Agresyon

Agresyon Nedir? 

Kişinin herhangi bir nesneye veya insana zarar verme amacıyla yaptığı davranışlar biçimine ‘agresyon’ denir.

Agresyon kendini ifade etme biçimi olarak ikiye ayrılır. Davranış biçimi doğrudan zarar vermeyi amaçlıyor ise ‘aktif agresyon’, zarar verme biçimi direk değil dolaylı yoldan ise ‘pasif agresyon’ olarak adlandırılır.

Kişi direk fiziksel olarak saldırganlık sergiliyorsa buna aktif agresyon, kişi saldırganlığı cümleler ile dolaylı olarak sergiliyorsa pasif agresyon olarak örnek verilebilir.

Agresyon Belirtileri

Kişide agresyon ortaya çıkmadan önce genellikle bir öfke hali ve haksızlığa uğramışlık hissi vardır. 

Agresyon davranışından önce bir gerilim ve huzursuzluk hali de kişide mevcuttur. Bununla birlikte agresyon davranışına eşlik eden birtakım belirtiler de bulunur.

• Sinirlilik hali: Çoğunlukla agresyon davranışından önce birey genel bir sinirlilik ve öfke halindedir. Sinirliliğin sebebi çoğu durumda haksızlık hissidir ve kişide gerilim hali oluşturur.
• Nefret: Kişinin agresyon davranışının temelinde asıl olarak bir intikam alma duygusu yatar. Bu duygunun temelinde ise adalet ve haksızlık hissi bulunur.
• Korku: Agresyon davranışıyla sık birliktelik gösteren bir duygudur. İnsani ilkel beyin, organizma için herhangi bir tehlike oluşması durumunda birtakım mekanizmaları devreye sokar.

Bu mekanizmalardan biri vücudu tehlikeli duruma hazır hale getiren stres hormonlarıdır.

• Adaletsizlik duygusu: Agresyon davranışının temelinde yatan adaletsizlik hissidir. Kişi herhangi bir konuda kendine haksızlık yapıldığını düşünüyorsa saldırgan davranışlara eğilimi artar.
• Huzursuzluk ve gerilim: Huzursuzluk ve gerilim kişinin vücudunda artan stres hormonlarına bağlı gelişir. Kişi kendini güvensiz ve korumasız hisseder. Güvensizlik hissi sonucu vücutta yaygın gerilim ve huzursuzluk oluşur.
• Hızlı solunum: Agresyon sonucunda vücutta artan stres hormonlarından birisi adrenalin hormonudur. Adrenalin hormonu beynin solunum merkezini uyararak kişinin daha fazla soluk alıp-vermesini sağlar. Bir nevi kişiyi tehlikeli duruma hazırlıklı hale getirir.
• Kalp çarpıntısı: Kalp çarpıntısının sebebi, kalbin vücuda daha fazla miktarda kan pompalanmasını sağlamaktır. Bu durum kişinin tehlike anında daha hızlı hareket etmesini sağlar ve stres hormonlarının etkisine bağlı olarak ortaya çıkar.
• Vücut ısısında artma: Vücut ısısında artma kişide hızlanan kan dolaşımının bir sonucudur. Kalp ve kas sistemi hareket ettikçe kişide enerji ve ısı ortaya çıkar.
• Bulantı ve kusma: Bulantı ve kusmanın nedeni vücudun enerji kısmını sindirim sistemine harcamak istememesidir. 

Enerji sistemi ve kan dolaşımı doğrudan kas ve iskelet sistemine aktarılarak kişinin daha hızlı hareket etmesi sağlanır.

• Vücut uzuvlarında kasılma ve titremeler: Aktif agresyon davranışı sırasında el ve ayak kaslarında stres hormonlarına bağlı olarak titremeler oluşur. Mekanizma olarak beynin motor hareketleri kontrol eden fonksiyonlarıyla ilişkilidir.
• Patlayıcı ve baskılayıcı tarza sözel ifade: Kişi agresyon davranışı ile birlikte birden patlayıcı ve baskılayıcı ses tonuyla konuşur. Pasif agresyon davranışında görülebilir.

Agresyon Nedenleri

Agresyon davranışına sebep olan durumlar çoğunlukla değişmektedir. Asıl sebep olarak kişide bir haksızlığa uğramış hissi olunur. İstisna olarak haksızlık hissi dışında, kişi bazen güçlü görünmek amacıyla da agresyon davranışı sergileyebilir.  

• Tepkisel ifade olarak: Kişi agresyon davranışını genellikle bir tepki olarak verir. Korku, kaygı ve acı çekme durumlarında agresyon davranışı bir tepki olarak ortaya çıkar. 

Agresyon davranışını ortaya çıkaran durum kaybolunca, bu davranış sona erer.

• Herhangi bir amaç doğrultusunda: Pasif ve aktif agresyon davranışları bir amaç neticesinde de ortaya çıkabilir. Kişi agresyonu korkutmak, üstünlük kurmak veya rekabet etmek amacıyla sergileyebilir.

