Diş Kisti

Diş Kisti Nedir?

Kötü yapılmış bir dolgudan, kötü yapılmış bir kanal tedavisinden veya doğumdan kaynaklı meydana gelmiş birtakım travmalardan sonra çene kemiğinin içerisinde meydana gelen epitel (vücudun iç ve dış yüzeyini örten doku) dokulu oluşumlara diş kisti denir.

Diş kistlerinin en önemli özelliği insan vücudundaki sistematik yapısını bozup, o sistemik yapının doğru ve düzgün çalışmasını engellenmesidir.

Şayet insan vücudunda bir kist mevcut ise bunu küçük bir bomba olarak tanımlayabiliriz. Bu bombanın bulunduğu konumdaki mevcudiyeti kalp hastalıklarına eklem hastalıklarına böbrek hastalıklarına ve diğer insan sistemindeki birtakım problemlere yol açması demektir.

Diş kistinin tedavisi ne yazık ki cerrahi müdahale tedavi yöntemleri ile mümkündür.

Şayet kist diş kökünde ise dişle beraber çekilip yerinin temizlenmesi gerekiyorken, diş kökünde değil de herhangi bir travma sebebiyle veya başka bir sebeple meydana gelmiş ise o kistin cerrahi olarak temizlenmesi ve mevcut konumundan çıkarılması gerekir.

Cerrahi tedavisi birkaç yöntemle yapılmaktadır. Boyutu ufak olan kistler çekim esnasında veya çekim sonrasında temizlenebilir.

Fakat kistin boyutu çok fazla ise ya kist mukozası tamamen çıkarıldıktan sonra içerisine bir kemik allojen greft konulabilir ya da hiç allojen greft konulmadan kist mukozası ağız mukozası ile birleştirilerek uzun süreli bir tedavi uygulanması yapılabilir.

Bu durum meydana gelen vakalara göre veya kistin büyüklüğüne göre doktorunuzun değerlendirilip karar vereceği bir yöntemdir.

Diş kisti ameliyatı çok da ciddi bir operasyon değildir. Cerrahi müdahale sonrası bir iki saat içinde taburcu edilebilir.

Fakat tedbir amaçlı hastanın bir iki gün kadar hastanede tutulması önerilir. Bir iki gün sonrasında ise hastalar hayatlarına kaldıkları yerden devam edebilirler.

Diş kistleri periapikal kistler, dentigeröz kistler, lateral periodontal kistler, artık kistler ve döküntü kistler olmak üzere beş türdür.

• Periapikal kistler: Diş kökünün uç kısmında bulunan kistlere periapikal kist denir. Enfeksiyon sonucunda meydana gelen bu kistler başlarda belirti vermezler tedavisi aksatıldığı takdirde ise kemik kaybına yol açarlar.
• Artık kistler: Diş çekimlerinden sonra diş etinin alt kısmında kalan parçaların enfeksiyon oluşturmasıyla oluşan kistlere denir.
• Lateral periodontal kistler: Bu tür kistler herhangi bir belirti vermeden meydana gelen kist türüdür.
• Döküntü kistler: Oldukça nadir görünen ve çocuklarda meydana gelen bu kist türü süt dişlerinin düşmesiyle beraber düşerler.
• Dentigeröz Kistler: Bu tür kistler daha çok çekilmemiş yirmilik dişlerde görülür. Diş etinin alt kısmında gömülü kalmış dişlerin çevresinde meydana gelirler.

Diş kistlerinin zararlarını şu şekilde açıklayabiliriz:

• Doku değişimlerine sebebiyet verme
• Kemik kaybı
• Dişlerde konum bozukluğu
• Çene kemiğinde büyüme
• Komşu dişlerin kaybına
• Çene kemiğinin kırılması gibi faktörlere sebebiyet verebilmektedirler.

Diş Kisti Belirtileri Nelerdir?

Günümüzde en çok meydana gelen kistler diş kistleridir. Dişlerden kaynaklı bu kistler genellikle çürük bir diş ile ilişkilidir.

