Yükseklik Korkusu

Yükseklik Korkusu Nedir? 

Yükseklik korkusu kişinin yüksek bir yerde bulunmasında, yüksekliği düşünmesinde ya da herhangi bir dağ vs. gibi yüksek boyutlu nesneleri gördüğünde meydana gelen bir korku türüdür. Tıbbi literatürde akrofobi olarak geçen bu rahatsızlıkta “akro” kelimesi latincede vücudun en uç kısımlarını ifade ederken “fobi” kelimesi de güçlü korku anlamına gelmektedir. Yükseklik korkusuna sahip olan kişilerde de herhangi bir şekilde yerden yüksekte bulunulduğu durumlarda aşırı bir korku hali meydana gelmektedir. 

Yükseklik korkusu ya da bilinen diğer adı ile akrofobi kişilerde yoğun bir kaygı hissine ve şiddetli paniğe neden olmaktadır. Esasında çoğu insan yüksek yerlere çıktığında ya da bu yerleri düşündüklerinde içlerinde kısa süreli bir ürperme olur ancak ciddi rahatsızlıklar meydana gelmez. Fakat yükseklik korkusu rahatsızlığına sahip olan bireylerde yükseklik söz konusu olduğu zaman anksiyete ve panik atak tablosunda ortaya çıkan belirtiler ortaya çıkar ve kişiler aşırı derecede korku hisseder. 

Yükseklik korkusu yaşam kalitesini oldukça olumsuz bir şekilde etkileyen bir rahatsızlıktır. Öyle ki kişinin yüksek bir yerden geçtiğini düşünmesi, büyük bir dağın ya da bir vadinin fotoğrafını çekmek istemesi dahi yükseklik korkusunu tetiklenebilmekte ve ciddi rahatsızlıklara neden olabilmektedir. Ayrıca hastalar ilerleyen zamanlarda yükseklikten kaçınmaya başlayabileceği için günün herhangi bir anında bile bu rahatsızlığın olumsuz etkileri ile baş başa kalabilirler. 

Yükseklik Korkusu Belirtileri Nelerdir? 

Yükseklik korkusuna sahip olan kişilerde ortaya çıkan en belirgin belirti kişide yoğun bir kaygı ve panik hissinin oluşması ve kişinin buna bağlı olarak aşırı derecede korku duymasıdır. Bundan dolayı yaygın anksiyete bozukluğunda ve panik atak tablosunda meydana gelen belirtilere benzer belirtiler yükseklik korkusunda da meydana gelebilmektedir.  

Yükseklik korkusunda meydana gelen belirti ve bulgular fiziksel belirtiler ve psikolojik belirtiler şeklinde olmak üzere 2 grupta incelenmektedir.  

Yükseklik Korkusunun Fiziksel Belirtileri: 

1. Yüksek bir yere gidildiğinde ya da buranın düşünülmesinde sempatik sinir sisteminin aşırı bir şekilde uyarılması ve buna bağlı olarak da kalbin atım hızında meydana gelen artış (taşikardi).
2. Yükseklik korkusuna sahip olan bireyler korku ile baş başa kaldığında korkunun ortaya çıkardığı belirtilerden olan aşırı terleme ve göz bebeklerinin büyümesi yükseklik korkusunda meydana gelebilir.
3. Hastalar korkuya maruz kaldığında kaygı bozukluğunun ve panik bozukluğunun belirtilerinden olan anjina pektoris (göğüs ağrısı) ve gerginlik gibi durumlar yaşayabilir.
4. Ayrıca bu kişiler yüksek bir yerde bulunduklarında titreme, ağlama, bağırma ve nefes darlığı gibi fizyolojik belirtiler de yaşayabilmektedir. 

Yükseklik Korkusunun Psikolojik Belirtileri: 

1. Yükseklik korkusuna sahip olan kişiler yüksekte bulunan bir yere gidileceği andan itibaren yoğun bir kaygı yaşarlar. Kişiyi uyuşturacak kadar etkili olan bu kaygı kişinin aşırı derecede korku yaşamasına neden olur.
2. Yükseklik korkusunda kişiler o an içerisinde yüksek bir yerde bulunmasa dahi geleceğe yönelik yükseklik korkuları yaşayabilir. Bu da kişinin normal bir gün içerisinde de yoğun anksiyete (kaygı bozukluğu) yaşamasına neden olabilir. 

Yükseklik Korkusu Nedenleri Nelerdir? 

Yükseklik korkusu ortaya çıkardığı etkiler itibariyle yaşam kalitesini oldukça olumsuz bir şekilde etkileyen bir psikolojik rahatsızlıktır. Bundan dolayı hastalık araştırılırken ve tedavisi planlanırken altta yatan nedenlerin incelenmesi çok büyük bir öneme sahiptir. 