Davranışı ortaya çıkaran amaç kaybolunca agresyon davranışı da son bulur.

• Psikolojik ve ruh sağlığı hastalıklarına bağlı olarak: Çoğu ruh sağlığı ve hastalıkları zemininde agresyon davranışı meydana gelebilir. Psikiyatrik bozukluklar zemininde meydana gelen agresyon davranışına örnek olarak panik bozukluğu, anksiyete bozukluğu, depresyon, bipolar bozukluk, akut mani atakları, otizm, dikkat eksikliği ve hiperaktivite hastalığı gibi psikiyatrik hastalıklar verilebilir.
• Genetik yatkınlık: Bazı bireyler agresif ve saldırgan davranışlara genetik olarak yatkın olabilirler. 

Aile bireylerinden herhangi birinde bulunan öfke kontrol bozukluğunda kişide bu hastalığın görülme olasılığı artar. Bu genetik yatkınlığın sebebi, beynin bazı kontrol mekanizmalarında oluşan fonksiyon bozukluğunun olduğu düşünülmektedir.

• Sigara, alkol ve madde kullanımı: Sigara, alkol ve madde kullanımları sonucunda agresyon davranışı ortaya çıkar. Bu davranışlar genellikle bu maddeleri bırakma neticesinde oluşan yoksunluk nedeniyledir. 

Kişi normalde öfkelenmeyeceği durumlarda bile öfkelenmeye ve kaygı duymaya başlar.

• Biyolojik nedenler: Agresyon psikolojik ve sosyolojik nedenlere bağlı olduğu gibi biyolojik nedenlere bağlı olarak da ortaya çıkabilir.

Bazı vitamin ve mineral eksikliğinde agresyon davranışı oluşabilir.

B12, D vitamini, tiroid hormonları ve kan elemanlarının eksikleri biyolojik nedenli agresyona örnek olarak verilebilir.

• Kafa bölgesine alınan travmalar: Yapılan çalışmalarda özellikle yüksek bilişsel özelliklere sahip ön kafa bölgesine alınan darbelerde kişinin agresyona daha yatkın olduğu tespit edilmiştir. 
• İlaç kullanımları: Bazı ilaç kullanımlarında yan etki olarak agresyon davranışı oluşabilir. Bazı antidepresanlar, amfetaminler ve uyarıcı ilaçlar örnek verilebilir.
• Hormonlar: Tiroid hormonları ve testesteron hormonlarının fazla miktarda salgılanmasına bağlı olarak agresyon davranışı meydana gelebilir.

Agresyon Teşhisi

Agresyon davranışının teşhisi diğer psikiyatrik hastalıklarda olduğu gibi çoğunlukla tıbbi öyküye dayalı konur. 

Bu tarz davranışlara sahip kimse genellikle çevrenin baskısıyla hekime başvururlar ve çoğunlukla toplum içinde bir hastalık olarak kabul edilmez.

Anamnez: Kişinin tıbbi öyküsünde öncelikle agresyon davranışının hangi durumlar karşısında ortaya çıktığı sorgulanır.

Agresyona sebep olan durumlar tespit edildikten sonra kişinin alkol, sigara, madde ve ilaç kullanımları sorgulanır. 

Daha sonrasında kişide daha öncesinde bulunan biyolojik ve psikolojik hastalıkların varlığı tespit edilir.

Hekim tıbbi öykü sırasında buss perry agresyon ölçeğini kullanarak da kişide bulunan agresyonun ne derecede olduğunu tespit eder.   

Fizik muayene: Kişinin fizik muayenesinde; kişide agresyon davranışına neden olan biyolojik hastalıkların varlığı belirlenmeye çalışılır.

Genel bir nöroloji, kalp ve dolaşım, solunum muayenesi yapılarak bir sonraki tetkike geçilir.

Tam kan, biyokimya, tit: Bu tetkiklerde kişinin vücudunda herhangi bir vitamin, mineral ve hormon eksikliğine bakılır. Tiroid  hormonu, testesteron, d vitamin, b12 gibi maddelerin seviyelerine bakılır.

Radyoloji: Radyolojik olarak bazı beyin görüntülemeleri yapılarak kişide herhangi bir sinirsel hastalığın varlığına bakılır. 

Radyolojik görüntüleme olarak beyin yapısını iyi bir şekilde gösteren tomografi ve MR kullanılır. 

Görüntülemelerde epilepsi, travmalar ve alzheimer ve bazı madde kullanımlarının beyinde oluşturduğu tahribatlara bakılır.

Agresyon Tedavisi

Agresif davranışın tedavisi nedeni tespit edilerek yapılmaktadır. 

Davranışın biyolojik, psikolojik veya bir madde kullanımının neticesinde mi ortaya çıktığı belirlenir. 

Organik nedenlere bağlı agresyon davranışı genellikle tedavi edilebilir. Fakat psikolojik nedenli ve nedeni tespit edilemeyen agresyon davranışının kesin bir tedavi yöntemi bulunmamakla birlikte psikoterapi, medikal tedavi ve bilişsel davranışçı terapi gibi yöntemler bulunmaktadır. 