Diş ve çene kistleri genellikle hastalığı herhangi bir problem hissettirmezler. Rutin radyografik kontroller sırasında tespit edilebilirler.

Çok az miktarda olan bazı diş kistleri ise hastalara ağrı ve enfeksiyona sebebiyet verirler.

Hastalığı doktorlarının dudaklardaki, yanaklardaki ve çene kemiğinde meydana gelen şişlik ve ağrı şikayetleri sonucunda başvururlar.

Genel anlamda ise diş kistlerinin belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Diş kisti den kaynaklı olarak yüz bölgesinde şişlikler meydana gelebilir. Meydana gelen bu şişlikler ise ağrılara sebebiyet verebilmektedir.
• İltihap akıntıları görülebilir.
• Hastanın dudaklarında uyuşukluk hissi meydana gelebilir.
• Diş kistinin tedavisinde oldukça geç kalınmasında çene kemiğinde kırılmalar görülebilir.
• Göz kapaklarında şişme meydana gelebilir.
• Yüz bölgesinde asimetrik bozukluklar meydana gelebilir.
• Dişler ile komşu olan yumuşak dokularda kabarıklık görülebilir.
• Kemik dokusunda mavi rengi andıran şişkinlikler meydana gelebilir.

Diş Kisti Nedenleri Nelerdir?

Diş kistleri tek bir nedenden kaynaklanan bir hastalık türü değildir.

Genellikle dişlerde meydana gelen travma yaralanmalarından kaynaklansa da diş kistlerinin en büyük nedeni dişlerde meydana gelen diş çürükleridir.

Dişlere gerekli özenin gösterilmemesi sonucunda dişleri çürür. Çürüyen dişlerden boşluklar ve oyuklar oluşur. Meydana gelen bu oyuk ve boşluklar enfeksiyon oluşmasına sebebiyet vermektedirler.

Bundan dolayı günlük diş bakımı oldukça önemlidir. Dişlerin bakımının aksatılması ağız ve diş hijyenine gereken önemin verilmemesi sonucunda diş plağı dediğimiz dişlere, diş etlerine ve diş dolgusuna tutunan bakteri tabakası oluşabilir.

Diş plakaları tükürükte bulunan mineraller ile birleşmesi sonucunda ise tartar dediğimiz tabaka meydana gelir. Bu tabakalar da bulunan bakteriler tüketilen gıdalardan beslenerek asit üretmeye başlarlar.

Bakteriler tarafından üretilen bu asit dişin sert dış yüzeyi olan mine tabakasına zarar vererek dişin aşınmasına neden olur. Böylelikle dişlerde çürümeler başlayarak diş kisti oluşumuna sebebiyet verir.

Diş kistinin bir diğer nedeni ise daha önce yapılan fakat iyi yapılmamış diş tedavileri (kanal tedavisi, dolgu tedavisi gibi) sebebiyet vermektedir.

Bir diğer neden ise doğum sırasında meydana gelen travmalar diş kistine sebebiyet verebilmektedirler.

Diş Kisti Teşhisi

Kistlerin tanı işleminde öncelikle doktorunuz fiziki muayene ile incelemede bulunacaktır. Tabi hastada bulunan diş kisti çeşidi ağrı hissi ve yumuşak doku kabarıklığı ile belirti vererek meydana gelen diş  kisti ise doktorunuz fiziki muayene de bulunacaktır.

Bu şekilde belirti veren kist sayısı oldukça azdır. Hastada meydana gelen kist çeşidi bu tür kistler değil ise rutin diş kontrolleri yapılmadan kistin var olup olmadığı herhangi bir belirti ile anlaşılması pek mümkün değildir.

Ağız içi muayenesi yapılan hastada meydana gelen kistin büyüklüğünü öğrenmek ve daha sağlıklı bir tanı koymak adına doktorunuz sizden panoramik röntgen veya tomografi isteyebilir.

