengin gıdalar tüketilmelidir. Bu gıdalar, kırmızı et, sebzeler ve yumurtadır. Özellikle doğurganlık çağındaki kadınlar ve çocuklar demir eksikliğini önlemek için yeterli miktarda et ve yumurta tüketmelidir. Demir eksikliğinin önlenmesi, pikanın da olmasını engelleyecektir. 

Çinkodan zengin gıdalar ise et, bezelye, nohut, mercimek ve kabuklu deniz ürünleridir. Çinko eksikliğini önlemek içinse bu gıdaların tüketilmesi pikaya fayda sağlayacaktır. 

Pikanın en başta gelen sebeplerinden olan vitamin ve mineral eksikliğinin önlenmesi veya vitamin ve mineral eksikliğinin giderilmesi için eksik olan vitamin ve minerallerden zengin olan besin ögelerinin tüketilmesi pikaya fayda sağlayacaktır. 

Stres pikaya sebep oluyorsa, stresle başa çıkmak için, stresle mücadele konuşma terapilerine katılım sağlanması faydalı olacaktır. 

Pikaya Ne İyi Gelmez?

Pikayı tedavi edebilmek için öncelikle pika tanısının konması gerekir. Tanı aşamasında doktor ve hastanın iş birliği önemlidir. Besinsel değeri olmayan maddelerin tüketimi asla sağlıklı bir davranış bir biçimi olarak görülmemelidir. Komplikasyonların gelişimini önlemek için erken zamanda tedaviye başlanmalıdır. Bu aşamada doğru tanı konması kritik öneme sahiptir. 

Hastanın besinsel değeri olmayan maddelerin tüketim alışkanlığını normal karşılaması, doktor yeme alışkanlıklarıyla ilgili eksik, yanlış bilgiler vermesi tanı konmasını ve tedaviye başlanmasını geciktireceği için pikanın ilerlemesine ve komplikasyonlar gelişmesine sebep olabilir. 

Pika İlaçları

Pika tedavisinde kullandığımız vitamin ve mineral takviyeleri normal günlük yaşantımızda besinlerle aldığımız miktarda daha fazla olduğundan dolayı ilaçtırlar. Diğer tüm tıbbi ilaçlar gibi yan etkileri olabilir. Bu sebeple vitamin veya mineral takviyesi alıyor olsak bile doktorumuza danışmadan almamalıyız. Hekimimizin önerdiği miktarda ve sürede kullanmalıyız. 

Çinko ve demir preparatları pika tedavisinde genellikle reçete edilen vitamin takviyeleridir. 

Çinko preparatı olarak; çinko asetat, çinko sitrat, çinko aspartat kullanılabilir. 

Olası yan etkileri arasında ateş, öksürük, karın ağrısı ve yorgunluk bulunur.  Çinko çoğu antibiyotikle etkileşime girerek antibiyotiğin etkisini azaltabilir. 

Demir preparatı olarak; demir glisin sülfat kullanılabilir. 

Olası yan etkileri arasında döküntü, bulantı, kusma, kabızlık ve ishal olabilir. 

Hamilelikte Pika

Hamilelik pikanın en sık görüldüğü dönemlerden biridir. Gebelikte görülen pikanın sebebi vücudun artan demir ihtiyacı ile beraber demirin karşılanmaması ile demir eksikliği anemisinin gelişmesidir. 

Doğumla beraber demir eksikliği anemisi düzelmekte, dolayısıyla pika da düzelmektedir. Hamilelikte gözlenen pika kalıcı değildir. Doktor uygun gördüğü durumlarda demir eksikliğinin tedavi etmek amacıyla gebeye demir preparatları reçete edebilir. 

Çocuklarda Pika

Çocuk yaş grubu, hamilelikle beraber pikanın en sık görüldüğü yaş grubudur. Büyümenin çok hızlı olduğu bu yaş grubunda vücudun demir ihtiyacı normal erişkininden daha fazladır. İhtiyaç olan demirin yeterli miktarda karşılanamaması durumunda demir eksikliği anemisi gelişebilir. 

Demir eksikliğinin bir belirtisi olarak ise pika gözlenebilir. Böyle bir durumda pediatri uzmanına başvurulmalıdır. Çocuk doktoru gerekli gördüğü durumlarda demir eksikliğini gidermek için demir preparatı reçete edecektir. 

Bebeklerde Pika

Bebeklik dönemi 0-3 yaş arası grubu içerir. Bu yaş grubunun erken dönemlerinde bebek kendi kendine yabancı maddelere ulaşabilecek gelişimi henüz geliştirmediğinden dolayı, demir eksikliği gözlense de demir eksikliğinin belirtisi olan pika gözlenmez. Bebeğin yürümeye başladığı, etrafındaki eşyalara uzanmaya başladığı 2 yaşından sonraki dönemde bebek eğer ulaşabiliyorsa toprak, buz, çamur, boya gibi maddeleri tüketiyorsa pika bozukluğundan şüphe edilmeli ve demir eksikliği için araştırma yapılmalıdır. 

Demir eksikliği bebeklerde görülebilse de, demir eksikliğinin bir belirtisi olan pikanın gözlenmesi bebeklerde çocuklardaki kadar sık değildir. Bunun sebebi ise bebeklerin henüz yabancı maddeleri arama ve bunlara ulaşma yeteneğini henüz geliştirmemiş olmalıdır. 

Pika Hastalığı için Hangi Doktora Gidilir?

Besinsel değeri olmayan maddelerin tüketilme çabası kesinlikle sağlıklı bir davranış biçimi değildir. Pika olan kişilerin pika sebebinin araştırılıp bulunması ve tedavi edilmesi için doktora başvurulmaları gerekmektedir. 

Eğer pikayı gösteren 18 yaş altında bir bireyse Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır. Pediatri uzmanı pikanın sebebini bulmak için çocuğa bazı testler yapabilir. 

Pikayı erişkin bir hastanın göstermesi durumunda ise İç Hastalıkları uzmanına başvurulabilir. 

Her iki yaş grubunda da doktorlar pikanın sebebini bulmak için ileri tetkikler yapacaktır. Yapılan tetkiklerden sonra pikaya sebep olacak altta yatan herhangi bir dahili hastalık bulunamamışsa; şizofreni ve obsesif kompulsif bozukluk gibi psikiyatrik hastalıkların araştırılması açısından doktor hastayı Psikiyatri uzmanına yönlendirecektir.