1. Yükseklik korkusu yani bilinen diğer adı ile akrofobi diğer birçok fobi durumlarında olduğu gibi geçmişte yaşanan olaylar sonucunda ortaya çıkmaktadır. Geçmişte yaşanan ve duygusal açıdan kişide travmatize etkilere neden olan olaylar yükseklik korkusunun ortaya çıkmasına neden olabilir. Özellikle son yıllarda yükseklik korkusuna sahip olan kişiler üzerinde yapılan araştırmalarda geçmiş yıllarda düşme olayının gerçekleşmesi sonucunda yükseklik korkusunun meydana geldiği gözlemlenmiştir.
2. Şartlanma yükseklik korkusunun ortaya çıkmasında etkili olan önemli diğer bir faktördür. Şartlanmaya bağlı yükseklik korkusunda yine geçmişte yaşanan duygusal travmalar ve düşme öyküleri etkilidir. Ancak sonraki dönemde ortaya çıkan yükseklikten korkma durumunda bu olayların herhangi bir etkisi yoktur. Kişi kendini düşmeye karşı şartlar ve herhangi bir düşme vs. olacak bir ortam dahi olmasa dahi yükseklik korkusu meydana gelir.
3. Yükseklik korkusuna neden olan başka bir faktör ise kişinin uzunluk ve kısalık algısını tam olarak koordine edememesidir. Kişinin beyni yüksek olmayan bir yeri dahi çok yüksekteymiş gibi algılaması sonucunda bireyde yükseklik korkusu meydana gelebilmektedir. 

Yükseklik Korkusu Teşhisi 

Bir kişide yükseklik korkusundan bahsedilebilmesi için kişide uzun zamandır yükseklik korkusunun devam etmesi gerekmektedir. Tek seferlik meydana gelen yüksekten korkma durumunda yükseklik korkusu fobisinden söz edilemez. Uzun süredir devam eden yükseklik korkusu şikayeti ile kliniğe gelen hastaların teşhisinin konulmasında hastaların dile getirdiği şikayetler büyük bir öneme sahiptir. Herhangi bir yükseklik korkusu testi vs. gibi teşhis yöntemleri olmadığı için hekimlerin hastalardaki bu şikayetleri iyi bir şekilde değerlendirmesi gerekmektedir. Kesin tanı konulduktan sonra hastalığın tedavisine başlanır. 

Yükseklik Korkusu Tedavisi 

Birçok fobide/korkuda olduğu gibi yükseklik korkusu rahatsızlığında da çoğu zaman herhangi bir tedaviye kalmamaktadır. Fakat kişinin günlük yaşamını etkileyen ve ciddi kaygı bozukluklarına neden olan yükseklik korkusu vakalarında bilişsel davranışçı terapi, maruz bırakma tedavisi ve ilaç tedavisi gibi tedavi yöntemlerine başvurulmaktadır. 

• Bilişsel Davranışçı Terapi: Bilişsel davranışçı tedavi, hasta ve alanında uzmanlaşan bir terapistin işbirliği içerisinde hastanın ruh halini değerlendirmesini ve bu kendini rahatsız eden durumlar ile nasıl baş edilebileceğinin öğretildiği bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi yöntemine başvurulmadan önce hasta ve terapist işbirliğine gitmeli ve hastanın tedaviyi verecek olan terapiste güven duyması gerekmektedir. Bu süreç tamamlandıktan sonra terapist, hastanın kendinde ortaya çıkan bu rahatsızlığın neye bağlı olarak çıktığını, gerçekliğini, olası etkilerini ve nasıl baş edileceğini konuşma yolu ile tedavi etmeye çalışır.
• Maruz Bırakma Tedavisi: Maruz bırakma tedavisinde tedaviye yön veren uzman hastanın fobisi ile baş başa kalmasını sağlayarak bu rahatsızlıktan kurtulması sağlanır. Yükseklik korkusunda yani bilinen diğer adı ile akrofobide de terapist önce kişinin resimler ve uzaktan manzara gözlemleri ile hastanın yükseklik ile baş başa kalmasını sağlar. Hastalarda olumlu geri dönüşler gelmeye başladıktan sonra merdiven çıkma, balkona çıkma vs. gibi uygulamalar ile kişinin iyileşmesi sağlanır.
• İlaç Tedavisi: Diğer birçok psikiyatri kökenli hastalıkta olduğu gibi yükseklik korkusunda da rahatsızlığı tamamıyla iyileştirebilen bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Fakat hastalarda ortaya çıkan fizyolojik belirtileri hafifletmek ve terapi tedavilerini desteklemek amacıyla çeşitli ilaçlara başvurulmaktadır. Yükseklik korkusunun ilaç tedavisinde bu hususta kalp atışını ve tansiyonu dengeleyici beta bloker ilaçlar, sakinleştirme etkisine sahip olan benzodiazepinler ve terapilerin etkisini arttıran D-sikloserin ilaçları kullanılabilmektedir. 