Panoramik röntgen veya tomografi sonucuna göre kistin büyüklüğü öğrenilir. Kistin büyüklüğünü öğrenmek oldukça önemlidir. Çünkü kistin büyüklüğüne göre uygulanacak tedavi yöntemi belirlenir.

Eğer kist tek bir dişi içeriyor ve boyutu küçük ise kanal tedavisi ile tedavisi oldukça kolaydır. Böylelikle hastanın uzun yıllar o dişi kullanabilmesi sağlanır.

Fakat kistin boyutu ileri bir boyutta ulaştıysa örneğin 1 santim çapında ya da daha büyük ise cerrahi operasyon uygulanarak kist çıkarılır.

Kist çıkarıldıktan sonra yerine kemik grefti ya da vücudun başka bölümünden alınabilecek kemik tozları ile beraber bunların yerleştirilmesi hastayı daha da rahatlatacaktır. Kemik grefti veya kemik tozlarının yerleştirmemizdeki amaç kistin alındığı bölgenin çökmemesidir.

Diş Kisti Tedavisi

Diş kistleri kanal tedavisi ile küçültülüp tedavi edilebilir. Fakat bazı durumlarda kanal tedavisi yeterli olmayabilir. Kanal tedavisinin yeterli olmadığı kistlerde bakteriler çok uzun süre kemiğin içerisinde kalıp kendine bir yuva oluştururlar.

Daha sonra ise yuva kurdukları kısımdaki kemiği yemeye başlarlar. Kemiği yiyerek o kısmı oyuk haline getirirler.

Bu tür durumlarda ise hem kanal tedavisi hem de apikal rezeksiyon dediğimiz kök ucu kesme operasyonuyla kistin bulunduğu kısımdaki diş kurtarılabilir.

Fakat bu durum ön dişler için geçerlidir. Arka dişlerde apikal rezeksiyon yapmak çok zordur. Yani kök uçlarını kesmek arka dişlerde ön dişlere oranla çok daha zordur.

Çünkü arka dişlerde üç dört kadar kök bulunabiliyor.

Üç dört kökü temizlemek ise oldukça zordur. Bu durumdan dolayı ön kısımda köpek dişleri ne kadar kök kesme işlemi uygulanarak diş kurtarılabiliyorken arka dişlerde gelişmiş kistlerin mevcudiyeti var ise kistin bulunduğu kısımdaki dişi çekerek tedavisi mümkündür.

Diş Kisti Tedavi Edilmezse

Diş kistleri ya ağrı hissi ve yumuşak doku kabarıklığı ile kendini belli eder ya da herhangi bir belirti vermeyebilirler.

Bundan dolayı kistin hasta tarafından fark edilmesi bazen zor olabilir. Diş kisti erken fark edilirse tedavisi kanal tedavisi ile kolayca yapılır.

Fakat kistin fark edilmemesi ve kistin giderek büyümesi sonucunda apikal rezeksiyon uygulanır.

Diş kistinin tedavi edilmemesi sonucunda ise bu bölgedeki bakteriler kalp kapakçıklarına ve eklemlerimize yerleşebilecek bakterilerdir. Bundan dolayı mutlaka tedavi edilmelidir.

Diş kistleri tedavi edilmezse hastada bulunan başka bir hastalık da tedavi edilmeyebilir.

Örnek vermek gerekirse bypass operasyonu geçirecek bir hastada dişlerde kist varsa hepsi çekilmelidir. Böyle bir durum var ise tedavi edilmeye de çalışılmaz, çünkü enfeksiyon oluşturabilecek bu risk odaklarını ortadan kaldırmak gerekir.

Kemoterapi alacak, kalp kapakçığı değiştirilecek, bypass olacak, böbrekle ilgili bir nakil işlemi olacak, akciğer ve karaciğer nakli gibi büyük bir operasyon geçirecek hastalarda mutlaka diş kistleri alınmalıdır.