Psikoterapi: Psikoterapilerin ana amacı davranışı ortaya çıkaran sebeplerin tedavi edilmesidir. Çoğu psikoterapi bu nedenle yapılır.

Psikoterapi tedavi yönteminin bir tarafı, hastanın ifade ettiklerinin ve yaptıklarının bütün ve derin anlamlarını saptamak ve hastaya durumu anlatmaktır.

Kişi terapi yapan kişiyi kendi ebeveynleri gibi algılar, onların davrandığı şekilde davrandığını düşünür. Bu şekilde hastada olan sorun çözümlenmeye çalışılır. 

Medikal tedaviler: Medikal tedavi olarak kişiyi duygusal olarak dengesizlik durumundan kurtarmak, kişinin kendisini kötü hissettiği süreçte kendisine ve bir başkasına zarar vermesinin engellenmesidir. Bu amaçla bazı antidepresanlar, kaygı giderici gibi ilaçlar kullanılabilir.

Kişide oluşan agresyon davranışı organik nedenlere bağlı ortaya çıkmışsa bu organik nedenlere yönelik medikal tedaviler uygulanır. 

Bilişsel davranışçı terapiler: Davranışçı terapilerde özellikle kişinin kendi yaptığı davranışların farkına varması sağlanır.

Bilişsel terapilerde ana esas olarak bir eğitim temelli modelleme de bulunur. 

Problemle ilgili olarak kişiyi rahatsız eden içten kaynaklı ve dıştan kaynaklı sebeplerden tespit edilmeye çalışılır.

Fizyolojik değişiklikler, bilişler, kişiler arası etkenler incelenir.

Terapinin kaç görüşme olacağı, her görüşmenin vakit olarak ne kadar süreceği, görüşmelerin hangi koşullarda yapılacağı gibi hususlarda hastanın bilgi sahibi olması sağlanır 

Agresyon Tedavi Edilmezse

Agresif davranışlar tedavi edilmezse kişinin öncelikle sosyal ve iş yaşamında bozulmalar meydana gelir. 

Kişinin çevresiyle olan ilişkileri zamanla bozulur. Çevreyle olan ilişkilerin bozulması sonucunda kişi içe kapanık ve depresif hale gelir. Bu durum alkol ve madde kullanımını beraberinde getirir.

Çoğu durumda da aktif agresyon davranışı sonucunda ciddi yasal problemler ortaya çıkar.

Agresyona Ne İyi Gelir?

Agresyon davranışına sahip kimseler kendileri için sorun oldukları gibi çevreleri için de sorun oluşturmaktadır.

• Öfke kontrolü ve nefes egzersizleri
• Davranış farkındalığı oluşturmak
• Kişinin kendi özelliklerini bilmesi
• Doğa yürüyüşleri
• Düzenli uyku
• Sağlıklı yiyecekler tüketmek
• Sanat aktiviteleri ve spor yapmak

Agresyona Ne İyi Gelmez? 

Agresyon davranışına; genellikle bu davranışı tetikleyen sedanter yaşam, uykusuzluk, sigara ve alkol gibi faktörler iyi gelmez.

• Yetersiz uyku
• Sağlıksız beslenme
• Sedanter yaşam
• Alkol ve sigara kullanımı
• Madde kullanımı
• Yoğun miktarda kahve tüketimi
• Bazı ilaç kullanımları
• Kronik hastalıklar

Agresyon İlaçları

Agresyon davranışının medikal tedavisinde öncelikle neden tespit edilir. Kişide organik bir hastalık nedeniyle agresyon davranışı ortaya çıkıyorsa bu organik hastalıklara yönelik medikal tedavi uygulanır.

Replasman tedavisi: Kişide tiroid hormonu, d vitamini, B12 eksikliği gibi vitamin ve hormon eksiklikleri varsa bunlar yerine konur.

Antidepresan ilaçlar: Agresyon davranışı özellikle depresyon ve genel mutsuzluk zemininde gelişiyorsa antidepresan ilaçlar kullanılır.

Antipsikotikler: Kişide oluşan agresif davranış psikoz, şizofreni gibi bir psikiyatrik hastalıktan kaynaklı ise antipsikotikler kullanılır.

Anksiyolitik ilaçlar: Kişide agresyon davranışı ile birlikte bir kaygı bozukluğu varsa anksiyolitik ilaçlar ve sakinleştiriciler kullanabilir

Agresyon için Hangi Doktora Gidilir?

Uzun bir süre boyunca meydana gelen agresyon davranışı için ‘Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Bölümüne’ doktor olarak da bir ‘Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanına’ başvurulmalıdır.

Agresyon davranışı alkol, madde ve herhangi bir ruh hastalığı zemininde gelişmesi durumunda ve uzun bir süre boyunca kişide bulunması durumunda bir uzmandan yardım alınmalıdır. 

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Eğer uzun bir süredir agresif davranışlar gösteriyorsanız ve çevrenize zarar veriyorsanız bir uzmanda yardım alınız