Yükseklik Korkusu Tedavi Edilmezse  

Yükseklik korkusu ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir rahatsızlık değildir. Yani herhangi bir fizyolojik açıdan sorun çıkartmaz. Fakat bu rahatsızlık ortaya çıkardığı belirtiler ve kaygılar nedeniyle kişinin yaşam kalitesini oldukça olumsuz bir şekilde etkilemektedir. Hem kişinin yükseklikten korkması hem de kişinin günlük hayatta yüksekliği düşünerek kaygı ve panik duygularını tetiklemesi yaşam kalitesini etkilemektedir. Bundan dolayı tedavi edilmeyen yükseklik korkusu vakalarında içe kapanıklık, evden dışarı çıkmama, anksiyete bozukluğu, panik atak gibi rahatsızlıklar da peş peşe meydana gelebilmektedir.

Yükseklik Korkusuna Ne İyi Gelir? 

Yükseklik korkusuna sahip olan kişinin kendisini tanıması büyük bir öneme sahiptir. Kişide neyin yükseklik korkusunu tetiklediği, yükseklik korkusu esnasında hangi belirtilerin ortaya çıktığı ve olası etkilerini kişinin iyi bir şekilde bilmesi gerekmektedir. Bu sayede kişi yükseklik korkusu esnasında elinden gelebilecek uygulamaları bilir ve ona göre hareket eder. Ayrıca yoga, meditasyon, nefes alma egzersizleri ve aile desteği de yükseklik korkusuna iyi gelen etkenler arasında yer almaktadır. 

Yükseklik Korkusuna Ne İyi Gelmez? 

Yükseklik korkusuna sahip olan kişilerin herhangi bir önlem ve uzman bir kişiden destek almadan yüksek bir yere çıkması ani gelişen komplikasyonlara neden olabilir. Örneğin yüksek bir yere çıkan kişi yükseklik korkusunu yaşayıp panik atak geçirdiğinde rahatsızlanabilir ve aşağı düşebilir. 

Yükseklik Korkusu İlaçları 

Yükseklik korkusunu tedavi eden herhangi bir medikal ilaç henüz bulunmamaktadır. Fakat çeşitli ilaçlar ortaya çıkan fizyolojik belirtileri hafifletebilir ve terapistlerin verdiği tedavileri destekleyebilir. Yükseklik korkusunda kullanılan ilaçlar ve etken maddeleri şu şekilde sıralanabilir. 

• Beta Blokerler: Beta bloker etken maddeli ilaçlar yükseklik korkusunun ve beraberinde görülen anksiyete bozukluğunun ortaya çıkardığı fizyolojik belirtileri tedavi etmek için kullanılır. Beta blokerler tansiyon değerlerini düzenler ve kalp atış hızını kontrol altına alarak hastalığın ortaya çıkardığı fizyolojik belirtilerin önüne geçilmesini sağlar.
• Benzodiazepinler: Benzodiazepinler sakinleştirici etkiye sahip olan ilaç etken maddeleridir. Bu ilaçlar kişide yükseklik korkusunun en üst seviye çıktığı anlarda kullanılarak kişinin rahatlamasını sağlar.
• D-sikloserin (DCS): D-sikloserinler kaygı bozukluğuna sahip olan kişiler üzerinde denendiğinde maruz bırakma tedavisinin başarısını arttırıldığı gözlemlenmiştir. Bu ilaç etken maddesi sayesinde hastalara verilen terapilerin etkisi artar. 

Yükseklik Korkusu için Hangi Doktora Gidilir? 

Yükseklik korkusu olan bir kişide tanının konulabilmesi için ve tedaviye başlanabilmesi için öncelikle herhangi bir hastanenin Ruh Sağlığı ve Hastalıkları polikliniğinden bir psikiyatri doktoruna ya da alanında uzman bir psikoloğa görünülmesi gerekmektedir. 

Yükseklik korkusu birçok kişide meydana gelebilmektedir. Bu nedenle anlık olarak bir defaya mahsus ortaya çıkan yüksekten korkma durumu yükseklik korkusu rahatsızlığı olarak adlandırılmamalıdır. Fakat kişi birden fazla kez yüksekten korkarsa ya da yüksek bir yeri düşündüğünde anksiyete bozukluğu ve panik bozukluk gibi rahatsızlıkların belirtilerini göstermeye başlarsa uzman bir psikiyatri doktoruna ya da psikoloğa görünmesi gerekmektedir.