Diş kistleri tedavi edilmezse veya alınmazsa enfeksiyon oluşturma riski çok fazla olduğu için saydığımız bu önemli operasyonlar gerçekleştiremez. Bu önemli operasyondan gerçekleştirilememesi halinde ise hastanın yaşamsal faaliyetleri son bulabilir.

Diş Kistine Ne İyi Gelir?

• Diş kistleri tek bir nedenden kaynaklanmadığı için net bir şey söylemek doğru olmayabilir. Fakat ağız ve diş hijyenine ve beslenmeye dikkat edilmediği için diş çürükleri meydana gelir. Meydana gelen bu çürükler ise diş kistlerine sebebiyet verebilmektedir. Bundan dolayı dişlere zarar verebilecek besin kaynaklarının düzgün tüketilmesi ve günlük gerekli olan dış bakımı ihmal edilmemelidir.
• Diş kistlerinin meydana gelmesindeki bir diğer etken ise iyi yapılmamış dolgu ve kanal tedavileridir. İşini iyi yapan bir doktora bu işlemleri yaptırmak diş kistinin oluşmasını önleyecektir.
• Rutin diş kontrollerini aksatmamak yine diş kistlerinin meydana gelmesini engeller veya meydana gelmiş diş kistlerinin fark edilip tedavi edilmesini sağlayacaktır.

Diş Kisti Ameliyatı

Lokal veya genel anestezi ile yapılabilen diş kisti ameliyatı kistin büyüklüğüne bağlı olarak ameliyat süresi değişebilir.

Ekstra bir durum olmadıkça diş kisti ameliyatı ağız içerisinde kistin meydana geldiği bölgeye cerrahi operasyon uygulanarak yapılır. İlk olarak kistten kaynaklı bir iltihap durumu mevcut ise temizlenir.

Daha sonra kistin bulunduğu bölge tespit edilerek kanal tedavisi yapılır. Buradaki amacımız dişin iç bölgesinde meydana gelmiş hasar ve enfeksiyonu temizlemektir. Temizleme işleminden sonra diş kökünde meydana gelen baskı hissi ortadan kalkacaktır.

Kistin boyutu küçük ise sadece kanal tedavisi uygulanarak tedavi edilebilir. Kistin boyutu büyük ise kanal tedavisi yapılarak çıkarılır.

Fakat  küçük boyutlu kistlerin tedavisine ek olarak çıkarılan büyük boyutlu kistin yeri kemik grefti veya vücudun başka bölümünden alınabilecek kemik tozları ile doldurulur.

Büyük boyutlu kistin yerini kemik grefti veya kemik tozuyla doldurmamızda ki amaç çene kısmında herhangi bir çökme durumunun meydana gelmesini engellemektir.

Cerrahi operasyon sonrasında normal bir diş çekiminde meydana gelebilecek yüz kısmında rahatsızlık, konforsuzluk gibi durumlar diş kisti ameliyatından sonra da meydana gelebilir.

Diş Kisti için Hangi Doktora Gidilir?

Diş kistlerinin her zaman net belirtileri olmayabilir. Çok az sayıdaki diş kistleri belirti vererek meydana gelebilir. Bundan dolayı rutin diş kontrolleri yapılmalıdır.

Yapılan rutin diş kontrollerinde kist oluşumu var ise doktorunuz tarafından fark edilecektir.

Çok az sayıdaki belirti veren kistler ise yüz bölgesinde şişkinlikler, göz kapaklarında şişkinlik, dudaklarda uyuşukluk, yüz bölgesinde asimetrik bozukluklar, dişlere komşu olan yumuşak dokularda kabarıklık, iltihap akıntıları, diş çürümeleri, tedavide oldukça geç kalınmış ise çene kemiğinde kırılmalar gibi belirtiler meydana gelebilir.

Bu belirtilerin gözlemlenmesi durumunda ise en yakın Ağız ve Diş Sağlığı Kliniğine veya Ağız ve Diş Sağlığı Hastanesinin ağız ve diş sağlığı polikliniğinde bulunan Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi uzmanına muayene olunmalıdır.